Σταύρος Μαυρουδέας, καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Διάλογος για την έκδοση της νΚΑ
Στις αρχές Απρίλη κυκλοφόρησε η θεωρητική έκδοση του ΚΣ της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση για το σύγχρονο πανεπιστήμιο και τη μάχη για την παιδεία των αναγκών μας. Για τη σημαντική αυτή προσπάθεια το Πριν δημοσιεύει άρθρα, φιλοδοξώντας να δώσει ώθηση στο σχετικό διάλογο.
Σήμερα η κυβέρνηση της ΝΔ, συνεχίζοντας στον δρόμο όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων και ακολουθώντας τις επιταγές της ΕΕ και τις σύγχρονες τάσεις του καπιταλισμού, εντείνει τις αντιδραστικές θεσμικές αλλαγές στο ελληνικό πανεπιστήμιο τόσο μέσω της ενίσχυσης αυταρχικών μηχανισμών ελέγχου όσο και μέσω της εμβάθυνσης της επιχειρηματικοποίησης του. Όμως, για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, σήμερα βρίσκει απέναντι της ένα ογκούμενο φοιτητικό κίνημα καθώς και αντιδράσεις και από άλλες κοινωνικές μερίδες στο πανεπιστήμιο.
Το κίνημα αυτό δείχνει ήδη τις δυνατότητες του να παλέψει. Όμως κανένας κοινωνικός «πόλεμος» δεν κερδήθηκε με κινηματισμούς, αν δεν είχε μία ευρύτερη ανάλυση και μία στρατηγική ματιά -και αντίστοιχη οργάνωση- στο τιμόνι. Ιδιαίτερα σήμερα που το κεφάλαιο, εμπρός στις ίδιες τις αντιφάσεις του, εντείνει και βαθαίνει την επίθεση του είναι αναγκαίο -μαζί με τους αγώνες- να ξανανοίξει μέσα στην Αριστερά (και κυρίως την κομμουνιστική) η θεωρητική και πολιτική συζήτηση για το πανεπιστήμιο. Η απουσία της και η μυωπική (ρητή ή άρρητη) πεποίθηση ότι το πανεπιστήμιο παραμένει το ίδιο από τη μεταπολίτευση και μετά και, συνεπώς, το φοιτητικό και πανεπιστημιακό κίνημα συγκροτείται με τον ίδιο τρόπο και μπορεί να κερδίσει την μάχη απέναντι στο κεφάλαιο οδήγησε στη σημερινή αφασία, καθώς δεν μπόρεσε να συνειδητοποιήσει ότι το σύστημα άλλαζε τους δομικούς όρους του παιχνιδιού. Η μπροσούρα της νΚΑ για το σύγχρονο πανεπιστήμιο είναι μία θετική συμβολή στην κατεύθυνση αυτή.
Αναγκαίος ο θεωρητικός και πολιτικός επανεξοπλισμός του κινήματος, θετική η συμβολή της μπροσούρας της νΚΑ
Πρώτον, είναι σημαντικό να αναγνωρισθεί ότι το πανεπιστήμιο -σαν θεσμός του καπιταλισμού- ακολουθεί και συμμετέχει στις αλλαγές σταδίων του τελευταίου. Η αναγνώριση ότι σήμερα έχουμε να κάνουμε με το Επιχειρηματικό Πανεπιστήμιο, που αντιστοιχεί σε ένα νέο στάδιο του καπιταλισμού είναι κρίσιμο σημείο, για να οργανωθεί τόσο το πρόγραμμα στόχων όσο και η πάλη απέναντι στο σύστημα. Η ελληνική Αριστερά ταλανίστηκε για χρόνια από μυωπικές αντιλήψεις, όπως της αλήστου μνήμης Αλτουσεριανές απόψεις περί πανεπιστημίου απλά ιδεολογικού μηχανισμού που μαζί με παραπλήσιες αναρχίζουσες υπερεπαναστατικές φωνασκίες περί «άρνησης του ρόλου» οδήγησαν σημαντικά τμήματα του κινήματος στην αποστράτευση. Επίσης, εμπόδισαν την διαμόρφωση ενός προγράμματος -και της αντίστοιχης συνδικαλιστικής οργάνωσης και πολιτικών- που να βλέπει την είσοδο της μισθωτής εργασίας στο πανεπιστήμιο.
Δεύτερον, είναι εξαιρετικά χρήσιμη η συζήτηση για τις σημαντικές ιδιαιτερότητες του ελληνικού Επιχειρηματικού Πανεπιστημίου. Το τελευταίο, χάρις στους αγώνες του φοιτητικού και πανεπιστημιακού κινήματος, έχει καθυστερήσει πολύ να προχωρήσει. Επίσης χαρακτηρίζεται από την ατομική επιχειρηματικοποίηση (δηλαδή ομάδες πανεπιστημιακών που συγκροτούν επιχειρηματικούς θύλακες στο εσωτερικό του) και μόνο πρόσφατα κινείται στην κατεύθυνση της συνολικής επιχειρηματικοποίησης (δηλαδή το ίδρυμα συνολικά να λειτουργεί με επιχειρηματικά κριτήρια και διαδικασίες).
Τρίτον, για την κομμουνιστική πρωτοπορία είναι κρίσιμο να συγκροτήσει και να υλοποιήσει ένα μεταβατικό πρόγραμμα στρατηγικής και τακτικής που να συνδέει τους αγώνες στο σήμερα με τον κομμουνιστικό ορίζοντα. Οι σχετικές ενότητες της μπροσούρας της νΚΑ συμβάλλουν θετικά στην κατεύθυνση αυτή.
Κλείνοντας, ορισμένες κριτικές επισημάνσεις. Στην ανάγνωση των αλλαγών στο σύγχρονο καπιταλισμό δεν πρέπει να παρασύρεται κανείς από πολυδιαφημισμένες αλλά πολλές φορές κενές περιεχομένου διακηρύξεις του συστήματος. Παραδείγματος χάριν, η 4η βιομηχανική επανάσταση είναι μία παλιά θεωρητική φούσκα. Καμία βιομηχανική επανάσταση δεν συνέβη χωρίς μία συνακόλουθη έκρηξη της παραγωγικότητας· πράγμα που κάθε άλλο συμβαίνει. Επίσης, η συνακόλουθη πεποίθηση περί πλήρους αυτοματοποίησης και εκτόπισης της εργασίας στις υπηρεσίες είναι εξίσου προβληματική. Κατ΄ αρχήν, η αυτοματοποίηση έχει εφαρμοσθεί περισσότερο στις υπηρεσίες. Επιπλέον, δεν μπορεί να υπάρξει καπιταλισμός χωρίς εργάτες (παρόλο ότι το σύστημα πάντα το ονειρεύεται).