H περίοδος των γιορτών είναι μια καλή ευκαιρία για να αγοράσουμε βιβλία ως δώρα για τον εαυτό μας ή τους φίλους μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2024 εκδόθηκαν πολλά αξιόλογα βιβλία μυθοπλασίας, και μόνο ο περιορισμένος χώρος των σελίδων μας δεν μας επιτρέπει να συμπεριλάβουμε περισσότερους τίτλους. Τα βιβλία προτείνονται από συντάκτες του Πριν.
Ιερώνυμος Λύκαρης, Ω, τι μέρες κι αυτές!, εκδ. Καστανιώτη
Ένα συναρπαστικό πολιτικό αστυνομικό μυθιστόρημα με δύο συνδεόμενες ιστορίες που διαδραματίζονται στη διάρκεια των επισκέψεων της Άνγκελα Μέρκελ στην Αθήνα το 2012 και το 2014. Με φόντο τον μνημονιακό παροξυσμό, ένας ευφυής, καλλιεργημένος και τίμιος αστυνομικός ξετυλίγει τα μπερδεμένα νήματα της απληστίας, του διεθνούς εμπορίου ναρκωτικών, του ξεπλύματος του μαύρου χρήματος («μπουγάδιασμα» όπως το χαρακτηρίζει), των αλληλοεξυπηρετήσεων μεταξύ του υπόκοσμου και των ποικίλων φορέων εξουσίας. Στο επίμετρο, που έχει δοκιμιακό χαρακτήρα, ο συγγραφέας αναπτύσσει την ιδεολογική λειτουργία της αστυνομικής λογοτεχνίας. Επίσης εξηγεί πώς αυτό το βιβλίο και δύο άλλα που έχουν προηγηθεί και τα οποία διαβάζονται αυτοτελώς (Άκου, πτώμα, να μαθαίνεις, 2017 και Η εκδίκηση του Ναζωραίου, 2019) συγκροτούν μια «Τριλογία της διαφθοράς».
Βρασίδας Καραλής, Σφερδούκλια στο κεφάλι, εκδ. Δώμα
Στα «ιστορήματα» που περιλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο κυριαρχεί ο λόγος της Διονυσίας, γιαγιάς του συγγραφέα, και ο αρχέγονος και πολύ προσωπικός τρόπος που εκείνη βλέπει και ερμηνεύει τον κόσμο. Ο τόπος είναι η Κρέστενα και ο χρόνος εκτείνεται από το 1964 στο 1986, το έτος του θανάτου της Διονυσίας. Ο Βρασίδας Καραλής, επιφανής πανεπιστημιακός της ελληνικής διασποράς, που μας έδωσε την πολύ καλή Ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου (εκδ. Δώμα, 2023) πιστεύει ότι πρέπει να μην ξεχνάμε «ποιός μας βάφτισε στον απέραντο ωκεανό της γλώσσας, στη μουσική και το ρυθμό των λέξεων» και τα Σφερδούκλια υπηρετούν αυτή την ιερή λειτουργία της μνήμης.
Ιωάννα Καρυστιάνη «Κορνιζωμένοι», εκδ. Καστανιώτη
Ένας φόνος και μια πόλη είναι ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται αυτό το δυνατό μυθιστόρημα. Ο φόνος είναι μια παιδοκτονία (εδώ το παιδί είναι ένα παλικάρι 21 χρονών) και ο τόπος είναι μια φανταστική θεσσαλική πόλη, η Κρανιά, όπου συνήθως τίποτα το συνταρακτικό δεν συμβαίνει. Το φως και το σκοτάδι που βρίσκονται εντός του ανθρώπου εναλλάσσονται στις σελίδες του βιβλίου: η αλληλεγγύη, η φιλία αλλά και η μικρότητα, ενώ στην περίπτωση του φονιά, ενός καθωσπρέπει κορνιζοποιού, το εσωτερικό σκοτάδι αποδεικνύεται πιο δυνατό. Η αριστοτεχνική γλώσσα, το υποδόριο χιούμορ και οι εκπληκτικές περιγραφές του χώρου και των ανθρώπινων σχέσεων κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη – αν και το τέλος δεν προβλέπεται λυτρωτικό.
Βασίλης Λαδάς, Σινέ Σκάλες, εκδ. Μανδραγόρας
Μια νουβέλα που η δράση της εκτυλίσσεται κυρίως στην Πάτρα στην εποχή του covid. Kεντρικός χαρακτήρας ένας μεσόκοπος μετανάστης που επιστρέφει ινκόγκνιτο από την Αμερική στη γενέθλια πόλη του και γίνεται τακτικός θεατής των κινηματογραφικών προβολών που οργανώνει μια συλλογικότητα νέων στις θρυλικές σκάλες που ενώνουν την Πάνω με την Κάτω Πόλη. Θέμα των προβολών οι σκάλες σε κλασικές ταινίες από το Αλγέρι μέχρι το Θωρηκτό Ποτέμκιν. Διάχυτη είναι η αγάπη του συγγραφέα για το σινεμά αλλά και για τη νεότητα, το κρασί και τη συντροφικότητα που το συνοδεύει. Η πρωτοτυπία του θέματος και η δροσιά της γραφής χαρακτηρίζουν αυτό το πρωτότυπο και ευφρόσυνο βιβλίο.
Βασιλική Πέτσα, Δεν θα αργήσω, εκδ. Πόλις
Ένα μυθιστόρημα με αφετηρία τη μεγαλύτερη αθλητική τραγωδία στη Βρετανία, όταν το 1989 στο γήπεδο του Σέφιλντ, στη διάρκεια ενός ημιτελικού αγώνα, 96 φίλαθλοι ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου ενώ εκατοντάδες τραυματίστηκαν. Είκοσι χρόνια αργότερα ο αφηγητής, που ως έφηβος ήταν παρών στο γήπεδο, ανατρέχει σε εκείνο το ανεπούλωτο τραύμα. Η λογοτεχνική καταγραφή των πραγματικών γεγονότων συνυπάρχει με την περιγραφή του κοινωνικού περίγυρου της εικοσαετίας που μεσολάβησε από τότε και την εσωτερική μάχη του αφηγητή με τα φαντάσματα του παρελθόντος. Η συγγραφέας ανέλαβε ένα δύσκολο εγχείρημα καθώς το θέμα της δεν αναφέρεται στην ελληνική πραγματικότητα, όμως το ολοκλήρωσε με επιτυχία.
Ιωάννης Πανουτσόπουλος, Με ανοιχτό μπαϊράκι, εκδ. Τόπος
Πρόκειται για την έκτη ποιητική συλλογή του Ι. Πανουτσόπουλου, γνωστού και για τους στίχους του, τους οποίους έχουν μελοποιήσει και ερμηνεύσει κορυφαίοι συνθέτες και τραγουδιστές/-ριες της εποχής μας. Ένα ποίημα ιστορικής, κοινωνικής και ατομικής αυτογνωσίας. Όπως αναγράφεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίού, το ποίημα αυτό είναι «σελιδοδείχτης που υποδεικνύει το σημείο από το οποίο ξαναδιαβάζουμε την ελληνική ιστορία και το συλλογικό μας μαρτυρολόγιο. […] Δασμός που επιβάλλει η ποίηση σε καινούργια εμπορεύματα που κοσμούν τις βιτρίνες των παλαιών εμπόρων. Οι ανάγκες που ορίζουν τα απαραίτητα και η ζωή που επιβάλλει τα περιττά». Το εξώφυλλο και τις μέσα σελίδες κοσμούν ζωγραφιές του Θανάση Σκρουμπέλου.
Νίκος Αραπάκης, Ο ιδεολόγος, εκδ. Τόπος
Ένα πολυσύνθετο και ενδιαφέρον ιστορικό μυθιστόρημα, συνέχεια του προηγούμενου Αμερικάνουτου ίδιου συγγραφέα, που όμως διαβάζεται αυτοτελώς. Το ίδιο κεντρικό πρόσωπο, ο «Αμερικάνος» (ο Τουρκοκρητικός Ισµαήλ, µετέπειτα Ηρακλής ή Ερκ) αναμετριέται µε τα σκληρά διλήμματα της εποχής του. Η δράση εκτυλίσσεται στην Οδησσό το 1919, όπου έχει μεταφερθεί το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, αλλά και στο Μόντρεαλ και τη Νέα Υόρκη το 1917, καθώς και στην Αγία Πετρούπολη την ίδια εποχή. Το βιβλίο αυτό μάς μεταφέρει σε µια πυκνή ιστορική περίοδο, όπου γίνονται ζυµώσεις και ριζικές ανακατατάξεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο, µε ήρωες που ενσαρκώνουν τα όνειρα, τις πράξεις, τα πάθη και τις µαταιώσεις της.
Δανάη Σιώζιου, Επιστολές, εκδ. Αντίποδες
Η Δανάη Σιώζου είναι μια από τις ποιήτριες νέας γενιάς (γεννημένη το 1987) που κατάφεραν να μεταφραστούν στο εξωτερικό σε 20 γλώσσες και να αγγίξουν ένα ευρύτερο κοινό. Τα ποιήματά της ξεχωρίζουν για την τρυφερότητα και την ευαισθησία τους, μιλώντας για θέματα όπως το φύλο, η φτώχεια, τα σύνορα, αλλά και η μάχη με τον καρκίνο.
Η νέα ποιητική συλλογή της με τίτλο Επιστολές περιέχει 15 συνομιλίες αντικειμένων, ζώων και στοιχείων της φύσης με τον μυστηριώδη «κύριο Κ». Οι άνθρωποι φαίνεται ότι απουσιάζουν αλλά ουσιαστικά μέσα από αυτό το σχήμα ξεδιπλώνονται οι εμπειρίες και οι σκέψεις της για τη ζωή και τη φύση, την απώλεια, την αναμέτρηση μελαγχολίας και αισιοδοξίας.
Γιώργος Ιωάννου, Η μόνη κληρονομιά και Επιτάφιος Θρήνος, εκδ. Κέδρος
Πρόσφατα επανεκδόθηκαν από τον Κέδρο δύο βιβλία του Γιώργου Ιωάννου (1927-1985), ενός από τους σημαντικότερους ποιητές, δοκιμιογράφους και πεζογράφους της μεταπολεμικής περιόδου. Πρόκειται για τις συλλογές πεζογραφημάτων Η μόνη κληρονομιάκαι Επιτάφιος θρήνος που περιέχουν 17 και 13 κείμενα αντίστοιχα και τα οποία πρωτοεκδόθηκαν το 1974 και το 1980 αντίστοιχα.
Η απλότητα, η αμεσότητα και συχνά ο εξομολογητικός τόνος είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των πεζών κειμένων του. Σε αρκετά βιβλία του έχει αποτυπώσει, με απαράμιλλο ύφος, ανθρωπιά και διεισδυτικότητα, τη ζωή της φτωχολογιάς της Θεσσαλονίκης. Πέθανε σε ηλικία 58 ετών, έχοντας προσφέρει πολλά στη λογοτεχνία αλλά και έχοντας πολλά ακόμα να δώσει.
Jean-Patric Manchette, Η υπόθεση Ν’Γκούστρο, μτφρ. Σταύρος Παπασταύρου, εκδ. Άγρα
Ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο από τη νουάρ συλλογή «νέο-αστυνομικών» ιστοριών με τον έντονο κοινωνικο-πολιτικό χαρακτήρα, που μας άφησε ο «πατριάρχης» του είδους Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ. Αν και γραμμένο δεκαετίες πριν (ο Μανσέτ έφυγε από τη ζωή το 1995) διατηρεί όλη τη φρεσκάδα του και γίνεται μάλιστα τραγικά επίκαιρο σε μια περίοδο που η ακροδεξιά είναι ισχυρότατη στη Γαλλία και όχι μόνο. Στις σελίδες του βιβλίου διαβάζουμε την κασέτα με την αυτοβιογραφική αφήγηση ενός κυνικού και αφελή νεαρού, που δολοφόνησε έναν ηγέτη της αντίστασης σε μια αφρικανική χώρα. Ο νεαρός θα εκτελεστεί από γάλλους μυστικούς πράκτορες, κάτι που θα εμφανιστεί ως αυτοκτονία. Η Υπόθεση Ν’ Γκούστρο είναι μια ελαφρώς παραλλαγμένη μεταφορά της δολοφονίας του ριζοσπάστη μαροκινού αγωνιστή Μεχντί Μπεν Μπαρκά το 1965, που φέρνει ξανά στο προσκήνιο τους «σκελετούς» της αποικιοκρατικής Γαλλίας. Εισαγωγή από τον Gary Indiana.
Georges Simenon, Αναμνήσεις του Μαιγκρέ, μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα
Οι συστηματικοί αλλά και οι περιστασιακοί αναγνώστες των βιβλίων του Ζορζ Σιμενόν θα απολαύσουν αυτό το ιδιότυπο βιβλίο όπου ο διάσημος επιθεωρητής Μαιγκρέ, ένα μυθιστορηματικό πρόσωπο, συζητά με τον δημιουργό του, τον συγγραφέα. Ο Σιμενόν βρίσκεται σε μεγάλα κέφια και ταυτόχρονα ξεκλειδώνει τα μυστικά της συγγραφικής του τέχνης. Πρόκειται για ένα βιβλίο για τη γραφή και τη διαφοροποίηση τέχνης και πραγματικότητας: ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας μιλάει για τον εαυτό του σαν να ήταν αληθινός, ενώ ο πραγματικός συγγραφέας γίνεται χαρακτήρας μυθοπλασίας. Η ανάγνωση αυτού του βιβλίου προϋποθέτει κάποια εξοικείωση με το έργο του Ζωρζ Σιμενόν, ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς (και όχι μόνο «νουάρ» λογοτεχνίας) του 20ού αιώνα.
Γκέοργκ Λούκατς, Τόμας Μαν, μτφρ. Η. Δούκα-Ν. Φούφα, εκδ. Ήτορ
Το πολύ ενδιαφέρον αυτό βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε περιλαμβάνει το σύνολο των κειμένων του Λούκατς για τον Τόμας Μαν, σε μετάφραση και σχολιασμό της Ηούς Δούκα και του Νίκου Φούφα. Στις μελέτες αυτές φωτίζεται η θέση του Τόμας Μαν στη γερμανική και ευρωπαϊκή λογοτεχνία μέσα από τις ιδεολογικές και κοινωνικές συγκρούσεις και ζυμώσεις της εποχής που οδήγησαν στην τελική άνοδο και επικράτηση του φασισμού. Ο Λούκατς σκιαγραφεί την εξέλιξη του Μαν από τον πρώιμο ρομαντικό αντικαπιταλιστή των Μπούντενμπροκ, στον αντιφασίστα που ανακαλύπτει με το Μαγικό Βουνό και το Δόκτωρ Φάουστους. Ο Λούκατς εκτιμά ότι ο Τόμας Μαν είναι ο τελευταίος μεγάλος εκπρόσωπος του κριτικού ρεαλισμού.
Τζό Νέσμπο, ο Βασιλιάς, μτφρ. Κ. Γλυνιαδάκη, εκδ. Μεταίχμιο
Ανατρεπτικό, με ιδιαίτερη πλοκή και διαρκές σασπένς είναι το νέο μυθιστόρημα του «τρομερού παιδιού» της σκανδιναβικής αστυνομικής λογοτεχνίας, Τζο Νέσμπο. Ο Βασιλιάς πιάνει το νήμα της αφήγησης σχεδόν από εκεί που είχε κλείσει την πλοκή στο προηγούμενο βιβλίο με τίτλο Το Βασίλειο.
Το βιβλίο πραγματεύεται με μαεστρία τα επίδικα των τύψεων, των δολοπλοκιών και της εκδίκησης σε μια κλειστή κοινωνία μιας μικρής κωμόπολης μιας απομονωμένης νορβηγικής επαρχίας. Πρωταγωνιστούν τα αδέρφια Όπγκαρντ προερχόμενα από μια μη συμβατική, κακοποιητική οικογένεια. Οι αδίστακτες και κυνικές μεθοδεύσεις τους προς εκπλήρωση των σκοπών τους έρχονταισε σύγκρουση με την εκδικητική μανία του τοπικού σερίφη. Ο Νέσμπο με μια σχεδόν σαιξπηρική δραματοποίηση με διαρκείς κορυφώσεις πραγματεύεται με άκρως ενδιαφέροντα τρόπο μια σειρά φλεγόντων ζητημάτων που ταλανίζουν τις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες.
Πάμπλο Νερούδα, Τη ζωή μου ομολογώ, την έζησα, μτφρ. Γ. Κεντρωτή, εκδ. Gutenberg
Ο μεγαλύτερος – κατά τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες – ποιητής του 20ού αιώνα γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1904 στην πόλη Παράλ της Χιλής. Το βιβλίο αφηγείται τη συναρπαστική ζωή του από την εκλογή του ως γερουσιαστή μέχρι τη διαφυγή του στην Ευρώπη και τη βράβευσή του με το βραβείο Νόμπελ. Αναφέρεται ακόμα στις γνωριμίες του μεταξύ άλλων με τον Πάμπλο Πικάσο, τον Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, τον Λουί Αραγκόν, αλλά και τον Φιντέλ Κάστρο. Η σπουδαία διαδρομή του αμαυρώνεται από μια πολύ σκοτεινή στιγμή που ο ίδιος εξομολογείται. Όπως γράφει προλογίζοντας το βιβλίο: «Η ζωή μου είναι ζωή που φτιάχτηκε απ’ όλες τις ζωές: απ’ τις ζωές του ποιητή όλες».
Χαν Γκανγκ, Μάθημα Ελληνικών, μτφρ. Αμαλία Τζιώτη, εκδ. Καστανιώτη
Η Χαν Γκανγκ (ή Κανγκ) διακρίθηκε φέτος με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Στην Ελλάδα έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη τα βιβλία Η χορτοφάγος και το Μάθημα Ελληνικών. Στο δεύτερο και πιο πρόσφατο βιβλίο μια γυναίκα που έχει χάσει την ικανότητα της ομιλίας διασταυρώνεται με έναν καθηγητή που διδάσκει Αρχαία Ελληνικά: δύο πληγωμένοι άνθρωποι καταφέρνουν να επικοινωνήσουν και σταδιακά να έρθουν πιο κοντά ο ένας στον άλλον. Τα βιβλία της δεν διακρίνονται μόνο για τη λογοτεχνική τους ποιότητα, αλλά κι επειδή μας βοηθούν να καταλάβουμε την ανθρώπινη φύση, καθώς και μια κοινωνία και μια χώρα που έχει πίσω της «πολλούς αιώνες ταραχώδους ιστορίας».
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στο φύλλο 21-22 Δεκεμβρίου
