Τεράστιες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις για δικαιοσύνη

Φοίβος Κακαμανούδης, Χρίστος Κρανάκης

Γιγαντιαίες ήταν οι διαδηλώσεις της περασμένης Κυριακής με αίτημα την απόδοση δικαιοσύνης για το έγκλημα στα Τέμπη. Η Ελλάδα «πλημμύρισε» από ένα αντικυβερνητικό αίσθημα, που αποδεικνύεται αρκετά ισχυρό και επιδραστικό. Το αίσθημα αυτό, προκειμένου να ολοκληρωθεί ψάχνει πολιτικά και προγραμματικά αιτήματα. Ακόμα και ανολοκλήρωτο, όμως, ταρακούνησε συθέμελα την κυβέρνηση και το πολιτικό σκηνικό.

Ένα βαθύ κοινωνικό ρήγμα…

Δεν είναι απλώς μία έκρηξη… Είναι ένα βαθύ κοινωνικό ρήγμα που πιέζει πολιτικά την κυβέρνηση και – στον έναν ή στον άλλον βαθμό – θα επικαθορίσει πολιτικές συμπεριφορές μεγάλου τμήματος της κοινωνίας. Αυτό δείχνει τόσο η τεράστια μαζικότητα, όσο και η πολύ ευρεία κοινωνική και πολιτική σύνθεση των διαδηλωτών της Κυριακής.

Σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ελλάδας, αλλά και σε αρκετές πόλεις του εξωτερικού, ο λαός βγήκε μαζικά στους δρόμους! Το ότι υπήρξε «ανένταχτο» κάλεσμα από τους συγγενείς, φυσικά έπαιξε καθοριστικό ρόλο. Όμως, το βασικό είναι πως οι εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου που διαδήλωσαν, διατύπωσαν ένα βασικό πολιτικό αίτημα: Να σταματήσει η συγκάλυψη! Αυτό δεν καθιστά το ρεύμα που φαίνεται να διαμορφώνεται αμιγώς «πολιτικό», καθώς αυτό – προς το παρόν – στερείται σαφούς πολιτικής στοχοθεσίας (βλ. σχετική υποβάθμιση του ζητήματος των ιδιωτικοποιήσεων), ενώ φανερή ήταν και η απουσία συγκροτημένων πολιτικών σχεδίων εντός του – δείχνει, όμως, πως οι κινητοποιήσεις της Κυριακής δεν πρέπει να μείνουν στην ιστορία απλώς ως ένα «μνημόσυνο» στην μνήμη των αδικοχαμένων!

Το γεγονός πως σωματεία και φορείς του εργατικού κινήματος βγήκαν μπροστά με τα καλέσματά τους και πως στην εξέδρα της πλατείας Συντάγματος δόθηκε χώρος και χρόνος σε αγωνιστές/στριες από μαχόμενους χώρους του κινήματος (μαθητ(ρι)ες, φοιτητ(ρι)ες, σιδηροδρομικοί), δείχνει την αναπτερωμένη προοπτική σύνδεσης τμημάτων του κόσμου που διαδήλωσε (και πιθανώς θα ξαναδιαδηλώσει), με αναβαθμισμένα και ευρύτερα πολιτικά αιτήματα. Φυσικά, όπως φάνηκε και στη Σερβία, δεν είναι λίγοι εκείνοι που θα προσπαθήσουν να διεισδύσουν εντός του υπό διαμόρφωση ρεύματος, με σκοπό είτε να το εγκλωβίσουν σε αστικές αυταπάτες είτε να το στρέψουν προς την ακροδεξιά. Προς το παρόν, όμως, στην Ελλάδα, ούτε κάποιο αστικό κόμμα της αντιπολίτευσης φαίνεται να κερδίζει τα «ηνία», ούτε η ακροδεξιά κατάφερε να παρέμβει συγκροτημένα στον δρόμο (τουλάχιστον στις περισσότερες πόλεις). Τα δύο αυτά σημεία, έχουν το δικό τους ειδικό βάρος και γεννάνε προσδοκίες αλλά και προκλήσεις για την αντικαπιταλιστική Αριστερά.

Παρά την ανομοιομορφία του πλήθους, το αντικυβερνητικό αίσθημα ήταν διάχυτο. Μαθητές, φοιτητές, οικογένειες με μικρά παιδιά, εργατικοί φορείς και πολιτικές οργανώσεις, έκαναν σαφές πως το έγκλημα στα Τέμπη δεν θα ξεχαστεί!

Αθήνα – Εποχές «πλατειών» στο Σύνταγμα

Το Σύνταγμα την Κυριακή θύμισε κάτι από τα… παλιά. Η συγκέντρωση δεν ήταν κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των αντιμνημονιακών συγκεντρώσεων. Ήταν, όμως, ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο της κοινωνικής διαμαρτυρίας που επιφέρει η προσπάθεια συγκάλυψης του εγκλήματος των Τεμπών. Ο ακριβής αριθμός δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί, αλλά ούτως ή άλλως μικρή σημασία έχει καθώς είναι βέβαιο πως μιλάμε για αρκετά πάνω από 100.000 κόσμου. Είναι από τις φορές που οι εκτιμήσεις της Αστυνομίας δεν έχουν την παραμικρή αξία χρήσης… Το συναισθηματικά φορτισμένο κλίμα, συνοδεύτηκε από αιτήματα κατά της συγκάλυψης που επιχειρεί το κράτος και η κυβέρνηση, ενώ το σύνθημα που φώναξε ο κόσμος στην πλατεία με πάθος ήταν το «Δολοφόνοι»! Και είχε συγκεκριμένο παραλήπτη… Συνδικάτα,  πρωτοβάθμια σωματεία, φοιτητικοί σύλλογοι συμμετείχαν με πανό στη συγκέντρωση, καθώς και δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής και ευρύτερης Αριστεράς. Δυναμική ήταν η παρουσία της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, η προκήρυξη της οποίας μοιράστηκε μαζικά. Φυσικά, το φάσμα των πολιτικών αντιλήψεων μεταξύ των διαδηλωτών/τριων ήταν ευρύτατο, υπήρχαν ακόμα και άτομα που είχαν ψηφίσει ΝΔ. Παρόλα αυτά, τουλάχιστον όσον αφορά την Αθήνα, είναι σαφές πως ένα σημαντικό τμήμα του κόσμου που έδωσε το παρόν την Κυριακή, επέστρεψε στον δρόμο ύστερα από τον κύκλο διαδηλώσεων που είχαν πραγματοποιηθεί τα χρόνια των μνημονίων και «συνάντησε» για πρώτη φορά τη νέα γενιά διαδηλωτών/τριων. Η πλειονότητα του κόσμου αυτού κινείται σε αριστερή κατεύθυνση.

Η μεγάλη μαζικότητα και η συσπείρωση της συγκέντρωσης ανάγκασε την κυβέρνηση να επιτεθεί με ΜΑΤ. Το αφήγημα που επιδίωξαν να στηθεί είναι το γνωστό… «Ανεγκέφαλοι αμαύρωσαν την μνήμη των νεκρών». Δεν τους βγήκε! Στη συντριπτική του πλειοψηφία, ο κόσμος κατέδειξε ως αποκλειστικό υπεύθυνο για τα επεισόδια την αστυνομία, κατηγορώντας την για άσκοπη χρήση χημικών σε πλήθος και επίδειξη αχρείαστης βίας. Μέχρι και η… Νεφέλη Μεγκ, στη ραδιοφωνική της εκπομπή στον Σκάι, καταφέρθηκε εναντίον της αστυνομίας. Τα βίντεο με τις αναίτιες επιθέσεις των ΜΑΤ στα Προπύλαια και τον τραυματισμό του φωτορεπόρτερ Μάριου Λώλου με κρότου λάμψης, αποτέλεσαν το τελευταίο «καρφί» στο φέρετρο του κυβερνητικού αφηγήματος. Ελάχιστα ήταν τα ΜΜΕ (ακόμα και τα αστικά) που μίλησαν για «αμαύρωση» της πορείας από… κουκουλοφόρους.

Θεσσαλονίκη – Η ιστορικότερη διαδήλωση των τελευταίων ετών

Συγκλονιστική ήταν η συγκέντρωση και η πορεία που ακολούθησε και στην Θεσσαλονίκη. Αγωνιστές από την πόλη μιλούν πιθανότατα για την πιο μαζική κινητοποίηση κόσμου των τελευταίων δεκαετιών, ίσως πιο μαζική και από τη περίοδο των αντιμνημονιακών αγώνων! Η πρωτοφανής σε μαζικότητα προσέλευση του κόσμου, μιλάει από μόνη της. Γίνεται λόγος ακόμα και για 100.000 λαού στο δρόμο! Όταν μάλιστα τα πρώτα πανό της πορείας έφταναν στον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό, η ουρά του ανθρώπινου «ποταμιού» βρισκόταν ακόμα στο ΑΠΘ… Τόσο η μαζικότητα όσο και ο παλμός του κόσμου έδειξαν την αποφασιστικότητα του να σταθεί στο πλευρό των οικογενειών των θυμάτων μέχρι να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι, όπως φυσικά και οι κυβερνήσεις που τεμάχισαν και ξεπούλησαν τον σιδηρόδρομο και τις δημόσιες μεταφορές. Κυβέρνηση και αστυνομία βρισκόμενες σε πανικό από τις εξελίξεις έκαναν ότι περνάει απ’ το χέρι τους, για να «χαντακώσουν» την κινητοποίηση, στην οποία ηχηρό παρών έδωσαν συγγενείς και φίλοι των θυμάτων του εγκληματικού συμβάντος. Από το πρωί είχαν κλείσει σταθμοί του μετρό, ενώ το αποκορύφωμα ήταν η επίθεση αστυνομικών δυνάμεων στους διαδηλωτές. Παρά την επίθεση με χρήση δακρυγόνων, λαός και νεολαία στη Θεσσαλονίκη έκαναν σαφές πως τα κέρδη των λίγων δεν θα μπουν πάνω από τις ζωές των πολλών.

Πάτρα – «Όταν τελειώναμε, κάποιοι ξεκινούσαν»

«Όταν η κεφαλή της πορείας επέστρεφε στο σημείο της συγκέντρωσης, πολύς κόσμος δεν είχε καν ξεκινήσει», αναφέρει διαδηλώτρια από την Πάτρα, περιγράφοντας τη διαδρομή της πορείας από την πλατεία Αγίου Γεωργίου, στον Σταθμό του ΟΣΕ, στο Ε.Κ. Πάτρας και πάλι πίσω. «Στην πλατεία Αγίου Γεωργίου δεν χώραγες κυριολεκτικά να περάσεις» συνεχίζει. Όλα τα μπλοκ ήταν μαζικά! Μεταξύ αυτών, τα μπλοκ της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και του ΣΕΡΕΤΕ Αχαΐας. Το παρόν έδωσαν ακόμα και πολλά σχολεία, που είχαν καιρό να εμφανιστούν οργανωμένα στον δρόμο. Στα δικαστήρια της πόλης, κρεμάστηκε πανό από Φοιτητικούς Συλλόγους. Η αστυνομία έκανε αισθητή την παρουσία της, αλλά προτίμησε να μην είναι τόσο προκλητική, όσο τα τελευταία χρόνια… Η μεγάλη μαζικότητα της διαδήλωσης για τα δεδομένα της πόλης, επέφερε αλλαγή της στάσης της.

Κρήτη – Όλο το νησί στον δρόμο

Μαζικές ήταν οι κινητοποιήσεις που πραγματοποιήθηκαν σε όλη την Κρήτη. Από το Ηράκλειο και τα Χανιά μέχρι το Ρέθυμνο, τον Άγιο Νικόλαο, την Ιεράπετρα, τη Σητεία, την Παλαιόχωρα και το Πέραμα Μυλοποτάμου, οι δρόμοι πλημμύρισαν από κόσμο που απαιτεί απόδοση δικαιοσύνης. Στο Ηράκλειο, κόσμος της πόλης, γειτονικών νομών και μαζικοί φορείς, αφού πραγματοποίησαν συγκέντρωση, με μια σειρά ομιλιών και καλλιτεχνικών παρεμβάσεων, προχώρησαν σε πορεία με συμμετοχή χιλιάδων ατόμων. Όταν μάλιστα η «κεφαλή» της πορείας έφτανε στην Πλατεία Κορνάρου, η «ουρά» δεν είχε ακόμα ξεκινήσει από την αρχή της Λ. Δικαιοσύνης. Ομοίως, στα Χανιά, η πλατεία Δημοτικής Αγοράς ήταν ασφυκτικά γεμάτη από ανθρώπους όλων των ηλικιών. Ξεχωριστή ήταν η παρουσία οικογενειών με μικρά παιδιά και Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, αλλά και της νεολαίας με παρουσία όλων των Φ.Σ. της πόλης – πλην ενός που διαθέτει αυτοδυναμία η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ. Στο Ρέθυμνο, αντίστοιχα, στη μαζική για το μέγεθος της πόλης συγκέντρωση στη πλατεία Αγνώστου Στρατιώτη, βρέθηκαν από παιδιά μέχρι ηλικιωμένοι ενώ ακολούθησε πορεία σε όλο το κέντρο, την παλιά πόλη και την παραλιακή. Με δικά της μπλοκ βρέθηκε εκεί η εκπαιδευτική κοινότητα με παρουσία από Φοιτητικούς Συλλόγους, την ΕΛΜΕ και τον ΣΕΠΕ Ρεθύμνου αλλά και η Ένωση Γιατρών του ΕΣΥ της πόλης.

200 συγκεντρώσεις! Παντού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό!

Μαζικές διαδηλώσεις έλαβαν χώρα και σε άλλες, μικρότερες πόλεις της χώρας, ακόμα και σε μικρά νησιά! Τα σημεία συγκέντρωσης ήταν πάνω από 200 σε Ελλάδα κι εξωτερικό! Στον Βόλο, η συγκέντρωση που ξεκίνησε από την παραλία της πόλης κατέληξε σε πορεία χιλιάδων, με συγγενείς θυμάτων να δίνουν το παρόν. Παρόμοιο σκηνικό στη Λάρισα, με την πορεία να ξεκινά από την κεντρική πλατεία και να φτάνει στο μνημείο του τραγικού δυστυχήματος, όπου οι διαδηλωτές απέτισαν φόρο τιμής με λουλούδια στους 57 νεκρούς. Αντίστοιχες εκδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν σχεδόν σε κάθε μεγάλη πόλη της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ιδιαίτερη σημασία έχει, φυσικά, η συγκέντρωση στις Σέρρες. Η πόλη «βούλιαξε», με τους διαμαρτυρόμενους να στρέφονται εναντίον του Κ. Καραμανλή, υπουργού Μεταφορών όταν έγινε η σύγκρουση, ο οποίος κατάγεται και εκλέγεται στις Σέρρες. Παρά την επανεκλογή του στις τελευταίες εκλογές, φαίνεται ότι σημαντικό μέρος του λαού δεν ξεχνά και ειδικά μετά τις τελευταίες, σοκαριστικές αποκαλύψεις δεν πρόκειται να γίνει θεατής στο έργο της συγκάλυψης.

Ακόμα, πρωτοφανής αλλά και ενδεικτική του κοινωνικού αναβρασμού ήταν το πλήθος και το μέγεθος των συγκεντρώσεων, ακόμα και χιλιάδων ανθρώπων, σε μια σειρά από νησιά. Σε Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Βόρειο Αιγαίο, Ιόνιο και όχι μόνο, οι νησιωτικές κοινωνίες απαίτησαν να μην συγκαλυφθεί τι συνέβη.

Και έξω από τα σύνορα της χώρας, όμως, η φωνή για δικαιοσύνη ήχησε δυνατά. Σε δεκάδες πόλεις, ελληνικές κοινότητες και συλλογικότητες προχώρησαν σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας. Μεταξύ άλλων, κινητοποίηση με 150 άτομα πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες, στο Μάντσεστερ στήθηκε πάνελ ομιλιών και πραγματοποιήθηκε ανάγνωση κειμένου των συγγενών των θυμάτων παρά την άρνηση του συλλόγου της εκεί ελληνικής κοινότητας να καλέσει κινητοποίηση, στο Λονδίνο πραγματοποιήθηκε κάλεσμα στην ελληνική πρεσβεία με πρωτοβουλία του Greek SolidarityNetwork, ενώ και στην Δανία η ελληνική κοινότητα Δανίας κάλεσε σε παράσταση διαμαρτυρίας στην πρεσβεία.

                  Οι μαζικές διαδηλώσεις τόσο στις μεγάλες πόλεις της χώρας, όσο και αλλού, αποτελούν πρωτοφανές για την περίοδο γεγονός. Παρότι ακόμη, δεν φαίνεται η δυναμική των κινητοποιήσεων να έχει ωριμάσει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να δοθεί σταθερή συνέχεια σε αυτές -όπως γίνεται στη Σερβία- αξίζει να κρατήσουμε την προσπάθεια του μαθητικού κινήματος τις μέρες μετά την Κυριακή. Μπορεί να ήταν λίγες σε αριθμό, αλλά μαθητικές καταλήψεις «ξεπετάχτηκαν» βάζοντας μπροστά και το αίτημα για απόδοση δικαιοσύνης για τα Τέμπη. Πέρα από τις περιοχές που πλήττονται από την ίδρυση Ωνάσειων σχολείων, καταλήψεις πραγματοποιήθηκαν και σε άλλα σχολεία, με το θέμα των Τεμπών μπροστά.