Γιάννης Φραγκούλης
Ένα κοινωνικό-πολιτικό δράμα για την αλλοτρίωση στην εργασία και τα αδιέξοδα της νεοφιλελεύθερης οικονομίας αποτελεί η νέα ταινία του Στεφάν Μπριζέ Ένας Άλλος Κόσμος (Un Autre Monde).
Ο Φιλίπ Λεμέλ είναι διευθυντής σε ένα γαλλικό εργοστάσιο θυγατρικής αμερικάνικης εταιρείας. Δέχεται πιέσεις να κάνει απολύσεις. Βλέπει ότι αυτή η προοπτική είναι αδιέξοδη. Παράλληλα, η οικογένειά του καταρρέει. Στο κείμενο αυτό θα αναφερθούμε κυρίως στις αφηγηματικές και ψυχολογικές δομές που συνθέτουν την κινηματογραφική αφήγηση στη νέα ταινία του Στεφάν Μπριζέ Ένας Άλλος Κόσμος, που παίζεται στους κινηματογράφους.
Το επίπεδο αναφοράς είναι ο Φιλίπ και η Αν Λεμέλ. Ο άντρας είναι διευθυντής του εργοστασίου και η γυναίκα κανονίζει τα του σπιτιού. Αυτοί οι δύο άνθρωποι είναι ο καμβάς όπου «ζωγραφίζεται» το στρες επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Ο Φιλίπ είναι σταθερός, δεν φαίνεται να επηρεάζεται από τις επαγγελματικές και οικογενειακές εντάσεις. Η Αν είναι πιο ευάλωτη. Αυτό που βλέπουμε είναι ένα εύθραυστο πλάσμα που είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Ο κόσμος της έχει διαλυθεί. Η σανίδα σωτηρίας της είναι ο σύζυγός της. Ο Φιλίπ είναι ένα ανενεργό ηφαίστειο. Όλα μπορεί να φαίνονται υπό έλεγχο, αλλά δεν είναι. Στην πραγματικότητα είναι μόνος του. Οι σκηνές στο γυμναστήριο και στο γραφείο του είναι χαρακτηριστικές. Φαίνεται η ψυχολογική του απομόνωση. Η ζωή του έχει γίνει ένα με τη δουλειά. Αυτό είναι το βαρύ φορτίο του. Θα πρέπει να το σηκώσει.
Αυτό το «πρέπει» δεν το καθορίζει αυτός. Περισσότερο είναι τα αφεντικά του που προσδιορίζουν τι θα κάνει στη ζωή του. Πολύ περισσότερο, ποια θα είναι η ζωή της οικογένειάς του. Όλα καταρρέουν, όταν αποδεικνύεται ότι είπε ψέματα στους συνδικαλιστές. Από τη μια στιγμή στην άλλη έχει γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος. Και είναι όντως τράγος, γιατί είναι αυτός που σέρνει την τραγωδία, ο τραγωδός. Οι δύο κορυφαίοι είναι το ζευγάρι. Ο γιός τους είναι το σώμα στο οποίο εγγράφεται αυτή η βία, έτσι όπως αντανακλάται από τους γονείς του. Αυτό το αδιέξοδο ανεβάζει το υστερικό του και του δημιουργεί έντονες υστερικές κρίσεις. Είναι το σημείο που ο Φιλίπ βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα: τι μπορεί να κάνει πλέον για την προσωπική και την οικογενειακή ζωή του; Λανσάρει έναν λαϊκό καπιταλισμό. Αυτός δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός από το ιμπεριαλιστικό κέντρο.
Οδηγείται σε ένα αδιέξοδο που έχει μια κρυφή έξοδο κινδύνου. Να τα παρατήσει όλα και να φτιάξει ξανά τη ζωή του. Ενεργοποιεί αυτή τη διαδρομή και αλλάζει εντελώς η ζωή του. Τότε βλέπουμε ότι ο Φιλίπ γίνεται ξανά άνθρωπος. Η Αν ζει καλά μαζί του και δεν παίρνει δια-
ζύγιο, ο γιός τους προσπαθεί να βρει τον δρόμο του. Όλα αυτά σε δύο σεκάνς που η ταινία παίρνει μια άλλη, εντελώς διαφορετική, όψη. Όλα γίνονται ανθρώπινα. Είναι αυτό μια ουτοπία; Σαφώς και ναι. Ένα διευθυντικό στέλεχος πολύ δύσκολα θα κάνει αυτή τη στροφή. Είναι όμως μια πρόταση του σκηνοθέτη και συνσεναριογράφου. Μια ουτοπία, όμως μέσα σε αυτή μπορούμε να δούμε τον πυρήνα του θέματος και να ανακαλύψουμε το νόημα της ζωής που μας ταιριάζει περισσότερο.
Οι ερμηνείες είναι απόλυτα πιστευτές. Οι χαρακτήρες εναλλάσσονται έτσι ώστε να εξελιχθεί η αφήγηση στην κατεύθυνση που ο σκηνοθέτης έχει επιλέξει. Τα σκηνικά είναι ρεαλιστικά. Ο ρεαλισμός μεταλλάσσεται σε ένα ρομαντικό αφήγημα. Η αφήγηση του Μπριζέ βρίσκει αυτή των αδερφών Νταρντέν και πορεύονται προς μια μετάφραση του πραγματολογικού.