Το 2023 ήταν πυκνό σε πολιτικά γεγονότα και πολιτικές αναμετρήσεις, το 2024 αναμένεται συνέχεια. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, η τραγωδία στα Τέμπη και το ζήτημα της ιδιοκτησίας των κοινωνικών αγαθών, η περιβαλλοντική κρίση με τις συνέπειές της απαιτούν πολιτικές απαντήσεις με στρατηγικό και θεωρητικό βάθος. Εδώ θα βρείτε αντίστοιχες προτάσεις για λογοτεχνικές εκδόσεις
Enzo Traverso, Επανάσταση, διανοητική και πολιτισμική ιστορία, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
Το τελευταίο βιβλίο του Έντζο Τραβέρσο, του πολύγραφου ιταλού ιστορικού, δεν είναι και δεν θα μπορούσε να είναι μια ιστορία όλων των επαναστάσεων δύο αιώνων (19ου και 20ού). Είναι όμως ένα εντυπωσιακό πανόραμά τους, μια συναρμολόγηση από ψηφίδες όπως τεχνολογία, σύμβολα και μνημεία, έργα τέχνης και ξεχωριστές ζωές. Αναφέρεται στις κοινωνικές επαναστάσεις και όχι σε αυτές που επιδίωκαν απλά να ανατρέψουν ένα καθεστώς, στα κοινωνικά υποκείμενα (στους «λαούς») που τις έκαναν, στα κόμματα που ηγήθηκαν, στις ιδέες που τις ενέπνευσαν. Πολύ σημαντικό είναι το κεφάλαιο του βιβλίου που εξετάζει τον «ιστορικό κομμουνισμό» στη διαδρομή του, καταλήγοντας στην ανάγκη «διάσωσης του επαναστατικού πυρήνα» του. Οι επαναστάσεις είναι υπόθεση του μέλλοντος.
Enzo Traverso, Το τέλος της εβραϊκής νεωτερικότητας, Ιστορία μιας συντηρητικής στροφής, μτφρ. Νίκος Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου
Αυτό το βιβλίο του Τραβέρσο εκδόθηκε το 2013 στα γαλλικά και το 2020 στα ελληνικά. Εξετάζει τη διαμόρφωση της εβραϊκής ταυτότητας από διωκόμενη θρησκευτική μειονότητα στην Ευρώπη σε έθνος – κράτος στο σημερινό Ισραήλ, παράλληλα με την εξέλιξη του αντισημιτισμού σαν συγκροτητικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας πολλών ευρωπαϊκών κρατών, μέχρι σήμερα που αντικαταστάθηκε από την ισλαμοφοβία. Αντίστοιχα, παρουσιάζονται τα αντιθετικά ρεύματα που διαπέρασαν τους εβραίους διανοούμενους και ηγέτες, από το σιωνιστικό εθνικισμό, τον σοσιαλιστικό και κομμουνιστικό διεθνισμό μέχρι την εργαλειοποίηση του Ολοκαυτώματος. Το βιβλίο γράφτηκε πριν 10 χρόνια αλλά η ισοπέδωση της Γάζας από το Ισραήλ στις μέρες μας το καθιστούν τραγικά επίκαιρο και χρήσιμο.
Συλλογικό, Μπορεί η Ελλάδα εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης; Επιμέλεια: Δημήτρης Καλτσώνης , εκδ. Τόπος
31 χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ είναι φανερό ότι η ΕΕ μαστίζεται από τη φτώχεια, την κοινωνική αδικία, τη συρρίκνωση των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, την άνοδο του ρατσισμού και της ακροδεξιάς. Ειδικά για την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό η εμπειρία της συμμετοχής στην ΕΕ αποδείχθηκε οδυνηρή. Σε αυτές τις συνθήκες τίθεται με επίταση το ερώτημα: «Υπάρχει εναλλακτικός δρόμος; Μπορεί η Ελλάδα εκτός ΕΕ;». Στο βιβλίο υπάρχουν άρθρα της Ε. Λαζαρίδου, των Λ. Βατικιώτη και Πέτρου Κοσμά, του Δ. Κούλαλη, του Ν. Δαμιανάκη, του Β. Φούσκα, του Θ. Μαριόλη, του Δ. Καλτσώνη και του Βρασίδα Πολυμενάκου.
Σεραφείμ Σεφεριάδης, Για την πολιτική που διαμορφώνει – Εργατικό Κίνημα και Κράτος, εκδ. Τόπος
Ο Σεραφείμ Σεφεριάδης στο τελευταίο του βιβλίο εξετάζει την αλληλεπίδραση εργατικού κινήματος και αστικής πολιτικής σε διαφορετικές συγκυρίες. Από τις απαρχές της παγκόσμιας σοσιαλδημοκρατίας, τον μεσοπόλεμο, το προδικτατορικό εργατικό κίνημα, μέχρι και σήμερα, η αλληλεπίδραση των κοινωνικών οντοτήτων με τη συνειδητή πολιτική διαμορφώνει την κοινωνική πραγματικότητα. Η κεντρική ιδέα έγκειται στην αποφασιστική σημασία των πολιτικών επιλογών είτε του εργατικού κινήματος είτε του αστικού κράτους για τη διαμόρφωση των κοινωνικών συνθηκών. Η πολιτική «επικαθορίζεται αλλά και επικαθορίζει». Οι κοινωνικές τάξεις υπάρχουν αντικειμενικά, η δυναμική τους όμως στην ταξική πάλη προκύπτει πολιτικά. Αυτή η θεωρητική αρχή εφαρμόζεται συγκεκριμένα στις επιμέρους περιπτώσεις που εξετάζονται.
Ιερώνυμος Λύκαρης, Πολυτεχνείο 1973, Το αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει, εκδ. Καστανιώτη
Το βιβλίο του Ιερώνυμου Λύκαρη είναι αποτέλεσμα πενταετούς ιστορικής έρευνας όπως δηλώνει και ο υπότιτλός του Η εξέγερση μέσα από τις καταθέσεις συγγενών νεκρών, τραυματιών και αυτοπτών μαρτύρων – Aστυνομικά ντοκουμέντα για τους νεκρούς και τους τραυματίες. Ο συγγραφέας, γνωστός για τα αστυνομικά (και πολιτικά επίσης) μυθιστορήματά του, συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα και στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Στο βιβλίο παίρνουν σάρκα και οστά αυτοί που μετέτρεψαν το Πολυτεχνείο από μια αρχικά αυθόρμητη φοιτητική κατάληψη σε γνήσια λαϊκή εξέγερση, εξετάζονται το πλήθος, η ηλικία, η ταξική σύνθεση όσων κατέβηκαν στους δρόμους της Αθήνας και από νωρίς το απόγευμα της Παρασκευής 16 Νοέμβρη 1973 υπέστησαν (και συχνά ανταπέδωσαν στα ίσα) την δολοφονική καταστολή της αστυνομίας και του στρατού.
Λεωνίδας Καλλιβρετάκης,Το Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο, εκδ. Θεμέλιο
Το βιβλίο αυτό, μετά από μια σύντομη παρουσίαση των κύριων γεγονότων που προηγήθηκαν της εξέγερσης του Νοέμβρη, εστιάζει όχι στα όσα συνέβησαν μέσα στο ΕΜΠ τις ημέρες της κατάληψης, αλλά στα όσα διαδραματίστηκαν έξω από αυτό, πριν και μετά την εισβολή του στρατού. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έστηναν οδοφράγματα, διαδήλωναν στο κέντρο της Αθήνας, αψηφώντας τα δακρυγόνα, τις σφαίρες και τα τανκς. Αυτοί οι “αφανείς ήρωες”, που εγκατέλειψαν τα σχολεία τους και τις δουλειές τους για να βρεθούν στο στόμα του λύκου, είναι οι πρωταγωνιστές του βιβλίου του ιστορικού Λ. Καλλιβρετάκη, που κλείνει με τον προσωρινό αλλά τον πλέον έγκριτο κατάλογο των νεκρών εκείνων των ημερών.
Ολύμπιος Δαφέρμος, Μιλώ στα παιδιά μου για τη χούντα και το Πολυτεχνείο, εκδ. Τόπος
Ο συγγραφέας, μέλος της Επιτροπής Κατάληψης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973, έχει στο ενεργητικό του αρκετές μελέτες για το φοιτητικό αντιδικτατορικό κίνημα. Το βιβλίο αυτό, μέσα από τον διάλογο ενός πατέρα με τα παιδιά του, μιλά στους νέους για τη χούντα και το Πολυτεχνείο με απλό και εύληπτο τρόπο. Μιλά για τη βία της χούντας, τις εξορίες, τις φυλακίσεις και τα βασανιστήρια, και ταυτόχρονα προβάλλει την ειρηνική αντίσταση των φοιτητών που κορυφώθηκε με την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Χωρίς διδακτική διάθεση, ο “γονιός” μιλά στα παιδιά (από 9 ετών) για έννοιες όπως η αξιοπρέπεια, η ανιδιοτέλεια, η διεκδίκηση της ελευθερίας, συμβάλλοντας στη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης.
Alain Badiou, Πετρούπολη, Σανγκάη – Οι δύο επαναστάσεις του 20ου αιώνα,μτφρ. Ειρήνη Μαρκίδη – Τάσος Μπέτζελος , εκδ. Εκτός Γραμμής
Ο Αλαίν Μπαντιού εστιάζει σε δύο επαναστατικά γεγονότα, πρώτο την Οκτωβριανή Επανάσταση με κέντρο την Πετρούπολη και δεύτερο την Πολιτιστική Επανάσταση στην Κίνα με κέντρο την Κομμούνα της Σανγκάης στις αρχές του 1967. Σύμφωνα με τον γάλλο κομμουνιστή φιλόσοφο στην ουσία ζούμε στη νεολιθική εποχή (εδώ και 15-5 χιλιάδες χρόνια) των ταξικών κοινωνιών και της εκμετάλλευσης. «Είμαστε ακόμα νεολιθικοί!» κραυγάζει ο Μπαντιού. Ο Οκτώβρης «έδειξε για πρώτη φορά στην Ιστορία ότι ήταν δυνατή η επιτυχία», το πέρασμα σε μια νέα εποχή. Το βιβλίο μπορεί να θεωρηθεί, όσον αφορά την Οκτωβριανή Επανάσταση και το νόημά της, ένα συναρπαστικό «εγχειρίδιο», με κάθε θετική έννοια του όρου.
Sheila Fitzpatrick, Σύντομη ιστορία της Σοβιετικής Ένωσης,μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής εκδ. Μεταίχμιο
Στο βιβλίο της Σίλα Φιτζπάτρικ εξετάζεται η ιστορία της ΕΣΣΔ από τη δημιουργία ως την κατάρρευσή της. Τον Οκτώβρη του 1917 η Ρωσική Επανάσταση νίκησε και δημιουργήθηκε η ΕΣΣΔ όπου μετά το θάνατο του Λένιν το 1924, τελικά η ηγεσία πέρασε στον Στάλιν που το 1937-1938 εξαπέλυσε διωγμό κατά των κομματικών του αντιπάλων. Ακολουθούν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η δημιουργία του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και η μετατροπή της ΕΣΣΔ σε υπερδύναμη. Μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953, στην ηγεσία εναλλάσσονται ο Χρουτσόφ, ο Μπρέζνιεφ και τελικά ο Γκορμπατσόφ. Μετά από δεκαετίες ψυχρού πολέμου, το 1991 στην εξουσία ανέρχεται ο Γέλτσιν, το καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισμού καταρρέει και εγκαθιδρύεται ο καπιταλισμός.
Δημήτρης Λένης, Θεωρίες συνωμοσίας: Ιστορία, θεωρία και πρακτική, εκδ. Τόπος
Ένα πολύ ενδιαφέρον, καλογραμμένο και πολλαπλά χρήσιμο είναι το βιβλίο του αστροφυσικού Δ. Λένη. Ανατέμνεται η εμφάνιση και η εξέλιξη διαφόρων «θεωριών συνωμοσίας», από τους Μασόνους και τους εξωγήινους, τα Νεφιλίµ και τους ψεκασμούς από αέρος, έως τα Πρωτόκολλα της Σιών. «Αντί να στοχοποιηθούν συνειδητά οι πολιτικές που προκαλούν τις ανισότητες και τις αδικίες, στοχοποιούνται οι Εβραίοι, αντί να στοχοποιηθεί η κοινωνική λειτουργία του κεφαλαίου εν γένει, στοχοποιείται το κεφάλαιο συγκεκριμένα στο πρόσωπο του Σόρος», γράφεται στην εισαγωγή. «Αν υπάρχει μια θεωρία συνωμοσίας από την οποία προέρχονται όλες οι υπόλοιπες, αυτή είναι ακριβώς η κυρίαρχη αντίληψη, που βλέπει τις ταξικές διαφορές ως δικαιολογημένες και σωστές. Είναι μια κοσμοθεωρία που θα την πούμε ‘’Κρατική Θεωρία Συνωμοσίας’’», υπογραμμίζει.
Λογοτεχνικά αναγνώσματα για τα γιορτές και για όλο τον χρόνο