▸Το Σάββατο 18/5 αποχαιρετήσαμε τον σύντροφο και φίλο μας Σπύρο Χαϊκάλη, που έφυγε πρόωρα κι αναπάντεχα απ’ τη ζωή από αυτοκινητιστικό δυστύχημα την προηγούμενη Τετάρτη.
Στην πολιτική κηδεία στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, παρέστησαν εκατοντάδες σύντροφοι και συντρόφισσες του Σπύρου από το ΝΑΡ και τη νΚΑ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ όπως κι από άλλες οργανώσεις της Αριστεράς, συνάδελφοι και συναδέλφισσες από το σωματείο του ΣΕΡΕΤΕ και τον χώρο εργασίας του, επιστημονικοί συνεργάτες, φίλοι και συγγενείς.
Στις ομιλίες και τους χαιρετισμούς που επιδόθηκαν εκφράστηκε η ξεχωριστή συνεισφορά του Σπύρου στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες αλλά και στις καθημερινές σχέσεις με τους οικείους του.
Το κενό για όλους τους παραπάνω αλλά και για τις οργανώσεις ΝΑΡ για την κομμουνιστική απελευθέρωση και νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση είναι μεγάλο κι η απουσία του συντρόφου Σπύρου ηχηρή.
Του υποσχόμαστε όμως πως σε όλες τις μελλοντικές μάχες, στις θάλασσες που δεν αρμενίσαμε ακόμα, η μνήμη του κι η ζεστή εικόνα του θα μας συντροφεύει.
Τον ευχαριστούμε που υπήρξε ανάμεσά μας και αγωνίστηκε μαζί μας για τα ιδανικά του κομμουνισμού.
Ευχόμαστε κουράγιο στην οικογένειά του και τους δικούς του ανθρώπους.
Αθάνατος!
Ο επικήδειος που εκφώνησε ο Κώστας Τριχιάς, εκ μέρους των οργανώσεων ΝΑΡ και νεολαία Κομμουνιστική Απελευθέρωση
Ο Σπύρος ήταν από την Ζάκυνθο και τον Κολωνό. Κάποιος θα έλεγε ότι ήταν άλλος ο πρώιμος Σπύρος που γνωρίσαμε από την Ζάκυνθο, με το καρέ μαλλί, το καλλιτεχνικό μουσάκι και την ποιητική διάθεση από τον ύστερο Σπύρο του Κολωνού με το κοντό μαλλί, τις πολεμικές τέχνες, τον Εθισμό και τον Τζαμάλ. Και όμως, το επτανησιακό ταπεραμέντο και η κολωνιώτικη μαγκιά, ο λυρισμός και η λαϊκότητα αλλιώς, συνυπήρχαν εξαρχής, ίσως σε εναλλασσόμενες εντάσεις και μορφές, αλλά σίγουρα ήταν δυο αξεδιάλυτες πτυχές αυτής της υπέροχης προσωπικότητας που είχαμε την τύχη να γνωρίσουμε, να αγαπήσουμε, και να παλέψουμε μαζί.
Ο Σπύρος εντάχθηκε στο κομμουνιστικό κίνημα μέσα από τις γραμμές του ΝΑΡ και της ν.Κ.Α. από τα φοιτητικά του χρόνια. Ο Σπύρος δεν έγινε κομμουνιστής από τα διαβάσματα. Ήταν η πάστα του έτσι. Είχε ένα έμφυτο νιάξιμο για τους γύρω του, μια γνήσια απέχθεια για την αδικία, μια αγωνιστική φλόγα που καθρεφτιζόταν στο βλέμμα του, μια μεγάλη καρδιά μικρού παιδιού πάντα πρόθυμη να ακούσει, να βοηθήσει και να συμβάλλει. Σε αυτή την μαγιά, η αριστερά απλώς του έδωσε τα αναλυτικά εργαλεία και την ιστορική προοπτική για να κάνει ο ίδιος το δικό του πέρασμα από την Ουτοπία στην Επιστήμη.
Ο Σπύρος όμως έγινε και κομμουνιστής από την ανάγκη. Δεν μπορούσε να είναι κάτι άλλο. Μια ζωή μέσα στον μόχθο και τα ζόρια. Ζόρι με το σπίτι που δεν πρόλαβε να το χαρεί, ζόρι με τα φράγκα, ζόρι με την δουλειά και το καθημερινό ταξίδι Κολωνός- Ανάβυσσος. Πάντα όμως με το χαμόγελο και το πείσμα για να φέρουμε τα πάνω κάτω όπως έλεγε εκείνη η παλιά αφίσα ν.Κ.Α. με τα ανάποδα πανό. Ή εκείνη η παλιά αφίσα της ΕΑΑΚ Πάτρας με τα απαίσια ζόμπι που κοροϊδεύαμε, που έλεγε όμως να κάνουμε την ανάγκη ιστορία και δεν το πιστεύαμε ότι είχε τέτοιο σύνθημα. Θυμάσαι ρε Σπύρο;
Ο Σπύρος έβγαινε μπροστά, δεν κρυβόταν. Έγινε γραμματέας της ν.Κ.Α. στην Πάτρα, και γραμματέας του Κ.Σ. της ν.Κ.Α. στις πιο δύσκολες τους περιόδους. Ήταν φτιαγμένος για τα δύσκολα. Είχε καθαρή και πλούσια σκέψη. Είχε το θάρρος της γνώμης του, μιλούσε και δεν σώπαινε. Πολλές φορές κατέληγε να είναι απότομος και κοφτός. Κολωνός θα έλεγε ο ίδιος με την χαρακτηριστική του άρθρωση. Μπορεί βέβαια να ήταν αυστηρός με τις ιδέες των ανθρώπων ήταν σίγουρα όμως τρυφερός με τους ίδιους τους ανθρώπους.
Έλεγες χαριτολογώντας ότι το Yaris, το γιαπωνέζικο σκυλί όπως το λέγαμε αφού άντεξε στα κατσάβραχα της Ικαρίας θα άντεχε τα πάντα… Δεν άντεξε όμως.
Έφυγες στον δρόμο για την θάλασσα, στο δρόμο για το πολύ γαλάζιο που αγαπήσαμε όπως λέει το ποίημα του Ελύτη που έβαλες στο διδακτορικό σου. Έφυγες στον δρόμο προς την θάλασσα με την οποία μεγάλωσες, αγάπησες και εν τέλει μέσα από την οποία έβγαζες το ψωμί σου σε μια δουλειά που μπορεί να μην είχε πολλά λεφτά είχε όμως λίγο άρωμα από Καββαδία που τόσο σου άρεσε.
Αν ήμουν εγώ στην θέση σου σίγουρα θα έκλεινες με ποίημα. Πάντα αυτό έκανες, στις συνδιασκέψεις της Πάτρας, όταν ερχόσουν από την Αθήνα, που ήταν ο τρόπος σου να δείξεις την χαρά σου που η οργάνωση μεγάλωσε. Στην πρώτη συνέλευση ΑΝΤΑΡΣΥΑ Κολωνού, που ήταν ο τρόπος σου να συστηθείς. Θυμάσαι τον Άγγελο και τον Μήτσο που σε πείραζαν;
Εγώ δυστυχώς δεν πολυσκαμπάζω από ποίηση. Θα κλείσω όμως με μια ιστορία και μια υπόσχεση.
Στις οχτώ Μάρτη του 2007 στην Αθήνα όσοι ήταν εκεί θυμούνται το ξύλο και τα δακρυγόνα που είχαμε φάει και πόσο είχαμε τρομάξει. Εκεί όπως μας έχουν σπάσει και ξαναγυρνάγαμε για να συγκροτηθούμε μονολογούσαμε για το πως σφυρίζανε τα δακρυγόνα πάνω από τα κεφάλια μας. Εκεί γυρίζεις και μου λες: καλά όλα αυτά αλλά να δούμε τι θα κάνουμε όταν θα σφυρίζουν οι σφαίρες πάνω από τα κεφάλια μας. Δεν προλάβαμε ρε Σπύρο να τα ζήσουμε αυτά, γιατί έφυγες πολύ πρόωρα και πολύ άδικα.
Έφυγες και ο κύριος Παναγιώτης έμεινε δίχως γιο, η Μαρία δίχως αδερφό, η Κωνσταντίνα χωρίς το αγόρι της, ο Ζαχαρίας δεν θα γνωρίσει ποτέ τον νονό του, εμείς μείναμε χωρίς τον φίλο, σύντροφο και αδερφό μας, έφυγες και ο σκοπός μας έμεινε πολύ φτωχότερος. Γιατί είχες ακόμη πολλά να δώσεις..
Και όμως Σπύρο η σπορά σου θα μείνει, θα καρπίσει και θα φουντώσει. Και αυτό το υποσχόμαστε. Θα μείνει στα γλέντια και στα ζεϊμπέκικα που θα χορεύουμε. Θα μείνει στην ομάδα μπάσκετ που θα την κρατήσουμε και θα την ανεβάσουμε και κατηγορία. Θα μείνει στο κίνημα που θα είμαστε μαχητικοί και θα το πηγαίνουμε μέχρι τέλους όπως θα ήθελες. Θα μείνει στο σωματείο που θα το μεγαλώσουμε και θα υπογράψουμε και σύμβαση. Θα μείνει στην οργάνωση που θα φτιάξουμε που θα φροντίσουμε να μην έχει όλα όσα σε χάλαγαν. Θα μείνει στην υπόθεση που όπως έγραψε η Όλγα για κάθε σύντροφο μας που χάνεται, γινόμαστε εμείς χιλιάδες αντίγραφα του.
Ο αποχαιρετισμός της συντρόφισσάς του Σπύρου, Κωνσταντίνας Γκόντρα
Σπύρο,
δεν ήταν πως περίμενα πως θα σε αποχαιρετούσα εδώ, τώρα ώστε να έχω ετοιμάσει κάτι καλύτερο, πιο λυρικό, πιο περιγραφικό που να αρμόζει περισσότερο σε σένα, οπότε θα πω μόνο ένα απειροελάχιστο κομμάτι του ποιος είσαι και τι είσαι για εμένα και για εμάς.
Ο Σπύρος είναι ο καλύτερος φίλος. Ο πιο γλυκός φίλος, ο φίλος που σε προσφωνούσε με ενθουσιασμό “έλα τεράστιε”, σου φώναζε “φίλη μου” με όλη του την καρδιά. Ήταν πάντα εκεί, πάντα στα γλέντια, πάντα πρόθυμος να σε πάει να ακούσετε καμιά πενιά και κατά προτίμηση “τ’ αηδόνι του Γαλατσίου”. Ήταν ο πιο δοτικός σύντροφος. Συντροφότατος. Ήταν οξυδερκής, χαρισματικός, είχε έναν τρόπο να σε καθηλώνει στη συζήτηση. Ήταν βέβαια και το βλέμμα του που δε σου άφηνε κανένα περιθώριο να τον αγνοήσεις, αλλά ήταν κυρίως ο τρόπος που σε άκουγε. Πραγματικά, χωρίς πίσω κείμενο, χωρίς χειρισμούς. Ακέραιος. Μπορούσε να γίνει ο ώμος που είχαν ανάγκη χιλιάδες άνθρωποι χωρίς ποτέ να προσδοκά να πάρει πίσω. Και πάντα είχε μια αγκαλιά για όλο τον κόσμο, να σκουπίζει δάκρυα, να δίνει φιλιά. Να σωπαίνει όταν χρειάζεται και να μη σταματά να μιλά όταν πρέπει. Δεν χαριζόταν, δεν προσπαθούσε να γίνει αρεστός, αλλά γινόταν αβίαστα αγαπητός για όλους έχοντας πάντα κάτι ενδιαφέρον και ευγενικό να πει. Έμπαινε σε μια παρέα και έφερνε ζεστασιά. Ένιωθες αυτόματα σαν να τον γνώριζες από πάντα. Όπως είπε ο Ευθυμίου ήταν η ίδια η ζωή, για αυτό δεν του αρμόζει ο θάνατος. Ήταν “Ο Άνθρωπος” που λέει η Ειρήνη, με Α κεφαλαίο. Ήταν ο άνθρωπός μας. Με όλους τους τρόπους και όλες τις λέξεις που μπορούν αυτό να το περιγράψουν. Ήταν δυνατός, γενναιόδωρος, ενδιαφερόταν βαθιά για τους άλλους και μπορούσε να δώσει όλο του τον εαυτό, χωρίς ιδιοτέλεια. Γι αυτό ήταν κομμουνιστής.
Στα ντρίγκι πάντα με χαμόγελο μικρού παιδιού, διάπλατο, φώναζε για κάποιο τραγούδι που είχε παραγγελιά και μετά το τραγουδούσε εντελώς παράφωνα χαμογελώντας τόσο πολύ, λες και είχε πετύχει το πιο μεγάλο κατόρθωμα. Τα πρωινά έπρεπε να είσαι προετοιμασμένος ότι θα ξεκινούσε να επικοινωνεί με το περιβάλλον ένα δίωρο αφότου ξυπνούσε. Καφές, τσιγάρο και ένα βαρύ “καλημέρα” με βραχνή φωνή, μαλλί αναμαλλιασμένο και βλέμμα που δεν περιγράφεται – άξιζε απλώς να το δεις.
Ήταν ο άνθρωπος καλοκαίρι. Αγαπούσε τη θάλασσα τόσο πολύ, γινόταν ένα με εκείνη. Βιβλίο, πετσέτα, παραλία και μπορούσε ακόμα και με παρέα να είναι χαρούμενα μόνος του με τη θάλασσα. Λυρικός & αφηγηματικός μπορούσες να τον ακούς με τις ώρες. Στις αφηγήσεις του μπορεί να ξεπηδούσε ο Αγγελόπουλος, ο Καββαδίας, ο Ελύτης – όχι για να δείξει πόσα ξέρει, αλλά γιατί ήταν κομμάτι της ψυχής και της καρδιάς του, μιας καρδιάς τόσο καλής και μεγάλης που όμοιά της δεν υπάρχει. Παραφράζοντας το Λειβαδίτη: “στην πιο μικρή στιγμή μαζί του ζούσαμε όλη τη ζωή”. Γιατί ο Σπύρος έφερνε την ζωντάνια στην παρέα.
“Για να λέμε κι αλήθειες” βέβαια, που θα ‘λεγε κι εκείνος, να πούμε πως σε στιγμές ήταν και γκαντέμης. Του τύχαιναν απίστευτα σκηνικά. Μια φορά του έκλεψαν τη μπαταρία του αυτοκινήτου 3 φορές μέσα σε 6 μήνες. Αλλά ό,τι αναποδιές κι αν του τύχαιναν δεν είχε λυγίσει ποτέ, συνέχιζε με το “εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί Κωνσταντινάκι”. Με τον Σπύρο δεν ένιωθες ποτέ μόνος. Η παρουσία του σε περιέβαλλε, σε κατέκλυζε. Ακόμα το κάνει. Ήξερα πάντα ότι θα είναι εκεί.
Ήταν ο Σπύρος του Ολυμπιακού – του μπασκετικού φυσικά, όπως διευκρίνιζε με πάθος, με τον Μπαρτζώκα , το γιο κομμουνιστή να δίνει στην ομάδα του όλα τα συστατικά που αγαπούσε. Το μπάσκετ ήταν στη ζωή του και όταν έψησε το Μαυροδάκο να κατεβάσουν ομάδα Strange Brew στο εργασιακό ήταν πραγματικά πανευτυχής. Πριν κατέβουν στο εργασιακό, είχε ξεκινήσει τη φάση “μπάσκετ και προβατίνα” ή μάλλον προβατίνα κυρίως, με δικαιολογία το μπάσκετ. Ζήτημα να κέρδισαν 2-3 αγώνες στα μάλλον 13 παιχνίδια που παίξανε, αλλά πάντα με χιούμορ λέγαμε πως τώρα η ομάδα δένει και την επόμενη σεζόν θα τους διαλύσουμε.
Είχε πολλούς φίλους. Πραγματικά πολλούς και σε όλον τον κόσμο. Γιατί όπου πήγαινε επιδρούσε καθοριστικά. Είχε τόσους πολλούς διαφορετικούς πυρήνες παρέας, που όμως με όλους δημιουργούσε βαθιά σύνδεση. Η παρέα των διακοπών, η παρέα της Ζακύνθου, οι Κολωνιώτες, ο λατρεμένος παιδικός φίλος, η αγαπημένη του φίλη, ο κουμπάρος, το ξαδερφάκι, οι μουσικοί, τα παιδιά απ’ το μπάσκετ, απ’ το ΕΛΚΕΘΕ, οι Πατρινοί, τα παιδιά απ’το krav, οι σύντροφοι/οι συντρόφισσες. Τόσος πολύς κόσμος που πολλές φορές κατάφερνε τόσο αβίαστα να τους συνδέει, να τους γνωρίζει, να τους κάνει κοινή παρέα κι ας μην είχαν καμία σχέση μεταξύ τους. Είχε πολλή ζωή και πολλή ζωή ακόμα να ζήσει. Όμως όσα δε ζήσαμε μας ανήκουν. Κι ας μην προλάβαμε να πάμε στα Χανιά να βουτήξουμε τον Ζαχαρία στη θάλασσα όπως περίμενες με τόση χαρά και ανυπομονησία. Θα μπορούσα να μιλάω ώρες για εκείνον και ποτέ να μην καταφέρω να τον περιγράψω γιατί για μένα ήταν απερίγραπτος και ανεπανάληπτος.
Τούτες τις δύσκολες στιγμές που η απελπισία μας κατακλύζει προσπαθώ να σκέφτομαι την αγάπη που έχουμε για αυτόν και τους στίχους του Καρούζου:
“αγάπη μείνε στην καρδιά, αυτός ας είναι ο κανών του τραγουδιού σου
με την αγάπη θα σηκώσουμε την απελπισία απ’ τ’αμπάρι του κορμιού
δεν είναι φορτίο για τη χώρα των αγγέλων η απελπισία
και προπαντός ας μην αφήσουμε την αγάπη να συνωστίζεται με τόσα αισθήματα”.
Μέσα στην καρδιά μας ζει το γέλιο του, η απίστευτη φωνή του, το ανεπανάληπτο βλέμμα του. Πάντα εκείνος το λιμάνι κι εμείς το φανάρι δεξιά. Η ζωή του θα εκτείνεται πέρα από τη ζωή σου και τη ζωή μου, πέρα πολύ. Κι αν λείψεις Σπύρο –που γράφει ο Καββαδίας- χίλια χρόνια θα σε περιμένω. Στο δρόμο για τη θάλασσα που χάθηκες, στη θάλασσα πάντα θα σε ξαναβρίσκω, μέχρι να συναντηθούμε ξανά. Και όταν ξανασυναντηθούμε τότε όλα τα βράδια, κι όλα τ’ άστρα κι όλα τα τραγούδια θα είναι δικά μας.
Η χαρά και η τιμή που είχαμε την τύχη να σε γνωρίσουμε, να μην έχεις καμιά αμφιβολία, ήταν όλη δικιά μας.
Θα λείπεις πάντα, θα σ’ αγαπάμε πάντα.
Αθάνατος.
Ανακοινώσεις οργανώσεων της Αριστεράς για την απώλεια του Σπύρου Χαϊκάλη
