Θεατρική ομάδα Σπίρτο: Ας μη μένουμε «απλοί θεατές»

Η θεατρική ομάδα Σπίρτο ανεβάζει στον Τεχνοχώρο Εργοτάξιον την παράσταση Οι Εξόριστοι του Γιάννη Παπάζογλου. Πρόκειται για ένα έργο πολιτικό και βαθιά ανθρώπινο, ερωτικό και διαχρονικά επίκαιρο που πραγματεύεται θέματα όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο πόλεμος, η βία. Με αφορμή την πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση, μιλάμε με τα μέλη της ομάδας Ελένη Μελιγκάρη, Μυρτώ Σταυροπούλου, Γεωργία Μπαμπούρη, Γιάννη Φασόη και Ευθύμη Σταυρόπουλο.

Συνέντευξη στη Λίτσα Φρυδά

▶ Πείτε μας δυο λόγια για την θεατρική ομάδα «Σπίρτο».

Σε κοινέςΚατηγορίες

Ελπινίκη Μαραπίδη για τον «Γλάρο»: Σε κάθε παράσταση πάμε όλο και πιο βαθιά

Ερνέστο Ντοµίνγκες Λόπες: Στις ΗΠΑ υπάρχει πλουτοκρατία, η εργατική τάξη δεν είχε εναλλακτική

Ελένη Μελιγκάρη: Η θεατρική ομάδα Σπίρτο δημιουργήθηκε εν μέσω καραντίνας. Ήταν μια ιδέα που γεννήθηκε ήδη από τη δραματική σχολή στην οποία φοιτήσαμε ο Γιάννης, η Μυρτώ και η Ελένη. Τελειώνοντας τη σχολή και με τη σύμπραξη του Ευθύμη ως μουσικού – συνθέτη πραγματώθηκε∙ φέτος εμπλουτίστηκε με τη συμβολή της Γεωργίας και της Λυδίας. Είμαστε πολύ τυχεροί που στις δύσκολες αυτές συνθήκες είχαμε ο ένας τον άλλον και όλοι μαζί την τέχνη του θεάτρου που τόσο αγαπάμε! Πέρυσι δημιουργήσαμε την παράσταση Συνάντηση, μία διά ζώσης συνάντηση εν μέσω εγκλεισμού, μία συνάντηση με τους φόβους και τις βαθύτερες σκέψεις μας, με την ελπίδα να ακουστούν στο κοινό και ιδανικά να το βάλουν σε σκέψεις. Η ομάδα μας, όπως και κάθε ομάδα θεωρώ, είναι λειτουργική επειδή ο καθένας από εμάς προσφέρει απλόχερα τις ικανότητές του και έτσι αλληλοσυμπληρωνόμαστε. Με επιμονή, υπομονή, πείσμα απέναντι στις δυσκολίες του καιρού και πάνω από όλα αγάπη, ενότητα και κατανόηση καταφέρνουμε να πραγματώσουμε τους στόχους μας και να παρουσιάζουμε τις παραστάσεις μας. Φέτος έχουμε την τιμή να ανεβάζουμε το έργο Εξόριστοι του Γιάννη Παπάζογλου, το οποίο ολόψυχα μας εμπιστεύτηκε.

▶ Γιατί αποφασίσατε να ανεβάσετε το έργο Εξόριστοι του Γ. Παπάζογλου αυτή την περίοδο;

Μυρτώ Σταυροπούλου: Πρόκειται για ένα έργο επίκαιρο που πραγματεύεται θέματα όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο πόλεμος, η βία. Φαινόμενα, δηλαδή, δυστυχώς της εποχής μας τα οποία συνταράσσουν την κοινωνία μας, συχνά και σε απόσταση αναπνοής από τις ζωές μας. Η ευαισθητοποίηση, όμως, μόνο για όσα συμβαίνουν δίπλα μας δεν είναι το μοναδικό ζητούμενο, καθώς ο σύγχρονος κόσμος ταλαιπωρείται από πολέμους και προσφυγιά που θα έπρεπε να μας αγγίζουν οπουδήποτε κι αν συμβαίνουν στον κόσμο. Η τέχνη είναι ένας τρόπος έκφρασης που μπορεί να υποδηλώσει τις ανησυχίες των ανθρώπων για εκείνα που τους συμβαίνουν, με την ελπίδα αυτές να διαδοθούν και να ενωθούν με εκείνες και άλλων ανθρώπων και ίσως -ποιος ξέρει- να γίνουν τόσο ευρέως διαδεδομένες που να παρακινήσουν ακόμη και σε μια αλλαγή εσωτερική ή εξωτερική. Για τους περισσότερους ανθρώπους υπάρχουν καλλιτεχνικά έργα που τους στιγμάτισαν σε τέτοιο βαθμό που οδηγήθηκαν σε ουσιαστικές αλλαγές και μεταστροφές, συνειδητές ή υποσυνείδητες. Για εμάς το έργο Εξόριστοι του Γιάννη Παπάζογλου ακούμπησε ακριβώς στην ανάγκη μας να εκφράσουμε την ανησυχία μας για εκείνα που συμβαίνουν κοντά ή μακριά μας και βασανίζουν ανθρώπους στερώντας τους μια ειρηνική, αξιοπρεπή και τελικά ευτυχισμένη ζωή χωρίς πόνο και βία.

Δεν μένουμε απαθείς απέναντί στη βαρβαρότητα

▶ Πώς πραγματευτήκατε δραματολογικά και σκηνοθετικά τα θέματα αυτά;

Γεωργία Μπαμπούρη: Όπως πολύ ορθά επισημάνατε, το συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει το σύνολο των παθογενειών της «σύγχρονης» κοινωνίας μας. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που αναφέρατε δυστυχώς είναι απολύτως υπαρκτά και ευκόλως διακριτά γύρω μας. Ενώ λοιπόν είμαστε σε θέση να τα αναγνωρίσουμε και να τα χαρακτηρίσουμε, εντούτοις, τις περισσότερες φορές μένουμε απαθείς απέναντί τους και γινόμαστε με τη σειρά μας «απλοί θεατές», όπως πολύ εύστοχα αναφέρεται στο κείμενο της παράστασης μέσα από τα λόγια ενός από τα πρόσωπα του έργου.

Σαν ομάδα προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε την ουσία του κειμένου άθικτη, ενώ παράλληλα επιλέξαμε δραματολογικά και σκηνοθετικά να ενισχύσουμε αυτή την ουσία και να φωτίσουμε κάποιες πολύ συγκεκριμένες στιγμές αναφορικά με τη δυσκολία του ατόμου να αντιδράσει και να ορθώσει το ανάστημά του απέναντι σε κάτι που είναι τόσο απάνθρωπο όπως ο πόλεμος, η βία σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, η ιδεολογία του φασισμού και ο ρατσισμός.

Επιπλέον, η δημιουργία της εικόνας ανδρείκελων μέσω της διαρκούς κίνησης των σωμάτων των ηθοποιών υποδηλώνουν την κατάσταση που βρισκόμαστε όντας εγκλωβισμένοι μέσα σε έναν κατακερματισμένο και απρόσωπο κόσμο, έχοντας συνηθίσει να επιτελούμε μηχανικά τα καθήκοντά μας σαν να μας χειρίζεται με αόρατα σχοινιά ένας άγνωστος μαριονετοπαίκτης. Η συγκεκριμένη κίνηση μαριονέτας που έχουν οι ηθοποιοί καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης δημιουργεί δυνητικά μια αίσθηση ειρωνείας μέσα από τη δραματική αντίθεση που γεννιέται από το χαρακτήρα της μαριονέτας ως εξουσιαζόμενου και την προσπάθεια των προσώπων του έργου να αποκτήσουν οι ίδιοι την εξουσία και με αυτό τον τρόπο να κρατήσουν τη ζωή τους στα δικά τους χέρια.

Δεν προσπαθήσαμε να αμβλύνουμε τις γωνίες αυτής της σκληρής πραγματικότητας με σκοπό να την καλλωπίσουμε, αλλά ούτε και να την εντείνουμε για να σοκάρουμε τον θεατή. Θεωρούμε ότι το ίδιο το δραματικό κείμενο παρουσιάζει αυτή την πραγματικότητα με έναν απόλυτα ειλικρινή τρόπο, τον οποίο και επιλέξαμε να ακολουθήσουμε και εμείς και να αναδείξουμε χωρίς υπερβολές και περιττά στοιχεία.

▶ Επιλέξατε μια καθαρά μπρεχτική προσέγγιση του έργου. Γιατί;

Γιάννης Φασόης: Στην εποχή που ζούμε, βλέπουμε συχνά ρεαλιστικές προσεγγίσεις καθώς και πολλές in your face παραστάσεις να παρουσιάζουν την ωμή πραγματικότητα. Το πολιτικό θέατρο δεν έχει την ανάγκη να «μιλήσει» σκληρά στο κοινό, να το παρασύρει, να το σοκάρει πιθανόν ή να το συγκινήσει με την αλήθεια της καθημερινότητας. Κάθε άλλο. Υπάρχει για να αφυπνίσει και να ενεργοποιήσει το κοινό, να το προβληματίσει και να του θέσει ερωτήματα που το αφορούν άμεσα ως πολίτη. Το συγκεκριμένο έργο είναι σκληρό και πραγματεύεται δύσκολες, σαθρές και νωθρές συνθήκες και σχέσεις, οι οποίες προέρχονται από ένα προβληματικό κοινωνικοπολιτικό σύστημα. Έχοντας την θέληση και την ανάγκη να το μεταφέρουμε αυτό στους θεατές, επιλέξαμε την μπρεχτική προσέγγιση της «αποστασιοποίησης» του «επικού θεάτρου».

▶ Τι θέλατε να αναδείξετε με την επιλογή του κατακερματισμού του σκηνικού χώρου και τη διανομή των 4 ρόλων σε 2 μόνο ηθοποιούς;

Γιάννης Φασόης: Το έργο του Γιάννη Παπάζογλου ξετυλίγεται συγγραφικά μέσω συνεχών flash back των δύο κεντρικών ηρώων. Ο συγγραφέας προτείνει το έργο να παιχτεί από δύο άνδρες και μία γυναίκα (η οποία θα υποδυθεί τους δύο γυναικείους ρόλους). Στην πορεία του έργου ανακαλύπτουμε ότι οι τέσσερις χαρακτήρες, αν και φαίνονται διαφορετικοί, είναι στην ουσία τους ίδιοι. Οι δύο άνδρες μεταξύ τους και αντίστοιχα και οι δύο γυναίκες είναι «η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος». Όλοι τους είναι ανδρείκελα στα χέρια ενός αόρατου μαριονετοπαίχτη, ο οποίος υποδηλώνει το σύστημα. Ανάλογα με τη συνθήκη στην οποία βρίσκονται, γίνονται θύτες ή θύματα στις σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους. Στη δική μας παράσταση δύο ηθοποιοί υποδύονται από δύο ρόλους ο καθένας, έναν αντρικό και έναν γυναικείο. Αυτό στηρίζεται σκηνοθετικά στο παιχνίδι ανάμεσα σε ηθοποιό και ρόλο, δείγμα μπρεχτικής προσέγγισης. Έχει επιλεχθεί για να μην ταυτίζει το κοινό ένα πρόσωπο με τον ρόλο. Ο χώρος είναι διαχωρισμένος σε τρία μέρη, τρεις ζώνες, που είναι οι προσωπικοί μικρόκοσμοι των ρόλων. Εισέρχονται σε αυτούς με την αλλαγή των ρούχων.

▶ Πώς υπηρετεί η μουσική της παράστασης την αφήγηση;

Ευθύμιος Σταυρόπουλος: Συνολικά, η μουσική υπάρχει ως μία απόχρωση της ιστορίας. Έχει γραφτεί με γνώμονα συναισθηματικό, δηλαδή σκοπός της ύπαρξης της μουσικής είναι να υποστηρίζει την αφήγηση από την πλευρά του συναισθηματικού κόσμου των χαρακτήρων και την εξέλιξή τους κατά τη διάρκεια του έργου.

Μπορεί κανείς να διακρίνει τρεις κατηγορίες μουσικών αποσπασμάτων.

α) Τις μουσικές μεταβάσεις – που ουσιαστικά είναι η κύρια αφήγηση κατά τις αλλαγές των χαρακτήρων και ταυτόχρονα καθοδηγούν συναισθηματικά τη μετάβαση προς το νέο / επόμενο μέρος για τους χαρακτήρες. Στις μουσικές μεταβάσεις ο ήχος (μουσική) ως αίσθηση ανέρχεται παροδικά στο επίκεντρο της προσοχής του θεατή και προετοιμάζει το συναισθηματικό περιβάλλον που ακολουθεί.

β) Τα αυτόνομα μουσικά κομμάτια – που έχουν δημιουργηθεί καθαρά με βάση το κάθε αντίστοιχο απόσπασμα του έργου και είναι μία συναισθηματική αποτύπωση ή μία συναισθηματική εικόνα της στιγμής, υποστηρίζουν της αφήγηση της ιστορίας και άρα δεν έχουν από μόνα τους αφηγηματικό χαρακτήρα παρά μόνο περιγραφικό.

γ) Την εισαγωγή – που είναι και το μεγαλύτερο σε διάρκεια μουσικό μέρος της παράστασης. Έχει δημιουργηθεί με σκοπό να καταδείξει και να επιβάλει μια συναισθηματική βάση, η οποία θα μπορούσε ίσως να χαρακτηριστεί και ως μια περίληψη του έργου. Η εισαγωγή ήδη ακούγεται ενώ το κοινό εισέρχεται στο χώρο και συνεχίζει να παίζει μέχρι να καθίσουν και οι τελευταίοι θεατές. Θέτει δραματουργικά το κλίμα με το οποίο θα έρθουν αντιμέτωποι οι θεατές κατά τη διάρκεια της παράστασης.

Μια τέχνη που αγωνιά για το κοινωνικό-πολιτικό παρόν της εποχής της και θέλει να παίρνει θέση για όσα συμβαίνουν σε αυτή δεν μπορεί παρά να έχει έναν πολιτικό χαρακτήρα

▶ Χρησιμοποιείτε για τη δουλειά σας τον όρο «πολιτικό θέατρο». Τι σημαίνει αυτό για σας;

Μυρτώ Σταυροπούλου: Μια τέχνη που αγωνιά για το κοινωνικό-πολιτικό παρόν της εποχής της και θέλει να παίρνει θέση για όσα συμβαίνουν σε αυτή δεν μπορεί παρά να έχει έναν πολιτικό χαρακτήρα, ειδικά μάλιστα όταν η βαθύτερη επιθυμία της είναι με έναν τρόπο να «συμμετάσχει», να «συνδιαμορφώσει» και να «ανοίξει έναν διάλογο» με εκείνα που συμβαίνουν σε κοινωνικο-πολιτικό επίπεδο.

Συντελεστές

Συγγραφέας: Γιάννης Παπάζογλου

Ηθοποιοί

Επί σκηνής: Μυρτώ Σταυροπούλου, Γιάννης Φασόης

Ακούγεται η φωνή της: Ελένης Μελιγκάρη

Σκηνοθέτης: Γιάννης Φασόης

Βοηθός σκηνοθέτιδα: Γεωργία Μπαμπούρη

Σύνθεση πρωτότυπης Μουσικής: Ευθύμιος Σταυρόπουλος

Βιολιά: Burcu Ramazanoglu Μπαντονεόν: Simone van der Weerden Σαξόφωνα: Alessandro Russo

Μπάσο: Jonathan Ho Chin Kiat Electronics: Ευθύμιος Σταυρόπουλος Ηχογράφηση κειμένου: Θεόδωρος Λώτης Mix/Master: Άγγελος Αθανασιάδης

Επιμέλεια κίνησης: Λυδία Λέντζαρη

Ενδυματολόγος: Ειρήνη Χρανιώτη