Γεράσιμος Λιβιτσάνος
«Τα ‘φτιαξε η Εμη με το φίλο του Αρτέμη και τον πήρε από τη Μάνια που κολλούσε στον Τοτό που φλερτάριζε τη Βάσω που τα είχε με τον Τάσο, πριν τον κάνει με την Ράνια τσακωτό». «Που βαδίζουμε κύριοι;», το τραγούδι του Λουκιανού Κηλαηδόνη. Απολύτως ταιριαστό με το σημερινό πολιτικό σκηνικό.
Βουλευτές από τους περισσότερους σχηματισμούς του επτακομματικού κοινοβουλίου έχουν μετακινηθεί σε όλο το εύρος του πολιτικού φάσματος. Ενισχύουν αλλότριες κοινοβουλευτικές ομάδες, διαμορφώνουν κυβερνητικές πλειοψηφίες, παζαρεύουν την ψήφο ή την υποψηφιότητά τους χωρίς (πολιτικά) όρια και φραγμούς. Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες που μέχρι χθες ακόμη ήταν κυβερνητικοί εταίροι της «πρώτη φορά Αριστερά», συζητούν την ένταξη στις γραμμές τους ενός βουλευτή της Χρυσής Αυγής (Κουκούτσης). Η νυν κυβέρνηση διαθέτει τρεις υπουργούς της «κλασσικής Δεξιάς». Η δε Νέα Δημοκρατία αναζητά και εντάσσει στους κόλπους της ό,τι βρει μπροστά της.
Ανάλογα φαινόμενα υπάρχουν, βεβαίως, εδώ και δεκαετίες. Μεταπολιτευτικά, όμως, δεν είχαν ούτε τη συχνότητα ούτε την ένταση της τελευταίας τριετίας και ειδικά του τελευταίου διαστήματος. Πολλές είναι οι ερμηνείες που καταγράφονται — με τις περισσότερες να αφορούν την υποτιθέμενη αποκλιμάκωση της κρίσης και τη μετάβαση στον νέο διπολισμό των ΣΥΡΙΖΑ-ΝΔ.
Η αστική «αντιπροσωπευτική» δημοκρατία δείχνει να αποκτά πιο βαθιά ρήγματα. Παρά την τρέχουσα προεκλογική πόλωση, το καινούργιο δίπολο που τείνει να προκύψει διαθέτει πολλές κοινές δομικές αντιλήψεις (ατλαντισμός, ευρωπαϊκή προοπτική). Διαθέτει, επίσης, αρκετές «γέφυρες» πολιτικής συνδιαλλαγής και συνεννόησης, είτε με τη μορφή θεσμών είτε με τη μορφή προσώπων. Με άλλα λόγια, διαμορφώνεται ένα νέο τοπίο ολοκληρωτισμού, που δεν χωρά πια ούτε τα ψευδεπίγραφα πολιτικά «σύνορα» του παρελθόντος.
Οι εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015 διεξήχθησαν με λίστα, κάτι που σημαίνει ότι θεωρητικά, οι βουλευτές είναι της απολύτου εμπιστοσύνης των αρχηγών των κομμάτων. Κι όμως, οι μετακινήσεις και διαγραφές σημειώνουν ρεκόρ — κι αυτό κάτι σημαίνει…
Μεταγραφική περίοδος δίχως τέλος η τελευταία τριετία για το πολιτικό προσωπικό
Αυτή την περίοδο είναι κάτι παραπάνω από φανερό ότι το «πολιτικό προσωπικό» της χώρας βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους ρευστότητας. Οι προσωπικές τακτικές, οι συμφωνίες κάτω από το τραπέζι, η μοιρασιά αξιωμάτων μοιάζουν να είναι στην ημερήσια διάταξη. Τα πάντα φαίνεται ότι μπορούν να συμβούν και σχεδόν κάθε μεταγραφή από έναν πολιτικό χώρο σε έναν άλλο είναι πιθανή. Από το όλο σκηνικό δεν λείπουν και οι παρεμβάσεις επιχειρηματιών, από τη στιγμή που βουλευτές έχουν «ειδικές σχέσεις» με το ένα ή το άλλο τμήμα της ντόπιας ολιγαρχίας. Κάποιοι, άλλωστε, δεν μπαίνουν καν στον κόπο να τις κρύψουν.
Οι περισσότερες αναλύσεις γύρω από το συγκεκριμένο θέμα εστιάζουν είτε στην προσωπική ευθύνη των προσώπων είτε στην απουσία ισχυρών θεσμών. Σχεδόν από όλες, όμως, λείπει το ουσιώδες πολιτικό στοιχείο: ότι πρόκειται για μια συνθήκη η οποία απαιτεί και έχει πολύ συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο για να λειτουργήσει. Ένα πλαίσιο που δεν είναι άλλο από την ουσιαστική απουσία διαχωριστικών γραμμών γύρω από τα βασικά πολιτικά επίδικα ανάμεσα στα κόμματα της αστικής διαχείρισης. Με βάση αυτό, για παράδειγμα, έξι βουλευτές που κυμαίνονται από τη «βαριά δεξιά» (Κόκκαλης, Παπακώστα) έως τη σοσιαλδημοκρατία (Δανέλλης) μπορούν να δηλώνουν σήμερα ότι στηρίζουν την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ…
Η κατάσταση αυτή παγιώνεται, σταδιακά, τα τελευταία χρόνια. Αξίζει να θυμίσουμε ότι οι βουλευτές που βρίσκονται σήμερα στο κοινοβούλιο έχουν προκύψει από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015. Δηλαδή, από μια αναμέτρηση η οποία δεν διεξήχθη με σταυρό προτίμησης, αλλά με λίστες. Πρακτικά αυτό σημαίνει πώς έγιναν βουλευτές οι πλέον έμπιστοι των αρχηγών των πολιτικών κομμάτων. Παρ’ όλα αυτά οι μετακινήσεις δίνουν και παίρνουν.
Με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, ο Σπ. Δανέλλης διαγράφεται από το Ποτάμι και συνεργάζεται ήδη με την Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ έχουν ανεξαρτητοποιηθεί οι Αμυράς και Ψαριανός που οδεύουν προς την ΝΔ. Ο Θ. Θεοχαρόπουλος, πρόεδρος της ΔΗΜΑΡ, είναι ήδη εκτός ΚΙΝΑΛ και δημιούργησε τη «Νέα Αρχή», ενώ βρίσκεται σε τροχιά διαπραγμάτευσης με τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι ΑΝΕΛ έχουν μείνει με 5 βουλευτές, αφού οι υπουργοί Ελ. Κουντουρά και Β. Κόκκαλης στηρίζουν την κυβερνητική πλειοψηφία, ο Θ. Παπαχριστόπουλος είναι σε πορεία παραίτησης, ενώ ο Κ. Ζουράρις στηρίζει την κυβέρνηση, αν και (λέει ότι) θα παραμείνει μέλος της κοινοβουλευτικής ομάδας των ΑΝΕΛ.
Και το προηγούμενο, όμως, διάστημα είχαμε αρκετά αντίστοιχα φαινόμενα μετακινήσεων:
Η Θ. Μεγαλοοκονόμου τον Ιανουάριο του 2018 θα στηρίξει την κυβέρνηση για τα προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης και θα μεταπηδήσει από την Ένωση Κεντρώων στην Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα, μεσουρανεί στην επικαιρότητα, προαναγγέλλοντας την ίδρυση ανεξάρτητου πολιτικού φορέα, ενώ εκτιμά ότι «ο Τσίπρας είναι λεβεντιά».
Ένα χρόνο νωρίτερα, το 2017, ο Ι. Φωτήλας θα διαφωνήσει με τη στρατηγική του Ποταμιού, κάτι που θα τον οδηγήσει στη ΝΔ, της οποίας πλέον είναι βουλευτής. Το 2018 η Κ. Μάρκου θα ακολουθήσει την ίδια πορεία επικαλούμενη ιδεολογική συνάφεια με τη ΝΔ.
Μαζί τους θα βρεθεί ο προερχόμενος από την Ένωση Κεντρώων Γ. Κατσιαντώνης, τονίζοντας πως «όλες οι κεντρώες, προοδευτικές και μεταρρυθμιστικές δυνάμεις αλλά και όλοι οι πολίτες που ανήκουν στον χώρο αυτό πρέπει να συσπειρωθούν γύρω από τον Κ. Μητσοτάκη». Αυτό, παρότι σε δηλώσεις του έχει ταχθεί υπέρ της συμφωνίας των Πρεσπών.
Επίσης στη ΝΔ βρέθηκε πριν λίγο καιρό ο Χ. Θεοχάρης, δηλώνοντας πως με τον τρόπο αυτό ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα Μητσοτάκη για συσπείρωση των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων. Προηγουμένως, πάντως, είχε διαπραγματευθεί τόσο με το ΚΙΝΑΛ όσο και με τον ΣΥΡΙΖΑ, βρίσκοντας κοινά σημεία με όλους αυτούς τους πολιτικούς χώρους.
Το Ποτάμι, πάντως, αναδείχθηκε σε κόμμα με ομάδα αίματος «μηδέν θετικό», αφού είχε βουλευτές για όλα τα κόμματα. Τροφοδότησε και τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, καθώς τον Ιανουάριο του 2017 ο Ιλχάν Αχμέτ διέβη τον Ρουβίκωνα της κεντροαριστεράς και βρέθηκε στις τάξεις της. Τρείς μήνες αργότερα θα τον ακολουθήσει ο Κ. Μπαργιώτας, με στόχο την «ενοποίηση όλων των δυνάμεων της δημοκρατικής παράταξης».
Στη ΔΗΣΥ θα βρεθεί και ο Γ. Καρράς από την Ένωση Κεντρώων, τονίζοντας τον Ιανουάριο του 2018 ότι πρέπει «από κοινού να δημιουργήσουμε τον προοδευτικό φορέα που έχει ανάγκη η χώρα για μία εποικοδομητική πολιτική». Από το ίδιο κόμμα στους ΑΝΕΛ βρέθηκε ο Αρ. Φωκάς, τον Ιανουάριο του 2019, σημειώνοντας: «ανταποκρίθηκα στο κάλεσμα του Π. Καμμένου να αντισταθώ απέναντι στην αντιπολίτευση και τη συμπολίτευση». Επίσης, τον Ιούνιο του 2018, από τους ΑΝΕΛ αποχώρησε ο Γ. Λαζαρίδης, με αιχμή το ζήτημα της συμφωνίας των Πρεσπών.
Την δεξαμενή των ανεξάρτητων βουλευτών έχουν «γεμίσει» και οι διαγραφές από τα κόμματα την περίοδο των μνημονίων.
Τον Νοέμβριο του 2015 διαγράφεται από την Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ ο Στ. Παναγούλης, λόγω της διαφωνίας του με το τρίτο πακέτο προαπαιτούμενων. Η φημολογία τον θέλει να βαδίζει προς τη Δημοκρατική Συμπαράταξη, με την οποία βρίσκεται σε συνεχείς διαπραγματεύσεις — χωρίς πάντως να αποκλείεται και η ένταξή τους σε άλλους πολιτικούς σχηματισμούς.
Τον ίδιο μήνα, ο Ν. Νικολόπουλος διαγράφεται από την Κ.Ο. των ΑΝΕΛ, επειδή διαφωνεί για το ίδιο ακριβώς νομοσχέδιο, όχι όμως και με την πολιτική των μνημονίων συνολικά. Θρυλείται πως σήμερα συζητά με τον Καμμένο για την επανένταξή του, αν και σκέπτεται και τις λίστες του ΣΥΡΙΖΑ στη βάση της «καταπολέμησης των σκανδάλων».
Η Κ. Παπακώστα διαγράφεται από την Κ.Ο. της ΝΔ, λόγω της κόντρας της με τον αντιπρόεδρο του κόμματος Αδ. Γεωργιάδη. Σήμερα, είναι υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη στην κυβέρνηση. Θεωρείται «καραμανλική», αν και για τα μάτια του κόσμου διαθέτει και δικό της πολιτικό φορέα, το «ΝΕΟ» που συνεργάζεται πολιτικά με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ο Δ. Καμμένος θα διαγραφεί τον Ιούνιο του 2018, έπειτα από τη θετική ψήφο που έδωσε κατά την ψήφιση της πρότασης δυσπιστίας της ΝΔ. Θα δημιουργήσει πολιτικό φορέα μαζί με τον Τ. Μπαλτάκο, τη Δύναμη Ελληνισμού, με στόχο το ακροδεξιό ακροατήριο. Προσφάτως, βρέθηκε να διαπραγματεύεται με τους ΑΝΕΛ για κοινή εκλογική κάθοδο, όμως οι διαπραγματεύσεις κόλλησαν γιατί ο ίδιος ήθελε να είναι πρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας και στον νέο φορέα να ενταχθεί και ο Γ. Καρατζαφέρης.
Και το σίριαλ συνεχίζεται…
Θεσμοί εργατικής πολιτικής η απάντηση στον κοινοβουλευτικό ξεπεσμό