Γιώργος Παυλόπουλος
Ο βασιλιάς αποκάλυψε τη φριχτή γύμνια του
«Το αμερικανικό κεφάλαιο, σάρκα από τη σάρκα του οποίου είναι ο Τραμπ, διαθέτοντας την πιο ισχυρή πολεμική μηχανή όλων των εποχών, δεν υπάρχει περίπτωση να εγκαταλείψει άνευ όρων και χωρίς μάχη τα λάφυρα και τα κεκτημένα του. Όπου και όταν αισθάνεται ότι αμφισβητούνται, θα τα υπερασπίζεται με κάθε κόστος, ενώ παράλληλα θα εγκαταλείπει σταδιακά τον ρόλο του «παγκόσμιου χωροφύλακα». Έτσι, θα αφήνει σαφώς μεγαλύτερα περιθώρια σύγκρουσης στους υπόλοιπους, με συνέπεια να εντείνεται η εικόνα του χάους και να πολλαπλασιάζονται οι εστίες ανάφλεξης».
Αυτά γράφαμε στο Πριν τον περασμένο Νοέμβριο, λίγες ημέρες μετά την εκλογή του Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, κάνοντας λόγο για μια «παγκόσμια στροφή στην αντίδραση» που σηματοδοτείται από αυτή την εξέλιξη. Λίγο αργότερα δε, στις αρχές του 2017 και με την ευκαιρία της διεξαγωγής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας, σημειώναμε ότι «ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έρχεται να οξύνει την αντιπαράθεση γύρω από προβλήματα που προϋπήρχαν και να επιταχύνει αλλαγές που ωρίμαζαν όλα τα χρόνια της κρίσης».
Σήμερα, στην πρώτη επέτειο της ορκωμοσίας του Τραμπ και της επίσημης εγκατάστασής του στον Λευκό Οίκο (στις 20 Ιανουαρίου 2017), τίποτα δυστυχώς δεν μοιάζει να κινείται πιο κοντά στην πραγματικότητα από τις παραπάνω εκτιμήσεις. Και ας καμαρώνουν Τσίπρας, Κοτζιάς και Καμμένος για τις καλές τους σχέσεις με την Αμερική του.
Όσοι αφελέστατα –αν όχι σκόπιμα– προέβλεπαν ότι ο Τραμπ θα δημιουργούσε περισσότερες ευκαιρίες για ειρήνη και λοιδορούσαν τους εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές που από την πρώτη μέρα βγήκαν στους δρόμους για να φωνάξουν «δεν είναι ο δικός μου πρόεδρος», προφανώς διαψεύστηκαν. Ο κόσμος είναι σήμερα ακόμη πιο επικίνδυνος και έχει έρθει ένα βήμα πιο κοντά στον νέο Μεσαίωνα – και την καταστροφή
Η κυκλοφορία του πολύκροτου, ήδη, βιβλίου του Μάικλ Γουλφ με τίτλο Φωτιά και Οργή, που είναι αφιερωμένο στον Τραμπ και την προσωπικότητά του, έδωσε τροφή σε νέα σενάρια περί της ψυχικής υγείας του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. «Η διανοητική κατάσταση του Τραμπ τίθεται υπό αμφισβήτηση από τον κορυφαίο του σύμβουλο», ήταν ο τίτλος της βρετανικής εφημερίδας Τάιμς, στις 5 Ιανουαρίου, η οποία παρέπεμπε στο παραπάνω βιβλίο – κάνοντας μάλιστα λόγο για πιθανή παραίτηση του Τραμπ, έτσι ώστε να αποφύγει την ταπεινωτική αποπομπή από την ίδια του την κυβέρνηση.
«Είναι ο Τραμπ ακόμη στα καλά του;», ήταν το ερώτημα που έθετε με τη σειρά της η (θεωρούμενη σοβαρή) γερμανική εφημερίδα Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ, στο πρώτο θέμα της ιστοσελίδας της την ίδια ημέρα. Ακόμη πιο προκλητικό κυκλοφόρησε το επίσης γερμανικό Ντερ Σπίγκελ στο τελευταίο του τεύχος, όπου περιγράφει τον Τραμπ ως έναν «ηλίθιο, γεροξεκούτη και εθισμένο στην τηλεόραση νάρκισσο» και ως «κλόουν με το πυρηνικό κουμπί» – ο οποίος, όπως διαπιστώνει, «θα μείνει στην εξουσία, σε βάρος της Αμερικής και όλου του κόσμου». Όπως είναι φυσικό, δεν ήθελε πολύ ο βορειοκορεάτης Κιμ, τον οποίο ο Τραμπ είχε χαρακτηρίσει ως «πυραυλάνθρωπο», για να στολίσει εκ νέου τον αμερικανό πρόεδρο, λέγοντας ότι οι δηλώσεις του δεν είναι παρά «ο σπασμός ενός παράφρονα».
Το παραλήρημα αυτό που πιθανότατα θα έχει και συνέχεια, καθώς πουλάει… σαν τρελό, θα προκαλούσε αναμφίβολα πολύ γέλιο, εάν δεν ήταν τόσο παραπλανητικό και συνάμα επικίνδυνο. Και αυτό διότι δημιουργεί την εντύπωση πως όλα όσα συγκλονιστικά συμβαίνουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και σε κάθε γωνιά του πλανήτη δεν είναι παρά μια τρέλα που θα περάσει – κατ’ αντιστοιχία, με μια έννοια, με την άποψη που εκφράστηκε ότι οι εξελίξεις της τελευταίας δεκαετίας στην Ελλάδα είναι μια κρίση η οποία, έστω αργά και βασανιστικά, θα τελειώσει και θα επιστρέψει η εποχή της αφθονίας και της κοινωνικής ειρήνης.
Προφανώς, όμως, τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά. Διότι όπως εκτιμά και η απόφαση του 4ου συνεδρίου του ΝΑΡ, αυτό που συμβαίνει είναι ότι έχουμε μπει «σε μια νέα φάση επικίνδυνης κλιμάκωσης της αντεργατικής, πολεμικής και ολοκληρωτικής εκστρατείας του κεφαλαίου, με ενδεικτικό παράδειγμα την εκλογή Τραμπ». «Πρόκειται για μια υπεραντιδραστική στροφή που εκφράζεται σε όλα τα επίπεδα: στην ένταση-εμβάθυνση και καθολίκευση της εκμετάλλευσης, στην εμπέδωση του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού, της τυραννίας του κεφαλαίου και στην ενίσχυση των αντιδραστικών ακροδεξιών απαντήσεων, στην παρόξυνση των ενδοαστικών ανταγωνισμών και στην ενίσχυση της απειλής εκτεταμένων ή και πρωτόγνωρων πολεμικών αναμετρήσεων, στην ανάπτυξη ακραία αντιδραστικής ιδεολογίας και πολιτισμού».
Φυσικά, οι σοβαροί αστοί καταλαβαίνουν επίσης πόσο κρίσιμη είναι η κατάσταση και προειδοποιούν να μην αντιμετωπίζεται ο Τραμπ ως τρελός, αλλά ως «ξενιστής» των βαθιά αντιδραστικών αλλαγών στη βάση και το οικοδόμημα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. «Με δεδομένο το πόσα πέφτουν στις πλάτες αυτού του ανθρώπου και πόσο ακατάλληλος είναι για την προεδρία, η προσοχή που δίνεται στον χαρακτήρα του κ. Τραμπ είναι τόσο δικαιολογημένη όσο και αναγκαία. Όμως, με βάση τον έως τώρα απολογισμό της προεδρίας του, η επικέντρωση αυτή –στον χαρακτήρα του– συνιστά ταυτόχρονα μια μη ολοκληρωμένη και επικίνδυνη προσέγγιση», σημείωνε χαρακτηριστικά το βρετανικό περιοδικό Εκόνομιστ, θέτοντας από τον τίτλο του τον εξής προβληματισμό: «Είναι όντως τόσο άσχημα τα πράγματα;».
Το ίδιο περιδικό υπογραμμίζει, μάλιστα, ότι ο Τραμπ «δεν είναι ο πρώτος πρόεδρος για τον οποίο έχουν εγερθεί ερωτήματα αναφορικά με το εάν και κατά πόσο είναι κατάλληλος να ελέγχει το πυρηνικό οπλοστάσιο». «Θυμηθείτε την εξάρτηση από το ποτό του Ρίτσαρντ Νίξον ή του Τζον Κένεντι από τα παυσίπονα, τα αντικαταθλιπτικά και, ειδικά κατά την κρίση των πυραύλων της Κούβας, τα ψυχοφάρμακα», προσθέτει.
Από παιδί κι από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια, λοιπόν, όπως θα έλεγε με τα δικά του λόγια ο σοφός λαός. Και η αλήθεια την οποία μαθαίνουμε από τον Τραμπ είναι ότι το πανίσχυρο αμερικανικό κεφάλαιο, στο φόντο της γενικευμένης κρίσης και της όξυνσης του ανταγωνισμού, είναι αποφασισμένο να αμφισβητήσει και να αναθεωρήσει το παγκόσμιο σύστημα οικονομικών και γεωπολιτικών σχέσεων και ισορροπιών. Δεν θα διστάσει, μάλιστα, να τινάξει στον αέρα, αν τελικά χρειαστεί, την παλιά τάξη πραγμάτων, η οποία ούτως ή άλλως αποτυπώνει τους συσχετισμούς της προηγούμενης ιστορικής περιόδου, που ξεκίνησε ουσιαστικά με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, κλονίστηκε συθέμελα με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του Τείχους του Βερολίνου και μοιάζει να δέχθηκε τη χαριστική βολή από τη γενικευμένη και δομική κρίση του «υπαρκτού καπιταλισμού» που εκδηλώθηκε το 2007-08.
Ο Τραμπ, όπως άλλωστε και το αμερικανικό κεφάλαιο, δεν αμφισβητούν τα ιερά και τα όσια της καπιταλιστικής διεθνοποίησης. Επιδιώκουν, όμως, να αναθεωρήσουν τους όρους της, έτσι ώστε να διαμορφωθούν πιο ευνοϊκά για τα δικά τους συμφέροντα – και μάλιστα άμεσα, όσο έχουν ακόμη το πάνω χέρι. Για παράδειγμα: Ο Τραμπ δεν είπε ποτέ ότι θέλει να σταματήσει το εμπόριο και τις επενδύσεις με την Κίνα, τη Γερμανία και την υπόλοιπη ΕΕ, τη Βόρεια και τη Λατινική Αμερική. Ξεκαθάρισε, όμως, ότι δεν είναι πλέον αποδεκτό να συνεχιστεί η διεύρυνση του αμερικανικού ελλείμματος, το οποίο με τη σειρά του οδηγεί σε περισσότερο χρέος και επιπλέον δανεισμό από τους ανταγωνιστές των ΗΠΑ. Ο Τραμπ δεν έχει ακυρώσει καμία διεθνή συμφωνία των ΗΠΑ – ούτε τη NAFTA (με Καναδά και Μεξικό), ούτε την TPP (με τις χώρες του Ειρηνικού), ούτε καν τη συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή. Τις έχει, όμως, βάλει στον «πάγο», απαιτώντας από τους εταίρους του να υποκύψουν στον εκβιασμό του και να υπογράψουν νέες συνθήκες, που θα ανταποκρίνονται στα συμφέροντα των αμερικανικών επιχειρηματικών ομίλων.
Το ίδιο πλαίσιο υπαγορεύει τη στάση του ίδιου και της Ουάσινγκτον και στο επίπεδο της γεωπολιτικής – η οποία βρίσκεται σε άμεση και ευθεία σχέση με την οικονομία. Οι Αμερικανοί αναγνωρίζουν ότι πλέον δεν έχουν τη δυνατότητα να παίζουν τον ρόλο του μοναδικού παγκόσμιου χωροφύλακα, ενώ δεν έχουν ούτε τη διάθεση να εγγυώνται με τη στρατιωτική τους ισχύ τα συμφέροντα συμμάχων τους που τείνουν να μετατραπούν σε ανταγωνιστές – όπως οι Ευρωπαίοι και οι Τούρκοι. Πολύ περισσότερο δε, αρνούνται να στηρίζουν στον ίδιο βαθμό, πολιτικά και οικονομικά, θεσμούς που θεωρούν ότι είναι ξεπερασμένοι – όπως ο ΟΗΕ ή ακόμη και το ΝΑΤΟ.
Έτσι, ανακατεύουν την τράπουλα, διαλύουν παραδοσιακές συμμαχίες και συγκροτούν νέες. Πυροδοτώντας, έτσι, αλυσιδωτές αντιδράσεις που φέρνουν πιο κοντά την έκρηξη.
Πολεμική παράκρουση με ασκήσεις και «λάθη»
Αυξάνει επικίνδυνα η ένταση σε Ειρηνικό, Μέση Ανατολή και Ευρώπη
Η ΛΔ της Κορέας και η Νότια Κορέα θα παρελάσουν κάτω από μία σημαία στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες που οργανώνει τον Φεβρουάριο η Σεούλ, ενώ συνεχίζουν τις επαφές για περιορισμό της έντασης στα σύνορα. Ο Τραμπ χαιρέτισε την εξέλιξη αυτή και δήλωσε ότι θα συνομιλούσε ευχαρίστως με τον Κιμ – ξεχνώντας ότι πριν λίγες εβδομάδες είχε απειλήσει να τον εξαφανίσει από προσώπου γης, μαζί με τη χώρα του.
Αυτή, όμως, είναι η μία πλευρά του νομίσματος και μάλλον η λιγότερο σημαντική. Διότι δεν μπορούμε παρά να διαπιστώσουμε ότι το τελευταίο διάστημα έχουν πολλαπλασιαστεί τα… λάθη που παραπέμπουν σε πολεμική αναμέτρηση στον Ειρηνικό. Έτσι, το περασμένο Σάββατο, οι κάτοικοι της Χαβάης έζησαν ένα μισάωρο παράνοιας, όταν έλαβαν μήνυμα στα κινητά τους ότι ένας βαλλιστικός πύραυλος –ενδεχομένως με πυρηνικά– κατευθύνεται εναντίον τους και έπρεπε να καλυφθούν γιατί δεν επρόκειτο για άσκηση. Τη Δευτέρα, κάτι ανάλογο συνέβη στην Ιαπωνία, καθώς η κρατική ραδιοτηλεόραση κάλεσε επίσης τους κατοίκους να αναζητήσουν καταφύγιο σε κτίρια ή υπόγεια, γιατί η Πιονγκγιάνγκ είχε εκτοξεύσει άλλο πύραυλο. Την ίδια στιγμή, οι αμερικανοί στρατηγοί διαρρέουν ότι ετοιμάζονται εντατικά για επίθεση…
Το ανησυχητικό είναι ότι η υπόθεση δεν σταματά εκεί. Στην Ευρώπη, για πρώτη φορά μετά από μισό και πλέον αιώνα, η Σουηδία θα μοιράσει στους πολίτες της φυλλάδιο με οδηγίες για το τι να κάνουν σε περίπτωση πολέμου. Ενώ το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, ενόψει της ετήσιας συνόδου που θα γίνει στο Νταβός αυτή την εβδομάδα, κυκλοφόρησε έρευνα στην οποία προειδοποιεί ότι η απειλή πολέμου είναι φέτος πολύ μεγαλύτερη, ακόμη και ανάμεσα στους ισχυρούς. Τέλος, στη Μέση Ανατολή, μοιάζει απίστευτο και όμως είναι αληθινό: ΗΠΑ, Τουρκία, Ρωσία και Ιράν είναι έτοιμες να πατήσουν τη σκανδάλη – όλες εναντίον όλων. Πυριτιδαποθήκη.
Εκλεκτός του κεφαλαίου και δήμιος των αδυνάμων
Η επιθετικότητα και η αντιδραστική στροφή που εκφράζει ο Τραμπ δεν περιορίζεται, φυσικά, εκτός συνόρων. Αποτυπώνεται και στην πολιτική που έχει εφαρμόσει εντός ΗΠΑ, η οποία μοιάζει με τσουνάμι που απειλεί να σαρώσει τις δημοκρατικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των πιο αδύναμων, των μειονοτήτων και φυσικά των μεταναστών. Ήδη, για του λόγου το αληθές, έχει καταφέρει σημαντικά πλήγματα στο σύστημα υγείας του Ομπάμα –έστω κι αν δεν έχει καταφέρει να το καταργήσει πλήρως– στερώντας σε 20 και πλέον εκατομμύρια ανθρώπους την πρόσβαση σε στοιχειώδεις υπηρεσίες. Επίσης, προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κλείσει τα σύνορα στους ξένους, με το πρόσχημα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας, πουλώντας εκδούλευση στα τμήματα της εργατικής τάξης που εξακολουθούν να έχουν την αυταπάτη ότι από εκεί προέρχεται ο πιο σημαντικός κίνδυνος. Ταυτόχρονα δε, μαζί με τον φράχτη στα σύνορα με το Μεξικό, υψώνει τείχη και στο Διαδίκτυο – ανάμεσα στα άλλα και με την προσπάθεια για κατάργηση της «αρχής της ουδετερότητας».
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι τυχαίο ότι η κερδοφορία των πιο σημαντικών αμερικανικών επιχειρήσεων αυξάνεται διαρκώς. Επίσης, οι αποδόσεις των μετοχών των εισηγμένων στην Γουόλ Στριτ εταιριών έχουν κυριολεκτικά… απογειωθεί, μιας και οι δύο βασικοί δείκτες του χρηματιστηρίου έχουν ενισχυθεί κατά 32% και 24% αντίστοιχα, μέσα σε ένα μόλις χρόνο – κάνοντας αρκετούς να μιλούν για μια πρωτόγνωρη «φούσκα», που αργά ή γρήγορα θα προκαλέσει νέο κραχ. Πάντως, οι άμεσες προοπτικές είναι ακόμη πιο καλές για τις επιχειρήσεις μετά τη φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία μείωσε τον συντελεστή από το 33% στο 21%, ενώ τα «δώρα» συνεχίζονται με την κατάργηση όλων, ουσιαστικά, των περιβαλλοντικών περιορισμών, ειδικά όσον αφορά στον ενεργειακό-πετρελαϊκό κλάδο.
Ποιος δεν καταλαβαίνει τι μετά από όλα αυτά;
