Από το νέο βιβλίο Έχουμε δίκιο να εξεγειρόμαστε: Η επικαιρότητα του Μάη του ‘68
Ο κομμουνισμός, σύμφωνα με τις τελευταίες παρεμβάσεις του Λένιν και του Μάο της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης, πρέπει ταυτόχρονα να αποκατασταθεί και να επαναπροσδιοριστεί
Στις 2 Μαΐου 2018 κυκλοφόρησε στη Γαλλία από τις εκδόσεις Fayard, ένα βιβλιαράκι του σημαντικού φιλόσοφου, θεατρικού συγγραφέα και μυθιστοριογράφου Αλέν Μπαντιού, ο οποίος συμμετείχε ενεργά στα γεγονότα, με τίτλο Έχουμε δίκιο να εξεγειρόμαστε: Η επικαιρότητα του Μάη του ‘68. Ο Μπαντιού υποστηρίζει πως υπήρξε ο φοιτητικός και μαθητικός Μάης του ‘68, ο εργατικός Μάης, ο ελευθεριακός Μάης και ο τέταρτος Μάης του ‘68, ο πιο ουσιαστικός, που έθεσε το θεμελιώδες ερώτημα: «Τι είναι πολιτική;» Το Πριν δημοσιεύει σήμερα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου:
Δέκα χρόνια μετά τον Μάη του 68, η διαδικασία της ένωσης της Αριστεράς και η εκλογή του Μιτεράν, επέβαλλαν την επιστροφή στο κλασικό μοντέλο: τα κόμματα της αριστεράς κυβερνούν, αν μπορούν, τα συνδικάτα διεκδικούν, οι διανοούμενοι «διανοουμενίζουν», οι εργάτες είναι στο εργοστάσιο κλπ. Σε μια μεγάλη μερίδα του λαού προκλήθηκε μια αρκετά σύντομη ψευδαίσθηση μεταξύ 1980 και 1983. Οι νέες γενιές χρειάστηκε να ξαναμάθουν με οδυνηρό τρόπο πως η Αριστερά δεν είναι ποτέ μια νέα ευκαιρία της πολιτικής ζωής. Είναι πάντα το φάντασμα ενός νεκρού που χαρακτηρίζεται από τα έντονα σημάδια της σήψης. Το 1982-1983 το είδαμε καλά, με την «λιτότητα», τους απεργούς εργάτες του Ταλμπό που αντιμετωπίστηκαν ως σιίτες τρομοκράτες, από τότε κιόλας, τη δημιουργία κέντρων κράτησης, τα διατάγματα κατά της οικογενειακής μετανάστευσης, και την τροχοδρόμηση από τον Μπερεγκοβουά μιας οικονομικής απελευθέρωσης χωρίς προηγούμενο, που ξεκινούσε με την ένταξη της Γαλλίας στον πιο άγριο παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό.
Τελικά όμως, μπορούμε να πούμε πως βρισκόμαστε πάντα στο χάσμα των δύσκολων ερωτήσεων που άνοιξαν με τον Μάη του 68. Από την άποψη της πολιτικής, του ορισμού της, του οργανωμένου μέλλοντός της είμαστε «σύγχρονοι» του 68, με μια πολύ ισχυρή έννοια του όρου. Φυσικά ο κόσμος άλλαξε, οι κατηγορίες άλλαξαν, φοιτητική νεολαία, εργάτες, αγρότες, όλα αυτά σημαίνουν άλλα πράγματα σήμερα, οι κυρίαρχες συνδικαλιστικές και κομματικές οργανώσεις εκείνης της εποχής είναι σήμερα ρημαγμένες. Έχουμε, ωστόσο, το ίδιο πρόβλημα. Είναι πρόβλημα της εποχής μας αυτό που έβαλε στην ημερήσια διάταξη ο τέταρτος Μάης, ότι, δηλαδή, ο κομμουνισμός, σύμφωνα με τις τελευταίες παρεμβάσεις του Λένιν και του Μάο της κινέζικης πολιτιστικής επανάστασης, πρέπει ταυτόχρονα να αποκατασταθεί και να επαναπροσδιοριστεί.
Εμείς, οι στρατευμένοι της δεκαετίας του 60 και του 70 κι ακόμα και του 80 και αργότερα, δεν χρειαστήκαμε την κατάρρευση της ΕΣΣΔ στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 για να το μάθουμε. Αμέτρητα καινούργια πράγματα , τόσο σε επίπεδο σκέψης όσο και πρακτικών που συνδέονται διαλεκτικά μαζί της, μπήκαν σε πειραματισμό, επιχειρήθηκαν, δοκιμάστηκαν. Κι αυτό εξακολουθεί να γίνεται, χάρη στην ενέργεια, που συχνά συνοδεύεται με τη φανερή μοναξιά, μιας χούφτας στρατευμένων ανθρώπων, διανοούμενων και εργατών μαζί. Είναι οι φρουροί του μέλλοντος και αυτοί που το φροντίζουν. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να πούμε πως λύθηκε το πρόβλημα των νέων μορφών οργάνωσης κατάλληλων για την σύγχρονη αντιμετώπιση των πολιτικών ανταγωνισμών. Είναι όπως στην επιστήμη: για όσο διάστημα ένα πρόβλημα δεν έχει λυθεί, έχετε κάθε είδους ανακαλύψεις ως αποτέλεσμα της αναζήτησης της λύσης του. Κάποιες φορές ολόκληρες θεωρίες έρχονται στο φως γι αυτόν τον λόγο, το πρόβλημα όμως ως τέτοιο παραμένει. Έτσι, πολλοί πολύ μεγάλοι μαθηματικοί παρέμειναν «σύγχρονοι» του Φερμάτ (ανθρώπου του 17ου αιώνα) έως ότου ο Γουάιλς βρήκε τελικά τη λύση, λίγα χρόνια πριν. Μπορούμε να ορίσουμε με τον ίδιο τρόπο την «επικαιρότητά» μας με τον Μάη του ‘68, που μπορεί επίσης να ονομαστεί: πίστη στον τέταρτο Μάη του ‘68.
Αρχικά, είναι καθοριστικής σημασίας να διατηρήσουμε την ιστορική υπόθεση για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τον νόμο του κέρδους και του ιδιωτικού συμφέροντος. Για όσον καιρό είμαστε πεπεισμένοι πως δεν πρόκειται να τελειώνουμε με αυτά, πως αυτός είναι ο νόμος του κόσμου, καμιά χειραφετητική πολιτική δεν είναι εφικτή. Αυτό πρότεινα να ονομάσουμε κομμουνιστική υπόθεση. Στην πραγματικότητα η κομμουνιστική υπόθεση είναι έντονα αρνητική, γιατί είναι πιο ασφαλές και πιο σημαντικό να πούμε πως ο κόσμος έτσι όπως είναι δεν είναι απαραίτητος, παρά να πούμε «στο κενό» πως ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Δεύτερον, πρέπει να προσπαθήσουμε να διαφυλάξουμε τις λέξεις της δικής μας γλώσσας, ενώ δεν τολμάμε πια να προφέρουμε αυτές τις λέξεις που ήταν κτήμα όλων τον Μάη του ‘68. Μας λένε: «Ο κόσμος άλλαξε επομένως δεν μπορείτε πια να τις εκφέρετε. Ξέρετε πως ήταν μια γλώσσα ψευδαίσθησης και τρόμου.» Φυσικά και μπορούμε! Μπορούμε! Οφείλουμε να το πράξουμε! Το πρόβλημα παραμένει, οφείλουμε επομένως να μπορούμε να προφέρουμε αυτές τις λέξεις. Σε εμάς εναπόκειται η κριτική και η νέα νοηματοδότησή τους. Οφείλουμε να μπορούμε να λέμε ακόμα «λαός», «εργάτης», «κατάργηση της ιδιοκτησίας» κλπ. χωρίς να θεωρούμε οι ίδιοι τους εαυτούς μας παλιομοδίτες. Οφείλουμε να τελειώνουμε με την γλωσσική τρομοκρατία που μας παραδίδει στους εχθρούς.
Τέλος, οφείλουμε να γνωρίζουμε πως κάθε πολιτική είναι οργανωμένη και πως αναμφίβολα το πιο δύσκολο ερώτημα στο οποίο καλούμαστε να απαντήσουμε, μέσα από πολυμορφικούς πειραματισμούς, που άρχισαν ήδη από το ‘68, είναι να γνωρίζουμε τι είδους οργάνωση χρειαζόμαστε. Γιατί το κλασικό σύστημα του κόμματος, που στηρίζεται στις κοινωνικές επαφές και του οποίου οι πιο σημαντικοί «αγώνες» είναι οι εκλογικοί, είναι ένα δόγμα που έδωσε ό,τι ήταν να δώσει. Έχει φθαρεί, δεν μπορεί πια να λειτουργήσει, παρά τα σπουδαία πράγματα που μπόρεσε να δώσει, ή να συντροφέψει, ανάμεσα στα 1900 και στα 1960.
Η αφοσίωσή μας στον Μάη του ‘68, ασκείται σε δύο επίπεδα. Σε επίπεδο ιδεολογίας και ιστορίας, οφείλουμε να κάνουμε τον δικό μας απολογισμό του 20ου αιώνα, ώστε να επαναδιατυπώσουμε ένα στρατηγικό όραμα, που να εντάσσεται στις συνθήκες της εποχής μας, μετά την αποτυχία των σοσιαλιστικών κρατών. Εξ’ άλλου, γνωρίζουμε πως έχουν αναληφθεί πειραματισμοί σε τοπικό επίπεδο, πολιτικές μάχες, βάσει των οποίων δημιουργούνται νέες μορφές οργάνωσης. Πρέπει να συμμετέχουμε σε αυτές και να τις φωτίσουμε υπό την οπτική της κομμουνιστικής υπόθεσης.
Απόδοση από τα γαλλικά Ευαγγελία Φρυδά
http://prin.gr/new/2019/12/alainbadiou1/
http://prin.gr/new/2020/01/alainbadiou2/