Αιμιλία Τσαγκαράτου
Διεθνής Απεργία Γυναικών
Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, οργανώνεται σε δεκάδες χώρες ανά τον κόσμο η Διεθνής Απεργία Γυναικών στις 8 του Μάρτη. Η προετοιμασία της έχει ξεκινήσει ήδη από το φθινόπωρο, με κάποιες χώρες να συμμετέχουν για πρώτη φορά, δείχνοντας ότι η κινητοποίηση εκατομμυρίων γυναικών τα δύο προηγούμενα χρόνια δεν ήταν ένας κεραυνός εν αιθρία και δείχνει διάρκεια, αντοχή και δυναμική. Με διαφορετικές ταχύτητες προφανώς ανά χώρα και με διαφορετικά επίδικα, αλλά με κοινό παρανομαστή το γεγονός ότι οι γυναίκες συνειδητοποιούν ότι η μέρα της γυναίκας μόνο «επετειακή» δεν είναι.
Ειδικά φέτος, η απεργία των γυναικών θα πραγματοποιηθεί στον απόηχο ή και ταυτόχρονα με μεγάλες εργατικές και νεολαιίστικες κινητοποιήσεις , όπως των εκπαιδευτικών στις ΗΠΑ και των εργαζομένων στα McDonalds με την πλειοψηφία των εργαζομένων να είναι γυναίκες, των μαθητών και της νεολαίας σε δεκάδες χώρες για την κλιματική αλλαγή, των εργαζομένων στις μεγάλες επιχειρήσεις τεχνολογίας αιχμής όπως η Google και η Amazon, των Κίτρινων Γιλέκων στη Γαλλία. Οι γυναίκες σε αυτούς του αγώνες μπαίνουν δυναμικά στο προσκήνιο, σε πολλές περιπτώσεις συμμετέχουν στην ηγεσία τους, διεκδικούν ρόλο και λόγο σε αυτές. Αναδεικνύουν τα ζητήματα των διακρίσεων στον εργασιακό χώρο με βάση το φύλο, εκφράζουν την οργή που προκαλούν η διάλυση του κράτους πρόνοιας και το χτύπημα των κοινωνικών υπηρεσιών και αγαθών που φορτώνει ακόμα περισσότερα βάρη στις πλάτες των γυναικών, διαμαρτύρονται για την σεξουαλική παρενόχληση. Ταυτόχρονα, πολλά κινήματα υψώνουν το ανάστημά τους απέναντι στην έξαρση του μισογυνισμού και της προσπάθειας να παρθούν πίσω δικαιώματα δεκαετιών σε διάφορες χώρες όπως εκφράζεται από την κυβέρνηση Τραμπ στις ΗΠΑ και Μπολσονάρου στη Βραζιλία, και της προσπάθειας αντεπίθεσης των πιο συντηρητικών κύκλων ανά τον κόσμο στα θέματα του οικογενειακού δικαίου, των αμβλώσεων, της προστασίας της μητρότητας, της γυναικείας χειραφέτησης συνολικά.
«Ούτε μία λιγότερη» στη Νότια Αμερική, αλυσίδα 620 χλμ. στην Ινδία, νίκη στη Γλασκώβη, απεργίες στην Ευρώπη
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, θα χρειαστούν 217 χρόνια για να γεφυρωθεί το χάσμα της οικονομικής ανισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Μια ανισότητα που αγγίζει τα 160 τρις. δολάρια το χρόνο. Σύμφωνα με την εκτίμηση του ίδιου οργανισμού, το χάσμα αυτό διευρύνθηκε ακόμα περισσότερο για πρώτη φορά το 2017, τη χρονιά που υπάρχουν τα τελευταία στοιχεία, από το 2006, όταν άρχισε να γίνεται η πρώτη επίσημη καταγραφή τους.
Ένας πολύ σημαντικός αγώνας στην κατεύθυνση της μισθολογικής εξίσωσης γυναικών και ανδρών ήταν αυτός των γυναικών δημοτικών υπαλλήλων στη Γλασκώβη, που δικαιώθηκε τελικά πριν από λίγες μέρες, μετά από τη 48ωρη απεργία που πραγματοποιήθηκε στις 23 και 24 Οκτώβρη του 2018 και που είχε καθολική συμμετοχή. Η απεργία αυτή, που ήταν η μαζικότερη που έγινε ποτέ στη Μεγάλη Βρετανία με αυτό το αίτημα και που νέκρωσε σχολεία, παιδικούς σταθμούς και υπηρεσίες καθαριότητας επιτέλους δικαιώθηκε: η τελική δικαστική απόφαση το Γενάρη του 2019 καλεί το Δήμο της Γλασκώβης να αποκαταστήσει την αδικία και να αποζημιώσει αναδρομικά 12.500 εργάτριες με το ποσό της τάξης των 570 εκατομμυρίων ευρώ! Σύμμαχοι στη μάχη τους και οι άνδρες συνάδελφοί τους. Η μεγάλη διαδήλωση ξεκίνησε με ενός λεπτού σιγή στη μνήμη των γυναικών που δεν πρόλαβαν να δουν τη νίκη του αγώνα τους που κράτησε 12 ολόκληρα χρόνια, με αποκορύφωμα την απεργία του Οκτώβρη.
Δύο μήνες μετά, στην άλλη άκρη του πλανήτη, εκατομμύρια γυναίκες στην Κεράλα της Ινδίας σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα μήκους 620 χιλιομέτρων στις αρχές του Γενάρη, διεκδικώντας το δικαίωμά τους στην είσοδο του ναού Σαμπαριμάλα, σημαντικού τόπου προσκυνήματος της περιοχής. Ήταν μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις γυναικών που έχουν γίνει ποτέ παγκόσμια. Αφορμή ήταν οι αντιδράσεις των φανατικών ινδουιστών που δεν επέτρεπαν την είσοδο σε γυναίκες, παρά την αντίθετη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της Ινδίας. Επίσης, μεγάλη ήταν η συμμετοχή των γυναικών στη γενική απεργία που πραγματοποιήθηκε στη χώρα στις 8 και 9 Ιανουαρίου, στην οποία συμμετείχαν 150 εκατομμύρια εργαζόμενοι από όλους τους κλάδους και αγρότες. Η συμμετοχή των γυναικών δεν είναι τυχαία, αφού το 92% των γυναικών στην Ινδία αμείβονται με λιγότερο από 137 ευρώ το μήνα.
Το Δεκέμβρη χιλιάδες γυναίκες κατέβηκαν στους δρόμους στην Αργεντινή μετά την απόφαση του δικαστηρίου που απάλλαξε τους βιαστές και δολοφόνους της 16χρονης Lucia Perez, σε μία χώρα που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τριάντα ώρες. Το γυναικείο κίνημα στην Αργεντινή που έχει δώσει σημαντικές μάχες, πυροδοτήθηκε αρχικά από τη δολοφονία της 14χρονης Chiara Paez το 2015, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία του κινήματος «Ούτε μία Λιγότερη», και από τότε βρίσκεται συνεχώς στους δρόμους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μαζί με τις τεράστιες κινητοποιήσεις των γυναικών στην Πολωνία για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων ήταν εκείνο που έδωσε την ώθηση για τις διεθνή απεργία των γυναικών το 2017 και 2018. Στα μέσα της περασμένης χρονιάς, οι δρόμοι του Μπουένος Άιρες γέμισαν από χιλιάδες διαδηλώτριες με τα χαρακτηριστικά πράσινα μαντίλια για τη νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Κι ενώ τότε η Βουλή με οριακή πλειοψηφία υπερψήφισε τον αντίστοιχο νόμο, δεν πέρασε στη Γερουσία. Το ίδιο περίπου διάστημα, η φωνή των γυναικών ακούστηκε δυνατά στη Βραζιλία, ενάντια στον υποψήφιο τότε για την προεδρία Μπολσονάρου, με την καμπάνια «Όχι Αυτόν», καταγγέλλοντάς τον για το μισογυνισμό και την ομοφοβία του. Οι δηλώσεις του για το ότι οι εργοδότες δεν πρέπει να υποχρεώνονται να πληρώνουν ίσους μισθούς σε άνδρες και γυναίκες ή για το ότι θα προτιμούσε να δει το γιο του νεκρό παρά ομοφυλόφιλο, ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων.
Στην Ιταλία ένα από τα βασικά θέματα των κινητοποιήσεων στις 8 Μάρτη θα είναι το νομοσχέδιο που κατατέθηκε από γερουσιαστή της Λίγκας του Βορρά και απειλεί κατακτημένα δικαιώματα των γυναικών, όσον αφορά στην επιμέλεια των παιδιών και στη διατροφή σε περίπτωση διαζυγίου. Εδώ και μήνες υπάρχουν μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στο νομοσχέδιο Πιλόν, το οποίο αποτελεί μεγάλο πλήγμα στα δικαιώματα των γυναικών, «γυρνώντας το ρολόι πενήντα χρόνια πίσω», όπως δηλώνουν χαρακτηριστικά οι γυναικείες οργανώσεις της Ιταλίας. Συντρίβει τον πιο αδύναμο οικονομικά γονέα, που συνήθως είναι η μητέρα, αφού στο όνομα της «ισότητας» απαλείφει τη διατροφή για τα ανήλικα και μοιράζει «εξίσου» τα έξοδα των παιδιών. Εδώ να σημειώσουμε ότι η Ιταλία έχει από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας των γυναικών στην Ευρώπη και από τις μεγαλύτερες μισθολογικές ανισότητες.
Στις ΗΠΑ, οι γυναίκες παίζουν σημαντικό ρόλο στην οργάνωση των απεργιών που αυτή την περίοδο γίνονται στη χώρα, κυρίως στο χώρο της εκπαίδευσης αλλά και σε άλλους εργασιακούς χώρους. Ειδικά για την εκπαίδευση, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά σε ένα χώρο που σύμφωνα με επίσημα στοιχεία το 77% των εκπαιδευτικών της χώρας είναι γυναίκες, ενώ σε κάποιες πολιτείες φτάνει το 80%. Η δουλειά του εκπαιδευτικού κατατάσσεται ανάμεσα σε αυτές της «φροντίδας» των παιδιών και εντάσσεται στην ίδια κατηγορία με εκείνες των νοσηλευτών και των εργαζομένων στην βρεφική φροντίδα. Οι περισσότερες απεργίες γίνονται στις πιο φτωχές περιοχές της χώρας, όπου ο μόνος χώρος που τα παιδιά έχουν ένα γεύμα και μια στοιχειώδη περίθαλψη από τη σχολική νοσοκόμα είναι το σχολείο. Οι περικοπές στις δαπάνες όχι μόνο για την εκπαίδευση αλλά και για τους θεσμούς που έχουν σχέση με τη φροντίδα της οικογένειας και των παιδιών ήταν ανάμεσα στα βασικά επίδικα των κινητοποιήσεων. Η μέτρηση ακόμα και της «σεξουαλικής δραστηριότητας» ως παράμετρος για τις ασφαλιστικές εισφορές των εκπαιδευτικών στη Δυτική Βιρτζίνια ήταν μία από τις αφορμές για την απαρχή μιας μεγάλης απεργίας που εξαπλώνεται και σε άλλες περιοχές της χώρας. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για κάποιες από τις πολιτείες που πρωτοστατούν σε αυτό το απεργιακό κύμα σε σχέση με τις γυναίκες: η Οκλαχόμα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό στη χώρα γυναικών κρατούμενων, η Αριζόνα κατατάσσεται πρώτη στις πολιτείες με νομοθεσία κατά των αμβλώσεων, το Κεντάκι έχει μόνο μια κλινική για αμβλώσεις.
«Δεν κάναμε την ένοπλη εξέγερση για να ξαναγυρίσουμε στα ίδια»
Θα μπορούσε κανείς να απαριθμήσει και άλλα πολλά παραδείγματα των αγώνων των γυναικών, που φαίνεται να ξεπηδούν τα τελευταία χρόνια όχι μόνο και όχι κυρίως στις χώρες του ισχυρού καπιταλιστικού κέντρου αλλά στις χώρες της «περιφέρειας». Στις χώρες της Λατινικής Αμερικής, εκτός από την Αργεντινή και τη Βραζιλία, είχαμε το μεγάλο κίνημα του περσινού καλοκαιριού στη Χιλή, με μεγάλες διαδηλώσεις και καταλήψεις πανεπιστημίων και με αιτήματα το τέλος των σεξουαλικών επιθέσεων, των διακρίσεων και των ανισοτήτων με βάση το φύλο και τη σεξιστική εκπαίδευση. Το κίνημα αυτό αποτελεί ουσιαστικά μέρος του Ni Una Menos ( «Ούτε μία λιγότερη» ) που ξεκίνησε από την Αργεντινή και εξαπλώθηκε και σε άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής.
Στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, το κίνημα των γυναικών στην Πολωνία για το νόμο που απαγορεύει τις αμβλώσεις ήταν αυτό που μαζί με την τεράστια απεργία στην Ισπανία επί της ουσίας έβαλε τα θεμέλια για τη Διεθνή Απεργία των Γυναικών, ενώ φέτος για πρώτη φορά θα συμμετέχουν γυναίκες από τη Βουλγαρία. Στην Ουγγαρία, στις απεργιακές κινητοποιήσεις ενάντια στο «νόμο της δουλείας» του Ορμπάν, ο οποίος επιτίθεται και αυτός με την ακροδεξιά πολιτική του στα δικαιώματα των γυναικών, υπήρχε σημαντική γυναικεία συμμετοχή.
Πριν από λίγες μέρες οι γυναίκες Ζαπατίστας με γράμμα τους «προς τις γυναίκες του κόσμου που αγωνίζονται» εξηγούν τους λόγους που δεν θα διοργανωθεί φέτος η δεύτερη πολιτική, πολιτιστική και καλλιτεχνική συνάντηση γυναικών στην Τσιάπας του Μεξικού, σε συνέχεια της πρώτης που διοργανώθηκε πέρσι το Μάρτη, κυρίως εξαιτίας της έντασης των επιθέσεων των παραστρατιωτικών στην περιοχή. Μερικές γραμμές από το γράμμα αυτό:
«Εκείνο που ξέρουμε σίγουρα είναι ότι αγωνιζόμαστε για την ελευθερία μας και τώρα ήρθε η σειρά μας να παλέψουμε για να την υπερασπιστούμε. Για να μην υποφέρουν οι κόρες και οι εγγονές μας την ιστορία πόνου που έζησαν οι μανάδες και οι γιαγιάδες μας.
Δεν κάναμε την ένοπλη εξέγερση για να γυρίσουμε στα ίδια. Δεν αντιστεκόμαστε 25 χρόνια για να γίνουμε τώρα υπηρέτριες στους τουρίστες, στα αφεντικά και τους επιστάτες τους.
Μη σταματήσεις να αγωνίζεσαι. Ακόμα και αν οι καταραμένοι καπιταλιστές και οι νέες κακές κυβερνήσεις κάνουν το δικό τους και μας εξαλείψουν από προσώπου γης, εσύ πρέπει να συνεχίσεις να αγωνίζεσαι στον τόπο σου. Γιατί έτσι το συμφωνήσαμε στη συνάντηση: ότι θα αγωνιστούμε για να μην υπάρχει, σε οποιαδήποτε γωνιά του κόσμου, ούτε μια γυναίκα που να φοβάται επειδή είναι γυναίκα».
