Η κρίση και η τάση για πόλεμο

Του Δημήτρη Γρηγορόπουλου

Η επιθετικότητα του κεφαλαίου

Βρισκόμαστε σε μια φάση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, όπου εκρήγνυται η επιθετικότητα των ιμπεριαλισμών, με κύριους πόλους ΗΠΑ και Ρωσία και έχει ξεσπάσει λυσσαλέα πάλη για το ξαναμοίρασμα των εδαφών ως ισχυρό αντιστάθμισμα του κρισιακών φαινομένων του καπιταλισμού (ιδίως της πτωτικής τάσης κέρδους).

Στη θεωρητική θεμελίωση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού βασική θέση είναι ο προσδιορισμός της σχέσης του με το προηγούμενο στάδιο του μονοπωλιακού – ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού. Προσδιορίζεται ότι ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός «επικάθεται, τροποποιεί, αρνείται, αναπτύσσει» υπάρχοντα στοιχεία του ιμπεριαλισμού ή και νέα. Στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό δομικό στοιχείο αποτελεί η ένταση της επιθετικότητάς του στην εθνική βάση του με αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και συνακόλουθα, του πολιτικού αυταρχισμού, αλλά και στο διεθνή χώρο, ιδίως στις οικονομικά αδύνατες χώρες, για την εξασφάλιση πηγών πρώτων υλών, την εισαγωγή φθηνών προϊόντων, την κατανάλωση των εξαγωγών του, τη μεταφορά, μερική ή ολική, παραγωγικών δραστηριοτήτων εντάσεως φτηνής εργασίας, αλλά και την απόκτηση σφαιρών επιρροής.

Η έξαρση της επιθετικότητας (εσωτερικής – εξωτερικής) του ολοκληρωτικού καπιταλισμού οφείλεται πρώτιστα σε εγγενείς λόγους. Στο ότι απ’ τη δεκαετία του ’70 ο καπιταλισμός πάσχει από πτώση του ποσοστού κέρδους (με αναιμική εξαίρεση την περίοδο θατσερισμού – ριγκανισμού) παρά την έκρηξη καινοτομίας και παραγωγικότητας ή μάλλον εξαιτίας τους, αφού η αύξηση του σταθερού κεφαλαίου αναλογικά με το μεταβλητό, μειώνει την υπεραξία που μόνο απ’ το μεταβλητό παράγεται. Στην επιθετικότητα των μονοπωλίων συμβάλλει και η κρίση του 2008, αφού στην αντιμετώπισή της συνέβαλε αποφασιστικά η άντληση μεγαλύτερης υπεραξίας και ο γεωγραφικός επεκτατισμός του κεφαλαίου. Επιπλέον, η γιγάντωση στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό των πολυκλαδικών πολυεθνικών μονοπωλίων, που συγκεντρώνουν πλέον το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής και της ανταλλαγής, αυξάνουν κατά πολύ τη δύναμη και επιθετικότητα του κεφαλαίου, σε σχέση με τον μονοπωλιακό καπιταλισμό, εις βάρος των εργαζομένων και των αδύνατων χωρών. Εξωγενώς, στην επιθετικοποίηση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού συνέβαλε η πτώση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», η κινηματική ύφεση που την ακολούθησε, παρά τις περιοδικές εξάρσεις, όπως και η συντηρητική στροφή των τέως αντιιμπεριαλιστικών καθεστώτων. Ωστόσο, ο αμερικανικός και ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός δεν δρουν σε κενό αέρος. Αναδύθηκαν νέοι ιμπεριαλισμοί: η Κίνα, η καπιταλιστική Ρωσία, η Ινδία, η Βραζιλία, η Ν. Αφρική, ενώ ισχυρός παίκτης παραμένει και η Ιαπωνία. Η εγγενής και ενισχυμένη στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό επεκτατική ανάγκη και η ανισόμετρη ανάπτυξη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων οδηγεί σε μια νέα φάση αγώνα για ανακατανομή του κόσμου, στον οποίο χρησιμοποιούνται οικονομικά, πολιτικά, αλλά και στρατιωτικά μέσα. Οι κρατούντες ιμπεριαλισμοί, κυρίως ο αμερικανικός και δευτερευόντως ο ευρωπαϊκός αξιοποιούν την οικονομική, πολιτική και στρατιωτική υπεροχή τους για να εκβιάσουν μιαν ευνοϊκότερη υπέρ αυτών ανακατανομή των σφαιρών επιρροής, ενώ οι ανερχόμενοι ιμπεριαλισμοί (BRICS), ιδίως ο ρώσικος και δευτερευόντως ο κινέζικος (δεν είναι τυχαίο που εξοπλίζεται με εντατικούς ρυθμούς), επιδιώκουν να διατηρήσουν και να ενισχύσουν τη διεθνή επιρροή τους. Στο μονοπωλιακό καπιταλισμό ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ-ΕΣΣΔ) είχε ιδεολογική ειδοποιό διαφορά (καπιταλισμός – «σοσιαλισμός»), αλλά και διαφορετική οργάνωση της οικονομίας και της πολιτικής.

Η κρίση και η τάση για πόλεμο

Βρισκόμαστε σε μια φάση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, όπου εκρήγνυται η επιθετικότητα των ιμπεριαλισμών, με κύριους πόλους ΗΠΑ και Ρωσία και έχει ξεσπάσει λυσσαλέα πάλη για το ξαναμοίρασμα των εδαφών ως ισχυρό αντιστάθμισμα του κρισιακών φαινομένων του καπιταλισμού (ιδίως της πτωτικής τάσης κέρδους).

Στο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού επανερχόμαστε στο καθεστώς του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, όταν οι ιμπεριαλισμοί ανταγωνίζο­νταν λυσσαλέα για το ξαναμοίρασμα της γης, χωρίς ιδεολογικές και πολιτικές αναστολές. Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η ΕΣΣΔ ήταν υπέρ της αποτροπής του πολέμου, φο­βούμενη εξάλειψη της καθεστωτικής της ιδι­αιτερότητας, αλλά δεν είχε τη δύναμη να επι­βάλει αυτή την πολιτική. Αλλά και μετά τη νι­κηφόρα έκβαση του πολέμου και την υπέρμε­τρη ενίσχυσή της, ακολούθησε επεκτατική πο­λιτική σεβόμενη το συσχετισμό δύναμης, χω­ρίς να επιδιώκει τη βίαιη, ανατρο­πή του, όπως συνέβη στον Πρώ­το και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλε­μο. Έτσι, μετά τη λήξη του δεύτε­ρου πολέμου, δεν ενίσχυσε στρα­τιωτικά και πολιτικά τα τρία ισχυ­ρότερα κινήματα (γαλλικό, ιταλι­κό, ελληνικό) που είχε δεχτεί την ένταξή τους στη σφαίρα επιρρο­ής των Δυτικών. Μεταπολεμικά, επιδίωκε την επέκταση της επιρροής και των συμφερόντων της με ιδεολογικοπολιτικά μέ­σα, ενισχύοντας αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις, αντάρτικα κινήματα, κινήματα υπέρ της ειρήνης και του αφοπλισμού. Αν και προ­ωθούσε τα συμφέροντά της ως επεκτατική δύ­ναμη, η συμμαχία της με προοδευτικές δυνά­μεις διαφοροποιούσε τον επεκτατισμό της απ’ τον αμερικανικό, που πραγματοποίησε πολυ­άριθμες στρατιωτικές επεμβάσεις και οργάνω­σε ουκ ολίγα στρατιωτικά πραξικοπήματα ενα­ντίον προοδευτικών κυβερνήσεων.

Στη διάρκεια του «ψυχρού πολέμου» πα­ρά τα πολλά μέτωπα θερμής σύγκρουσης (το επικινδυνότερο η κρίση των πυραύλων στην Κούβα το 1962) των δύο υπερδυνάμε­ων, ο παγκόσμιος πόλεμος αποσοβήθηκε χά­ρη στην παρέμβαση των φιλειρηνικών δυνά­μεων, αλλά και της πυρηνικής ισορροπίας του τρόμου, αν και δεν έλειψαν θερμοκέφαλοι ιέ­ρακες στις ΗΠΑ, που υποδείκνυαν τη στρα­τηγική του «πρώτου πλήγματος».

Στις σύγχρονες συνθήκες αναπαράγεται ένα σκηνικό σύγκρουσης χωρίς αρχές, χω­ρίς επίδραση των φιλειρηνικών δυνάμεων, οι οποίες σ’ ένα βαθμό επηρέαζαν την πολι­τική της ΕΣΣΔ.

Το θερμό μέτωπο αντιπαράθεσης με τοπικούς αλλά και πολυεθνικούς πολέμους εκτείνεται σε παγκόσμια έκταση

Ήδη έχει εκραγεί ένας μικρός «παγκόσμι­ος πόλεμος» στη Μέση Ανατολή με εμπλοκή των ιμπεριαλισμών, ισχυρών περιφερειακών δυνάμεων, εθνικοαπελευθερωτικών (Κούρ­δοι) και τρομοκρατικών κινημάτων (ISIS), οπότε εύλογα ανακύπτει ο φόβος παγκόσμι­ου πολέμου, είτε σκόπιμα είτε τυχαία, όπως συνέβη στην έκρηξη του Πρώτου Παγκοσμί­ου Πολέμου, με τη δολοφονία του διαδόχου του αυστροουγγρικού θρόνου. Αφορμές δεν λείπουν, με κορυφαία την κατάρριψη του ρω­σικού αεροπλάνου από τουρκικές δυνάμεις. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια φάση του ολο­κληρωτικού καπιταλισμού, όπου εκρήγνυται η επιθετικότητα των ιμπεριαλισμών, με κύρι­ους πόλους ΗΠΑ και Ρωσία και έχει ξεσπά­σει λυσσαλέα πάλη για το ξαναμοίρασμα των εδαφών ως ισχυρό αντιστάθμισμα του κρισι­ακών φαινομένων του καπιταλισμού (ιδίως της πτωτικής τάσης κέρδους). Το θερμό μέ­τωπο αντιπαράθεσης με τοπικούς αλλά και πολυεθνικούς πολέμους εκτείνεται σε πα­γκόσμια έκταση. Στη Βόρεια Αφρική, αλλά και άλλες περιοχές της (Σομαλία, Νιγηρία κ.ά.) με επίκεντρο τη Λιβύη, όπου διεξήχθη πολυεθνικός πόλεμος με πρωταγωνιστή δυ­νάμεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ δια­φαίνεται η αναθέρμανσή του λόγω αδιεξό­δου εμφυλίου πολέμου, που παρεμποδίζει την εκμετάλλευση των πλούσι­ων ενεργειακών πηγών της χώ­ρας. Το θερμό μέτωπο εκτείνε­ται στην Ανατολική Ευρώπη, όπου ο δυτικός ιμπεριαλισμός, αξιοποιώντας τις αντιθέσεις των τέως «σοσιαλιστικών» χωρών με τη Ρωσία επεκτείνεται στην περιοχή οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά, με ένταξη των χω­ρών αυτών στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ, με τη δη­μιουργία στρατιωτικών βάσεων στα σύνορα με τη Ρωσία και την ανάπτυξη συστοιχιών πυραύλων. Επίκεντρο η Ουκρανία. Η επι­χείρηση πλήρους ενσωμάτωσής της στο δυ­τικό ιμπεριαλισμό (ένταξη στην ΕΕ) απ’ τη δυτικόφιλη φασίζουσα κυβέρνηση της Ου­κρανίας, η τεράστια σημασία της χώρας για τη Ρωσία, οικονομική, πολιτική, στρατιωτική (Κριμαία) ακόμη και ιστορική (Κίεβο, ιστο­ρική κοιτίδα των Ρώσων), τα υπαρκτά εθνι­κά προβλήματα (πλειοψηφία ρωσικού πλη­θυσμού στην Ανατολή), αλλά και προβλή­ ματα πολιτικά και κοινωνικά (αντίθεση στον εκφασισμό και την ενσωμάτωση στη Δύση, ύπαρξη σημαντικών προοδευτικών αριστε­ρών τάσεων), αποτελούν αιτίες που οδήγη­σαν σε σκληρό εμφύλιο πόλεμο, με ανάμι­ξη του δυτικού (ΗΠΑ-ΕΕ) και του ρωσικού ιμπεριαλισμού για τα δικά τους συμφέροντα. Η επιτευχθείσα διευθέτηση δεν εξασφαλίζει οριστικά και κοινά αποδεκτή λύση. Γι’ αυτό, καθόλου δεν αποκλείεται η ενεργοποίηση της πολεμικής σύρραξης.

Το κύριο πεδίο σύγκρουσης των ιμπερι­αλιστικών ανταγωνισμών είναι η Μέση Ανα­τολή με επίκεντρο τη Συρία και εξακτίνωση της σύγκρουσης ως την Υεμένη και το Αφ­γανιστάν. Συγκρουόμενοι ιμπεριαλιστικοί πό­λοι είναι ο δυτικός (ΗΠΑ-ΕΕ) και ο ρωσικός ιμπεριαλισμός με υποστήριξη του κινέζικου ιμπεριαλισμού, χωρίς όμως άμεση εμπλο­κή. Ο δυτικός ιμπεριαλισμός προσβλέπο­ντας στην ιδιοποίηση ενέργειας και στην επέκταση των σφαιρών επιρροής του, με πρόσχημα την εξαγωγή δημοκρατίας, δι­έλυσε τα καθεστώτα του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Λιβύης και στη συνέχεια επεξέτει­νε τη δράση του και στην ανατροπή του κα­θεστώτος του Άσαντ στη Συρία. Ήταν αναπό­φευκτη η αντίδραση της Ρωσίας που με την πτώση του Άσαντ θα έχανε τη μοναδική βά­ση της στη Μεσόγειο. Η επέμβασή της από διπλωματική εξελίχτηκε σε δυναμική στρα­τιωτική παρουσία, που αλλάζει το συσχετι­σμό δυνάμεων. Στη σύγκρουση εμπλέκο­νται περιφερειακές δυνάμεις (Τουρκία, Σα­ουδική Αραβία), η συριακή αντιπολίτευση και οι ακραίες ισλαμικές οργανώσεις ISIS και Αλ Νούσρα ως σύμμαχοι της Δύσης κα­τά του καθεστώτος Άσαντ. Στο άλλο μπλοκ, στο πλευρό του Άσαντ τοποθετούνται οι Ρώ­σοι, οι Κούρδοι Πεσμεργκά στη Βόρεια Συ­ρία, η σιιτική Χεζμπολά και η σιιτική κυβέρ­νηση του Ιράκ. Η αυτονόμηση του ISIS και η ραγδαία εδαφική προέλασή του άλλαξε το μέτωπο. Το μπλοκ των ΗΠΑ χωρίς να εγκα­ταλείπει το αντιασαντικό μέτωπο, στράφη­κε κατά του ISIS. Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τον ISIS χαλαρά, ενώ η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία ενισχύ­ουν στρατιωτικά και οικονομικά τον ISIS και άτυπα συμμαχούν μαζί του κατά του Άσαντ, των Σιιτών και των Κούρδων. Αποφασιστι­κό και αντιφατικό ρόλο στη σύγκρουση δια­δραματίζει η Τουρκία ως «υποϊμπεριαλιστι­κή» δύναμη της περιοχής. Κύριος εχθρός της είναι οι Κούρδοι της Συρίας, τους οποίους βομβαρδίζει από κοινού με τον ISIS. Απεί­λησε με εισβολή για την εξουδετέρωση, την οποία απέτρεψαν ΗΠΑ και Ρωσία. Οι ΗΠΑ φαίνεται να τοποθετούνται υπέρ της δημι­ουργίας αυτόνομου Κουρδιστάν στο Β. Ιράκ, αλλά και στη Β. Συρία, γιατί αποτελεί στρα­τηγική τους η διάσπαση ενός εχθρικού κρά­τους (παλιότερα της Γιουγκοσλαβία, σήμερα της Συρίας, αύριο πολύ πιθανόν της Λιβύης) σε μικρότερα κράτη ή κρατίδια, τα οποία ευ­χερέστερα θα χειραγωγούν προς το συμφέ­ρον τους. Οι Τούρκοι φοβούνται ότι αν δη­μιουργηθούν στα νότια σύνορά τους κουρδι­κές κρατικές οντότητες και το χειρότερο αν με κάποια μορφή συνενωθούν θα αποτελέσουν ισχυρό ορμητήριο για τους Κούρδους της Τουρκίας, που ήδη διεξάγουν ένοπλο εθνικο­απελευθερωτικό πόλεμο εναντίον τους. Πρό­θεση χερσαίας εισβολής στη Συρία και συ­μπαράταξης με την Τουρκία έχει εκδηλώσει και η Σαουδική Αραβία (που έχει όμως πο­λεμικό μέτωπο και με τους Σιίτες στην Υε­μένη), πρόθεση όμως που δεν υλοποιήθη­κε, αφού συνάντησε την κοινή άρνηση ΗΠΑ και Ρωσίας.

Την ώρα που οι εστίες πολέμου παραμέ­νουν στη Μέση Ανατολή, αλλά και στην Ανα­τολική Ευρώπη και τη Λιβύη, απειλή ανά­φλεξης εμφανίζεται και στην Άπω Ανατολή. Αφορμή για το κύμα επιθετικότητας έδωσε η απόφαση της Βόρειας Κορέας να θέσει σε τροχιά δορυφόρο παρακολούθησης της γης και η ανακοίνωση απ’ την ίδια για δοκιμή βόμβας υδρογόνου. Σε απάντηση η Ουάσι­γκτον με τη Σεούλ έσπευσε να δηλώσει ότι προωθούν σχέδιο για την εγκατάσταση στην κορεατική χερσόνησο του υπερσύγχρονου αμερικανικού αντιπυραυλικού συστήματος THAAD. Έντονα αντέδρασε η Κίνα υποστη­ρίζοντας ότι το σύστημα THAAD δεν απο­βλέπει μόνο στην προστασία της Νότιας Κο­ρέας, αλλά στοχοποιεί και την Κίνα, προει­δοποιώντας ότι σε περίπτωση πολέμου κατά της Βόρειας Κορέας η Κίνα θα αντιδράσει. Εξαιρετική ένταση σημειώνεται, με παρου­σία αντίπαλων στόλων, στη νότια κινεζική θάλασσα, κρίσιμη γεωστρατηγικά και ενερ­γειακά ζώνη, την οποία κατά 90% διεκδικεί η Κίνα. Έντονη είναι η δραστηριοποίηση των γιγάντιων ολοκληρώσεων στην περιοχή υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ. Στην υπογραφή της συνθήκης για την ΤΡΡ (Διειρηνική Συνεργα­σία) ο Ομπάμα δήλωσε ότι «η ΤΡΡ θα δώσει ώθηση στην ηγετική θέση μας στο εξωτερι­κό» και ότι «η ΤΡΡ επιτρέπει στην Αμερική – και όχι σε χώρες όπως η Κίνα – να συντάξει τους κανόνες του δρόμου του 21ου αιώνα».

3. Διεθνοποίηση, ολοκληρώσεις και ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί

Και αλληλεξάρτηση και ανταγωνισμός

Από την ανάλυση που προ­ηγήθηκε παρατηρούμε ότι: Πρώτο, στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό η διαρκής (με περιορισμένες εξαιρέσεις) πτωτική τάση κέρδους, ο περιορισμός του ρυθμού ανάπτυξης, οι κυκλικές κρίσεις και η ιστορική δομική κρίση του 2008, η κυρι­αρχία των πανίσχυρων πολυεθνικών πολυ­κλαδικών, ο πολλαπλασιασμός των ολοκλη­ρώσεων καπιταλιστικών εθνών – κρατών δη­μιουργούν ένα ισχυρό κύμα αντίδρασης και επιθετικότητας για τη μεγαλύτερη εκμετάλ­λευση της εργατικής τάξης και των μικρομε­σαίων στρωμάτων και σε αντιδραστικό γεω­γραφικό επεκτατισμό κατά των αδύνατων λα­ών και των χωρών τους.

Δεύτερο, ο επεκτατι­σμός αυτός, λόγω της τεράστιας ισχύος των πολυεθνικών πολυκλαδικών και των καπιτα­λιστικών ολοκληρώσεων αλλά και λόγω της έντονης ανισομετρίας τους οδηγεί σε μια νέα τεράστιας έκτασης και έντασης αναδιανομή εδαφών ακόμη και με πολυεθνικούς πολέ­μους (βλ. Συρία), στους οποίους συμμετέ­χουν με διάφορες μορφές οι ιμπεριαλισμοί.

Τρίτο, παρά την οξύτητα και τις εστίες πολέ­μου, παγκόσμιος ιμπεριαλιστικός πόλεμος αποκλείεται, παρόλο που απουσιάζει η πα­γκόσμια κινηματική έξαρση για την αποτρο­πή του. Οι λόγοι είναι δύο: Πρώτο, η κατο­χή απ’ τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις πυρηνι­κών όπλων ικανών να καταστρέψουν πολλές φορές τον πλανήτη. Δεύτερο, ο ολοκληρωτι­κός καπιταλισμός κινείται σε μιαν αξεδιάλυ­τη αντίθεση διεθνοποίησης – ενοποίησης και ανταγωνισμού. Σύμφωνα με την τυπική λο­γική ανταγωνισμός και ενοποίηση αλληλοα­ποκλείονται, αφού η μια τάση αποκλείει την άλλη. Σύμφωνα όμως με τη διαλεκτική λογι­κή που την επιβεβαιώνει και η πραγματικό­τητα, ενοποίηση και ανταγωνισμός συνυπάρ­χουν και συνεξελίσσονται. Η αλληλεξάρτηση των καπιταλιστικών οικονομιών (βλ. πολυ­εθνική, παραγωγή, παγκόσμια ανταλλαγή) είναι τόσο ισχυρή ώστε αν μια χώρα διακό­ψει τις ευρείες οικονομικές σχέσεις με μιαν άλλη χάρη του ανταγωνισμού, θα υποστεί και η ίδια βαρύτατο πλήγμα. Ούτε βέβαια η υψηλή αλληλεξάρτηση οδηγεί στην εξάλειψη του ανταγωνισμού, όπως πρέσβευε η θεω­ρία του Κάουτσκι για τον υπεριμπεριαλισμό.

Ο ανταγωνισμός είναι παρών, οδηγεί σε συ­γκρούσεις, σε πολέμους, άγριους ακόμη και πολυεθνικούς, χωρίς όμως η διεθνοποίηση να ανακόπτεται ως γενική τάση. Ο ολοκλη­ρωτικός καπιταλισμός δομείται και λειτουρ­γεί με τη διαλεκτική σχέση αλληλεξάρτησης και ανταγωνισμού. Τέταρτο, ο ολοκληρωτι­κός καπιταλισμός σε σχέση με τον μονοπω­λιακό καπιταλισμό στο γεωγραφικό επεκτα­τισμό και στην αναδιανομή της γης δεν δη­μιουργεί αποικιακά καθεστώτα ιμπεριαλιστι­κού τύπου. Δημιουργείται ένα «νεοαποικιο­κρατικό» καθεστώς, στο οποίο ο ιμπεριαλι­σμός αποτελεί υπερεξουσία έναντι της θεσμι­κής εθνοκρατικής εξουσίας, η οποία έχει δυ­νατότητες, όχι πολλές, αυτοπροσδιορισμένης πολιτικής. Αυτό σε συνάρτηση με την τάση κατακερματισμού ενός κράτους (Γιουγκο­σλαβία, Συρία), αλλά και τη συνεργασία με υπεραντιδραστικές δυνάμεις (με φασίστες στην Ουκρανία, με τζιχαντιστές στη Συρία) δεν συγκροτεί ένα καθεστώς σταθερό, αλ­λά οδηγεί σε παρατεταμένο πόλεμο και εύ­θραυστη ειρήνη.

Το δράμα των προσφύγων

Λεηλασία χωρίς τέλος

Οι επιπτώσεις της υπεραντιδραστικής δρά­σης των μονοπωλίων στον ολοκληρωτικό καπι­ταλισμό στις λαϊκές τάξεις είναι οδυνηρές, και το χειρότερο, αφήνουν πολυάριθμες πληγές δυσεπούλωτες. Στο εσωτερικό μιας χώρας η λιτότητα, η βαριά φορολογία, η ανεργία, ο αυ­ταρχισμός συναρτώνται πλέον σταθερά και όχι στη διάρκεια μιας κρίσης με την αντιρρόπηση της πτωτικής τάσης του κέρδους, άρα θα ισχύ­ουν και στη φάση της ανόδου με οριακές βελτι­ώσεις (βλ. Κίνα, Ινδία, Βραζιλία κοκ).

Στον ειρηνικό επεκτατισμό τους, τα μονο­πώλια, και δη τα κυρίαρχα πολυεθνικά πολυ­κλαδικά, και μάλιστα όσα δραστηριοποιού­νται στο προστατευτικό πλαίσιο καπιταλιστι­κών ολοκληρώσεων, θα απομυζήσουν ασύδο­τα τον εθνικό πλούτο μιας αδύνατης ή μεσαίας χώρας, θα αποτελέσουν ανασχετικό παράγοντα της ανάπτυξής της με γνώμονα τις δυνατότη­τές της και τις ανάγκες του λαού. Ο στρατιωτι­κός επεκτατισμός επιπλέον του κεφαλαίου σε μια χώρα για την αφαίμαξη των πλουτοπαρα­γωγικών πηγών της όχι μόνον οδηγεί σε πο­λύνεκρους και καταστροφικούς πολέμους, αλ­λά λόγω της ιδιομορφίας του ιμπεριαλιστικού πολέμου στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό και μετά το πέρας του πολέμου, δεν επιβάλλεται ένα καθεστώς ειρήνης και ομαλότητας. Απενα­ντίας, οι αντιθέσεις, εθνικές, ταξικές, πολιτι­κές, θρησκευτικές δεν ρυθμίζονται, η ειρήνη παραμένει ασταθής, οι συγκρούσεις διαιωνίζο­νται και ο πόλεμος κατά κανόνα επανέρχεται.

Οδυνηρό και διδακτικό είναι το παράδειγ­μα με τους πρόσφυγες και μετανάστες απ’ τη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Λιβύη. Οι ιμπεριαλιστές με τον αρπακτικό και ολέθριο πόλεμό τους εξοντώνουν τους λαούς και τους ωθούν σε απελπισμένη φυγή για τη σωτηρία τους. Οι θύτες ούτε τον πόλεμο περατώνουν, αν δεν ιδιοποιηθούν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές που εποφθαλμιούν, ώστε να μην υπάρ­χουν νεκροί και πρόσφυγες, ούτε όμως προ­σφέρουν τα απαιτούμενα κονδύλια για να εξα­σφαλίσουν μια στοιχειωδώς ανθρώπινη δια­βίωση στα θύματά τους. Είναι γελοίο και απο­προσανατολιστικό να δαιμονοποιείται ο Αυ­στριακός υπουργός Εξωτερικών που πρωτα­γωνιστεί στον αποκλεισμό των προσφύγων στη χώρα μας και απεναντίας να αγιοποιείται η Μέρκελ, που δήθεν άνοιξε τις αγκάλες της στους πρόσφυγες. Ίδιοι είναι! Μοναδικό μέλη­μα και των δύο είναι να μην διαθέσουν κεφά­λαια για τα θύματα του πολέμου τους, αλλά να τα προσφέρουν βορά στα αδηφάγα πολυεθνι­κά πολυκλαδικά μονοπώλια… Θα μπορούσε η κ. Μέρκελ να υποχρεώσει τα μονοπώλια που κερδίζουν απ’ το αίμα του πολέμου να διαθέ­σουν κάποια ψιχία, όπως πράττουν αυθόρμη­τα οι ευγενείς λαϊκοί άνθρωποι… Εξίσου ανόη­τα και υποκριτικά είναι τα κροκοδείλια δάκρυα της Αυγής για τη δήθεν «χαμένη τιμή» της Ευ­ρωπαϊκής Ένωσης, για τη δήθεν απεμπόληση της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού που προσιδιάζει στον πολιτισμό της ΕΕ. Όμως η ΕΕ δεν είναι αυτή που φαντασιώνεται η Αυγή ή που μας παραμυθιάζει ότι είναι… Ήταν και εί­ναι ένωση που υπηρετεί πιστά το μεγάλο κε­φάλαιο, που για να αβγατίσει τα κέρδη του εξα­πολύει πολυαίμακτους πολέμους. Αυτό πρέπει να καταλάβει όποιος αγανακτεί για τα βάσανα των προσφύγων.

Μια είναι η λύση: σύγκρου­ση και έξοδος απ’ την ΕΕ της απανθρωπιάς και της εκμετάλλευσης.