Σταύρος Μαραγκουδάκης
Η εν ψυχρώ δολοφονία του 15χρονου μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου από τους ειδικούς φρουρούς Κορκονέα και Σαραλιώτη στα Εξάρχεια, γίνεται γνωστή το βράδυ της 6ης Δεκέμβρη 2008. Τα ΜΜΕ αναπαράγουν συντεταγμένα την απόλυτα ψευδή εκδοχή της αστυνομίας περί επίθεσης κουκουλοφόρων και σφαίρας που εξοστρακίστηκε. Εναλλακτικά μέσα αντιπληροφόρησης, αλλά και η μεταφορά της είδησης στόμα με στόμα αποκρούουν την επιχείρηση διασποράς σύγχυσης στην κοινή γνώμη. Η αντικαπιταλιστική αριστερά και ο αναρχικός χώρος καλούν σε συνελεύσεις σε Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη και Γιάννενα, απ’ όπου οργανώνονται οι πρώτες κινητοποιήσεις που καταλήγουν σε επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και στις δυνάμεις καταστολής που περικυκλώνουν τα Εξάρχεια. Τα επεισόδια διαρκούν μέχρι αργά το βράδυ, ενώ η Νομική, η ΑΣΟΕΕ, το Πολυτεχνείο στην Αθήνα, το Παράρτημα του Πανεπιστημίου Πατρών καταλαμβάνονται. Την Κυριακή νέες διαδηλώσεις καλούνται σε όλη την Ελλάδα. 20.000 πορεύονται στην Αλεξάνδρας με κατεύθυνση τη ΓΑΔΑ, ενώ επιθέσεις δέχονται υποκαταστήματα τραπεζών κ.α. Στη Θεσσαλονίκη καταλαμβάνονται τα γραφεία του Δικηγορικού Συλλόγου και η Σχολή Θεάτρου.
Μπροστά στις διαγραφόμενες διαστάσεις του ξεσπάσματος της νεολαίας, η κυβέρνηση Καραμανλή ακολουθεί ένα μείγμα κατασταλτικών και κατευναστικών κινήσεων. Ο υπουργός Παιδείας Στυλιανίδης κηρύσσει ημέρα πένθους τη Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου προκειμένου σχολεία και σχολές να παραμείνουν κλειστά. Οι δολοφόνοι συλλαμβάνονται και περνούν από τον ανακριτή, ενώ σύσσωμο το πολιτικό σύστημα καταδικάζει τη δολοφονία και προτρέπει σε ειρηνικές αντιδράσεις. Από την άλλη η αστυνομία συνεχίζει να προκαλεί στους δρόμους, πνίγοντας τις διαδηλώσεις στα χημικά, προβαίνοντας σε αθρόες συλλήψεις, προτάσσοντας απειλητικά και κατ’ επανάληψη τα περίστροφά προς τους διαδηλωτές. Δράση αναλαμβάνουν παρακρατικοί, μέλη της ΧΑ και άλλοι ακροδεξιοί, οι οποίοι ξεπηδούν μέσα από τις διμοιρίες των ΜΑΤ, ενώ αξιωματικοί του στρατού ανακοινώνουν στους φαντάρους ότι το στράτευμα τίθεται σε κατάσταση πορτοκαλί συναγερμού. Εκείνες τις μέρες μέχρι και το ενδεχόμενο κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας συζητήθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου.
Ο Δεκέμβρης ανέδειξε ένα καθολικό νεολαιίστικο ρεύμα με εν δυνάμει βαθύτερα αντισυστημικά χαρακτηριστικά
Το νεολαιίστικο κίνημα όμως δεν πτοείται! Τη Δευτέρα 8 Δεκέμβρη εκδηλώνεται μια μαθητική έκρηξη που συνταράσσει όλη τη χώρα. Κύριος στόχος των μαθητών είναι τα αστυνομικά τμήματα. Την ίδια στιγμή το φοιτητικό κίνημα, που έχει συσσωρεύσει τεράστια εμπειρία από τις φοιτητικές κινητοποιήσεις του ’06-’07, ρίχνεται στη μάχη πραγματοποιώντας εντυπωσιακά μαζικές συνελεύσεις και καταλήψεις στις σχολές. Στο αυθόρμητο και ασύμμετρο της κινητοποίησης των μαθητών, προσθέτει τη σταθερότητα, την οργάνωση και κέντρα αναφοράς για όλο το νεολαιίστικο ρεύμα. Την ίδια μέρα το εκπαιδευτικό κίνημα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση προχωρά σε στάσεις εργασίας στο πλευρό των νέων. Η ανεκπλήρωτη για χρόνια δυνατότητα για ένα πανεκπαιδευτικό μέτωπο γίνεται έστω και για λίγο πραγματικότητα, εκφράζοντας τη νίκη της νεολαιίστικης οργής επί των μηχανισμών κοινωνικού αυτοματισμού που προσπαθεί με κάθε τρόπο να ενεργοποιήσει ο αστικός συνασπισμός εξουσίας. Η κοινωνία πλειοψηφικά στρέφεται υπέρ της γενιάς που γνωρίζει ότι θα ζήσει χειρότερα από τις προηγούμενες. 40.000 χιλιάδες διαδηλώνουν στην Αθήνα και άλλοι τόσοι σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Η δολοφονία του Γρηγορόπολου γίνεται η αφορμή για να εκραγεί το κοινωνικό ζήτημα στους πιο αδύναμους αρμούς του. Η εκδήλωση της καπιταλιστικής κρίσης με την κατάρρευση της Lehmann Brothers και τα προγράμματα διάσωσης των τραπεζών (28 δις διέθεσε η κυβέρνηση Καραμανλή) στενεύουν τον ορίζοντα των νέων. Η οσμή της αντιδραστικής σαπίλας του αστικού πολιτικού συστήματος, το οποίο πιάστηκε στα πράσα στο Βατοπέδι, προκαλεί ασφυξία. Η νεολαία της εκπαίδευσης στο πρόσωπο του Γρηγορόπουλου βλέπει την πιο ωμή και αποκρουστική όψη της καθημερινής «δολοφονίας» της νέας γενιάς στα σχολεία και τα πανεπιστήμια των καταναγκασμών, της εξετασιομανίας, της εκμηδένισης της δημιουργικότητας, του ελεύθερου χρόνου, της αβέβαιης προοπτικής. Το αστικό στρατόπεδο κυριαρχεί, αλλά κυριαρχεί με αποκρουστικό τρόπο. Χωρίς θετικό αξιακό πρότυπο και σχέδιο για τη βελτίωση της ζωής της εργατικής τάξης και της νεολαίας!
Οι καθημερινές συγκρούσεις με την αστυνομία, τα αιτήματα για αφοπλισμό της και η κατάργηση των ΜΑΤ, όλο το περιρρέον αντικατασταλτικό δημοκρατικό πνεύμα -ιδιαίτερα στο μαθητικό κίνημα- αποτέλεσε δίοδο για τη συμμετοχή στο Δεκέμβρη ενός σημαντικού τμήματος των πιο καταπιεσμένων και περιθωριοποιημένων τμημάτων της ελληνικής κοινωνίας. Μετανάστες δεύτερης γενιάς, Ρομά πλαισίωναν τα μπλοκ των σχολείων ή το μπλακ μπλοκ. Σε αντίθεση λοιπόν με τις εξεγέρσεις στα Παρισινά Προάστια ή το Λος Άντεζελες, σε αντίθεση με τα κινήματα της νεολαίας της εκπαίδευσης που ξέσπαγαν ανά τακτά χρονικά διαστήματα στις χώρες της ΕΕ, το σύστημα στην περίπτωση του ελληνικού Δεκέμβρη δεν είχε να τα βάλει με το τάδε ή το δείνα τμήμα της νέας γενιάς. Αλλά με ένα καθολικό νεολαιίστικο ρεύμα που έδειχνε ότι μπορεί να αποκτήσει βαθύτερα αντισυστημικά χαρακτηριστικά. «Κάτω η κυβέρνηση των δολοφόνων», «Στις τράπεζες λεφτά – στη νεολαία σφαίρες», «Το αίμα κυλάει εκδίκηση ζητάει», «Μπάτσοι-γουρούνια-δολοφόνοι», αυτά είναι τα συνθήματα κραυγή-καταγγελία της νέας γενιάς σε δρόμους γεμάτους δακρυγόνα, κόκκινες και μαύρες σημαίες, φωνές νέων που συντονίζουν την κίνηση των μαζών. Κι ο δρόμος γίνεται πεδίο σκληρής δοκιμασίας των δυνάμεων καταστολής, όπου πολλές φορές φαίνεται να χάνουν τον έλεγχο!
Η προγραμματισμένη στις 10 Δεκέμβρη εθιμοτυπική απεργία της ΓΣΕΕ για τον προϋπολογισμό, αποκτά άλλο χαρακτήρα. Οι καθημερινές συγκρούσεις της νέας γενιάς που προηγούνται αυτής, τη μετατρέπουν σε πύλη συνάντησης της εργατικής τάξης με τη νεολαία. Σε γεγονός ικανό να βαθύνει το χάσμα της κυβέρνησης με την πλειοψηφία της κοινωνίας και να εντείνει την αποσταθεροποίηση. Η ΓΣΕΕ, πριν καν προλάβει ο Καραμανλής να το ζητήσει, ακυρώνει την απεργιακή πορεία. Θύελλα ξεσηκώνεται στο νεολαιίστικο κίνημα, ενώ πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται από πρωτοβάθμια σωματεία για να ανατραπούν οι σχεδιασμοί του αστικοποιημένου συνδικαλισμού. 14 πρωτοβάθμια σωματεία πραγματοποιούν συγκέντρωση στο Μουσείο και με απεργιακή πορεία ενώνονται με τις διαδηλώσεις των νέων. Στη Θεσσαλονίκη η πορεία των φοιτητών προσέρχεται στη συγκέντρωση του ΕΚΘ, καταλαμβάνει την εξέδρα και τα μικρόφωνα και καλεί τους παρευρισκόμενους σε πορεία. Η ίδια ιστορία επαναλαμβάνεται στις 18 Δεκέμβρη όπου η ΓΣΕΕ ξανακαλεί σε απεργία, χωρίς διαδήλωση. 30.000 διαδηλώνουν αψηφώντας την κυβέρνηση και τη ΓΣΕΕ και συγκρούονται με τις δυνάμεις καταστολής.
Σε όλη την Ελλάδα η νέα εργατική βάρδια έχει ισχυρή παρουσία και με πολύμορφους τρόπους. Η παράλυση των εμπορικών-τουριστικών κέντρων στις μεγάλες πόλεις –ιδιαίτερα στην Αθήνα– η πυρπόληση του χριστουγεννιάτικου δέντρου στο Σύνταγμα, αποτελούν πράξεις χλευασμού του ψεύτικου εορταστικού καταναλωτικού κλίματος αλλά και μια ημισυνειδητή πράξη μπλοκαρίσματος της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Μια εργατική μαχητική μορφή πάλης με πρόθεση την επίδραση στην οικονομία, στους κλάδους που απασχολείται μαζικά η νέα γενιά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ύστερα από όλα αυτά για πρώτη φορά επιχειρήθηκε από τα πρωτοβάθμια σωματεία και την εργατική συνέλευση της Νομικής παρέμβαση την Κυριακή 29 Δεκέμβρη ενάντια στο άνοιγμα των καταστημάτων τις Κυριακές ούτε και το γεγονός ότι αυτό το εργατικό ρεύμα, μετά τη δολοφονική επίθεση στην Κωνσταντίνα Κούνεβα, συγκρότησε την Πρωτοβουλία αλληλεγγύης Πρωτοβάθμιων Σωματείων.
Η παρουσία της νέας βάρδιας είναι αυτή που υποβοηθά μαζί με τις μαζικότατες μαθητικές κινητοποιήσεις το πνεύμα της εξέγερσης να διαδοθεί στις γειτονιές της Αθήνας. Μετά την πρώτη βδομάδα, δεν είναι μόνο το κέντρο το οποίο πολιορκείται. Η δράση των μαζών διαχέεται σε όλο τον αστικό ιστό διαμορφώνοντας άπειρα συμβάντα, μικρότερες ή μεγαλύτερες κινητοποιήσεις που συνδέουν την εξέγερση με τοπικά προβλήματα. Αντικαπιταλιστικές κινήσεις πόλεις, αναρχικές ομάδες συμβάλλουν στη δημιουργία τοπικών κέντρων αγώνα, φύτρα νέων συλλογικοτήτων που θα αναπτυχθούν περαιτέρω μετά την εξέγερση, όπως ο Ελεύθερος Γαλαξίας στη Νέα Σμύρνη, η κατάληψη της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης κλπ.
Αγωνιστικές δράσεις θα συνεχιστούν μέχρι και μέσα στις γιορτές. Στο καθιερωμένο ραντεβού για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των κρατουμένων -έξω από τις φυλακές Κορυδαλλού- συμμετέχουν 700 άτομα, ενώ η νεολαία της εκπαίδευσης ανανεώνει το ραντεβού της για τις 9 Γενάρη, μέρα τιμής στη μνήμη του αγωνιστή Ν. Τεμπονέρα. Ακόμα κι όταν όλα έδειχναν να έχουν ησυχάσει, το αποτύπωμα του Δεκέμβρη ήταν βαθύ…
Η εκλογική «διέξοδος» και το «δεν θα σπάσει ούτε τζάμι»
Η ρεφορμιστική αριστερά στα γεγονότα του Δεκέμβρη αποκαλύπτει τη στρατηγική ανεπάρκειά της. Μέσα σε μια νεολαιίστικη εξέγερση που βάζει στο στόχαστρο την αστυνομία, πλήθος κρατικούς μηχανισμούς, το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του, αλλά και όψεις του ίδιου του καπιταλισμού ως κοινωνικό σύστημα, η απάντηση τους –παρά τις διακηρύξεις– υποκλινόταν τελικά στην αστική νομιμότητα, τον κοινοβουλευτισμό, τη ρηχή καταγγελία και διαμαρτυρία. Τι άλλο πέρα από αυτό εκφράζουν οι δηλώσεις της τότε γ.γ. του ΚΚΕ Παπαρήγα περί της «γνήσιας λαϊκής εξέγερσης κατά την οποία δε θα σπάσει ούτε τζάμι». Τι άλλο πέρα από αυτό εκφράζουν οι προσπάθειες του ΣΥΡΙΖΑ δήθεν να πολιτικοποιηθεί ο αγώνας των νέων βάζοντας ζήτημα προκήρυξης εκλογών. Στην πραγματικότητα και οι δύο επιχειρούσαν με τα δικά τους μέσα και πρακτικές –άλλοτε πιο κομματικές και άλλοτε πιο κινηματικές- να απευθυνθούν από τη μία στις τάσεις υποταγής εντός του εκτινασσόμενου όμως νεολαιίστικου κινήματος και από την άλλη στα αρκετά μειοψηφικά -σε συνθήκες έντονης κοινωνικο-πολιτικής πόλωσης- αμήχανα και ταλαντευόμενα στρώματα της εργατικής τάξης και σε τμήματα μικροαστών της επιρροής τους που έβλεπαν με ιδιαίτερη καχυποψία την εξέγερση.
Από την άλλη πλευρά στο προσκήνιο έρχονται οι σημαντικές καθυστερήσεις στη μετωπική πολιτική συγκρότηση της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, το αναιμικό ρίζωμά της σε κρίσιμους μαζικούς χώρους της νέα γενιάς (μαθητικό κίνημα, πληβειακή νεολαία) καθώς και στους κρίσιμους κλάδους της οικονομίας. Για να ανέβει επίπεδο συνολικά η αντιπαράθεση με την κυβέρνηση του Καραμανλή αλλά και όλους τους μηχανισμούς του αστικού συνασπισμού εξουσίας, χρειαζόταν να μεταλαμπαδευθεί το εξεγερτικό πνεύμα μέσα στους χώρους δουλείας, να επιβληθεί η κοινή δράση όλων των μαχόμενων δυνάμεων του κινήματος γύρω από ανατρεπτικούς πολιτικούς στόχους που να επιβάλλουν την αποδυνάμωση των κατασταλτικών μηχανισμών, κατακτήσεις σε παιδεία και εργασία. Μέτρησε όμως και η καθυστέρηση στην επαναθεμελίωση της κομμουνιστικής προοπτικής, της οργάνωσης που τη μετατρέπει σε υλική δύναμη του ταξικού αγώνα σήμερα, προσανατολίζοντας τον ως τα απώτερα όρια που είναι δυνατά σε κάθε καμπή, που στρατεύει τους νέους σε μια ριζικά εναλλακτική προοπτική από το σύστημα της εκμετάλλευσης και της αλλοτρίωσης.
Στις 31 Γενάρη του 2009 στο Σπόρτινγκ γίνεται μια μαζική συγκέντρωση-συζήτηση του ευρύτερου δυναμικού της αντικαπιταλιστικής επαναστατικής Αριστεράς. Θα ακολουθήσει κύκλος αντικαπιταλιστικών συνελεύσεων σε όλη τη χώρα και τον Φλεβάρη γεννιέται η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, φιλοδοξώντας να κερδίσει ένα μέρος του χαμένου χρόνου. Το κενό του σύγχρονου προγράμματος και κόμματος θα περάσουν αρκετά χρόνια για να τεθεί συνειδητά επί τάπητος.
