Κώστας Παπαγεωργίου
Δήμαρχοι και περιφερειάρχες του ΣΥΡΙΖΑ
Ποια είναι η αποτίμηση του έργου των περιφερειακών και δημοτικών αρχών που εκλέχθηκαν το 2014 με την υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ; η ουσία είναι πως κινήθηκαν εντός των μνημονιακών δεσμεύσεων, πολλές φορές στην πεπατημένη των διοικήσεων ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ. Οι όποιες διαφοροποιήσεις δεν ακυρώνουν αυτή την «μεγάλη εικόνα».
Κατάρρευση των υποσχέσεων, αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις
Πλησιάζοντας στις τοπικές εκλογές, η συζήτηση για τη δυνατότητα φιλολαϊκής, αριστερής διαχείρισης σε δήμους και περιφέρειες ανοίγει ξανά. Η συζήτηση έρχεται από παλιά, φούντωσε, βέβαια, στη διάρκεια των προηγούμενων τοπικών εκλογών, βασιζόμενη στο αναδυόμενο αγωνιστικό ρεύμα της περιόδου και το στόχο του ΣΥΡΙΖΑ για διαμόρφωση πλειοψηφιών με κορμό τις δυνάμεις του σε περιφέρειες και δήμους. Η άμεση αλλαγή εκλογικών συσχετισμών σε τοπικό επίπεδο προβαλλόταν ως «ελπίδα για την αριστερά» και ως δυνατότητα για μια πολιτική ανακούφισης των λαϊκών στρωμάτων, εντός του καπιταλιστικού πλαισίου.
Εμφανίστηκαν, έτσι, προτάσεις και προγράμματα «φιλολαϊκής διαχείρισης» από παρατάξεις του ΣΥΡΙΖΑ που σε λίγες περιοχές στήριξαν και ορισμένες δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Σε μερικούς δήμους και σε δύο περιφέρειες, οι παρατάξεις αυτές πήραν τις διοικήσεις. Αλλά, όπως έγινε και με την παταγώδη αποτυχία του μύθου της αριστερής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, έτσι και εδώ, είχαμε την κατάρρευση των υποσχέσεων για αριστερή διακυβέρνηση. Από το “Φτάνει πια. Αρχίζουμε” που δήλωνε η Ρένα Δούρου το 2014, το “Εμείς δεν ήρθαμε να πάρουμε τον δήμο αλλά να δώσουμε τον δήμο στους πολίτες” του Σίμου Ρούσσου στο Χαλάνδρι και το “Αγωνιζόμαστε μια άλλη Τοπική Αυτοδιοίκηση, ανεξάρτητη, δημοκρατική, με κατοχυρωμένο το δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της” που ευαγγελιζόταν η Δύναμη Πολιτών του Άρη Βασιλόπουλου στη Ν. Φιλαδέλφεια έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, ειδικά μετά την ανάληψη της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και την υφαρπαγή των ταμειακών διαθεσίμων των δήμων, την ψήφιση των αναδιαρθρώσεων του Κλεισθένη, την επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων μέχρι την αποδοχή επί της ουσίας της πρόσφατης ένταξης στο Υπερταμείο χιλιάδων ακινήτων του δημοσίου.
Ποια είναι η αποτίμηση του έργου των περιφερειακών και δημοτικών αρχών που εκλέχθηκαν το 2014 με την υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ; η ουσία είναι πως κινήθηκαν εντός των μνημονιακών δεσμεύσεων, πολλές φορές στην πεπατημένη των διοικήσεων ΝΔ ή ΠΑΣΟΚ. Οι όποιες διαφοροποιήσεις δεν ακυρώνει αυτή την «μεγάλη εικόνα».
«Χρηστή διαχείριση» των μνημονιακών δεσμεύσεων από τις διοικήσεις των δήμων ή λαϊκός αγώνας μέσα και έξω από τα δημοτικά συμβούλια;
Τελειώνοντας η θητεία των περιφερειακών και δημοτικών αρχών, μια αποτίμηση των πεπραγμένων τους και της εμπειρίας των ορίων, δυνατοτήτων και αδιεξόδων των εγχειρημάτων αυτών είναι χρήσιμη, ειδικά μπροστά στο ενδεχόμενο προσκλήσεων στήριξης και νέου γύρου αυταπατών. Είναι γεγονός ότι Δήμοι και περιφέρειες λειτουργούν μέσα στα ασφυκτικά πλαίσια των θεσμικών προδιαγραφών των Καλλικράτη και Κλεισθένη και τις δεσμεύσεις της δημοσιονομικής σταθερότητας και των μνημονίων και κάθε διαφοροποίηση για άσκηση μιας άλλης πολιτικής απαιτεί ρήξεις και κίνημα που να τις στηρίζει.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι απαλλάσσονται των ευθυνών τους οι περιφερειακές και δημοτικές αρχές ΣΥΡΙΖΑ για την πολιτική που άσκησαν στην προηγούμενη θητεία τους στο όνομα της αριστεράς, στα στενά έστω περιθώρια που τους άφηνε το υπάρχον πλαίσιο. Δεν επέδειξαν ούτε σε ένα τομέα ψήγματα μιας πολιτικής διαφορετικής από την κυρίαρχη. Εξελίχθηκαν σε φορείς υπάκουης αστικής διαχείρισης και ενσωματώθηκαν σε αυτήν, δεν διάλεξαν το δρόμο της ρήξης. Παρουσιάζουν, όμως, την αντιλαϊκή, αντιδημοκρατική, αντιπεριβαλλοντική πολιτική ως αριστερή και την υποταγή ως μονόδρομο.
Βέβαια, είναι φανερό ότι υπάρχουν διαφοροποιήσεις από διαχείριση σε διαχείριση ανά δήμο ή περιφέρεια. Διαφορές που σχετίζονται με τον τρόπο εφαρμογής ή παρέκκλισης του αυταρχικού πλαισίου λειτουργίας της τοπικής διοίκησης, της αδιαφάνειας, της διαπλοκής και της εξυπηρέτησης της οικονομικής ολιγαρχίας ή τα μέτρα ανακούφισης και στήριξης οικονομικά αδύναμων.
Με το κριτήριο της πράξης, βλέποντας τη «μεγάλη εικόνα», η απάντηση στο ερώτημα, αν η διακυβέρνησή τους συγκροτεί «υπόδειγμα» πολιτικής προς όφελος του λαού, η απάντηση δεν είναι θετική. Όχι μόνο δεν προχώρησαν σε φιλολαϊκά μέτρα, αλλά, κινήθηκαν στην πεπατημένη των διοικήσεων των παρατάξεων της ΝΔ ή του ΠΑΣΟΚ. Τα μεμονωμένα ή επιμέρους μέτρα συνδρομής σε άπορους, κάποια έργα υποδομών ή κάποιες δωρεάν πολιτιστικές παραστάσεις δεν παρέχονται μόνο από τους «ροζ» δημάρχους, αλλά και από άλλους δημάρχους και περιφερειάρχες του αστικού κατεστημένου. Αλλά, κυρίως είναι ελάχιστα και μικρής αξίας. Δε συνιστούν συνολικά φιλολαϊκή πολιτική, δεν καταπολεμούν τη φτώχεια και τις ταξικές ανισότητες, δε δημιουργούν ρωγμές, δε συγκρούονται με τα οικονομικά συμφέροντα των κυρίαρχων.
Η χρησιμοποίηση συνεχώς και σε μεγαλύτερη κλίμακα ελαστικά εργαζόμενων που απολύονται για να ανακυκλώνεται η ανεργία και να καθιερώνονται οι ελαστικές σχέσεις, η εφαρμογή της ανταποδοτικότητας στη λειτουργία υπηρεσιών, τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, η πιστή εφαρμογή φορομπηχτικών ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, η υποταγή στη στόχευση και τις προτεραιότητες των ΕΣΠΑ, όπως η συρρίκνωση, εμπορευματοποίηση, ιδιωτικοποίηση κοινωνικών λειτουργιών (πχ voucher για παιδικούς σταθμούς), αποτελούν βασικές επιλογές τους. Και ο πήχης πέφτει στην αναζήτηση ενός πιο έντιμου, πιο δημοκρατικά ευαίσθητου διαχειριστή που επικαλείται ότι δρα στο όνομα της αριστεράς. Όμως, η πολιτική δεν κρίνεται από τις προθέσεις και τα πρόσωπα, αλλά από τα αποτελέσματά της.
Κομβικό στοιχείο αποτέλεσε η σχέση με το μαζικό λαϊκό κίνημα. Δεν αφουγκράστηκαν τις διεκδικήσεις της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, δεν έδωσαν λόγο στους φορείς του κινήματος, δεν στάθηκαν αρωγός τους, ούτε καν τα αξιοποίησαν για να απαιτήσουν λύσεις από το κεντρικό κράτος και την ΕΕ προς όφελός τους. Αντίθετα, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον η δικαιολογία «δεν μπορούμε να λειτουργήσουμε αλλιώς», όπως εξάλλου και η κυβέρνηση επικαλείται ότι δεσμεύεται από την ΕΕ και τα μνημόνια. Η αντιμετώπιση των συλλογικοτήτων του κινήματος κινήθηκε μεταξύ εχθρότητας, αδιαφορίας, «διαβούλευσης» (σας ακούω αλλά εφαρμόζω αυτό που θέλω), έως και επίθεσης εναντίον του, όταν αυτό έβαζε στο στόχαστρο την κυβερνητική πολιτική και τα επιχειρηματικά σχέδια στις περιοχές που έφερναν καταστροφή και φτώχεια στην κοινωνική πλειοψηφία.
Τελικά, αποδεικνύεται σχήμα οξύμωρο η «χρηστή» διαχείριση των μνημονιακών δεσμεύσεων από τις διοικήσεις δήμων και περιφερειών. Αποδεικνύεται ότι η καθυστέρηση, η αποτροπή αντιλαϊκών σχεδιασμών, οι νίκες και κατακτήσεις επιβάλλονται από τους αγώνες και όχι από πεφωτισμένες δημοτικές ή περιφερειακές αρχές, όσους όρκους και να δίνουν ότι δήθεν διαφωνούν με την αντιλαϊκή πολιτική, αλλά είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόσουν. Στον σύγχρονο καπιταλισμό με την υπεραντιδραστικοποίηση όλων των μηχανισμών της κρατικής εξουσίας και την ασφυκτική σύμφυση δήμων και περιφερειών με τους σχεδιασμούς των υπερεθνικών δομών του κεφαλαίου, δεν μπορεί να υπάρξει αντικαπιταλιστική ή ακόμη και φιλολαϊκή διαχείριση σε ένα δήμο ή σε ένα δίκτυο δήμων, χωρίς ένα ισχυρό ανασυγκροτημένο ταξικό εργατικό κίνημα, ένα αναβαθμισμένο πολιτικά λαϊκό κίνημα ρήξης και ανατροπής στις γειτονιές, συλλογικότητες αγώνα και επιβολής της λαϊκής θέλησης, μια δυνατή αντικαπιταλιστική κομμουνιστική αριστερά.
Το θέμα τίθεται ξεκάθαρα: «Χρηστή διαχείριση» των μνημονιακών δεσμεύσεων από τις διοικήσεις των δήμων ή αγώνας για την υπεράσπιση των λαϊκών αναγκών μέσα και έξω από τα δημοτικά συμβούλια, με την πτέρυγα των αριστερών μετωπικών αντικαπιταλιστικών κινήσεων.
Πρωταγωνιστές στην αντιλαϊκή πολιτική
Μεγάλες οι ευθύνες των περιφερειών Αττικής και Ιονίων νήσων
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής αποτελεί η θητεία Δούρου. Η περιφέρεια Αττικής υποδύθηκε τον «τεχνοκράτη» της τοπικής διοίκησης, που υλοποιεί συγκεκριμένα «δημόσια πρότζεκτ» αλλά δεν έχει ποτέ ευθύνη για την κατεύθυνση της πολιτικής. Όταν πάλι κάτι πάει στραβά, πετάει τη μπάλα σε άλλους, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τις καταστροφές στη Μάνδρα και στο Μάτι όπου απέδωσε τις ευθύνες σε «άλλους αρμόδιους φορείς» και στις αγκυλώσεις του κρατικού μηχανισμού! Ενέκρινε τη συνέχιση της λειτουργίας της χωματερής της Φυλής και χρηματοδότησε την κατασκευή χωματερής στο Γραμματικό, αδιαφορώντας για την υγεία των κατοίκων της ήδη επιβαρυμένης περιοχής παρά τις προεκλογικές δεσμεύσεις της. Αγνοώντας τις απόψεις επιστημονικών φορέων και τις διαμαρτυρίες των κατοίκων επεκτείνει σήμερα το «μεγάλο φαγοπότι των σκουπιδιών» στον Ασπρόπυργο.
Ένιψε τα χέρια της για την ιδιωτικοποίηση του Αστέρα Βουλιαγμένης και επέτρεψε την επέλαση του κεφαλαίου στο Ελληνικό, που θα στερήσει από τους πολίτες το μεγαλύτερο τμήμα των ακτών. Αντί για ένα πραγματικό μητροπολιτικό πάρκο, ελεύθερα προσβάσιμο σε όλους, συμφώνησε σε ένα πάρκο οριοθετημένο από τους εμπορευματικούς χώρους, το Καζίνο, τα ξενοδοχεία. Αντίστοιχα, δεσμεύτηκε να χαρίσει εκατομμύρια σε μια ιδιωτική εταιρεία για να φτιάξει γήπεδο στη Ν. Φιλαδέλφεια δίνοντας προίκα και μια σειρά συνοδευτικά έργα.
Την ίδια στιγμή, παραπέμπει στο άγνωστο μέλλον τα έργα των δισ. που παρουσιάζει, τα οποία σήμερα μπορούν να αξιοποιηθούν μόνο για να τοποθετηθούν προεκλογικές πινακίδες της περιφέρειας. Παρόλα αυτά, φόρεσε το ρούχο του «ευγενούς και φιλάνθρωπου» που μοίραζε ψίχουλα βοήθειας στους φτωχούς, στην προσφυγική κρίση πρώτα, στους πληγέντες από τις πλημμύρες και τις φωτιές στη συνέχεια. Στην πραγματικότητα, η συμβολή της παραμένει μηδενική. Οι υποσχέσεις της περιφερειακής αρχής για άμεση επανασύνδεση της παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος στα νοικοκυριά ρευστοποιήθηκαν σε μια ετήσια επιδοματική παροχή 100 ευρώ (!) και με προϋποθέσεις που αποκλείουν τα περισσότερα από τα 55.000 νοικοκυριά της Αττικής που αδυνατούν να πληρώσουν.
Αντίστοιχη είναι η κατάσταση και στην περιφέρεια Ιονίων νήσων. Από την παράλογη και καταστροφική μεταφορά σύμμεικτων απορριμμάτων στη χωματερή Λευκίμμης, την αστυνομοκρατία και την καταστολή ενάντια στους αγωνιζόμενους κατοίκους του νησιού μέχρι την τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή και, κατά συνέπεια, το κτύπημα σε χιλιάδες θέσεις εργασίας σε τουρισμό, αλιεία, κτηνοτροφία, γεωργία, αποτέλεσμα της εξόρυξης στο «Οικόπεδο 2», η περιφερειακή αρχή ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύεται πλήρως ενταγμένη στα αστικά συμφέροντα στην περιοχή.
Οι ροζ δήμοι «μια από τα ίδια»
Στο Βύρωνα, η δημοτική αρχή καθυστερεί επί μήνες να φέρει για συζήτηση λαϊκά προβλήματα, όπως ζητούν κάτοικοι και συλλογικότητες. Προσέφυγε στα δικαστήρια για να μη δώσει χρωστούμενα σε εργαζόμενους του δήμου. Χρησιμοποίησε μαύρη ανασφάλιστη εργασία στη δημοτική επιχείρηση. Προχώρησε σε ηλεκτρονικές κατασχέσεις λογαριασμών 2.500 κατοίκων για χρέη από 70-200 ευρώ. Επιχείρησε να εγκαταστήσει στο δάσος του Υμηττού χώρο διαλογής απορριμμάτων. Άφησε τα σχολεία ασυντήρητα με αποτέλεσμα ένα να κλείσει εντελώς. Διατηρεί υπέρογκα δημοτικά τέλη. Στη δημοτική αρχή Ζωγράφου αξίζει ειδική αναφορά αφού κατέχει το αρνητικό ρεκόρ σε θανατηφόρα ατυχήματα εργαζόμενων. Η δημοτική αρχή της Ν. Ιωνίας, μεταξύ άλλων, στοχοποίησε μέσω της δημοτικής αστυνομίας μετανάστες μικροπωλητές, παρέδωσε εν μια νυκτί εκτάσεις που προορίζονταν ως χώροι κοινωφελών χρήσεων (αθλητισμού – πολιτισμού) στην εκκλησία, δίωξε πειθαρχικά τον αντιπρόεδρο του σωματείου εργαζομένων. Στο δήμο Κερατσινίου – Δραπετσώνας η δημοτική αρχή σε κάθε θέμα που βρέθηκε απέναντι στο δίλημμα της ρήξης με μεγάλα συμφέροντα επέλεξε τη συναίνεση με τις απαιτήσεις του κεφαλαίου. Η παραχώρηση στο δήμο ενός μικρού τμήματος του ΟΛΠ στα Λιπάσματα αρκούσε, όχι μόνο για να κάμψει τις αντιστάσεις στην ιδιωτικοποίηση αλλά και να εκθειάζει την κυβερνητική πολιτική αποδεχόμενη το «Masterplan» της COSCO, το σχέδιο δηλαδή όπου αποτυπώνονται οι επιπτώσεις του ξεπουλήματος του λιμανιού. Απέναντι στις λαϊκές αντιδράσεις, όπως στην πετρελαϊκή ρύπανση από το ναυάγιο του Αγία Ζώνη ή στην ατμοσφαιρική ρύπανση από την OIL ONE συμφερόντων Μελισσανίδη, ανέλαβε ρόλο κατευναστικό δίνοντας υποσχέσεις για μέτρα και νομοθετικές ρυθμίσεις για την απομάκρυνση των βιομηχανικών εγκαταστάσεων, που ποτέ δεν τηρήθηκαν.
Στο Χαλάνδρι, η δημοτική αρχή, παρά τις προεκλογικές της εξαγγελίες, σε ζητήματα όπως ο καταυλισμός τσιγγάνων και η μετατροπή της πόλης σε ένα μεγάλο διασκεδαστήριο με δεκάδες νέες άδειες νυχτερινών μαγαζιών, ενήργησε όπως και οι συντηρητικές παρατάξεις συνδέοντας τα συμφέροντα του δήμου με τα κέρδη των τοπικών επιχειρήσεων. Η ενσωμάτωση στις επιταγές της κυρίαρχης πολιτικής επιβραβεύτηκε από την κατακόρυφη αύξηση των χρηματοδοτήσεων από την περιφέρεια, καθιστώντας το δήμο από τους πρώτους στη σχετική λίστα και αποτυπώθηκε στον τεχνικό προϋπολογισμό και τον αντιλαϊκό κανονισμό καθαριότητας. Στη Ν. Φιλαδέλφεια η δημοτική αρχή παραχώρησε τη συντήρηση και εκμετάλλευση 11 πάρκων και πλατειών σε ιδιώτες εργολάβους, υπερασπιζόμενη επιθετικά αυτή την επιλογή με κατηγορίες απέναντι στο σωματείο των εργαζομένων του δήμου. Η αντίληψη ότι δεν χρειάζεται κίνημα κατοίκων για την υπεράσπιση της πόλης και του άλσους από τα επιχειρηματικά συμφέροντα καθόρισε τη δράση της και στο κρίσιμο θέμα της επέλασης στο δημόσιο χώρο των συμφερόντων Μελισσανίδη. Η λογική του «θα σας ταράξουμε στη νομιμότητα» οδήγησε, μετά την αρνητική απόφαση του ΣτΕ, στην αναφορά σε μερικά μόνο αντισταθμιστικά μέτρα.
