Πρόσφυγες, μετανάστες και νέα βαρβαρότητα

Γράφουν:

Μαρία Μπικάκη

Μπάμπης Συριόπουλος

Η καπιταλιστική βαρβαρότητα της σύγχρονης εποχής ξεδιπλώνεται με καθρέφτη το προσφυγικό. Ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες μπήκαν στην ΕΕ το 2015, φέρνοντας στην επιφάνεια τον αντιδραστικό χαρακτήρα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, που έχει παίξει μεγάλο ρόλο στις αιτίες που τους ξεριζώνουν: ιμπεριαλιστικές πολεμικές επεμβάσεις, οικονομική λεηλασία από τις πολυεθνικές, θρησκευτικός σκοταδισμός κ.λπ.

Η εποχή των προσφύγων: 60 εκατομ. παγκόσμια

Ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να γίνουν πρόσφυγες έχει ξεπεράσει παγκοσμίως κατά πολύ τον αριθμό-ρεκόρ των 60 εκατομμυρίων. Το μεγαλύτερο ποσοστό εξαιτίας των πολέμων και το αμέσως επόμενο λόγω πολιτικών και άλλων διώξεων. Μεγάλες, αναγκαστικές μετακινήσεις ανθρώπων οφείλονται στους συνεχιζόμενους πολέμους σε Συρία, Ιράκ, Αφγανιστάν, Σομαλία, Υεμένη, Νότιο Σουδάν, Μπουρούντι, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία, Κονγκό, Ουκρανία και αλλού. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, που δίνει αυτά τα στοιχεία, αναφέρει ότι «πολλοί θα αναγκαστούν να ζουν ως πρόσφυγες επί χρόνια. Εάν κάποιος αναγκαστεί να γίνει πρόσφυγας σήμερα, οι πιθανότητες να μπορέσει να επιστρέψει σπίτι του είναι μικρότερες τώρα απ’ ό,τι τα τελευταία 30 χρόνια».

Περίπου 34 εκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζονταν οι εκτοπισμένοι μέσα στις χώρες τους. Ο πόλεμος στη Συρία από το 2011 παραμένει ένας βασικός συντελεστής της αύξησης της αναγκαστικής μετακίνησης των ανθρώπων. Από τα 25 εκατομμύρια πληθυσμού, τώρα 7,6 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες μέσα στην ίδια τη χώρα τους και περισσότεροι από 4,2 εκατομμύρια Σύροι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα.

Και πώς να μην αυξάνουν οι αριθμοί των προσφύγων όταν εξαιτίας των πολέμων διαρκείας οι νεκροί στη Συρία είναι 271.138 στον 5ετή πόλεμο (79.106 είναι άμαχοι, εκ των οποίων 13.500 παιδιά και 8.760 γυναίκες), περίπου 946.000-1.200.000 Ιρακινοί από την επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ και μετά (συν 4.423 νεκροί και 31.951 τραυματίες από την πλευρά των Αμερικανών και των συμμάχων τους). Ενώ στο Αφγανιστάν (που θέλουν να θεωρηθεί μη εμπόλεμη χώρα) μόνο το 2015 βρήκαν το θάνατο ή τραυματίστηκαν 11.002 άμαχοι, με ένα στα τέσσερα θύματα της σύγκρουσης να είναι παιδιά.

Οι πρόσφυγες που έφτασαν το 2015 στις χώρες της Ευρώπης από ξηρά και θάλασσα υπολογίζονται σε 1.005.504. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, εισήλθαν από έξι χώρες: την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Κύπρο. Ο μεγαλύτερος αριθμός αφίξεων, 816.752, καταγράφηκε στη χώρα μας. Στο σύνολο των μεταναστών και των προσφύγων, οι προερχόμενοι από τη Συρία έφθασαν τις 455.000, ενώ από το Αφγανιστάν τις 186.000.

Οι Σύροι πρόσφυγες στον Λίβανο αποτελούν το 19,6% του πληθυσμού, στην Ιορδανία το 6,6% και στην Τουρκία φτάνουν 2,5 εκατομμύρια. Ενώ οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 500 εκατομμυρίων ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος του 1 εκατομμυρίου προσφύγων, που αντιστοιχεί στο 2% του πληθυσμού τους.

Και έτσι η πολιτισμένη Ευρώπη πετά στον κάλαθο των αχρήστων τις υποχρεώσεις της από τις διεθνείς Συνθήκες για την προστασία των θυμάτων των πολέμων και τσαλαπατά το ανθρώπινο δίκαιο.

Στην ιστορική διαδρομή της αν­θρωπότητας, τα εκμεταλλευτι­κά συστήματα με τους κατα­κτητικούς πόλεμους και τις αποικίες επέβαλλαν μετακι­νήσεις πληθυσμών, με ακραία μορφή μετα­κίνησης το δουλεμπόριο, ενώ αίτια αποτελού­σαν και οι φυσικές καταστροφές. Στον καπι­ταλισμό έχουμε κάποια νέα χαρακτηριστικά στις μετακινήσεις. Συγκροτείται η εργατική τάξη, που από τη μια είναι αντικείμενο εκμε­τάλλευσης και από την άλλη υποκείμενο πα­ραγωγής υπεραξίας, και αναγκάζεται βίαια σε μετανάστευση για να εξασφαλίσει δουλειά και να γλιτώσει από τη φτώχεια, τους πολέμους και τις διώξεις, αλλάζοντας τόπο διαμονής, ακόμα και ηπείρους.

Στην εποχή του ιμπεριαλι­σμού, οι πόλεμοι για τον έλεγ­χο των αγορών και την αντα­γωνιστική κυριαρχία αποκτούν νέα, καταστροφικότερα χαρα­κτηριστικά. Παγκοσμιοποιού­νται, καταστρέφουν παραγωγι­κές δυνάμεις, ανάμεσά τους και την πρώτη παραγωγική δύνα­μη, την εργατική τάξη, με μαζι­κή εξόντωση στα μέτωπα και στον άμαχο πλη­θυσμό, δημιουργούν μαζικούς ξεριζωμούς. Το κεφάλαιο προσβλέπει σε νέα πεδία ανά­πτυξης πάνω στα ερείπια των πολέμων.

Ειδικά γύρω από τον Α΄ και τον Β΄ Πα­γκόσμιο Πόλεμο έχουμε πάλι μαζικές μετα­κινήσεις. Από την Ελλάδα φεύγουν αγρότες και εργάτες αναζητώντας δουλειά σε όλα τα σημεία της υφηλίου, στην Αμερική, στην Αυ­στραλία, γεμίζουν τα ορυχεία του Βελγίου και τις φάμπρικες της Γερμανίας. Ενώ και σήμε­σήμε­ρα από την Ελλάδα χιλιάδες έχουν μετανα­στεύσει για να βρουν δουλειά.

Με το φαινόμενο της μετανάστευσης ασχολήθηκαν οι πρώτοι διανοητές της εργα­τικής τάξης. Ο Μαρξ το 1866, με αφορμή το σχέδιο εργοδοτών να φέρουν στο Λονδίνο ερ­γάτες απ’ το Βέλγιο, τη Γαλλία ή την Ελβετία, για να χτυπήσουν τους διεκδικητικούς αγώ­νες Άγγλων εργατών, ανέφερε σε ένα κείμενο με τον τίτλο «Προειδοποίηση εκ μέρους του Κεντρικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ένω­σης Εργατών» ότι : «Ο σκοπός αυτής της ει­σαγωγής εργατών είναι ο ίδιος με την εισαγω­γή Ινδών κούληδων στην Τζαμάικα, δηλαδή η διατήρηση της δουλείας» και προειδοποι­ούσε ότι: «Αν οι εργοδότες του Εδιμβούργου πετύχουν, μέσω της εισαγωγής Γερμανών ερ­γατών, να εξουδετερώσουν τις παραχωρήσεις που ήδη έχουν κάνει, αυτό θα έχει αναπόφευ­κτα τον αντίκτυπό του και στην Αγγλία. Και αυτοί που θα υποφέρουν περισσότερο θα εί­ναι οι ίδιοι οι Γερμανοί εισαγόμενοι εργάτες· όντας τελείως αβοήθητοι σε μια ξένη χώρα, θα βυθιστούν σύντομα στο επίπεδο ενός πα­ρία»· και καλούσε: «Είναι ζήτημα τιμής για τους Γερμανούς εργάτες ν’ αποδείξουν στους εργάτες των υπόλοιπων χωρών ότι κι αυτοί, όπως οι αδελφοί τους στη Γαλλία, στο Βέλγιο και στην Ελβετία, γνωρίζουν πώς να υπερα­σπιστούν τα κοινά συμφέροντα της τάξης τους και δεν θα γίνουν υποτακτικά όργανα του κε­φαλαίου στον αγώνα του ενάντια στην εργα­τική τάξη». Το κάλεσμα είχε απήχηση και οι Γερμανοί εργάτες δεν δούλεψαν ως απεργο­σπάστες στην Αγγλία.

Ο Ένγκελς στο Η κατάσταση της εργατι­κής τάξης στην Αγγλία, αναφέροντας τη με­τανάστευση περίπου ενός εκατομμυρίου Ιρ­λανδών εργατών στις βιομηχανικές πόλεις της Αγγλίας, δηλώνει ότι χρειάζεται να διε­ρευνηθούν περισσότερο οι αιτίες και τα απο­τελέσματα αυτής της μετανάστευσης. Εντοπί­ζει ότι υπάρχει διόγκωση του εφεδρικού στρα­τού των ανέργων, οι Ιρλανδοί χρησιμοποιούνται για χτύπη­μα και συρρίκνωση των εργα­τικών δικαιωμάτων, διαβιούν σε άθλιες συνθήκες, εξωθού­νται στο περιθώριο και στην εξαθλίωση, αναπτύσσουν υπο­βαθμισμένα χαρακτηριστικά και λειτουργούν ανταγωνιστι­κά με τους ντόπιους εργάτες. Αυτές οι ρήσεις διαστρεβλώ­νονται από ορισμένους σήμερα, που επικα­λούνται ότι ο Μαρξ και ο Ένγκελς ήταν κατά των μεταναστών.

Ο Λένιν, εξετάζοντας το φαινόμενο το 1913, αναφέρει: «Ο καπιταλισμός έχει δημι­ουργήσει μια ειδική μορφή μετανάστευσης των λαών προς τις ραγδαία αναπτυσσόμενες βιομηχανικές χώρες, που προσελκύουν ερ­γάτες από τις καθυστερημένες χώρες, χρη­σιμοποιώντας μηχανικό εξοπλισμό σε μεγά­λη κλίμακα και εκτοπίζοντας τις καθυστερημένες χώρες από την παγκόσμια αγορά […]. Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες περιπλα­νώνται εκατοντάδες και χιλιάδες βέρστια. Ο αναπτυγμένος καπιταλισμός τούς τραβά βίαια στην τροχιά του, τους αποσπά από τις απόμα­κρες περιοχές στις οποίες ζουν, τους καθιστά συμμετέχοντες στην κοσμοϊστορική κίνηση και τους φέρνει αντιμέτωπους με την ισχυ­ρή, ενωμένη και διεθνή τάξη των ιδιοκτητών του εργοστασίου. Δεν μπορεί να υπάρξει κα­μία αμφιβολία ότι μόνο η έσχατη ένδεια ανα­γκάζει τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και ότι οι καπιταλι­στές εκμεταλλεύονται τους μετανάστες εργαζόμενους με τον πιο επαίσχυντο τρόπο. Αλλά μόνο αντιδραστικοί μπο­ρούν να κλείνουν τα μάτια τους στην προοδευτική σημασία της σύγχρονης αυτής μετανάστευσης των λαών. Η χει­ραφέτηση από το ζυγό του κεφαλαί­ου είναι αδύνατη χωρίς την παραπέρα ανάπτυξη του καπιταλισμού και χωρίς την ταξική πάλη που βασίζεται σε αυτό. Και σ’ αυτήν ακριβώς την πάλη τρα­βάει ο καπιταλισμός τις μάζες των ερ­γαζομένων όλου του κόσμου, ανατρέ­ποντας τις απαρχαιωμένες και ξεπερασμένες συνήθειες της τοπικής ζωής, τους εθνικούς φραγμούς και τις προκαταλήψεις, συνενώνο­ντας τους εργάτες όλων των χωρών σε τερά­στιες φάμπρικες και στα ορυχεία στην Αμερι­κή, τη Γερμανία και ούτω καθεξής».

Οι προσεγγίσεις και στις δύο εποχές είχαν δίκιο. Στόχευαν, χωρίς ωραιοποιήσεις, στην ενότητα του παγκόσμιου προλεταριάτου, στην ανάδειξη της ανάγκης για κοινή διεθνιστική πάλης της εργατικής τάξης, στην υπεράσπι­ση των εργατικών συμφερόντων, στην υπέρ­βαση των εθνικών διαχωρισμών για την κοι­νωνική επανάσταση.

Διαπιστώνουμε και σήμερα ότι το φαι­νόμενο της μετανάστευσης και της προσφυ­γιάς περικλείει και κινδύνους και δυνατότη­τες. Έχουμε να αναμετρηθούμε με τις δυσκο­λίες της επικοινωνίας και να τις ξεπεράσου­με, με τη διαφορετική γλώσσα, με τον κατα­κερματισμό που θέλουν να επιβάλουν οι κα­πιταλιστές, με τις διαφορές στο μέγεθος και στην ποιότητα των αναγκών, που καθιστούν ­ πιο ευάλωτους σε πιέσεις και πιο δύσκολους στην οργάνωση τους μετανάστες εργάτες. Από την άλλη, έχουμε τη συμβολή των προσφύ­γων και των μεταναστών ως συνδετικού κρί­κου των εργατών από τις νέες χώρες υποδο­χής με τους εργάτες των χωρών προέλευσης.

Τώρα, στην εποχή του ολοκληρωτικού κα­πιταλισμού, με την επέκταση και την ένταση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής σε όλο τον κόσμο, τη γιγάντωση των πολυεθνι­κών, πολυκλαδικών μονοπωλίων, τη συγκρό­τηση των ιμπεριαλιστικών ολοκληρώσεων, την παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου, η ερ­γατική τάξη συντρίβεται, τα δικαιώματα αμφι­σβητούνται και οι κατακτήσεις που είχαν κερ­δηθεί με αιματηρούς αγώνες συρρικνώνονται.

Μεγάλα κομμάτια εργαζομένων μετανα­στεύουν από χώρες με μεγάλα ποσοστά ανερ­γίας και χαμηλούς μισθούς προς άλλες χώ­ρες. Οι μετακινήσεις πληθυσμών της εργατι­κής τάξης καθορίζονται από τα συμφέροντα των αστικών τάξεων, τους σχεδιασμούς του κεφαλαίου για επενδύσεις σε διάφορες περι­οχές, τη φτωχοποίηση χωρών. Στόχος είναι η εξυπηρέτηση της ευελιξίας στη μετακίνηση του εργατικού πληθυσμού, όπως κάνουν και οδηγίες της ΕΕ, που αμφισβητούν τη μόνι­μη κατοικία, η οποία θεωρείται περιοριστική όσον αφορά τις ανάγκες του κεφαλαίου στην κινητικότητα και στη μεγαλύτερη εκμετάλλευ­ση. Στις αιτίες της μετανάστευσης να προσθέ­σουμε και τις αλλαγές στο κλίμα εξαιτίας της ασυδοσίας του κεφαλαίου, με την περιβαλλο­ντική καταστροφή, που ερημώνει ολόκληρες περιοχές με ανομβρία, καταστροφή δασών, συνεπακόλουθο τη φτώχεια, και συντελούν στη μετακίνηση ολόκληρων πληθυσμών.

Αυτό όμως που στιγματίζει καθοριστικά τη σημερινή εποχή είναι η βαρβαρότητα των σύγχρονων πολέμων, που δημιουργούν νέα μαζικά κύματα προσφύγων. Με το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί οξύνονται για το μοίρασμα των σφαιρών επιρροής, ξεσπούν με απίστευτη βι­αιότητα λόγω και της ανάδυσης άλλων φιλό­δοξων ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών κέ­ντρων σε ΗΠΑ και ΕΕ, όπως η Ρωσία και η Κίνα, αλλά και αστικών τάξεων χω­ρών που διεκδικούν να παίξουν ρό­λο τοπικού χωροφύλακα στην περι­οχή τους, όπως η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία κ.λπ. Ταυτόχρονα, έχου­με ένα πισωγύρισμα με τη διάδο­ση και τη συγκρότηση σκοταδιστι­κών κοσμοθεωριών, την εμφάνιση και ενδυνάμωση υπεραντιδραστι­κών δυνάμεων, που τροφοδοτούν εμφύλιες, εθνικές και θρησκευτικές συγκρούσεις και παίρνουν ακόμα και μορφή κρατικής συγκρότησης, όπως ο ISIS. Σε ένα κουβάρι πολύ­πλοκων αντιθέσεων εμπλέκονται συμφέροντα ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και αστικών τάξε­ων των περιοχών με στήριξή τους από κινή­ματα καταπιεσμένων ενάντια σε καταπιεσμέ­νους. Πόλεμοι που μπορεί να διεξάγονται και «δι’ αντιπροσώπων», ακόμα και με εταιρείες και μισθοφόρους, πόλεμοι που, ενώ τα συμ­φέροντα και οι αιτίες τους ξεκινούν από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα, διεξάγονται στις πε­ριφέρειές τους. Οι τοπικοί πόλεμοι επεκτείνο­νται, μετατρέπονται σε υπερτοπικούς με διάρ­κεια, ως αποτέλεσμα της απεγνωσμένης προ­σπάθειας του κεφαλαίου να ανατάξει τα κέρ­δη του με τον έλεγχο περιοχών, πλουτοπαρα­γωγικών πηγών και δρόμων, την αποδόμη­ση χωρών. Χτυπήματα από την πλευρά των φανατικών φονταμενταλιστών καταφέρονται στην καρδιά ιμπεριαλιστικών κέντρων, όπως στο Παρίσι, στο ρωσικό αεροπλάνο και στις Βρυξέλλες ή παλιότερα στο Λονδίνο.

Η καπιταλιστική βαρβαρότητα της σύγ­χρονης εποχής ξεδιπλώνεται με καθρέφτη το προσφυγικό.

Αντιδραστικός διαχωρισμός

Αδόκιμη η διάκριση μεταξύ προσφύγων και  μεταναστών

Η καθεστωτική προπαγάνδα προβάλλει συνεχώς το δι­αχωρισμό προσφύγων και μεταναστών για να δικαιο­λογήσει τα κλειστά σύνορα και να επιβάλει επαναπροωθήσεις, διαλο­γή, εγκλεισμούς, απελάσεις (που τώρα ονο­μάζονται επανεισδοχές), μη πρόσβαση στο άσυλο, αυστηροποίηση κριτηρίων και τη μη απόδοση προστασίας αρχικά στους δεύτε­ρους και τελικά σε όλους. Έχουν διαφορές οι πρόσφυγες από τους μετανάστες και ποιες είναι αυτές; Οι διαχωριστικές γραμμές ανά­μεσα σε πρόσφυγες και οικονομικούς μετα­νάστες στη σημερινή περίοδο είναι αδόκι­μες για όσους αναζητούν προστασία στη χώ­ρα. Εκτός από τις χώρες που αναφέραμε ότι βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, σε μια σειρά άλλες περιοχές υπάρχουν επίσης πο­λεμικές συγκρούσεις (Παλαιστίνη, Κουρδι­στάν, Λιβύη κ.λπ.). Αλλά και σε πολλές χώ­ρες που δεν έχουν πολεμικές συγκρούσεις υπάρχουν διώξεις, βασανιστήρια, φυλακί­σεις, εκτελέσεις, στέρηση πολιτικών, δημο­κρατικών, θρησκευτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών (Ιράν, Αίγυπτος, Σαουδική Αρα­βία κ.λπ.). Από αυτές τις χώρες διωκόμενοι ή όσοι κινδυνεύουν με διώξεις γίνονται πο­λιτικοί πρόσφυγες. Από την άλλη, οικονομι­κοί μετανάστες από χώρες που έχουν υπο­στεί βίαιη φτωχοποίηση και αναζητούν δου­λειά και μια καλύτερη ζωή αξίζουν εξίσου το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία να αναζητήσουν δουλειά. Οι πολι­τικοί πρόσφυγες χρειάζονται επιπλέον πρό­νοια για τη στήριξη των ασυνόδευτων, των τραυματιών, των ψυχολογικά καταπονημέ­νων, για την επανένωση των οικογενειών, για την περίθαλψη και τη μέριμνα για τις ευάλω­τες ομάδες. Όλοι όμως, πολιτικοί και οικονο­μικοί πρόσφυγες, όπως και οι ντόπιοι άπο­ροι και άστεγοι, έχουν δικαιώματα στη στέ­γαση, στην περίθαλψη, στη σίτιση, στη μόρ­φωση και στη δουλειά.

Οι άνθρωποι αυτοί της σκοτεινής πλευ­ρά του φεγγαριού είναι οι καταφρονεμένοι της εποχής μας. Με βάση τις ουμανιστικές αξίες του κομμουνιστικού κινήματος και της εργατικής τάξης, που θα απελευθερώσει όλη την κοινωνία από τη βαρβαρότητα της εκμε­τάλλευσης και καταπίεσης, υπάρχει ανάγκη έκφρασης της εργατικής διεθνιστικής αλλη­λεγγύης και προσπάθεια για ένταξη και όχι ενσωμάτωση στο εργατικό κίνημα. Και όπως έλεγε ο Τσε: «Κάθε αληθινός άνθρωπος πρέ­πει να νιώθει στο μάγουλο το δικό του το χαστούκι το δοσμένο αδιάφορο σε ποιον».

Πρόσφυγες: Τι τους ενώνει, τις τους χωρίζει. Ταξική ένταξη

Πολιτικά, οι πρόσφυγες που έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα είναι ένα ανομοιο­γενές μείγμα που μέσα του ξεχωρίζουν συ­νειδητοί αγωνιστές με πλούσιες κινηματι­κές εμπειρίες (από το Κουρδιστάν) έως και συντηρητικά ρεύματα που αναπαράγουν εθνικές και θρησκευτικές διαφορές. Η κοι­νωνική προέλευσή τους βρίσκεται σε εύπο­ρα μεσαία στρώματα μέχρι και σε πληβει­ακά φτωχά λαϊκά και εργατικά στρώματα. Ωστόσο, μετά τη βίαιη φτωχοποίηση που έχουν υποστεί, στην πλειονότητά τους εί­ναι πλέον φτωχοί, σύγχρονοι κολασμένοι αυτής της γης και εν δυνάμει κομμάτι της εργατικής τάξης της χώρας. Πρόσφατη με­λέτη της Κάπα Research κατέγραψε πως τα 2/3 των προσφύγων δηλώνουν οικονομι­κά ενεργοί. Στη χώρα τους απασχολούνταν στη βιοτεχνία (19,6%), στον δημόσιο το­μέα (12,5%), στο εμπόριο (11%), σε τράπε­ζα ή άλλη ιδιωτική επιχείρηση (7,5%), ενώ σε γεωργικά/κτηνοτροφικά επαγγέλματα δραστηριοποιούνταν ένα 10% περίπου. Μό­λις το 21,9% θεωρεί ότι έχει πιθανότητα να βρει δουλειά στην Ελλάδα.

Μετανάστες και πρόσφυγες δεν συγκρο­τούν μια τάξη ή ένα κοινωνικό υποκείμενο από μόνοι τους, αλλά διαχωρίζονται ανά­λογα με την ταξική τους ένταξη στη χώρα υποδοχής. Όσο κι αν υπάρχουν διαφορές (ανισοτιμίες) στον τρόπο κοινωνικής τους ένταξης σε σχέση με τους ντόπιους, δεν παύει αυτή να είναι το αποφασιστικό κρι­τήριο για την τωρινή τους θέση. Χαρακτη­ριστική, η δήλωση για ευνοϊκή μεταχείριση των προσφύγων-δυνάμει επενδυτών που διαθέτουν άνω των 250.000 ευρώ.

Η κατάσταση των προσφύγων και των μεταναστών δεν έχει καμία σχέση με τις προσδοκίες του Νέγκρι: «Η αντίσταση του πλήθους στη σκλαβιά, ο αγώνας εναντίον της δουλείας σε ένα έθνος, σε μια ταυτό­τητα και σε ένα λαό, και άρα η αποσκίρτη­ση από την κυριαρχία και τα όρια που θέ­τει αυτή στην υποκειμενικότητα είναι εντε­λώς θετικά. Ο νομαδισμός και η επιμειξία εμφανίζονται εδώ ως μορφές αρετής, ως οι πρώτες ηθικές πρακτικές στο πεδίο της Αυτοκρατορίας» (Αυτοκρατορία, σ. 480). Το «ευκίνητο πλήθος», όπως το ονομάζει, δεν θαλασσοπνίγεται για να απελευθερώσει την «υποκειμενικότητά» του από τη δουλεία της «ταυτότητας» και του ανήκειν σε ένα έθνος και σε ένα λαό. Φεύγει από τον πό­λεμο, την καταπίεση και τη φτώχεια ανα­ζητώντας απελπισμένα μια καινούργια χώ­ρα και λαό και επιδιώκει να οικοδομήσει νέ­ες ταυτότητες που να συμβαδίζουν με μια ζωή με αξιοπρέπεια.

Μεταφέρουν, επίσης, από τη χώρα κατα­γωγής τους την ταξική τους ένταξη, τις κοι­νωνικές, πολιτικές, ιδεολογικές, θρησκευ­τικές αντιλήψεις που επιδρούν στις διαφο­ρές αντιμετώπισης της καινούργιας κατά­στασης. Τάσεις και συμπεριφορές εκ δια­μέτρου αντίθετες τους διαπερνούν, ανάλο­γες με αυτές των ντόπιων: οι ατομικές λύ­σεις από τη μια και η συλλογική στάση για βελτίωση της θέσης από την άλλη, το όνει­ρο της ατομικής ευημερίας σε έναν βορει­οευρωπαϊκό παράδεισο της αφθονίας από τη μια, ο αγώνας και η αλληλεγγύη μαζί με τους εργαζομένους όπου γης από την άλλη.

Φωτογραφία: Γιάννης Παπανίκος/ FOS PHOTOS