Η γραφειοκρατικοποίηση του κόσμου
της Μπεατρίς Ιμπού
εκδόσεις Πλήθος
Το ζήτημα της εξουσίας και των τρόπων άσκησής της είναι η κόκκινη κλωστή που διαπερνά όλο το έργο της Μπεατρίς Ιμπού, διευθύντριας ερευνών στο CNRS. Αυτό πραγματεύεται και στο βιβλίο Η γραφειοκρατικοποίηση του κόσμου στη νεοφιλελεύθερη εποχή, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πλήθος (μετάφραση Β. Πατσογιάννης). Αν και το θεωρητικό υπόβαθρό της δεν είναι ο Μαρξ, αλλά ο Βέμπερ κι ο Φουκώ, το βιβλίο είναι χρήσιμο για την αποκρυπτογράφηση μερικών τάσεων του σύγχρονου καπιταλισμού που αφορούν κυρίως το πέραν της οικονομίας πεδίο. Είναι, επίσης, επίκαιρο σε μια εποχή που τα περί «αριστείας», «εξορθολογισμού του κράτους», «κόστους-οφέλους» στο δημόσιο αποτελούν κυρίαρχο λόγο και πράξη, αλλά και σε μια συγκυρία που ο Ίλον Μασκ αναλαμβάνει ένα όχι οποιοδήποτε υπουργείο στην κυβέρνηση Τραμπ, αλλά το υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας.
Οι δύο κρίσιμες έννοιες της Ιμπού είναι το ουσιαστικό γραφειοκρατικοποίηση και το επίθετο νεοφιλελεύθερη. Ως γραφειοκρατικοποίηση νοείται ένα σύνολο από κανόνες, τυποποιήσεις, διαδικασίες και κώδικες που αφορούν τον κρατικό μηχανισμό αλλά και κάθε πεδίο της ζωής (αγορά κι επιχειρήσεις, κόμματα, έρευνα, ελεύθερος χρόνος κ.ά.). Η νεοφιλελεύθερη διάσταση αφορά τη διάχυση-εμπέδωση σε πλήθος πεδίων και δραστηριοτήτων διαδικασιών και κανόνων, τρόπων σκέψης, συμπεριφοράς και λεξιλογίου που προέρχονται από τον κόσμο της αγοράς και των επιχειρήσεων. Η λογική της κερδοφορίας, της γενικευμένης ανταγωνιστικότητας, της επίδοσης, του μάνατζμεντ, της συγκριτικής αξιολόγησης βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της νέας κανονικότητας.
Βασίλης Μηνακάκης
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στο φύλλο 8-9 Μαρτίου