Γιάννης Μαρίνης*
Η εμφανιζόμενη ως δεδομένη εξέλιξη των εκλογών της 25ης Ιούνη, ως συνέχεια των εκλογών της 21ης Μάη, μετά από τις απαραίτητες αναλύσεις και συμπεράσματα, πρέπει να ανατραπεί. Το θέμα δεν είναι μόνο, ότι αν αυτές οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τη ζωή της κοινωνικής πλειοψηφίας, δηλ. των εργαζόμενων, των ανέργων, της νεολαίας, θα ήταν παράνομες. Είναι ότι εξοστρακίζεται με πολύ βίαιο τρόπο η καθημερινότητα, η εργασία, η κοινωνική ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Μέσα σε μια συστημική κανονικότητα καθίζησης του βιοτικού επιπέδου τους, συνεχούς και πολυεπίπεδης καταστολής, αλλά και εγκληματικοποίησης των κοινωνικών αντιστάσεων.
Την ίδια ώρα που το 0,7 % του πληθυσμού κατέχει 80 δισ. σε καταθέσεις στις τράπεζες και το 72,5 % έχει λιγότερα από 1.000 ευρώ ή μόνο έναν μισθό –αν υπάρχει κι αυτός. Την ίδια ώρα που 700.000 πλειστηριασμοί λαϊκής κατοικίας επίκεινται από τράπεζες και funds. Των ίδιων τραπεζών που έχουν διασωθεί με πάνω από 250 δισ. από το κράτος. Το χρέος των μικρών και μεσαίων στρωμάτων δεν ξεπερνά τα 15 δισ. σε τράπεζες και 85 δισ. σε funds. Τα χρέη των εργαζομένων ήταν αποτέλεσμα των χαμηλών μισθών, της κλοπής των μνημονίων και των ακολουθούμενων εισοδηματικών πολιτικών. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι κι οι φτωχοί φτωχότεροι. Στα χέρια λίγων συγκεντρώνεται ο παραγόμενος πλούτος και τα σπίτια – ιδιοκτησία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων.
Πώς μπορεί αυτή η πραγματικότητα να αλλάξει προς όφελος των εργαζομένων; Αυτό το ερώτημα πρέπει να απαντηθεί κύρια. Αλλάζει μόνο στο πλαίσιο των ταξικών κοινωνικών αγώνων και συγκρούσεων και ως δική τους συνέπεια. Από τον βαθμό οργάνωσης και αποφασιστικότητας των ενεργών υποκειμένων, των αγωνιζόμενων, καθορίζεται η κοινωνική τους έκβαση και επικράτηση.
Από την επόμενη της εκλογής της ΝΔ το 2019 άρχισε η απροκάλυπτη επίθεση σε όλες τις κοινωνικές ανάγκες, τα εργασιακά δικαιώματα, στις πολιτικές και συνδικαλιστικές ελευθερίες, σαν συνέχεια των πολιτικών όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων 14 τουλάχιστον χρόνων.
Η πανδημία του covid 19 ήταν για κυβέρνηση και κεφάλαιο η «ευκαιρία» για να τσακίσει σε πολλά επίπεδα τις λαϊκές κατακτήσεις – όχι όμως αδιαμαρτύρητα και χωρίς αντιδράσεις. Μέσα στα δύο χρόνια της πανδημίας πέρασαν πάνω από 700 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου και νόμους σε αντιδραστική και αντικοινωνική κατεύθυνση. Η πανδημία με τους 37.000 νεκρούς ως σήμερα, συνέπεια του διαλυμένου ΕΣΥ, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων. Χωρίς μόνιμες προσλήψεις στην υγεία, χωρίς τις απαραίτητες νέες κλίνες ΜΕΘ, χωρίς επιτάξεις μεγάλων ιδιωτικών μονάδων υγείας.
Από τον Απρίλη του 2020 το λαϊκό κίνημα, γιατροί και υγειονομικοί, φοιτητές, εκπαιδευτικοί και άλλοι, έσπασαν μαζικά τη σιγή νεκροταφείου που η κυβέρνηση της ΝΔ, συνεπικουρούμενη από τις άλλες κυρίαρχες δυνάμεις (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, κλπ) ήθελε να επιβάλλει. Με ωμή κατασταλτική βία οι κρατικοί μηχανισμοί αντιμετώπισαν τις κινητοποιήσεις του Πολυτεχνείου και της 6ης Δεκέμβρη του ΄20 που απαγορεύτηκαν. Όμως με κορύφωση τη μεγαλειώδη διαδήλωση του καλοκαιριού του ΄21, πολλών χιλιάδων ανθρώπων, έσπασε στην πράξη η απαγόρευση των διαδηλώσεων και των συγκεντρώσεων. Από τον Γενάρη του ΄21 το φοιτητικό κίνημα με την αποφασιστικότητα του και με διαδηλώσεις κάθε Πέμπτη , μαζί με εργαζόμενους στην εκπαίδευση και πολλούς άλλους, συνετέλεσε σε αυτό.
Τον Μάρτη του ΄21 μεγάλες κινητοποιήσεις με επίκεντρο τα γεγονότα στη Νέα Σμύρνη απάντησαν στον δρόμο και αποκαθήλωσαν την απροκάλυπτη κρατική βία.
Απεργιακές κινητοποιήσεις, όπως αυτές στην Cosco και στην e-food έσπασαν στην πράξη τον απεργοκτόνο νόμο Χατζηδάκη και με επιμέρους νίκες αντιπαρήλθαν την κατάργηση του συνδικαλιστικού δικαιώματος και έδειξαν ότι οι διεκδικήσεις των εργαζομένων εκτός από αναγκαίες είναι και εφικτές.
Οι μεγάλες απεργιακές και άλλες κινητοποιήσεις στην εκπαίδευση ενάντια στους νόμους Κεραμέως για τις αξιολογήσεις (11 Οκτώβρη του ΄21, κτλ) με καθολική συμμετοχή ανέκοψαν τις αντιεκπαιδευτικές πολιτικές. Κινητοποιήσεις που συνεχίζονται μέχρι σήμερα ενάντια στον νόμο 4823 και μπλοκάρουν την πορεία ιδιωτικοποίησης της παιδείας, με την αυτονομία της σχολικής μονάδας και την κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών.
Τον Σεπτέμβρη του ΄22 το φοιτητικό κίνημα δίνει ένα σημαντικό αποφασιστικό χτύπημα στην εισβολή της πανεπιστημιακής αστυνομίας στα ΑΕΙ και την καθιστά ανενεργή με την ευρύτερη αλληλεγγύη και στήριξη άλλων αγωνιζόμενων κομματιών.
Η μεγάλη γενική απεργία της 9ης Νοέμβρη του ΄22 με αιτήματα για αυξήσεις στους μισθούς και ΣΣΕ δείχνει ότι η αναγκαιότητα της αντίστασης είναι αντιληπτή από ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, παρόλο που η συνδικαλιστική γραφειοκρατία των ΓΣΕΕ– ΑΔΕΔΥ προσπαθούσε και προσπαθεί να την απογυμνώσει και εκτονώσει σε σχεδόν εθιμοτυπικά πλαίσια. Απεργίες που συνεχίστηκαν ως κλαδικές στην εκπαίδευση, στην υγεία, στους ναυτεργάτες, στους ΟΤΑ και αλλού.
Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις με απεργία διαρκείας, καταλήψεις και πολύμορφο αγώνα των καλλιτεχνών έδειξαν την από τα κάτω δυναμική του αγώνα που σε αυτή την περίπτωση ξετυλίχτηκε με αφορμή τον υποβιβασμό των πτυχίων των καλλιτεχνικών δημόσιων σχολών σε απολυτήρια λυκείου.
Το προδιαγεγραμμένο έγκλημα στα Τέμπη με τους 57 νεκρούς, κυρίως νέους ανθρώπους, και τις πολυήμερες κινητοποιήσεις, απεργιακές και άλλες, έφερε στο προσκήνιο τις εγκληματικές συνέπειες με διαχρονικές ευθύνες όλων των κυβερνήσεων, που έχουν οι ιδιωτικοποιήσεις σε έναν τομέα τόσο βασικό όπως οι μεταφορές, όπως έχουν και αλλού.
Το κεφάλαιο και οι πολιτικοί του υπηρέτες προχωράνε σήμερα και στην κατάληψη, τσιμεντοποίηση, εμπορευματοποίηση και ιδιωτικοποίηση των ελάχιστων ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου που έχουν απομείνει στην Αττική: Ακαδημία Πλάτωνος, Εξάρχεια, Στρέφη, Πάρκο Τρίτση, Πλατεία Πρωτομαγιάς, Πεδίο του Άρεως. Οι πρωτοβουλίες και συνελεύσεις των κατοίκων και των εργαζομένων των περιοχών αυτών δίνουν ήδη μια σκληρή μάχη, για να ανασχεθούν τα σχέδια αυτά.
Τέλος, οι κινητοποιήσεις ενάντια στο trafficking, στο περιβάλλον που διαμορφώνουν οι γυναικοκτονίες και οι βιασμοί, τα γεγονότα με τη δωδεκάχρονη στον Κολωνό, αντίστοιχα περιστατικά στην Ηλιούπολη και αλλού, σώζουν την αξιοπρέπεια αυτής της κοινωνίας και αναδεικνύουν τη σαπίλα και το βαθμό διαφθοράς – διαπλοκής των κρατικών μηχανισμών και όλου του καθεστωτικού συρφετού.
Θα μπορούσαν εδώ να αναφερθούν επίσης οι μεγάλες κινητοποιήσεις για την καταδίκη της εγκληματικής ναζιστικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, που η δίκη της συνεχίζεται στο εφετείο, ενάντια στις ανεμογεννήτριες στα Άγραφα και πολλά άλλα.
Η νεοφιλελεύθερη επέλαση, με όποια ποσοστά της ΝΔ και όποια κυβέρνηση, θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Η αύξηση του ποσοστού κέρδους για το κεφάλαιο στο έδαφος της συνεχιζόμενης οικονομικής «κρίσης» θα επιχειρηθεί με ματωμένα πλεονάσματα άνω του 2 % του ΑΕΠ (από 1,7% έλλειμμα). Με νέα φοροληστεία με άμεσους και έμμεσους φόρους (ΦΠΑ, ΕΦΚ, κλπ) σε μισθωτούς και συνταξιούχους και νέες φοροαπαλλαγές για το κεφάλαιο και τους κατέχοντες. Με παραπέρα ιδιωτικοποιήσεις ακόμα και στο νερό. Ειδικά στην υγεία που υπάρχει ψηφισμένος νόμος, στην εκπαίδευση με την ελεύθερη επιλογή σχολείων, τα voucher και την πριμοδότηση σχολαρχών και κολλεγίων. Με νέες αντιμεταναστευτικές φρικαλεότητες στον Έβρο και σ΄ όλη την παραμεθόριο με καθημερινά νέους πνιγμένους από τα push backs, με την εφαρμογή των εγκληματικών πολιτικών της ΕΕ, της Ευρώπης-φρούριο. Θα συνεχιστούν οι αντιλαϊκές πολιτικές, ενώ θα τρέχουν εξοπλιστικά προγράμματα δεκάδων δις, όπως με την προμήθεια 40 αμερικανικών F-35 και την πρόσφατη αγορά των γαλλικών Rafale.
Σε αυτά, τα κόμματα της διαχείρισης του συστήματος συμφωνούν. Είναι φρούδες οι ελπίδες που προσπαθούν να σπείρουν για δήθεν αυξήσεις μισθών και άλλες κοινωνικές παροχές, ενώ μάλιστα διαγκωνίζονται για το ύψος του κατώτερου μισθού που σε όλες τις περιπτώσεις, ακόμη και αν το εφαρμόσουν, θα έχει ήδη εξανεμιστεί, μιας και είναι κάτω από τις απώλειες του πληθωρισμού και της κλιμακούμενης ακρίβειας.
Γιατί είναι δεδομένα τα σύμφωνα Σταθερότητας που έχουν συνομολογήσει. Ακόμη και το πού θα κατευθυνθούν τα χρήματα του λεγόμενου ταμείου ανάκαμψης (που είναι οι κλεμμένες υπεραξίες των εργαζομένων) είναι αναμφισβήτητο: προς τις επενδύσεις, δηλ. προς το μεγάλο κεφάλαιο.
Η πτώση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων είναι 15 % τον τελευταίο χρόνο για εισοδήματα 700 – 1.100 ευρώ μηνιαίως. Κι αυτό αποτελεί μια ακόμα απόδειξη ότι αυτά που τάζουν είναι ψίχουλα. Πόσο μάλλον όταν έχουν τη μορφή των διαφόρων voucher και pass.
Θα συνεχιστεί τέλος, η επίθεση στη δημόσια και δωρεάν παιδεία. Σε ένα ήδη ταξικό και άνισο εκπαιδευτικό σύστημα οι αναδιαρθρώσεις θα ανοίξουν τις πόρτες στο κεφάλαιο και στις εταιρείες σε σχολεία και ΑΕΙ. Βεβαίως όσες πόρτες δεν είναι ήδη ανοιχτές. Η στόχευση παραμένει ίδια: συρρίκνωση του μαθητικού και φοιτητικού πληθυσμού, περιστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών των εκπαιδευτικών.
Αυτό δείχνουν οι νέες φετινές μειώσεις εισακτέων στα ΑΕΙ, τα ν+2 κι οι επιχειρούμενες διαγραφές φοιτητών, η εξίσωση κολλεγίων και ΑΕΙ, κτλ. Η γνώση επειδή δεν είναι εμπόρευμα έχει νόημα γιατί μπορεί να απελευθερώνει, όχι όμως στο πλαίσιο των καταναγκασμών και περιορισμών της αστικής πολιτικής που την καθιστούν ταξική, όχι όταν δημιουργεί υπηκόους και ενσωματώνει στην κυρίαρχη ιδεολογία, στον υπάρχοντα καταμερισμό εργασίας.
Βασικός παράγοντας αποτροπής της νικηφόρας έκβασης των κοινωνικών ταξικών αγώνων ήταν και παραμένει ο εργοδοτικός, κυβερνητικός και κρατικός συνδικαλισμός. Χωρίς σχέδιο, συνέχεια και για να κάνουν το καθήκον τους –λίγες φορές κι αυτό- η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ και πολλές ομοσπονδίες δεν έχουν την παραμικρή διάθεση τουλάχιστον αντίθεσης με τις αντιδραστικές εγκληματικές πολιτικές της κυβέρνησης. Κάτι που ανέδειξε και η πρόσφατη δολοφονία του εργάτη στο Πέραμα, συνέπεια των ελλειμματικών μέτρων ασφάλειας και της ταχείας εξυπηρέτησης στο εφοπλιστικό κεφάλαιο. Θα περίμενε κανείς άμεση κάλυψη των σωματείων της περιοχής και προκήρυξη απεργιών μέχρι να τιμωρηθούν οι ένοχοι. Αυτό φυσικά δεν έγινε.
Πρέπει να γίνει σαφές ότι είναι μόνο η φωνή και η οργανωμένη αντίσταση των από τα κάτω στους χώρους δουλειάς, στα σωματεία και τις συνελεύσεις, στις επιτροπές αγώνα και τις ανεξάρτητες λαϊκές πρωτοβουλίες που μπορεί να αντιστρέψει την κατάσταση. Με οριζόντιο συντονισμό και ανακλητή εκπροσώπηση, με λογική σύγκρουσης με τους εργοδότες, για την αξιοπρεπή ζωή και τα δικαιώματα και όχι για την επιβίωση.
Όμως αυτό δεν φτάνει: Η αυτενέργεια και η προοπτική αντίδρασης των μαζών μένει αδύναμη όταν δεν υπάρχουν συνολικά αιτήματα διεκδίκησης. Ακόμα και μια αύξηση μισθού, που είναι απαραίτητη λόγω της συνεχούς απομύζησης από την εκμετάλλευση, πρέπει να συνδέεται με το χτύπημα της «ρίζας του κακού» της φτώχειας και της ανέχειας που είναι το ίδιο το εκμεταλλευτικό σύστημα. Με εργατική συνολική ανατρεπτική πολιτική, ένα πρόγραμμα και πλαίσιο πάλης που δεν υποχωρεί και ως το τέλος διεκδικεί. Πόσες φορές δεν έχουν προσπαθήσει οι «υπεύθυνες δυνάμεις» να μας πείσουνε ότι «μέχρι εδώ είναι, τα άλλα που ζητάτε δεν γίνονται». Γι΄ αυτό και τώρα εμφανίζονται με την ταμπέλα της «αυτοδύναμης αντιπολίτευσης».
Επομένως, είναι αναγκαία συνθήκη να σταματήσει η κλοπή της εργασίας μας, με την κατάργηση της σχέσης κέρδους-κόστους στην κοινωνική ζωή. Ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις των κοινωνικών αγαθών, με αγώνα για την ανατροπή των ιδιωτικοποιήσεων, δημόσια κοινωνική ιδιοκτησία με απόλυτο έλεγχο και διεύθυνση από τους εργαζόμενους, για κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής, κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας και της σκλαβιάς μέσω της μισθωτής εργασίας και του καταμερισμού της.
Με πραγματικές και μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς και μείωση του χρόνου εργασίας. Με ρήξη με την ΕΕ των τραπεζιτών και των τοκογλύφων και διαγραφή των χρεών των εργαζομένων και των ανέργων, σε μια χώρα που δεν αναγνωρίζει κανένα χρέος και το διαγράφει, μέσα από απελευθερωτικές κοινωνικές διεργασίες.
Κλείνοντας, το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί ένα πολιτικό μέτωπο ανατροπής και κοινωνικής ταξικής αντιπολίτευσης όπως η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, με την ενίσχυσή του στη βάση της αντισυστημικής ψήφου, μπορεί να δώσει την απάντηση σήμερα.
Γιατί θέτει καθαρές διαχωριστικές γραμμές, μακριά από τα θολά νερά της διαχείρισης και του αστικού εκσυγχρονισμού σε όποια μορφή. Γιατί φωνάζει δυνατά κόψτε λεφτά από τα εξοπλιστικά προγράμματα και δώστε τα σε παιδεία, υγεία και κοινωνικές παροχές. Γιατί επιζητά ρήξεις με ΕΕ-ΝΑΤΟ, σπάσιμο όλων των συμφωνιών, κλείσιμο των βάσεων, να σταματήσουν όλοι οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι και καμιά συμμετοχή σε αυτούς όσο συνεχίζονται. Γιατί τίθεται με την έξοδο-αποδέσμευση από τους ιμπεριαλιστικούς αυτούς σχηματισμούς, στη βάση της απελευθερωτικής προοπτικής ενός σύγχρονου και κοινωνικά αναγκαίου κομμουνισμού. Για πραγματική ειρήνη και συναδέλφωση των λαών.
Γιατί δίνει τον αγώνα καθημερινά για την εξαφάνιση κάθε είδους φασιστικών, εθνικιστικών και ρατσιστικών λογικών, αλλά και στη βάση της κατάργησης των κοινωνικών συνθηκών που τις δημιουργούν.
Με ένα πραγματικό εργατικό κίνημα χειραφέτησης των εργαζομένων. Με κοινωνικά κινήματα αυτοκαθορισμού, για το περιβάλλον, τον πολιτισμό κλπ. Αντιπαλεύοντας την ισοπεδωτική πορεία της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Με την επίλυση κοινωνικά των ζητημάτων της μετανάστευσης και του προσφυγικού, με ανοιχτή αγκαλιά για τους πρόσφυγες στην υγεία, στην παιδεία, στη στέγαση, για την ομαλή κοινωνική τους ένταξη, κόντρα στις αντιμεταναστευτικές πολιτικές της ΕΕ.
Γιατί αντιπαρέρχεται τη λογική της «χαμένης ψήφου» και την επαναφομοίωση των αγωνιζόμενων κοινωνικών κομματιών στις λογικές του «λιγότερου κακού».
Γιατί είναι απαραίτητο οι κοινωνικοί ταξικοί αγώνες, με διάρκεια και κλιμάκωση, να χαράξουν και να καθορίσουν τις κοινωνικές εξελίξεις. Να ανοίξουν τον δρόμο των επερχόμενων κοινωνικών εξεγέρσεων, έναν δρόμο απελευθερωτικό για τον άνθρωπο και την κοινωνία, έναν δρόμο ριζικής κοινωνικής αλλαγής, έναν δρόμο επαναστατικό!
* Το κείμενο βασίζεται στην ομιλία του Γιάννη Μαρίνη στην εκδήλωση στο φεστιβάλ Αναιρέσεις 2023 με τίτλο «Δυναμώνουμε αυτό που τους φοβίζει! Πρόταση για κίνημα ανατροπής και ισχυρή επαναστατική Αριστερά».
Ο Γιάννης Μαρίνης είναι μέλος του Δ.Σ. της Γ’ ΕΛΜΕ Δυτικής Αθήνας.
