Πρωτοβουλία Διαλόγου για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα
Με μια σημαντική παρέμβαση η Πρωτοβουλία Διαλόγου για σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα συμβάλλει στο άνοιγμα ενός συνολικού προγραμματικού και πολιτικού μετώπου κατά του σύγχρονου καπιταλισμού, που καταδεικνύει ως βασικού ενόχου για το ξέσπασμα της πανδημίας και τις βαριές συνέπειες στην εργατική τάξη και στα σύμμαχα στρώματα. Το κείμενο «Η τριπλή κρίση και η απάντησή μας» αναδεικνύει την προσπάθεια ανασυγκρότησης του κεφαλαίου και τα αναβαθμισμένα καθήκοντα του εργατικού στρατοπέδου. Το κείμενο κυκλοφορεί σε φυλλάδιο και έχει αναρτηθεί και στην ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας.
Η Πρωτοβουλία Διαλόγου για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα δημιουργήθηκε το 2018, μετά από κύκλο συσκέψεων και συζητήσεων μεταξύ αγωνιστών και αγωνιστριών, που αναζητούν και θέλουν να συμβάλλουν στη συζήτηση και θεμελίωση ενός προγράμματος κομμουνιστικής απελευθέρωσης που έχει ανάγκη η νέα εποχή, αλλά και στη συσπείρωση δυνάμεων για την δημιουργία μιας νέας κομμουνιστικής οργάνωσης που θα αποτελεί βήμα για το σύγχρονο κομμουνιστικό κόμμα που απαιτείται.
Η Πρωτοβουλία Διαλόγου μέχρι σήμερα έχει διοργανώσει ημερίδες (όπως η μεγάλη διημερίδα για τα 100 χρόνια της πορείας του κομμουνιστικού κινήματος στη χώρα μας), εκδηλώσεις και μια σειρά συσκέψεις σε πόλεις, γειτονιές και κλάδους.
Στόχος είναι, το δυναμικό που συμμετέχει στις δράσεις και συζητήσεις της Πρωτοβουλίας να συγκροτηθεί σε ένα ανώτερο επίπεδο μέσα από μια Πανελλαδική Συνάντηση, που θα πραγματοποιηθεί μόλις το επιτρέψουν οι συνθήκες. Για το σκοπό αυτό έχει εκδοθεί ως πρόταση το «Κείμενο Βασικών Αρχών και γενικών κατευθύνσεων», που αποτελεί την πρώτη συνολική πρόταση περιεχομένου της προσπάθειας.
Πρόσφατα, η Πρωτοβουλία επεξεργάστηκε και ένα ακόμα σημαντικό κείμενο παρέμβασης με τίτλο «Η τριπλή κρίση και η απάντησή μας», που αφορά στα ζητήματα της υγειονομικής-κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης και στις αναγκαίες απαντήσεις της κομμουνιστικής Αριστεράς. Το κείμενο αυτό, που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της Πρωτοβουλίας (https://neoprogrammakomma.home.blog/) και του Πριν, ενώ κυκλοφορεί και σε φυλλάδιο, παρουσιάζουμε σήμερα.
Η ασθένεια Covid-19 και ο σύγχρονος καπιταλισμός
Τι σηματοδοτεί η πανδημία και ό,τι αυτή προκάλεσε σε κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και ευρύτερα αξιακό επίπεδο για το κεφάλαιο και την εργατική τάξη; Πως απαντάει ο καπιταλισμός και πως πρέπει να απαντήσει το εργατικό και το επαναστατικό κίνημα στις καταιγιστικές και πολύπλευρες εξελίξεις που δημιουργούνται σε παγκόσμια κλίμακα;
Σε αυτά τα ζητήματα προσπαθεί να δώσει ένα συνολικό θεωρητικό περίγραμμα, αλλά ταυτόχρονα και μάχιμες πολιτικές θέσεις, το νέο κείμενο-τοποθέτηση που έδωσε στη δημοσιότητα η Πρωτοβουλία Διαλόγου για ένα σύγχρονο κομμουνιστικό πρόγραμμα και κόμμα.
Το κείμενο χαρακτηρίζει τα τεκταινόμενα ως κρίση, τριπλή στην ουσία της, δηλαδή υγειονομική, οικονομική-κοινωνική και περιβαλλοντική, με την εκτίμηση ότι: Πρώτο, θα σφραγίσει καταλυτικά τις μελλοντικές εξελίξεις δημιουργώντας μια νέα «κανονικότητα» σε όλα τα επίπεδα. Δεύτερο, ότι μέσα και από την εξέλιξη της κρίσης αυτής αναδύεται από παντού η χρεοκοπία του καπιταλιστικού συστήματος και η πολιτισμική σήψη του, μέσα από τα δίδυμα τέρατα του απολυταρχικού τεχνοκρατισμού και του αντιδραστικού ανορθολογισμού. Και από αυτή τη σκοπιά, η πρόκληση για την εργατική τάξη είναι ιστορική.
Η παρούσα υγειονομική κρίση εκτιμάται ότι συνδέεται με την ιστορική κρίση και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, αλλά και ειδικότερα, αφενός με τους ανοιχτούς λογαριασμούς της δομικής κρίσης του 2008, αφετέρου με την περιβαλλοντική κρίση και τις εκδηλώσεις της, αποτέλεσμα της αδηφάγας καπιταλιστικής ανάπτυξης, με κύριο χαρακτηριστικό την άμετρη κατανάλωση φυσικών πρώτων υλών του πλανήτη. Η καπιταλιστική ανάπτυξη καταστρέφει τον πλανήτη κυριολεκτικά και η καταστροφή αυτή, όπως επισημαίνεται στο κείμενο-τοποθέτηση της Πρωτοβουλίας, έχει δομικό σωρευτικό χαρακτήρα, έχει παρέλθει ήδη η δυνατότητα ανάσχεσης χωρίς πλήρη ανατροπή του παραγωγικού και κοινωνικού μοντέλου.
Η πανδημία, την ίδια στιγμή που οξύνει τις αντιθέσεις και τα αδιέξοδα του καπιταλισμού, δίνει στο παγκόσμιο κεφάλαιο την αναγκαία «ευκαιρία» αναπροσαρμογής του παραγωγικού του μοντέλου. Έτσι, ενώ οι αριθμοί δείχνουν πρωτοφανή ύφεση σε ΕΕ και ΗΠΑ, ταυτόχρονα υπάρχει υπερσυσσώρευση κεφαλαίων που αδημονούν να μπουν στην κούρσα της νέας εποχής, επενδύοντας σε νέα πεδία. Μεταξύ αυτών είναι η κατάκτηση του διαστήματος, ο εκσυγχρονισμός των όπλων (συμβατικών, πυρηνικών περιορισμένης ισχύος, ψηφιακών, βιολογικών κ.λπ.), ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός της παραγωγής κ.ά.
Στο καθαυτό μέτωπο της υγειονομικής κρίσης, το κείμενο αποτυπώνει τις πολιτικές των αστικών κυβερνήσεων. Το συμπέρασμα του κειμένου αναφέρει ότι η ενίσχυση του ΕΣΥ σε όλες τις βαθμίδες παραπέμπεται στα αζήτητα, με ανεπαρκείς προσλήψεις κυρίως έκτακτου προσωπικού, τα πρόστιμα για τα λοκντάουν είναι περισσότερα από τα τεστ που γίνονται για τον κορονοϊό, τα μέτρα για την υγιεινή και την ασφάλεια στους χώρους δουλειάς καρκινοβατούν, ενώ ταυτόχρονα επιστρατεύεται η αστυνομική βαρβαρότητα ενάντια σε όποιον αντιστέκεται στην καταστροφική αυτή πολιτική.
Πολιτικές αντιμετώπισης της πανδημίας: Πεδίο ταξικής και πολιτικής διαπάλης
Ενώ ο σύγχρονος καπιταλισμός έχει μια ανυπολόγιστη παραγωγική ικανότητα, επιδεικνύει μια τραγική ανικανότητα στοιχειώδους προσαρμογής στις ανάγκες προστασίας της δημόσιας υγείας από τον κορονοϊό. Η ανάπτυξη της εντατικής βιομηχανικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, η τεράστια αύξηση του δομημένου περιβάλλοντος, η γιγάντωση των πόλεων και η αβασάνιστη εξόρυξη κάθε είδους πόρων περιορίζουν ασφυκτικά τους μηχανισμούς αναπαραγωγής της ζωής και της φύσης. Η κλιματική αλλαγή επιδρά στην ανάπτυξη νέων παθογόνων. Η ανάπτυξη του διεθνούς τουρισμού ως βασικού κλάδου καπιταλιστικής κερδοφορίας και η διαμόρφωση των γιγαντιαίων παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων τροφής καταργούν τις εποχές και τις τοπικές ιδιαιτερότητες της φύσης. Αποτέλεσμα, να λειτουργούν ως αλυσίδες ταχύτατης διάδοσης των ασθενειών.
Όλα τα μέτρα διεθνώς βασίζονται στην ταξική μεροληψία, με στόχο αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο, που θα δώσουν τη δυνατότητα στο κεφάλαιο να σταθεί στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται
Όπως υπογραμμίζει η τοποθέτηση της Πρωτοβουλίας, το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, τα αστικά κράτη και οι κυβερνήσεις επιλέγουν να απαντήσουν με όρους προστασίας των όρων διανομής τους οποίους έχει παγιώσει το κεφάλαιο για τη λαϊκή υγεία και το εισόδημα, καθώς και με όρους βαθμού απασχόλησης της εργατικής τάξης με σκοπό την εξασφάλιση του αναγκαίου ποσοστού κέρδους για την αναπαραγωγή του, και όχι με όρους προστασίας της υγείας και της εργασίας. Έτσι, οι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα και ειδικά για τις εργατικές τάξεις και τα πληβειακά στρώματα σε όλο τον κόσμο είναι πολύ σοβαροί. Όλα τα μέτρα διεθνώς βασίζονται στην ταξική μεροληψία, η οποία έχει στόχο να επιφέρει ‒με δικαιολογία την πανδημία‒ αλλαγές (τηλεργασία, κατάργηση θέσεων εργασίας χαμηλής ειδίκευσης κ.λπ.) στο παραγωγικό μοντέλο που θα δώσουν τη δυνατότητα στο κεφάλαιο να σταθεί στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται.
Η επόμενη μέρα…
Στο κείμενο γίνεται μια πρώτη ανάλυση των εξελίξεων από πλευράς κεφαλαίου στη βάση της θέσης ότι οι δομικές κρίσεις του καπιταλισμού, σε αντίθεση με τις απλές κυκλικές, δεν χαρακτηρίζονται μόνο από το βάθος και τη διάρκειά τους, αλλά και από το γεγονός ότι το «ξεπέρασμά» τους απαιτεί συνολικούς μετασχηματισμούς του καπιταλισμού, που συνήθως συνδέονται και με τεχνολογικές αλλαγές. Έτσι, στα πλαίσια των εξελίξεων έχει ξεχωρίσει ο ενισχυμένος ρόλος των ψηφιακών γιγάντων τύπου Amazon, Microsoft, Apple, Facebook, Alibaba, Google κ.λπ. Αυτός ο κλάδος βγαίνει ενισχυμένος και από την κρίση του 2008 και από τη σημερινή, διαμορφώνοντας όμως νέες στρατιές ανέργων, και, κυρίως, ενισχύοντας την τάση συνολικής αντιδραστικής αναδόμησης των εργασιακών σχέσεων σε βάρος της εργατικής τάξης. Ωστόσο, και με τις αναδιαρθρώσεις αυτές το κεφάλαιο κάνει ένα άλμα το οποίο θα γιγαντώσει σε απίστευτο βαθμό την κοινωνική και πολιτική πόλωση, ενώ θα πριονίζει τις δυνατότητες πολιτικής και κοινωνικής ενσωμάτωσης όπως το κατάφερνε στη μεταπολεμική εποχή.
Όπως τονίζει το κείμενο, οι παραπάνω πλευρές υποχρεώνουν τις δυνάμεις της σύγχρονης κομμουνιστικής Αριστεράς να ανασυνταχτούν, να εντοπίσουν με σαφήνεια την πορεία της αστικής πολιτικής προς μια πολυσύνθετη πολιτική αντιδραστική στροφή. Το αλυσόδεμα της εργατικής τάξης και της κοινωνικής δυσαρέσκειας με παραδοσιακές μορφές ωμής βίας ή και αξιοποίησης της ακροδεξιάς, αλλά και με σύγχρονες μορφές ψηφιακής επιτήρησης, ελέγχου και καταστολής, με κατάργηση βασικών κατακτημένων πολιτικών ελευθεριών, μαζί και με μορφές υποδαύλισης ποικίλων εμφυλίων εντός των πληβειακών μαζών (με βάση εθνικότητα, θρησκεία, φύλο κ.λπ.) αποκτά στρατηγική σημασία για το κεφάλαιο.
Συνολική πολιτική απάντηση τώρα, με συσπείρωση κομμουνιστικών και αντικαπιταλιστικών δυνάμεων
Η Πρωτοβουλία Διαλόγου, όπως επισημαίνει το κείμενο, θεωρεί εξαιρετικά ελπιδοφόρο το γεγονός ότι οι δρόμοι πλημμυρίζουν ξανά από νέους και εργαζόμενους και μάλιστα παρά την ουσιαστική απουσία της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης και παρόλο το αμόκ κρατικού αυταρχισμού. Η κυβερνητική πολιτική υπέστη ήδη μια ήττα. Όμως αυτό δεν φτάνει. Σε αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες, απαιτείται μια συνολική πολιτική απάντηση, η οποία θα μετριέται με τα αποφασιστικά βήματα στη συσπείρωση κομμουνιστικών και αντικαπιταλιστικών δυνάμεων, ως σημαντικό παράγοντα για ένα μέτωπο εργατικής λαϊκής αντεπίθεσης με στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης, της καπιταλιστικής επίθεσης και της λογικής της συναίνεσης ή/και των απλών «συμβολισμών» στον αγώνα.
Η επιστροφή σε λογικές κοινοβουλευτικής εναλλαγής στο όνομα ενός «δημοκρατικού μετώπου» που προβάλλει ο ΣΥΡΙΖΑ ή ο περιορισμός σε μια λογική «συμβολικής» αντίστασης, οριοθετημένης σε στόχους κομματικής ενίσχυσης και με απουσία στόχων ανατροπής, όπως γίνεται από μεριάς του ΚΚΕ, δεν αποτελούν διέξοδο, αλλά ανακυκλώνουν την καθήλωση.
Η έννοια των κοινών, καθολικών και δωρεάν αγαθών για όλους, ως προϋπόθεση ουσιαστικής ζωής, κόντρα στην καπιταλιστική τάση για εμπορευματοποίηση των πάντων, είναι καθοριστική. Απαιτεί κοινωνική ιδιοκτησία, με κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας
Βασική αφετηρία της αντικαπιταλιστικής κριτικής της σύγχρονης κομμουνιστικής Αριστεράς, με αφορμή την πανδημία και τη διαχείρισή της από τις αστικές δυνάμεις, είναι ότι η ίδια η ουσία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, δηλαδή η παραγωγή ανταλλακτικών αξιών με σκοπό την κερδοφορία, αποτελεί ταυτόχρονα και την τροχοπέδη για την ανάπτυξη σημαντικών αξιών χρήσης, όπως, για παράδειγμα, η καθολική υγεία των λαών. Αποκρούουμε το επιχείρημα πως το πρόβλημα με τη νόσο Covid-19 ήταν τεχνολογικό (άγνωστος ιός κ.λπ.). Σε αυτή την κατεύθυνση το κείμενο υπογραμμίζει ότι οι δυνάμεις της σύγχρονης κομμουνιστικής αριστεράς προβάλλουν ένα συνολικό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα που δεν περιορίζεται στην ανάγκη μιας «επιβίωσης» στα όρια του συστήματος, αλλά αναδεικνύει τις πολιτικές προϋποθέσεις για μια αξιοβίωτη ζωή. Ένα πρόγραμμα αντικαπιταλιστικής πάλης και ρήξης, στενά συνδεδεμένο με την ανάγκη επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και πορείας προς την κομμουνιστική απελευθέρωση. Στο κείμενο καταγράφονται οι κύριοι άξονες ενός τέτοιου προγράμματος πάλης στη συγκυρία, καταγράφονται οι διεκδικήσεις και αιτήματα για το σύγχρονο Ψωμί-Υγεία-Παιδεία-Ελευθερία.
Αντικαπιταλιστική διέξοδος – Εργατική κομμουνιστική απάντηση
Εναντιωθήκαμε αποφασιστικά, από την πρώτη φάση της πανδημίας, στην προσπάθεια της πλειοψηφίας των ΜΜΕ να διαμορφώσουν εικόνα «σωτήρα» για την κυβέρνηση της ΝΔ και «εθνικού ηγέτη» για τον Κ. Μητσοτάκη. Αναμφίβολα σε αυτή την εικόνα έχουν συμβάλει παράγοντες όπως η συναίνεση της αντιπολίτευσης, το «κατέβασμα των ρολών» από ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ και άλλοι, αναφέρει η τοποθέτηση της Πρωτοβουλίας Διαλόγου, επισημαίνοντας πως αρνητική ήταν και η «νομιμοφροσύνη» που επέδειξαν για καιρό οργανώσεις και κόμματα της αριστεράς στην κυβερνητική περιστολή των δημοκρατικών δικαιωμάτων στο όνομα της υγειονομικής προστασίας, ειδικά την περασμένη άνοιξη, με τη γραμμή και την πρακτική των συμβολικών μόνο διαμαρτυριών και της αναβολής πραγματικών μαζικών αγώνων για «μετά».
Σήμερα απαιτείται ένα πρόγραμμα αντικαπιταλιστικής πάλης και ρήξης, στενά συνδεδεμένο με την ανάγκη επαναστατικής ανατροπής του καπιταλισμού και πορείας προς την κομμουνιστική απελευθέρωση
Κρίσιμο, τελικά θα αποδειχθεί το ζήτημα του είδους και της κατεύθυνσης της απάντησης στη σημερινή τριπλή κρίση και στα όσα ανέδειξε η πανδημία. Η Πρωτοβουλία υπογραμμίζει πως τίθεται σε ανώτερη βάση και με πολύ πιο αποδεικτικό τρόπο η ανάγκη της εργατικής εξουσίας για μια νέα κομμουνιστική απάντηση στα μεγάλα θέματα της ανθρωπότητας. Η έννοια των κοινών, καθολικών και δωρεάν αγαθών για όλους, ως προϋπόθεση ουσιαστικής ζωής, κόντρα στην κύρια τάση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας για εμπορευματοποίηση των πάντων, προβάλλει ως καθοριστική. Μπορεί να κατοχυρώνεται μόνο στο πλαίσιο της κοινωνικής ιδιοκτησίας, με κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας κάθε είδους, όχι μόνο των μέσων παραγωγής, αλλά και των πατεντών, που αποδεικνύονται τεράστιο εμπόδιο στα ζητήματα της υγείας.
Ο καθοριστικός ρόλος της σύγχρονης εργατικής τάξης, στην οποία οφείλεται η λειτουργία όλης της κοινωνίας, ο οποίος στις συνθήκες και της τρέχουσας υγειονομικής-οικονομικής κρίσης γίνεται περισσότερο εμφανής. Οι εργαζόμενοι στην παραγωγή και στην εφοδιαστική αλυσίδα, στα σουπερμάρκετ και στις διανομές, οι εργαζόμενοι στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, οι μισθωτοί υγειονομικοί του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα κ.λπ. κρατάνε στην κυριολεξία στα χέρια τους τις ζωές των ανθρώπων. Χωρίς αυτούς «γρανάζι δεν γυρνά».
Όπως τονίζεται στο κείμενο, η σημερινή κρίση αναδεικνύει την κοινωνική ευθύνη του χειραφετημένου κοινωνικού ατόμου, σε αντιδιαστολή με την «ατομική ευθύνη» του χειραγωγούμενου ιδιώτη, υποταγμένου στα κελεύσματα του κράτους, του εργοδότη, της αγοράς-κατανάλωσης και των ειδικών στην κατεργασία συνειδήσεων.
Για όλα αυτά, το κείμενο-τοποθέτηση καταλήγει πως «η ανάγκη σήμερα μιας πολιτικής κομμουνιστικής οργάνωσης, για τη διαμόρφωση, την περαιτέρω εμβάθυνση, προβολή και δράση στους προηγούμενους άξονες, δεν αποτελεί θεωρητική υπόθεση του μέλλοντος, αλλά επιτακτική ανάγκη του παρόντος και σε αυτό στοχεύει να συμβάλει η Πρωτοβουλία Διαλόγου για ένα σύγχρονο Κομμουνιστικό Πρόγραμμα και Κόμμα.»
