Έφη Καραχάλιου
Μια απαραίτητη αναδρομή στο σινεμά που μας συγκίνησε, μιας αρκετά παραγωγικής χρονιάς.
Το σινεμά του 2023 ήταν ομολογουμένως μια χρονιά αφιερωμένη κυρίως στο εμπορικό σινεμά. Σε αντίθεση με τις εναλλακτικές εγχώριες και διεθνείς παραγωγές των Μαγνητικών Πεδίων και του Aftersun, φέτος κυριάρχησε το φαινόμενο «Barbieheimer» με έσοδα δισεκατομμυρίων παρά την πολύμηνη απεργία των ηθοποιών του Χόλιγουντ. Βέβαια οι νέες δημιουργίες του Μάρτιν Σκορσέζε και του Άκι Καουρισμάκι καθώς και η τελευταία ταινία του Κεν Λόουτς δεν θα μπορούσαν να λείπουν για κανένα λόγο από αυτή την λίστα.
- Οι δολοφόνοι του ανθισμένου φεγγαριού (Killers of the flower Moon)
Η βία της αμερικάνικης κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα ο ρατσισμός απέναντι στους αυτόχθονες Ινδιάνους της άγονης κομητείας Όσατζ είναι η κεντρική θεματική της επικών διαστάσεων ταινίας του Μάρτιν Σκορσέζε. Μια σειρά φόνων που πυροδοτείται από την απληστία και τη μισαλλοδοξία φανερώνει την πολιτικο-οικονομική συνθήκη της Αμερικής του 1920. Αριστουργηματικές ερμηνείες, στιβαρή σκηνοθεσία και φωτογραφία έρχονται να πλαισιώσουν μια από τις καλύτερες στιγμές της μεγάλης οθόνης για την φετινή χρονιά.
Η ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν προσγειώθηκε βίαια στη μεγάλη οθόνη, ακτινοβολώντας ακατάπαυστα επί τρεις ώρες. Με σωστή χρήση του μοντάζ και της κινηματογραφικής μουσικής, καταφέρνει στο δεύτερο μισό της ταινίας να αποδώσει πλήρως το υπαρξιακό τέλμα του επιστημoνικού υπεύθυνου του Σχεδίου Μανχάταν για την παραγωγή της ατομικής βόμβας, Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Η φρίκη της πιθανότητας ενός νέου πολέμου και ο φόβος αφανισμού της ανθρωπότητας από πυρηνικά όπλα κατακλύζει την οθόνη και προσπαθεί να επικοινωνήσει ένα γενικότερο ανθρωπιστικό μήνυμα στον θεατή, που μπορεί να κρύβεται στο μειδίαμα του Άλμπερτ Αϊνστάιν ή στα διαπεραστικά γαλανά μάτια του Οπενχάιμερ
- Poor Things
Ο Γιώργος Λάνθιμος στην νέα του ταινία με πρωταγωνίστρια την Έμα Στόουν, αφηγείται μια ιστορία «βίαιης» ενηλικίωσης. Η Μπέλα Μπάξτερ, ως θηλυκός Φρανκενστάιν, είναι το δημιούργημα ενός άνδρα επιστήμονα και καλείται να προσαρμοστεί στις πρωτόγνωρες γι’ αυτήν κοινωνικές απαιτήσεις. Όλη αυτή η φρενήρης διαδικασία αναζήτησης (και) της σεξουαλικής ταυτότητας αποδίδεται με τα κλασσικά meta στοιχεία του κινηματογραφικού βλέμματος που έχει καθιερώσει πια ο σκηνοθέτης και το αποτέλεσμα δεν παύει να είναι απολαυστικά άβολο και νευρωτικό.
- Ανατομία μιας πτώσης (Anatomy of a fall)
To δικαστικό δράμα της Τζαστίν Τριέ είναι μια σπουδή στα αδιέξοδα της ανθρώπινης επικοινωνίας και των ανταγωνιστικών διαπροσωπικών σχέσεων. Μια οικογένεια σε ένα σαλέ, ένα πτώμα στην είσοδο του σπιτιού, μια κατηγορία για δολοφονία εκ προθέσεως. Η ταινία δεν χάνει ούτε στιγμή τον αγωνιώδη ρυθμό της και παρασύρει τον θεατή σε ένα καλοκουρδισμένο θρίλερ όπου οι συγκεχυμένες προθέσεις και η μικροαστική μυστικοπάθεια κάνουν όλο και πιο περίπλοκη την έκβαση της δίκης.
Μια λιτή και χαμηλόφωνη αποτύπωση ενός «προλεταριακού» σινεμά που σπανίζει από τις παραγωγές στο σήμερα, αυτό είναι σε αδρές γραμμές το σινεμά του Καουρισμάκι. Ένας οικοδόμος και μια υπάλληλος σουπερμάρκετ στην Φινλανδία θα βρεθούν και θα χαθούν με τον ίδιο τυχαίο τρόπο που συναντήθηκαν. Κάπου στο ενδιάμεσο θα κανονίσουν τουλάχιστον να πάνε σινεμά. Η μελαγχολία σε αντίθεση με την πηγαία θέληση για ζωή που χαρακτηρίζει την εργατική τάξη στο σήμερα, γίνονται το αφηγηματικό συνδετικό υλικό μιας ιστορίας δυο καθημερινών ανθρώπων που ζητούν δειλά την ελάχιστη ευκαιρία στον έρωτα. Η ταινία ξεχωρίζει όχι μόνο για το αφηγηματικό και σκηνοθετικό ειδικό της βάρος, αλλά κυρίως γιατί αποφεύγει τη ρομαντικοποίηση και το μελόδραμα, αποπνέοντας μια αναζωογονητική αισιοδοξία.
- Tár
Το πορτραίτο μιας μαέστρου κλασικής μουσικής που βρίσκεται στο απόγειο της καριέρας της αποτέλεσε το τελευταίο ερμηνευτικό στοίχημα της Κέιτ Μπλάνσετ. Ο μικρόκοσμος της επιφανειακά τέλειας ζωής της καταρρέει όταν έρχεται στην επιφάνεια μια συμπεριφορά της από το παρελθόν. Με φόντο τις καταγγελίες και τα παραβιαστικά περιστατικά από άνδρες παραγωγούς και σκηνοθέτες στο Hollywood, ο χαρακτήρας της παντοδύναμης μουσικής διάνοιας ονόματι Λίντια Ταρ, αποδεικνύει ότι η κατάχρηση της εξουσίας δεν γνωρίζει φύλο.
Δυο παλιοί φίλοι που ζουν στις δυο άκρες της ερήμου συναντιούνται μετά από χρόνια με αφορμή ένα -όχι και τόσο- τυχαίο συμβάν. Ο λόγος πίσω από αυτή την συνάντηση καθώς και η ανάμνηση της βραχύβιας ερωτικής τους σχέσης στο Μεξικό πριν είκοσι χρόνια περιπλέκει τα πράγματα, στο πολύχρωμο και φωτεινό σύμπαν που έχει χτίσει επιμελώς ο Πέδρο Αλμοδόβαρ, καθώς επιστρατεύει τον Ίθαν Χοκ και τον Πέδρο Πασκάλ σε ένα ρομάντζο διάρκειας 31 λεπτών.
Δυο παλιοί συμμαθητές (η Νόρα και ο Χάε Σουνγκ) από την Σεούλ συναντιούνται μετά από 12 χρόνια στην Νέα Υόρκη. Η μετανάστευση της μικρής Νόρα στον Καναδά, ήταν το γεγονός που άφησε ανεκπλήρωτο έναν παιδικό έρωτα. Μια απλή αναζήτηση στα social media όμως αρκούσε για να συναντηθούν ξανά οι δρόμοι τους και να επανέλθει το απωθημένο στην επιφάνεια. Μόνο που πια υπάρχουν οι εξής επιπλοκές: η Νόρα είναι παντρεμένη με Αμερικάνο.Παρά τους κλισέ διαλόγους και την προβλεπόμενη πλοκή, η ταινία έχει μια απλότητα στο να καταπιάνεται με την ευθραυστότητα της ανθρώπινης κατάστασης, η οποία είναι αυτή τελικά που κερδίζει τον θεατή.
- Όλη η ομορφιά και η αιματοχυσία (All the Beauty and the Bloodshed)
Ένα αρκετά ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ που με αφορμή την υπερσυνταγογράφηση οπιοειδών καταγράφει με ειλικρίνεια την ζωή της ακτιβίστριας και φωτογράφου Ναν Γκόλντιν. Η δύσκολη παιδική ηλικία, η έξαλλη νιότη στην Αμερική των 70sκαι τελικά ο εθισμός της από οπιοειδή παρουσιάζονται με ισόποσες δόσεις χιούμορ και νιχιλισμού, πλαισιώνοντας το πορτραίτο μιας ενδιαφέρουσας προσωπικότητας από μια σκηνοθέτη που γνωρίζει καλά το είδος της ημι-βιογραφίας πολιτικών προσώπων της σύγχρονης αμερικάνικης ιστορίας.
- May December
Η νέα ταινία του Τόντ Χέινς (Carol) πέρασε απαρατήρητη από το ελληνικό κοινό, παρά το ότι πρόκειται τελικά για ένα αρκετά σύνθετο ψυχογράφημα. Η Τζούλιαν Μουρ και η Νάταλι Πόρτμαν ενσαρκώνουν αντίστοιχα μια γυναίκα που παντρεύτηκε τον ανήλικο μαθητή της και την ηθοποιό που θα την υποδυθεί χρόνια αργότερα σε μια ταινία σχετική με την ζωή της. Έτσι οι δυο γυναίκες έρχονται σε επαφή, 20 χρόνια μετά το μιντιακό σκάνδαλο και το αποτέλεσμα είναι ένα άβολο μελόδραμα με σεξουαλικούς υποτόνους που βασίζεται στις δυνατές ερμηνείες των δυο ηθοποιών.
- Επιστροφή στη Σεούλ (Return to Seoul)
Μια 25χρονη από την Γαλλία επιστρέφει στην Κορέα για να αναζητήσει την βιολογική της οικογένεια. Το δύσκολο υπαρξιακό της ταξίδι σε μια χώρα που δεν γνωρίζει ούτε την γλώσσα ούτε τα ήθη και έθιμα καταγράφεται με λιτούς αφηγηματικούς τόνους και αυτοβιογραφικά στοιχεία. Ο θυμός, η απόρριψη, η απογοήτευση και η αναζήτησης μιας «εσωτερικής» πατρίδας γίνονται συστατικά στοιχεία ενός φιλμ που είναι ισόποσα σύγχρονο και αντισυμβατικό.
- Το Μπλε Καφτάνι (The Blue Caftan)
Ένα ραφτάδικο στο Μαρόκο γίνεται το μέρος γύρω από το οποίο θα ξετυλιχθεί μια ιστορία για τις πολλαπλές καταπιέσεις. Το ερωτικό τρίγωνο που δημιουργείται συνθλίβεται από τις καταπιεσμένες επιθυμίες και τα κοινωνικά ταμπού της τοπικής κοινωνίας και έτσι το δικαίωμα στην αποδοχή και την ευτυχία μοιάζει όλο και πιο απίθανο. Η φροντίδα και η τρυφερότητα με την οποία η σκηνοθέτις Maryam Touzani διαχειρίζεται την σχέση του πρωταγωνιστικού ζευγαριού, αναδεικνύει τις υπόκωφες επιθυμίες που παλεύουν να εκφραστούν σε ένα κόσμο ομοφοβικό και μισαλλόδοξο.
- Τα πνεύματα του Ινισέριν (The Banshees of Inisherin)
Δυο φίλοι σε ένα φανταστικό νησί στην Ιρλανδία του 1920 σταματούν να μιλάνε, χωρίς να διευκρινίζεται η αιτία. Η ταινία που κέρδισε 3 Όσκαρ στην περσινή διοργάνωση είναι ένα στόρυ με χιούμορ και βία που διαδραματίζεται στο τέλος του Ιρλανδικού εμφυλίου και περιγράφει εξίσου το τέλος μιας φιλίας χρόνων. Η στιβαρή σκηνοθεσία και η εμβληματική φωτογραφία του ιρλανδικού τοπίου εξυπηρετούν το κλίμα αυτού του σκοτεινού δράματος, που αναδεικνύεται χάρη στις ερμηνείες των Κόλιν Φάρελ και Μπρένταν Γκλίζον.
Ο Κεν Λόουτς έφτασε πια 87 ετών, όμως δεν παραδίδει εύκολα τον κινηματογραφικό του φακό. Μαζί με τον στενό συνεργάτη του Πολ Λάβερτι, δημιουργούν μια τελευταία ιστορία για την εργατική τάξη της Βρετανίας αλλά και κάθε άλλης χώρας, δυτικής ή μη. Η προσφυγική κρίση και το ξενοφοβικό κλίμα μιας επαρχιακής κοινότητας στα βόρεια της Αγγλίας γίνονται αυτή την φορά οι κεντρικές συνισταμένες που διατρέχουν το σύνολο της ταινίας. Σε μια παρόμοια συνθήκη με τις προηγούμενες ταινίες Δυστυχώς απουσιάζατε (Sorry we missed you) και Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ (I, Daniel Blake), ο κεντρικός ήρωας είναι ένας λευκός Βρετανός στα πρόθυρα της οικονομικής κατάρρευσης που θα προσπαθήσει να πάρει την ζωή στα χέρια του.
Η Barbie σε σκηνοθεσία της Γκρέτα Γκέργουιγκ αποτέλεσε μια σημαντική επιχειρηματική κίνηση της Mattel για να επαναλανσάρει το προϊόν της. Η ταινία ως κινηματογραφικό αποτέλεσμα μπορεί να καταφεύγει σε εύκολους διδακτισμούς σχετικά με την γυναικεία χειραφέτηση, αλλά δεν παύει να απευθύνεται σε ένα κοινό που αποτελείται από ενήλικες μέχρι παιδιά και με κάποιο αξιοθαύμαστο τρόπο καταλήγει να τους ικανοποιεί (εν μέρει) όλους.
