«Η πολιτική σάτιρα είναι άκρως απαραίτητη για τη λειτουργία μιας δημοκρατίας, ακόμα κι αυτής
της άθλιας δημοκρατίας, που δεν ξέρω γιατί την λένε δημοκρατία, αλλά τέλος πάντων… έτσι
την λέμε», δηλώνει στο Πριν ο «όρθιος κωμικός» Χριστόφορος Ζαραλίκος, με αφορμή την έναρξη της παράστασης 1821-2021, Διακόσια Χρόνια Δανεικά που ανεβαίνει από 21/10, κάθε Πέμπτη στις 9 μ.μ., στο Θέατρο Καρέζη. Το Πριν είναι χορηγός επικοινωνίας.
Συνέντευξη στην Ιωάννα Καρδάρα
▶ Στις 21 Οκτωβρίου ξεκινά στο Θέατρο Καρέζη η παράσταση 1821-2021, Διακόσια Χρόνια Δανεικά. Ποια ήταν η κύρια έμπνευση για την παράσταση;
Το βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη, η Ιστορία (Κωμικοτραγική) του Νεοελληνικού Κράτους. Αυτή ήταν η έμπνευση και βέβαια οι γελοιότητες των εκδηλώσεων που περιμέναμε για φέτος και μας την χάλασε η covid. Όλοι φανταζόμαστε τι περιμέναμε να δούμε, Γιάννα Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη… Μόνο το 5% είδαμε. Στην πραγματικότητα θέλαμε να το κάνουμε την προηγούμενη σεζόν απλώς υποψιαζόμασταν όλοι ότι δεν θα μας ανοίξουν τα θέατρα και είχαμε δίκιο. Μας άνοιξαν για δύο εβδομάδες και μας έκλεισαν. Τώρα είπαμε να το κάνουμε γιατί αν δεν το κάναμε θα μας έμενε το γαμώτο που δεν το κάναμε. Ούτε τώρα είμαστε πολύ αισιόδοξοι ότι τα θέατρα θα δουλέψουν για πολύ καιρό.
▶ Ποια είναι η αντιμετώπιση του κόσμου πλέον με τα θέατρα ανοιχτά και πώς νιώθετε κι εσείς οι καλλιτέχνες που ετοιμάζεστε να υποδεχτείτε το κοινό πάλι;
Έχω ένα βαθύ ψυχικό τραύμα από πέρσι, που άνοιξαν τα θέατρα για δύο εβδομάδες και τα έκλεισαν. Σε προσωπικό επίπεδο αυτό που με διέλυσε ψυχολογικά ήταν ότι μας άνοιξαν τα θέατρα με πάρα πολύ αυστηρά μέτρα, δηλαδή το 30%, πχ το θέατρο Καρέζη που είναι 400 θέσεων έμπαιναν 120 άτομα, όλοι μάσκες χωρίς διάλειμμα. Και μετά από δύο εβδομάδες μας έκλεισαν. Νέα επιδημιολογικά δεδομένα. Αυτές οι γελοιότητες που κάνουν αυτοί οι τύποι εδώ και δύο χρόνια. Εμένα αυτό μου έχει αφήσει τραύμα όχι αστεία. Ούτε φαντάρος δεν είχα περάσει τέτοιο καψόνι. Από τη μία χαίρομαι που ξεκινάμε, από την άλλη δεν χαίρομαι και πολύ γιατί έχω στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Ξεκινάμε; Θα παίξουμε δηλαδή 5-6 μήνες;
▶ Πως βλέπετε τα μέτρα λειτουργίας των θεάτρων;
Δεν ξεκαθαρίζει η ΚΥΑ αν ο θεατής πρέπει να φοράει μάσκα ή όχι. Βεβαίως όταν ανοίγεις τα μπαρ και λες ότι επιτρέπεται κάποιος να είναι όρθιος και να χορεύει το να του πεις βάλε μάσκα στο θέατρο που είσαι καθιστός και ακίνητος είναι παλαβό. Εμβολιασμένοι κιόλας. Αλλά τα παλαβά εδώ είναι καθημερινότητα. Τα παλαβά περιμένεις δεν περιμένεις τα λογικά. Λες τι κουλαμάρα θα ακούσω πάλι. Διάβαζα την ΚΥΑ σε μία ορχήστρα που θα παίζει σε ένα θέατρο ή σε μία μουσική σκηνή αυτός που παίζει κιθάρα πρέπει να φοράει μάσκα ο άλλος που τραγουδάει δεν πρέπει γιατί τραγουδάει. Σαν το Monty Python. Αν το έκαναν ταινία οι Monty Python θα είχαν απογειωθεί.
▶ Ποιος είναι ο ρόλος της πολιτικής -και μάλιστα ανατρεπτικής- σάτιρας σε μια εποχή σαν τη σημερινή;
Η πολιτική σάτιρα είναι άκρως απαραίτητη για τη λειτουργία μιας δημοκρατίας, ακόμα κι αυτής της άθλιας δημοκρατίας, που δεν ξέρω γιατί την λένε δημοκρατία αλλά τελοσπάντων έτσι την λέμε. Το πόσο σημαντική είναι και πόσο σημαντικό ρόλο παίζει φαίνεται στη χώρα μας που είναι μπανανία, προτεκτοράτο και η πολιτική σάτιρα στην πραγματικότητα δεν επιτρέπεται. Δεν είναι ότι απαγορεύεται ακριβώς αλλά που είναι ; Που είναι στα ραδιόφωνα, που είναι στις τηλεοράσεις; Χρόνια τώρα. Δεν θα σου πει κανείς ότι απαγορεύεται, σου λένε δεν επιτρέπεται. Τηλεόραση έκανα πριν από 20 χρόνια, στο Μέγκα για μια σεζόν, και ο λόγος που δεν έκανα δεύτερη σεζόν δεν είναι γιατί κάποιος με έδιωξε είναι γιατί την 1η σεζόν με έπρηξαν πράγμα που είναι τραγικό για κάποιον που είναι δημιουργός, που γράφει κείμενο, που πρέπει να φαντάζεται και να σκέφτεται ελεύθερα, Μου έκαναν θέμα για την πολιτική μου σάτιρα, γιατί την εποχή εκείνη σατίριζα τη Βάσω Παπανδρέου, τον Σημίτη και διάφορα άλλα καλά της εποχής. Με είχε φωνάξει τότε 2 φορές ο διευθυντής στο γραφείο του να μου πει με πήρε ο τάδε, να μου πει ότι δεν του αρέσει αυτό που κάνεις. Και ο διάλογος ήταν πάντα ο ίδιος. Συγγνώμη θέλετε να μου πείτε να το κόψω; Όχι δεν θέλουμε να σου πούμε να το κόψεις, θέλουμε να σου πούμε να το ξέρεις. Δηλαδή σε οδηγούν στην αυτολογοκρισία
▶ Έχουν υπάρξει επαφές πάλι με την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο; Παρατηρούμε ότι δεν υπάρχουν σατιρικές εκπομπές πλέον
Δεν υπάρχουν γιατί δεν επιτρέπονται. Δεν απαγορεύονται αλλά δεν επιτρέπονται. Είναι σαν να σου λένε ότι κινδυνεύεις άμα το κάνεις αυτό. Κι αυτό το έχει στο μυαλό του ακόμη και το κοινό. Έχω βαρεθεί να με ρωτάνε αν φοβάμαι γι αυτά που λέω. Να φοβάμαι τι; Αν κάποιον τον προσβάλλω μπορεί να μου κάνει μήνυση. Τι να φοβάμαι περισσότερο από τη μήνυση; Αλλά στη συνείδηση του κόσμου υπάρχει αυτό. Μας το έχουν φυτέψει κανονικά. Σε ποια χώρα ζούμε; Των μαφιόζων. Και το ξέρουμε όλοι. Είχα και στο ραδιόφωνο τέτοια θέματα. Ευτυχώς όμως εκτός από την προσπάθεια λογοκρισίας ή πιέσεων, ήμουν πολύ τυχερός σε διευθυντές κατά καιρούς οι οποίοι με προστάτευσαν όσο δεν παίρνει, ειδικά στην ΕΡΤ, χρόνια που δούλεψα
▶ Μετά τα αντεργατικά και αντιτρομοκρατικά μέτρα πιστεύετε ότι θα έρθουν και αντισατιρικά ειδικά μετά από αυτό το άρθρο του νομοσχεδίου για τα οπτικοακουστικά μέσα που έδινε το «πράσινο φως» για λογοκρισία και τις διώξεις. Πώς είδατε την αντίδραση των καλλιτεχνών στην προσπάθεια λογοκρισίας;
Είναι 100% σίγουρο ότι θα γίνει. Έτσι δουλεύουν αυτοί οι περιορισμοί. Ξεκινούν με ένα νόμο για να «κόψουν» αντιδράσεις και μετά το ψιλομαζεύουν αλλά θα έρθει. Είναι στον δρόμο. Σχετικά με την αντίδραση των καλλιτεχνών υπάρχουν αντανακλαστικά. Είμαι ήδη προετοιμασμένος για όταν συμβεί αυτό. Γιατί θα έρθει, είμαι σίγουρος. Όταν βλέπεις τα σημάδια θα δεις και το πακέτο. Θα πάω τη δουλειά μου από την πλατφόρμα είτε από το you tube είτε από όποια άλλη πλατφόρμα, θα την πάω στο site μου και θα δουλεύω με συνδρομητές. Αν αρχίσουν να ρίχνουν και τα site τερματίσαμε… Μετά θα σε πλακώνουν και μόνο που το σκέφτηκες όχι που το είπες, που σου πέρασε από το μυαλό.
▶ Ποια είναι η γνώμη σας για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που πλέον έχουν τόσο ενεργό ρόλο στην ενημέρωση. Η διαδραστικότητα με το κοινό επηρεάζει την καλλιτεχνική δημιουργία;
Εμένα δεν με επηρεάζει, αν κάποιους τους επηρεάζει κακώς γίνεται αυτό. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρέπει να ξέρει ο κόσμος ότι αν δεν τα χρησιμοποιείς εσύ σε χρησιμοποιούν αυτά. Το 99,9% των χρηστών εργάζονται δωρεάν γι αυτές τις τεράστιες πολυεθνικές, χωρίς να το γνωρίζουν και χωρίς να έχουν καν συνείδηση. Αυτό μπορεί να γίνει και ανάποδα όμως, μπορεί εσύ να χρησιμοποιείς το μέσο για τη δική σου δουλειά, όπως να διαφημίσεις τη δουλειά σου δωρεάν που είναι πολύ σημαντικό. Αυτό σημαίνει ότι κόβεις εξαρτήσεις από αφεντικά, δηλαδή δεν είναι απαραίτητο πια για να ανεβάσεις μια παράσταση να έχεις έναν παραγωγό αφεντικό. Μπορείς σιγά σιγά και με διάφορους τρόπους να το κάνεις και μόνος σου, να είσαι ελεύθερος. Ελπίζω πολλοί άνθρωποι να καταλάβουν κάποια στιγμή ότι αυτοί δουλεύουν για τα social media κι όχι τα social media γι αυτούς.
Μπορεί να γίνει το ανάποδο. Σχετικά με τις ειδήσεις σε καμία περίπτωση τα social media δεν μπορούν να αποκρύψουν ή να διασπείρουν τόσα fake news όσο τα συστημικά μέσα. Με τίποτα, μιλάμε για ελέφαντα με μυρμήγκι. Χρόνια τώρα τα συστημικά μέσα αποκρύπτουν ειδήσεις και διαστρεβλώνουν ειδήσεις. Σε αυτό το κομμάτι, στην πληροφόρηση, τα social media μόνο καλό μπορούν να κάνουν. Για παράδειγμα είδαμε πόση βοήθεια πήραν οι απεργοί της efood. Παρόλο που είμαι παραδοσιακός σε αυτά τα θέματα, 100% χρειάζεται απεργία, διαδήλωση και κόσμος στο δρόμο όμως είναι ένα ένα ξεκάθαρο παράδειγμα ότι το διαδικτυακό κύμα υποστήριξης των απεργών κατά της εταιρείας βοήθησε.
Αρχίσαµε τα ανέκδοτα! Κυβερνητικοί χειρισµοί στην ίδια πρόταση είναι πλεονασµός… Και ειδικά µε τον Σωτήρη Τσιόδρα, που τον έχω µεγάλο έρωτα
▶ Πώς θα σχολίαζες τους κυβερνητικούς χειρισμούς;
Αρχίσαμε τα ανέκδοτα. Κυβερνητικοί χειρισμοί στην ίδια πρόταση είναι πλεονασμός
▶ Σχετικά με την πανδημία ήθελα να σε ρωτήσω…
Μεγάλη επιτυχία. Οι χειρισμοί της κυβέρνησης αυτής και ειδικά τον Σωτήρη Τσιόδρα που τον έχω μεγάλο έρωτα. Αν πω τη γνώμη μου ανοιχτά τι πρέπει να συμβαίνει σε άτομα που είναι επιστήμονες υψηλού επιπέδου και ξεφτιλίζουν την επιστήμη τους θα με πάνε φυλακή σήμερα. Γενικά για την πανδημία ένα μακάβριο παράδειγμα βγαλμένο από τη ζωή και το θάνατο είναι τα ειρωνικά σχόλια των κυβερνητικών στελεχών αλλά και διαφόρων όπως και αυτών της Επιτροπής, του Σωτηράκη, για το μοντέλο της Σουηδίας, την διαχείριση εκεί. Όσοι δεν γνωρίζουν ο αντίστοιχος Τσιόδρας όταν τον είχαν ρωτήσει για το lockdown είχε πει ότι το Σύνταγμά μας δεν δίνει τέτοια δυνατότητα. Οπότε μην ρωτάτε εμένα δεν είναι ιατρικό ζήτημα είναι πολιτικό. Εγώ σαν γιατρός δεν μπορώ να προτείνω κάτι που το Σύνταγμα δεν το έχει μέσα του.
Όποιος δεν έχει καταλάβει τι έχει συμβεί μετά από αυτό το lockdown δεν βλέπει καθαρά γύρω του.
Έλεγαν ειρωνικά σχόλια και κορόιδευαν για τη Σουηδία που δεν έκανε lockdown που δεν έκλεισε σχολεία και που παραδέχτηκε το λάθος της να έχει πολλούς νεκρούς στο πρώτο κύμα – που σε εμάς δεν ήρθε ποτέ- στους οίκους ευγηρίας. Και το παραδέχτηκαν. Εμείς οι μάγκες με τους 9 μήνες lockdown. Όποιος δεν έχει καταλάβει τι έχει συμβεί μετά από αυτό το lockdown δεν βλέπει καθαρά γύρω του. Δεν είναι μόνο τα οικονομικά είναι τα ψυχολογικά. Όποιος δεν βλέπει ότι ο κόσμος γύρω μας έχει σοβαρά ζητήματα πια. Όποιος δεν βλέπει ότι τα παιδάκια που στερήθηκαν τόσους μήνες το σχολείο. Όλο αυτό που μας το φόρτωσαν αυτοί οι άχρηστοι το πληρώνουμε και θα το πληρώνουμε για πολλά χρόνια .
Όσον αφορά τη σύγκριση με τη Σουηδία τα πιθανά σενάρια λένε ότι το επόμενο καλοκαίρι θα έχουμε τους διπλούς νεκρούς από τη Σουηδία, η οποία δεν έκανε ούτε μία μέρα lockdown και δεν έκλεισε ποτέ τα σχολεία της. Αυτοί οι άθλιοι ειρωνεύονταν, μιλούσαν υποτιμητικά και έλεγαν ότι είμαστε το πρότυπο στην Ευρώπη. Δεν έλεγαν απλά καλά λόγια για τον τρόπο που διαχειρίστηκαν την πανδημία στο πρώτο κύμα που δεν ήρθε ποτέ στην Ελλάδα. Μιλούσαν υποτιμητικά για τους άλλους που είχαν πολλούς νεκρούς. Και τώρα; 30-40 νεκροί κάθε μέρα και το έχουμε συνηθίσει όλοι. Δεν αποτελεί θέμα στο δελτίο ειδήσεων. Δεν αποτελεί καν θέμα στα ΜΜΕ. Είναι δεδομένο ότι κάθε μέρα θα έχουμε 30-40 νεκρούς. Το γεγονός ότι έθεσαν ακαταδίωκτο και για την Επιτροπή και για τους πολιτικούς προϊσταμένους στην διαχείριση της πανδημίας. Αυτό και μόνο δείχνει τι έχει συμβεί με την πανδημία. Το πρώτο που έβαλαν μπροστά είναι ότι παιδιά εμείς δεν φταίμε για τίποτα. Δεν τα έχουμε δει όλα τα άσχημα με την πανδημία, γιατί σε σχέση με την αρχή της πανδημίας δυστυχώς έχουμε την ίδια κυβέρνηση τους ίδιους διαχειριστές την ίδια επιτροπή με τον ίδιο αρχηγό, τον Σωτήρη τον Ψάλτη και δυστυχώς τα νοσοκομεία είναι σε χειρότερη κατάσταση και το προσωπικό πιο κουρασμένο και λιγότερο. Άρα πώς τα αποτελέσματα θα είναι καλύτερα όταν όλα τα δεδομένα είναι χειρότερα; Γίνεται; Βέβαια γίνεται αν έχεις δώσει 50 εκατομμύρια στα κανάλια γίνεται.
▶ Σχετικά με τους χειρισμούς για εσάς τους ανθρώπους του πολιτισμού;
Μας έγραψαν. Εμείς σε μια μπανανία όπως είναι η Ελλάδα κάποιος που ασχολείται με το θέατρο και τον πολιτισμό δεν υπάρχει, είναι ένας αόρατος άνθρωπος, που ζει με αέρα, και που στο τέλος θα του πουν, δεν ήξερες ότι από το θέατρο δεν μπορείς να ζήσεις. Ας έκανες μια άλλη δουλειά και το θέατρο χόμπι ή άσε το θέατρο για τα παιδιά που έχουν πολλά λεφτά οι γονείς τους θα το κάνουν από χόμπι. Εκεί καταλήγει. Δεν υπάρχουμε εμείς. Στην πρώτη καραντίνα δεν έδωσαν καν αυτή την εξευτελιστική αποζημίωση που έδιναν, των 534 ευρώ. Δεν την έδωσαν γιατί δεν υπάρχουμε προφανώς.
▶ Οι άνθρωποι μετά την πανδημία γελάνε δυσκολότερα ή πιο εύκολα γιατί έχουν την ανάγκη να το κάνουν;
Η ανάγκη να γελάσουμε υπάρχει από την μέρα που γεννιόμαστε. Οι άνθρωποι στις παραστάσεις του καλοκαιριού γελούσαν πολύ. Ταυτόχρονα όμως επειδή το κάνω πολλά χρόνια και μπορώ να κοιτάω το κοινό στα μάτια και να καταλαβαίνω κάτι παραπάνω από την πρώτη επαφή, οι άνθρωποι είχαν βάρος μεγάλο. Φαίνεται. Κι εγώ έχω βάρος, και οι φίλοι μου. Δεν θα ήταν φυσιολογικό να μην έχουμε βάρος σε αυτή τη δυστοπική κατάσταση που ζούμε. Για τον περισσότερο κόσμο τα πράγματα έχουν σφίξει σε σχέση με το γέλιο. Τουλάχιστον σε κείμενα σαν τα δικά μου, που δεν λέω ανέκδοτα, η σάτιρα μου σχετίζεται με επικαιρότητα και καθημερινότητα, με την κοινωνική πραγματικότητα, οπότε τα κείμενά μου το καλοκαίρι είχαν να κάνουν κυρίως με την πανδημία. Ήταν ένα άλλο γέλιο, πιο εσωτερικό. Υπάρχει και το πικρό γέλιο. Είναι και σε ποιο κοινό απευθύνεσαι.
Την ώρα της συνέντευξης ήρθε ειδοποίηση της Πολιτικής Προστασίας για την κακοκαιρία. Ο κ. Ζαραλίκος σχολίασε: Ούτε που τους περνάει από το μυαλό το 2021 να φτιάξουν το αποχετευτικό σύστημα. Ο ίδιος τυφώνας που χτυπάει την φτωχή και αποκλεισμένη Κούβα χτυπά και το πάμφτωχο Μαϊάμι. Στην Κούβα δεν έχουν νεκρούς, ούτε άστεγους από τον τυφώνα. Στο Μαϊάμι έχουν σε κάθε τυφώνα. Γιατί άραγε; Μήπως γιατί έχουν αποχετευτικό σύστημα. Καλωσήρθατε στον πλανήτη γη. Βρέχει κιόλας.
Ο Χριστόφορος Ζαραλίκος συναντά για δεύτερη φορά την «καυστική» πένα του Πιτσιρίκου και μας παρουσιάζουν στο Θέατρο “Τζένη Καρέζη” (Σύνταγμα, Αττική) από την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου και κάθε Πέμπτη τη νέα Stand Up Comedy παράσταση “1821-2021, Διακόσια Χρόνια Δανεικά”.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση 200 χρόνια δανεικά
