Από μια άποψη είναι κρίμα να περιμένουμε τις παραμονές του Αυγούστου για να προτείνουμε λογοτεχνικά βιβλία που θα μας κρατήσουν συντροφιά στην άδειά μας, είτε πάμε διακοπές είτε μείνουμε στην πόλη. Κανονικά, η ανάγνωση ποίησης ή λογοτεχνίας θα έπρεπε να είναι μια φυσική καθημερινή δραστηριότητα, εξίσου απαραίτητη με τον αέρα που ανασαίνουμε, όμως συχνά δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος ούτε τα χρήματα για να αγοράζουμε βιβλία ούτε το περιβάλλον για να συζητάμε γι’ αυτά. Ας κάνουμε όμως την καθιερωμένη καλοκαιρινή εξαίρεση και ας δούμε ορισμένα λογοτεχνικά βιβλία διάλεξαν και προτείνουν οι συντάκτες του Πριν στους αναγνώστες μας. Βιβλία που έχουν κάτι να πουν.
Ραφαέλ Τάζις, Η Βαλενσιάνικη Βίβλος, μτφρ. Ευριβιάδης Σοφός, εκδ. Καστανιώτη.
Όσοι αγαπούν το κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα, αλλά και όσοι γοητεύονται από τα σπάνια και παλιά βιβλία, δεn θα απογοητευθούν διαβάζοντας αυτό το μικρό διαμαντάκι της ισπανικής ή, μάλλον, της καταλάνικης πεζογραφίας. Εδώ ακολουθείται η κλασική συνταγή των ιστοριών μυστηρίου (ο φόνος ή οι φόνοι, ο αστυνομικός και ο άτυπος βοηθός του, η μοιραία γυναίκα, ο εκκεντρικός εκατομμυριούχος κ.λπ.), όμως ο βασικός πρωταγωνιστής είναι το μοναδικό σωζόμενο αντίτυπο μιας Βίβλου, της πρώτης που είχε εκδοθεί στην καθομιλούμενη γλώσσα, αφού όλα τα άλλα κάηκαν στην πυρά της Ιεράς Εξέτασης. Η ιστορία εκτυλίσσεται στη Βαρκελώνη του Μεσοπολέμου και το βιβλίο αποδίδει όμορφα την ατμόσφαιρα της θρυλικής αυτής πόλης αλλά και των παλαιοβιβλιοπωλείων, μια που ο ίδιος ο συγγραφέας είχε επαγγελματικά ασχοληθεί με αυτό τον κλάδο.
Georges Simenon, Τα υπόγεια του Ματζέστικ, μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. Άγρα.
Ένα από τα καλύτερα βιβλία του Ζορζ Σιμενόν με ήρωα τον θρυλικό επιθεωρητή Μεγκρέ, γραμμένο το 1942. Κι εδώ ακολουθείται η κλασική συνταγή, αρχίζοντας με την ανακάλυψη ενός πτώματος μέσα σε ένα ντουλάπι, στο βεστιάριο του υπογείου ενός υπερπολυτελούς ξενοδοχείου, του Ματζέστικ, στο Παρίσι. Καθώς ξετυλίγεται η ιστορία και ανιχνεύονται στο παρελθόν τα αίτια του φόνου, ταυτόχρονα ο Σιμενόν περιγράφει δύο κόσμους: των επάνω και των κάτω. Οι «επάνω» είναι οι πλούσιοι ένοικοι του ξενοδοχείου, ανέμελοι και ρηχοί, και οι «κάτω» είναι όσοι δουλεύουν στα μπουντρούμια του ενώ –περισσότερο με υπαινιγμούς παρά με διακηρύξεις– γίνεται φανερό το ποιοι έχουν τη συμπάθεια και την εκτίμηση του συγγραφέα.
Υποδιοικητής Μάρκος, Οι άλλες ιστορίες, μτφρ. Γιώργος Καρατζάς και Μαρίου Ουζούνη, Εκδόσεις των Συναδέλφων.
Μια νέα, ολοκληρωμένη έκδοση του βιβλίου του θρυλικού Υποδιοικητή Μάρκος. Περιέχει 28 διηγήματα του Μάρκος, αυτής της εμβληματικής μορφής του ζαπατίστικου αγώνα για την αυτονομία και τη χειραφέτηση των ιθαγενών πληθυσμών στην επαρχία Τσιάπας του Μεξικού. Γραμμένα με το γλαφυρά ύφος των Λατινοαμερικάνων παραμυθάδων, ιστορούν τις περιπέτειες, τις αγωνίες, τους αγώνες, τα όνειρα και τις κατακτήσεις ενός λαού, μέσα από παραβολές και μύθους που μας παρασύρουν στο πιο όμορφο ταξίδι: αυτό του αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και με προορισμό την κοινωνία της ισότητας, της δημιουργίας, της χαράς και της ελευθερίας. Από κάθε αντίτυπο που θα πωλείται, 50 λεπτά του ευρώ θα διατίθενται ως ενίσχυση στον EZLN.
Εric Vuillard, 14η Ιουλίου, μτφρ. Μανώλης Πιμπλής, εκδ. Πόλις.
Ένα βιβλίο που δεν είναι ούτε τυπικό μυθιστόρημα ούτε τυπική ιστορία αλλά παρουσιάζει τις ιστορίες του ανώνυμου πλήθους, των ανθρώπων που έγραψαν ιστορία την ημέρα της άλωσης της Βαστίλλης, στις 14 Ιουλίου 1789. Το βιβλίο αυτό είναι υψηλής πνοής λογοτεχνία που όμως εδράζεται γερά στην ιστορική πραγματικότητα και αξιοποιεί ένα πολύ πλούσιο αρχειακό υλικό ενώ ταυτόχρονα, μέσα σε περίπου 200 (μόνο) σελίδες, μεταφέρει το κλίμα εκείνης της εποχής κι εκείνης της εμβληματικής ημέρας. Aς σημειωθεί ότι ο ηλικίας 51 ετών συγγραφέας γεννήθηκε μια εμβληματική χρονιά, το Mάη 1968, ενώ και στα άλλα πεζογραφήματά του καταπιάνεται με μεγάλες στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας, όπως στο Κονγκό και την Ημερήσια διάταξη, επίσης από τις εκδόσεις Πόλις.
Ελένη Πριόβολου, Στη ζωή νωρίς νυχτώνει, εκδ. Καστανιώτη
Άλλο ένα μυθιστόρημα μιας σημαντικής πεζογράφου που σίγουρα θα έχει τη θερμή υποδοχή που γνώρισαν και τα προηγούμενα βιβλία της (όπως το Μετά φόβου) –και την αξίζει. Δύο νεαρές κοπέλες γνωρίζονται το 1963, γίνονται φίλες και ύστερα οι δρόμοι τους χωρίζουν. Ύστερα από πολλά χρόνια ανταμώνουν ξανά και αφηγούνται η μια στην άλλη τα όσα έζησαν σε διαφορετικές γωνιές του πλανήτη. Η στέρεη αφηγηματική δομή, η γερή αίσθηση της ιστορίας, η ουμανιστική ματιά είναι μερικές από τις αρετές αυτού του ωραίου βιβλίου. Αν και οι κεντρικοί χαρακτήρες είναι γυναίκες, σε καμία περίπτωση δεν θα κατατάσσαμε αυτό το μυθιστόρημα στη (συνήθως απαξιωτική) κατηγορία της «γυναικείας λογοτεχνίας»
Παναγιώτης Κολέλης, Επτά χρόνια στο αμόνι, εκδ. Εντύποις.
Κάτι που πρέπει να αναφέρουμε γι’ αυτό το ολιγοσέλιδο μυθιστόρημα είναι ότι ο συγγραφέας του είναι σήμερα 28 χρονών. Όχι για να φανούμε επιεικείς αλλά για να θυμηθούμε ότι και σήμερα, στην εποχή που παγκοσμίως επελαύνει ο ανελέητος νεοφιλελευθερισμός, υπάρχουν άνθρωποι και ιδίως νέοι που πιστεύουν στον αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο — εξάλλου σ’ αυτούς είναι αφιερωμένο το βιβλίο. Ο Παναγιώτης Κολέλης μιλάει για τα επτά μνημονιακά χρόνια, για μια εποχή σκληρότητας αλλά κι ελπίδας. Γι’ ανθρώπους που χάνουν το σπίτι τους, τη δουλειά τους, τις προ κρίσης βεβαιότητές τους αλλά και γι’ ανθρώπους που στέκονται όρθιοι και επιμένουν. Είναι το δεύτερο βιβλίο του συγγραφέα μετά την Εξαπάτηση της Δημοκρατίας που εκδόθηκε το 2017.
Δημήτρης Οικονομίδης, Ιστορίες ανάμεσα, εκδ. Τόπος.
Όπως αναφέρεται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, ένα κλειδί περνά από χέρι σε χέρι. Καταλήγει σ’ έναν οδοιπόρο προσκυνητή. Ώσπου μια γυναίκα ξεκλειδώνει την καρδιά της. Και τη δική του. Ο εφιάλτης του Αδόλφου Χίτλερ την τελευταία του νύχτα στοιχειώνει τις ζωές ανθρώπων που επιμένουν στην αλήθεια. Πενήντα έξι σελίδες ενός χειρόγραφου περνούν από αφηρημάδα ενός συγγραφέα στα χέρια του μικρού αγοριού του. Ένας καθρέφτης εξαπατά και το μυαλό περνά στην άλλη όχθη. Τέσσερα αφηγήματα, ξεκινώντας από διαφορετική αφετηρία, διηγούνται ισάριθμες ιστορίες ανάμεσα στο κακό και το καλό, το φανταστικό και το πραγματικό, την τρέλα και την «κανονικότητα», το αθώο παιχνίδι και την καταστροφή.
Δημήτρης Γράψας, Η γυναίκα του πρωϊνού τρένου, εκδ. Καστανιώτη
Το μυθιστόρημα Η γυναίκα του πρωινού τρένου του Δημήτρη Γράψα, κατάφερε να ξεχωρίσει, αποσπώντας θερμές κριτικές ενώ ήταν υποψήφιο και για το Βραβείο Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ένας νεαρός άντρας ερωτεύεται μια κοπέλα με την οποία μοιράζονται κάθε μέρα την ίδια διαδρομή του τρένου, αλλά δειλιάζει να της μιλήσει. Μια μέρα το κορίτσι αυτό εξαφανίζεται και ο πρωταγωνιστής την αναζητά. Έντονες οι καφκικές αναφορές όπως και στο πρώτο βιβλίο του συγγραφέα, με την έννοια ότι ο πρωταγωνιστής έρχεται αντιμέτωπος με το ίδιο του το παρελθόν.
Βασίλης Τσιράκης, Οι αλώβητοι, εκδ. Τόπος
Ένα πολύ ιδιαίτερο ταξίδι στην ιστορία μας προσφέρει ο συγγραφέας Βασίλης Τσιράκης με το τρίτο βιβλίο της άτυπης τριλογίας του για τη Θεσσαλονίκη και τους ανθρώπους της στον 20ο αιώνα. Το μυθιστόρημα Οι αλώβητοι, αποτελούν πνευματική συνέχεια των βιβλίων Σελανίκ και Τα χρόνια ανάμεσα. Οι Αλώβητοι είναι ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που γεννιέται στις συμπληγάδες του εμφυλίου, ταξιδεύει στην πολιτική προσφυγιά της Τασκένδης, περνά μέσα από τα πέτρινα χρόνια του ’50, συνεχίζει στην ελπιδοφόρα δεκαετία του ’60, βρίσκεται στο φλεγόμενο Παρίσι τον Μάη του ’68, για να επιστρέψει στη χούντα των συνταγματαρχών και να αναζητήσει το τέλος του στη βραδιά της εκκένωσης του Πολυτεχνείου.
Τζόναθαν Κόου, Μέση Αγγλία, εκδ. Πόλις
Η Μέση Αγγλία ξεκινά το 2010 στο Μπέρμιγχαμ -όπου το οικονομικό και κοινωνικό τοπίο αλλάζει ραγδαία, καθώς τα άλλοτε ακμάζοντα εργοστάσια αυτοκινήτων έχουν παραχωρήσει τη θέση τους σε μαζικά εμπορικά κέντρα-, περνάει από το Λονδίνο, όπου οι πολιτικές ταραχές παραδίδουν τη σκυτάλη στον πυρετό των Ολυμπιακών Αγώνων και φτάνει έως το σήμερα. Οι ήρωες βρίσκονται αντιμέτωποι με όνειρα που διαψεύστηκαν και ρομαντικές εμμονές που ξεθώριασαν, συμβιβασμένοι με πιο κοινότοπες επιλογές. Γάμοι διαλύονται, γονείς πεθαίνουν, παιδιά επαναστατούν, ενώ ο κόσμος, όπως δείχνει ο συγγραφέας, πάει κατά διαβόλου. Ο Βρετανός Τζόναθαν Κόου με το τελευταίο του βιβλίο επιβεβαιώνει για ακόμα μια φορά ότι παραμένει ένας εξαιρετικά καυστικός πολιτικός συγγραφέας.
Νίκολας Γκιγιέν, O Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος, εκδ. ΚΨΜ
Ο μεγάλος Ζωολογικός Κήπος του εθνικού ποιητή της Κούβας Νικολάς Γκιγιέν είναι μια αξιόλογη και σημαντική ποιητική συλλογή, η οποία έχει ήδη μεταφραστεί και επανεκδίδεται μέχρι και σήμερα ακόμη, σε όλες σχεδόν τις γλώσσες. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΨΜ σε δίγλωσση έκδοση (Ελληνικά – Ισπανικά) σε μετάφραση του Μπάμπη Ζαφειράτου, ο οποίος έχει επιμεληθεί την έκδοση με την εισαγωγή, το σχολιασμό, τις σημειώσεις και σχέδια.
Ο Γκιγιέν, «ένας μεγάλος πληβείος, ένας ποιητής του λαού, διαυγής και γεμάτος σοφία», όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο ομότεχνός του Πάμπλο Νερούδα, παραμένει από τους πιο εμπνευσμένους ποιητές της σύγχρονης Λατινικής Αμερικής.
Ρομπέρτο Σαβιάνο, Η τράτα των παιδιών, εκδ. Πατάκη
Το βίβλίο μιλάει για την αμφιλεγόμενη αναρρίχηση μιας τράτας -μιας ένοπλης συμμορίας συνδεδεμένης με την Καμόρρα- και για τον αρχηγό της, τον νεαρό Νίκολας Φιορίλλο. Οι νεαροί κουρνιασμένοι στις στέγες της πόλης, μαθαίνουν να πυροβολούν με ημιαυτόματα πιστόλια και ΑΚ-47, σημαδεύοντας δορυφορικά πιάτα και κεραίες, για να κατέβουν κατόπιν στους δρόμους και να σπείρουν τον τρόμο . Σιγά σιγά αποκτούν τον έλεγχο των συνοικιών, αποσπώντας τον απ’ τις αντίπαλες τράτες, συνάπτοντας συμμαχίες με παλιούς, ξεπεσμένους μπος. Ο Σαβιάνο για μια ακόμα φορά μιλάει για τη μαφία σε μια ιστορία ενηλικίωσης και καταπίεσης, για εφήβους που ξεγελιούνται απ’ το φως και για θανάτους που φέρνουν άλλους θανάτους
Ερνάν Ριβέρα Λετελιέρ, H αφηγήτρια ταινιών, εκδ. Αντίποδες
Τα βιβλία του χιλιανού συγγραφέα Λετελιέρ μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και διαβάζονται με ενδιαφέρον αφού αποτυπώνεται σε αυτά η σκληρή ζωή της εργατικής τάξης της Χιλής στα μεταπολεμικά χρόνια. Πρόσφατα κυκλοφόρησε στα Ελληνικά, σε μετάφραση Λένας Φραγκοπούλου και σχεδιασμό εξωφύλλου Μάρως Κατσίκα, το βιβλίο του Η αφηγήτρια ταινιών. Πρόκειται για μια νουβέλα, με πρωταγωνίστρια ένα χαρισματικό κορίτσι, που ζει με την οικογένειά της σε ένα μικρό χωριό στην έρημο Ατακάμα της Χιλής και αποκτά απρόσμενα το ρόλο της αφηγήτριας ταινιών. Στα 44 μικρά κεφάλαια, που διαβάζονται ευχάριστα και είναι γραμμένα σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, το κορίτσι διηγείται την πολυτάραχη ζωή της, δίνοντας παράλληλα μια εικόνα για την κατάσταση στη χώρα της, το ρόλο της οικογένειας και ειδικά της μάνας, τις κοινωνικές ανισότητες και την εκμετάλλευση της κατώτερης τάξης.