Κώστας Λυμπέρης, Μέλος της Γραμματείας του ΣΕΚΕΣ για Δημόσια ΕΥΔΑΠ, Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ
Δημήτρης Σταμούλης
Νερό, δημόσιο αγαθό
Μετά την πλήρη ιδιωτικοποίηση του ηλεκτρικού ρεύματος, των τηλεπικοινωνιών και των μεγάλων οδικών αξόνων κυκλοφορίας, στο στόχαστρο βρέθηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ το πιο βασικό αγαθό για την ίδια τη ζωή, το νερό. Η προσπάθειά της να παραδώσει τη λειτουργία και συντήρηση του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος (Ε.Υ.Σ.) του Λεκανοπεδίου της πρωτεύουσας σε επιχειρηματικούς ομίλους, στο πλαίσιο των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκης Ένωσης για τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση του αγαθού του νερού και την παράδοση των υδάτινων πόρων στο κεφάλαιο, ηττήθηκε από τις κοινωνικές αντιστάσεις, σε αυτή τη φάση τουλάχιστον.
Στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, η πλήρης εμπορευματοποίηση των φυσικών πόρων και των κοινωνικών αγαθών δημιουργεί εφιαλτικές καταστάσεις για την ίδια τη ζωή της εργαζόμενης πλειονότητας. Τα λαϊκά νοικοκυριά βιώνουν ήδη πολύ οδυνηρά την εμπειρία της ιδιωτικοποίησης του κοινωνικού αγαθού του ρεύματος με τις υπέρογκες αυξήσεις στο ζωτικό αγαθό της ενέργειας. Με το νερό, ωστόσο, το ζήτημα δεν βρίσκεται μόνο στις σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις που θα έχουν να αντιμετωπίσουν τα λαϊκά νοικοκυριά και στη σίγουρη άνοδο των τιμολογίων. Μιλάμε πλέον για την ασφάλεια της υγείας του μισού πληθυσμού της χώρας. Επιπλέον, αποτελεί κεφαλαιώδες περιβαλλοντικό ζήτημα για μια πολύ ευρύτερη περιοχή, που αφορά τους φυσικούς πόρους τριών νομών — Αττικής, Βοιωτίας και Φωκίδας.
Ο λαός δεν μπορεί να παραδώσει στα κερδοσκοπικά συμφέροντα μιας πολυεθνικής, το παρόν και το μέλλον της ζωής και δεν θα το κάνει. Όπου ιδιωτικοποιήθηκε το νερό, όπως με τον «κώδικα του νερού» που ισχύει στη Χιλή από την περίοδο της χούντας Πινοσέτ, κάθε σταγόνα νερού έχει ιδιοκτήτη, δεν είναι κοινό αγαθό.
Θα υπερασπιστούμε το κοινωνικό αγαθό του νερού με αγώνες, μαζί με τους κατοίκους, τους αγρότες, τους εργαζόμενους στις εταιρείες ύδρευσης και στις ΔΕΥΑ. Αξιοποιώντας και κάθε θετική εξέλιξη σε νομικό επίπεδο, όπως τις αποφάσεις του ΣτΕ.
Δ.Σ
μείωση τακτικού προσωπικού, προώθηση εμφιαλωμένου νερού, κατάργηση δημόσιων
κρουνών, είναι μερικοί από τους τρόπους που τα ιδιωτικά συμφέροντα επιχειρούν να
μπουν στη διαχείριση του κύκλου του νερού
Η ομόφωνη απόφαση 1886/2022 της μείζονος σύνθεσης του Δ΄ Τμήματος του ΣτΕ ακύρωσε όλες τις πράξεις (προκήρυξη, απόφαση Υπουργού, απόφαση διυπουργικής επιτροπής) για την παραχώρηση μέσω ΣΔΙΤ του εξωτερικού υδροδοτικού συστήματος (ΕΥΣ) σε ιδιώτες ως παράνομες, διότι παραβίασαν τους ίδιους τους νόμους 4812/2021 και 3389/2005. Η τέταρτη κατά σειρά απόφαση (οι τρεις τελεσίδικες) αποτελεί μια ακόμα νίκη για το κίνημα του δημόσιου νερού. Έρχεται σε «φυσική» συνέχεια των προηγούμενων τριών σημαντικών αποφάσεών του Συμβουλίου της Επικρατείας και κατοχυρώνει με τη «βούλα» του Ανωτάτου Δικαστηρίου το νερό ως κοινό αγαθό. H απόφαση αυτή του ΣτΕ απλώνει ένα δίχτυ νομικής προστασίας του νερού από την άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση.
Το ΣτΕ με την απόφαση 1906/2014 απαγόρευσε τη διάθεση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στην αγορά και διέταξε την έξοδο της ΕΥΔΑΠ από το ΤΑΙΠΕΔ. Με τις σχεδόν ομόφωνες αποφάσεις της ολομέλειας 190-191/2022, διέταξε την έξοδο ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ από το υπερταμείο, κρίνοντας το χαρακτήρα του υπερταμείου ως ασύμβατο με το κοινό αγαθό. Με την απόφαση 92/2022 του Δ΄ Τμήματος εμπόδισε την περαιτέρω εμπορευματοποίηση, ακυρώνοντας την ΚΥΑ τιμολόγησης (εκκρεμεί η απόφαση στην ολομέλεια). Τώρα, με την ομόφωνη απόφαση 1886/2022 απαγορεύει την ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης και λειτουργίας του υδροδοτικού συστήματος και ακυρώνει το ΣΔΙΤ στο ΕΥΣ Αττικής, θεωρώντας την παροχή ύδρευσης ως ένα ενιαίο σύστημα από τις πηγές μέχρι τις βρύσες και ότι η ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και η Εταιρεία Παγίων ΕΥΔΑΠ «αποτελούν ενιαίο λειτουργικό σύστημα».
Κ. Λ
Οι 50 αποχρώσεις της ιδιωτικοποίησης
Τις τελευταίες δεκαετίες κυβερνήσεις και υπερεθνικοί οργανισμοί (ΕΕ, ΔΝΤ, Παγκόσμια Τράπεζα) που βλέπουν το νερό ως πεδίο κερδοφορίας και ελέγχου των κοινωνιών δίνουν λυσσαλέα μάχη για να «μπάσουν» τα ιδιωτικά συμφέροντα με κάθε τρόπο στη διαχείριση του κύκλου του νερού.
Μετοχοποίηση, εργολαβοποίηση, ΣΔΙΤ, συμβάσεις διαχείρισης, εμπορευματοποίηση, μείωση τακτικού προσωπικού, προώθηση εμφιαλωμένου νερού, κατάργηση δημόσιων κρουνών, είναι μερικοί από τους τρόπους που τα ιδιωτικά συμφέροντα επιχειρούν να μπουν στη διαχείριση του κύκλου του νερού και να προωθήσουν περαιτέρω την εμπορευματοποίησή του.
Όπου, και για όσο, τα καταφέρουν οι συνέπειες είναι τραγικές για τις θέσεις εργασίας, για τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων στον κύκλο του νερού, για τα τιμολόγια, για την ποιότητα του πόσιμου νερού, για την προσβασιμότητα των πολιτών στις υπηρεσίες ύδρευσης αποχέτευσης, για τις επενδύσεις στις υποδομές και για το περιβάλλον.
Το ίδιο επιχειρούν και στην Ελλάδα. Μετά την απόφαση του ΣτΕ που διέταζε την έξοδο ΕΥΔΑΠ-ΕΥΑΘ από το υπερταμείο, η κυβέρνηση προχώρησε με μια καλοκαιρινή νομοθετική ρύθμιση (άρθρα 114-115 του ν. 4964/2022), σε μία, ακόμα και για τα αστικά μέτρα τους, μέγιστη αντιδημοκρατική θεσμική εκτροπή, επιβάλλοντας την παραμονή των εταιρειών νερού στο υπερταμείο.
Η ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων α΄ εξαμήνου 2022 του υπερταμείου δίνει μια επιπλέον εξήγηση για την εμμονή της κυβέρνησης. Η κατάρρευση των εσόδων του υπερταμείου κατά 75% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2021 αποκαλύπτει ότι όλος ο μηχανισμός του υπερταμείου ουσιαστικά συντηρείται από τα κέρδη των εταιρειών νερού.
Οι εργαζόμενοι της ΕΥΔΑΠ έχουμε προσφύγει στην Επιτροπή Συμμόρφωσης του ΣτΕ επιμένοντας στην έξοδο των εταιρειών από το υπερταμείο.
Παράλληλα έχει συγκροτηθεί η «Πρωτοβουλία για τη Διασφάλιση της Δημόσιας Διαχείρισης του Νερού», που προσπαθεί να διαμορφώσει και να διευρύνει ένα ευρύτατο κοινωνικό και συνδικαλιστικό μέτωπο για την προστασία του νερού από κάθε μορφής ιδιωτικοποίησης.
Συνεχίζουμε απαιτώντας την άμεση και πλήρη εφαρμογή όλων των αποφάσεων του ΣτΕ. Συνεχίζουμε μέχρι όλος ο κύκλος του νερού από τις πηγές μέχρι τα σπίτια μας και την απόρριψη των επεξεργασμένων λυμάτων στο φυσικό τους αποδέκτη να τεθεί υπό ενιαία δημόσια ιδιοκτησία υπό δημοκρατική διαχείριση και υπό κοινωνικό και εργατικό έλεγχο.
Κ. Λ
Χαμένες είναι οι μάχες που δεν δίνονται
Παγκοσμίως τα κινήματα νερού, όπου έδωσαν μέχρι τέλους τη μάχη, την κέρδισαν. Χαρακτηριστικές και εμβληματικές οι περιπτώσεις του Παρισιού, του Βερολίνου, της Κοτσαμπάμπα, της Ιρλανδίας, της Σλοβενίας. Στην Ελλάδα, το κίνημα του δημόσιου νερού κατάφερε την τελευταία δεκαετία να αποτρέψει την άμεση ιδιωτικοποίηση του νερού καθώς και να θέσει σημαντικά εμπόδια στην έμμεση ιδιωτικοποίηση και την εμπορευματοποίηση και να διασώσει προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας την καθολική πρόσβαση σε ποιοτικό πόσιμο νερό και σε ποιοτικές υπηρεσίες αποχέτευσης και προς όφελος της διατροφικής αλυσίδας και των αγροτών το φθηνό αγροτικό νερό.
Το κίνημα του δημόσιου νερού πρόσφερε πολύτιμη υπηρεσία στους εργαζόμενους στον κύκλο του νερού και κυρίως στους υδροδοτούμενους πολίτες που στη δύσκολη συγκυρία που ζούμε έχουν πρόσβαση, με προσιτό τιμολόγιο, σε νερό συνεχούς ροής στις βρύσες των σπιτιών τους 24 ώρες το 24ωρο.
Δεδομένων των συνθηκών της μνημονιακής δεκαετίας, της υγειονομικής κρίσης και της τρέχουσας ενεργειακής και διατροφικής κρίσης, πρόκειται για το μοναδικό παράδειγμα αποτελεσματικής κινηματικής, πολιτικής και νομικής διαχείρισης από την πλευρά του κινήματος δημόσιου νερού, που διέσωσε ένα κοινό αγαθό.
Το νερό είναι ζωή, ελευθερία και δημοκρατία
Το ζωτικό αγαθό του νερού πρέπει να τρέχει ελεύθερο χωρίς να «εγκλωβίζεται» σε «φράγματα» οικονομικών, ταμειακών, ταμιευτικών και λογιστικών σκοπών. Το κίνημα του δημόσιου νερού θα συνεχίσει να ρέει, μεγαλώνοντας την κοίτη και τον όγκο του, μέχρι να πνίξει στην ορμή του όσους επιβουλεύονται την, ποικιλοτρόπως εκφρασμένη και σχεδόν καθολική, θέληση του ελληνικού λαού για να μείνει το νερό σε δημόσια ιδιοκτησία, σε δημοκρατική διαχείριση και σε κοινωνικό και εργατικό έλεγχο.
*Μέλος της Γραμματείας του ΣΕΚΕΣ για Δημόσια ΕΥΔΑΠ, Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ
Νερό, στέγη, ρεύμα να μην είναι ιδιωτικά εμπορεύματα
Είναι επιτακτικό να αποεμπορευματοποιηθεί και να αποϊδιωτικοποιηθεί τόσο το νερό όσο και το σύνολο των κοινών αγαθών (ρεύμα, στέγη κ.α.), αν θέλουμε η κοινωνία και ειδικά τα χαμηλότερα στρώματα να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή το αμέσως επόμενο διάστημα. Έχουν ήδη εξαγγελθεί χιλιάδες πλειστηριασμοί κατοικιών και ότι θα υπάρχει περιορισμός στην κατανάλωση ενέργειας. Ενώ η λεγόμενη επισιτιστική κρίση και η ακρίβεια προϊδεάζει για αναγκαστικές περικοπές στη διατροφή των φτωχών.
Μιλάμε, λοιπόν, για σπίτια των οποίων οι δόσεις δεν μπορούν να αποπληρωθούν με τις αυξήσεις των επιτοκίων, που κινδυνεύουν με εκπλειστηριασμό, που πίσω από τους τοίχους τους θα κρύβουν φτώχεια, πείνα, κρύο, σκοτάδι, απομόνωση, φόβο, ντροπή. Σπίτια τα οποία δεν θα έχουν τρόφιμα, δεν θα έχουν ρεύμα, δεν θα έχουν νερό, δεν θα έχουν θέρμανση, δεν θα έχουν πρόσβαση στο Ίντερνετ, θα είναι σπίτια που τα χρωστάμε, που θα απειλούνται με κατάσχεση.
Η αξιοπρεπής κατοικία, νόμιμη χωρίς χρέη, που θα στεγάζει υγιείς οικογένειες με επαρκή διατροφή, που τα παιδιά τους δύνανται να πηγαίνουν σε δημόσια σχολεία, με διαρκή και απρόσκοπτη πρόσβαση σε ρεύμα, σε φυσικό αέριο, στο διαδίκτυο και τις επικοινωνίες, σε καθαρό νερό και υπηρεσίες αποχέτευσης, αναδεικνύεται σε κρίσιμο θέμα των αμέσως επόμενων εβδομάδων.
Η απαίτηση για αξιοπρεπή κατοικία, όπως ορίστηκε πιο πάνω με δικαίωμα καθολικής πρόσβασης σε όλη την ενδεκάδα των κοινών αγαθών (αξιοπρεπής κατοικία, διατροφή, υγεία, παιδεία, ρεύμα, νερό επικοινωνία, ενημέρωση, μεταφορές-μετακίνηση, πολιτισμός, ελεύθεροι χώροι) είναι το πιο κρίσιμο θέμα της περιόδου που μπορεί να συσπειρώσει μέγιστο κομμάτι της κοινωνίας και ειδικά τα χαμηλότερα στρώματα ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει και να επιβάλλει την επιβίωσή του και την αξιοπρεπή διαβίωσή του το δύσκολο χειμώνα που έρχεται.
Οι κινηματικές και πολιτικές δυνάμεις που ομνύουν στο όνομα της κοινωνίας και των εργατικών συμφερόντων πρέπει να θέσουν με άμεσο, επίμονο και μαχητικό τρόπο την αποεμπορευματοποίηση και αποϊδιωτικοποίηση των κοινών αγαθών στο σύνολό τους ως το άμεσο ζητούμενο. Το νερό είναι ένα πάρα πολύ καλό παράδειγμα για τη δυνατότητα και τον τρόπο.
Πρέπει να διαμορφωθεί άμεσα πέπλο κινηματικής, πολιτικής και δικαστικής προστασίας των κοινών αγαθών. Οι πολιτικές δυνάμεις, τα κινήματα πολιτών και οι εργαζόμενοι στους κλάδους παροχής κοινών αγαθών πρέπει από κοινού να στοχεύσουν στην κατεύθυνση της καθολικής προσβασιμότητας και του δημόσιου ελέγχου όλων των κοινών αγαθών.
Οι πολιτικές δυνάμεις, τα κινήματα πολιτών και οι εργαζόμενοι στους κλάδους παροχής κοινών αγαθών πρέπει από κοινού να στοχεύσουν στην κατεύθυνση της καθολικής προσβασιμότητας και του δημόσιου ελέγχου μέσω της αποεμπορευματοποίησης και της αποϊδιωτικοποίησης όλων των κοινών αγαθών.
