Δημήτρης Γκόβας/ μάρτυρας κατηγορίας στις δίκες για τη δολοφονία Τεμπονέρα
«Ζει-ζει, ο Τεμπονέρας ζει, με Πέτρουλα-Λαμπράκη μάς οδηγεί!» Το σύνθημα αυτό ακούγεται τρεις δεκαετίες τώρα στις διαδηλώσεις νεολαίας και λαού. Η αγωνιστική μνήμη δεν σβήνει, διαμορφώνει το κόκκινο νήμα της ιστορικής διαδρομής του κινήματος. Τριάντα χρόνια μετά, το Πριν θυμάται ξανά όσα έγιναν την τρομερή νύχτα της 8ης προς 9ης Ιανουαρίου 1991 στην Πάτρα και όλα όσα ακολούθησαν.
Ο απόηχος των μεγάλων ε
ργατικών αγώνων στα εργοστάσια της Πάτρας -και όχι μόνο-, όπως και η μεγάλη απεργία των εκπαιδευτικών μέσα στις εξετάσεις τον Μάη του 1990, ήταν τα πρώιμα σημάδια της σημαντικής κοινωνικής και πολιτικής αναταραχής που εκφράστηκε από πολύ μεγάλα τμήματα της νεολαίας και του λαού την περίοδο 1990-1991.
Στην Πάτρα η πλειοψηφία των σχολείων της πόλης ήταν υπό κατάληψη, όπως και όλες οι σχολές του ΤΕΙ και του Πανεπιστημίου. Συντονιστικά και συνελεύσεις, εξορμήσεις και διαδηλώσεις έδιναν τον τόνο για ένα δίμηνο. Το βράδυ της 8ης Γενάρη με κεντρική κατεύθυνση από την πολιτική ηγεσία της κυβέρνησης και της Νέας Δημοκρατίας και με το σύνθημα «οι καταλήψεις είναι παράνομες-οι ανακαταλήψεις νόμιμες», ομάδες τραμπούκων μελών της ΟΝΝΕΔ προπηλακίζουν μαθητές πρώτα στο Πολυκλαδικό στο κέντρο και στη συνέχεια σε άλλα σχολεία. Καταλήγουν στο συγκρότημα της πλατείας Βουδ όπου δέρνουν τους μαθητές και ανακαταλαμβάνουν το σχολείο.
Ενεργοποιείται το δίκτυο αλληλεγγύης των μαθητών, σπουδαστών, φοιτητών, της τοπικής ΕΛΜΕ. Αγωνιστές εκπαιδευτικοί, φοιτητές και εργαζόμενοι σπεύδουν να βοηθήσουν τα παιδιά. Οι πρώτοι σπουδαστές και φοιτητές που φτάνουν έξω από το σχολείο της Βουδ δέχονται άγρια επίθεση από τη συμμορία των ΟΝΝΕΔιτών και τραυματίζονται. Ακολουθεί αντιπροσωπεία καθηγητών που πλησιάζει την πόρτα του σχολείου. Λυσσασμένα οι «φρουροί» του νεοφιλελευθερισμού χτυπούν. Ο σιδερολοστός του πρωτοπαλίκαρου των «νέων ιδεών» της ΝΔ, Γιάννη Καλαμπόκα, προέδρου της ΟΝΝΕΔ Αχαΐας και δημοτικού συμβούλου της ΝΔ στο Δήμο Πάτρας καρφώνεται στο κεφάλι του κομμουνιστή καθηγητή Νίκου Τεμπονέρα. Μια στυγερή πολιτική δολοφονία έχει συντελεστεί. Πλήθος από γονείς, εργαζόμενους και αγωνιστές των καταλήψεων έχει μαζευτεί το σημείο. Κόσμος μεταφέρεται στο νοσοκομείο «Αγ. Ανδρέας» όπου έχει μεταφερθεί τραυματισμένος βαριά ο Τεμπονέρας. Τα μαντάτα άσχημα. Μια βουβή συγκέντρωση χιλιάδων έχει δημιουργηθεί στο προαύλιο του νοσοκομείου. Ο Νίκος Τεμπονέρας αργά το βράδυ μεταφέρεται κλινικά νεκρός στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Ρίου. Ο καθηγητής είναι μαθηματικός, 38 ετών, μέλος του Εργατικού Αντιιμπεριαλιστικού Μετώπου.
Η βουβή συγκέντρωση ξεκινάει από το νοσοκομείο για την Νομαρχία. Στο δρόμο μπαίνουν στην πορεία ολοένα και περισσότεροι. «Απόψε σκοτώσαν τον Τεμπονέρα», «Ένας στο χώμα – χιλιάδες στον αγώνα». Τα συνθήματα ξυπνούν την πόλη με οργή. Έξω από τη Νομαρχία Αχαΐας η ντουντούκα καταγγέλλει τη δολοφονική συμμορία του Καλαμπόκα, και τους πολιτικούς της προϊστάμενους, τον Νομάρχη Τάγαρη, τον αστυνομικό διευθυντή, τον υπουργό Παιδείας. Οι δολοφόνοι κρύβονται για μέρες από τον μηχανισμό του κράτους και της ΝΔ. Η πορεία συνεχίζει μετά από ώρα για την αστυνομική διεύθυνση. Οργή και αποφασιστικότητα. Γροθιές και δάκρυα γίνονται ένα. Η Πάτρα ξυπνάει το επόμενο πρωί και γίνεται μια διαρκής διαδήλωση καταδίκης της κυβέρνησης. Μάχες στους δρόμους της πόλης, αλλά και στην Αθήνα. Η αστυνομία πνίγει με χημικά τις διαδηλώσεις, όμως πεισματικά χιλιάδες βγαίνουν και ξαναβγαίνουν στους δρόμους. Η κηδεία του Νίκου Τεμπονέρα γίνεται ένα πραγματικό τεράστιο λαϊκό ποτάμι, από εκείνες τις ιστορικές στιγμές και εικόνες που μένουν χαραγμένες στη συλλογική μνήμη του κινήματος.
Και ξανά διαδηλώσεις. Στην Αθήνα τέσσερις ακόμα άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από πυρκαγιά στο πολυκατάστημα Κ. Μαρούσης στην Πανεπιστημίου από τα δακρυγόνα της αστυνομίας. Ο Μητσοτάκης «θυσιάζει» τον υπουργό Παιδείας Βασίλη Κοντογιαννόπουλο και αποσύρει τις ρυθμίσεις. Ο Β. Κοντογιαννόπουλος μερικά χρόνια μετά γίνεται βουλευτής του ΠΑΣΟΚ!
Σε αυτή την εξέγερση της νεολαίας μεγάλο τμήμα της κοινωνίας και των εργαζομένων βλέπει τον εαυτό της. «Ο εργάτης της Πειραϊκής-Πατραϊκής έβλεπε στην κατάληψη που έκανε ο γιος και η κόρη του τη συνέχιση της προηγούμενης μάχης του για να μην κλείσει το εργοστάσιο. Ο εργαζόμενος της ΔΕΗ ή της Τράπεζας, την εκδίκηση για την απαγόρευση ουσιαστικά του δικαιώματός του για απεργία. Αυτός είναι και ο λόγος που –ιδιαίτερα απ’ την ώρα που οι μαθητικές κινητοποιήσεις πήραν ένα έντονα αντικυβερνητικό και πολιτικό χαρακτήρα άρχισε να διαμορφώνεται ένα πλατύ δίχτυ λαϊκής αλληλεγγύης και συμπαράστασης», δήλωνε ο Γιώργος Γράψας, γραμματέας της ΚΝΕ-ΝΑΡ.
Εκείνοι που έδωσαν το σύνθημα του θανάτου, οργανώνουν και τη συγκάλυψη του εγκλήματος. Αφού έκρυψαν τους δολοφόνους και το φονικό όργανο για μέρες, ξεκινάει η δικαστική και πολιτική περιπέτεια της τιμωρίας των ενόχων, μια παλλαϊκή απαίτηση. Η ανάκριση για την υπόθεση κρατάει 13 ολόκληρους μήνες με προσπάθεια παρουσίασης της υπόθεσης ως δράση «ακραίων ομάδων» που συνεπλάκησαν. Αποδίδονται κατηγορίες σε αγωνιστές του κινήματος και θύματα της επίθεσης, οι οποίοι σέρνονται στον εισαγγελέα.
Η δίκη θα μεταφερθεί 300 χιλιόμετρα μακριά από τον τόπο του εγκλήματος στο Βόλο τον Ιούνιο 1992, με όλους τους μηχανισμούς να μεθοδεύουν την αθώωση των δολοφόνων. Αρχίζει μια τεράστια κινηματική και νομική περιπέτεια οκτώ χρόνων (πρωτόδικη διαδικασία στο Βόλο και 2 εφετεία στη Λάρισα). Στο πλευρό της δολοφονικής συμμορίας της ΟΝΝΕΔ βρίσκονται ως υπερασπιστές της βουλευτές και στελέχη της ΝΔ, της κυβέρνησης και του κράτους, μεταξύ τους ο Νίκος Νικολόπουλος, βουλευτής τότε της ΝΔ και μετέπειτα ακροδεξιός παράγοντας, ο Μιχάλης Αρβανίτης, στέλεχος της ΝΔ και μετέπειτα βουλευτής της Χρυσής Αυγής κ.α.
Οι κατηγορούμενοι εκπαιδευτικοί και φοιτητές του κινήματος αθωώθηκαν πανηγυρικά και έγιναν μάρτυρες κατηγορίας των δολοφόνων. Η δολοφονική συμμορία των ΟΝΝΕΔιτών Μαραγκού, Μυλωνά, Σπίνου, Γραμματίκα καταδικάστηκε με διάφορες –πολύ ελαφρές- ποινές και μερικοί αθωώθηκαν.
Ο Γ. Καλαμπόκας καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία από πρόθεση σε ισόβια κάθειρξη το 1993, ενώ στο εφετείο η ποινή του μειώθηκε σε 17 χρόνια και τρεις μήνες, ενώ μετά από αναίρεση και δεύτερο εφετείο μειώθηκε κι άλλο (16 χρόνια και εννέα μήνες). Ο Καλαμπόκας αποφυλακίστηκε τον Φεβρουάριο 1998 λόγω «καλής συμπεριφοράς», έχοντας εκτίσει τα 3/5 της ποινής του. Οι μηχανισμοί της εξουσίας εξασφάλισαν τα «παιδιά» τους τοποθετώντας τους σε διάφορες δουλειές μετά από τις δίκες…
Το κίνημα του 1990-91 με αποκορύφωμα τη δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα χάραξε ακόμα μια διαχωριστική γραμμή αίματος ανάμεσα στις δυνάμεις της ανατροπής και του αγώνα από τη μία και την αστική πολιτική από την άλλη. Τα γεγονότα και το κίνημα αυτό σημάδεψε δεκάδες χιλιάδες νέους ανθρώπους, άλλαξε πολλά στις συνειδήσεις μιας ολόκληρης γενιάς. Μένει ζωντανή και ανοιχτή η υπόθεση της συνέχισης και δικαίωσης των αγώνων, για να λάβουν ότι τους αξίζει, για να πάρουν τα όνειρα εκδίκηση.
