Γιώτα Ιωαννίδου
Η αποανθρωποποίηση στον σύγχρονο καπιταλισμό βασίζεται σε ένα σύστημα που δεν τους χωρά όλους. Νομιμοποιείται με τον βίαιο διαχωρισμό σε φυσιολογικούς και μη, αποκλίνοντες και κανονικούς. Όταν προάγεται ένας νέος εκφασισμός της κοινωνίας κανείς δεν έχει δικαίωμα να δηλώνει αθώος.
Πόσο εύκολα μπορεί κάποιος να αφαιρέσει μια ανθρώπινη ζωή; Αναρωτήθηκαν πολλοί με τη δολοφονία του Αντώνη. Ένα σπρώξιμο από τον καταπέλτη της μικροεξουσίας, αυτού που θεωρούμε κατώτερο μας, του μετανάστη, του φτωχού, του άστεγου, του ηλικιωμένου, του ανάπηρου, του Ρομά. Αυτό είναι μόνο; Γιατί όλοι συμφωνούν ότι δεν θα υπήρχε η ίδια συμπεριφορά του ελεγκτή αν στην άκρη του λιμανιού στεκόταν ένας μεγαλόσχημος, εκατομμυριούχος ή διάσημος.
Πριν τη φυσική δολοφονία ενός άλλου ανθρώπου, ή για να προκύψει αυτή τόσο αναπάντεχα απλά, έχει προηγηθεί η περιθωριοποίηση και η δολοφονία του χαρακτήρα του. Υπάρχουν πολλοί που συμμετέχουν καθημερινά στην προετοιμασία του φόνου, αλλά «νίπτουν τας χείρας τους» όταν αυτός γίνεται γεγονός. Όλοι αυτοί, κρατική εκπαίδευση των αρίστων και των αρτιμελών ενάντια στους αποτυχημένους, εκκλησία της φιλανθρωπίας ενάντια στον ανθρωπισμό, ΜΜΕ της πλύσης συνειδήσεων, ιδεολογικές πένες του ανταγωνισμού, του ατομικισμού και του εθνικισμού, των επιούσιων λαών και αποθεωτές του Καιάδα, παριστάνουν τους ανύποπτους που απεχθάνονται τις φρικαλεότητες των «μαθητών» τους. Ή -ακόμη χειρότερα- θεωρούν κάποιους άλλους απόβλητα και κοινωνικά βάρη. Πόσες εικονικές δολοφονίες έχουν πραγματοποιήσει καθημερινά; Ενάντια σε αυτούς «που μας μολύνουν, τρώνε τζάμπα τα λεφτά του κράτους, μας παίρνουν τις δουλειές, θέλουν να μας αλλάξουν την ταυτότητα, είναι αλλόθρησκοι και εκ γενετής μιαροί δολοφόνοι, υπονομεύουν τη χώρα με ασύμμετρες απειλές, μας καίνε και μας βρωμίζουν»; Αλλά και του διπλανού μας που απειλεί να μας πάρει τη θέση στην ουρά της ζωής, του άστεγου που ενοχλεί την καθαριότητα μας, του Ρομά που απειλεί την ευταξία των συνηθειών μας, του ανάπηρου και του ηλικιωμένου που «ωφελείται τάχα χωρίς να προσφέρει», του ψυχικά αρρώστου, «του ανώμαλου» που αμφισβητεί τη σεξουαλική μας προτίμηση, του κοριτσιού «που προκαλεί», του παιδιού που αυθαδιάζει. Γέμισε το διάβα του άκαρδου κόσμου, με δολοφονίες, με την Δημήτρης και το Ζάκ, την Ελένη και τον Γιάννη, τον Παύλο και το Σιράζ, τον Αντώνη… με τις ακρωτηριασμένες ζωές όσων επιβιώνουν.
Όταν κατοχυρώνεται η ύπαρξη ανθρώπινων χωματερών, γίνεται θέμα χρόνου και τύχης ποιος θα πεταχτεί σε αυτές
Η αποανθρωποποίηση στην εποχή ενός καπιταλισμού σε κρίση εκκινεί από την αναπαραγωγή ενός συστήματος που δεν τους χωρά όλους. Νομιμοποιείται με τον βίαιο διαχωρισμό σε φυσιολογικούς και μη, αποκλίνοντες και κανονικούς. Όταν προάγεται ένας νέος εκφασισμός της κοινωνίας μέσα από τη διατίμηση της ανθρώπινης ύπαρξης, κανείς δεν έχει δικαίωμα να δηλώνει αθώος. Όταν κατοχυρώνεται στη συνείδηση της κοινής γνώμης η ύπαρξη ανθρώπινων χωματερών, γίνεται θέμα χρόνου και τύχης ποιος θα πεταχτεί σε αυτές. Αν η ανθρώπινη ζωή από μόνη της, χωρίς προσδιοριστικά, δεν αποτελεί αξεπέραστο όριο, για κάποιους δεν θα υπάρχει κανένα όριο. Δεν χρειάζεται το έγκλημα να είναι προμελετημένο. Είναι κοινωνικά προετοιμασμένο για όσους οι χαρακτήρες τους δολοφονούνται καθημερινά στη σκέψη των ανθρώπων. Η ανοχή είναι συνενοχή.
Σε τέτοιες περιπτώσεις η αναφορά στην έννοια της κοινωνίας μοιάζει συμβατική. Πόσο κοινωνία μπορεί να χαρακτηριστεί ένα άθροισμα αλλοτριωμένων ατόμων; Όταν κάποιος δεν αισθάνεται μέλος μιας συλλογικότητας, δεν μπορεί να συμμετέχει στα πάθη του διπλανού του. Ανταγωνίζεται για να κερδίζει χώρο για την επιβίωσή του από τους όποιους «άλλους», θεωρώντας τους «κάτω» απορρίμματα και τους «πάνω» αδιαμφισβήτητους. Η απώλεια της ανθρώπινης ουσίας παραλύει τις αισθήσεις, λοβοτομεί τη σκέψη και δημιουργεί μοχθηρά αυτόματα που επιβεβαιώνονται όσους περισσότερους πατούν και εξουσιάζουν.
Η αδελφή 42χρονου αγνοούμενου στις τραγικές πλημμύρες στη Θεσσαλία, δήλωσε σε τηλεοπτικό κανάλι. «Ξέρουμε. Το πιο πιθανό είναι να είναι νεκρός… όμως θέλουμε να τον βρούμε. Να τον καθαρίσουμε από τις λάσπες. Να τον αποχαιρετήσουμε»… Όταν έχει σημασία η ανθρώπινη ζωή, ο θάνατος έχει την τελετουργία αποχωρισμού που του αξίζει. Οι πνιγμένοι της Πύλου, οι απανθρακωμένοι μετανάστες του Έβρου, δεν φίλιωσαν ούτε με τη ζωή ούτε με το θάνατο. Η αξία της ζωής τους τιμολογήθηκε χαμηλά, ώστε ο θάνατός τους να ξεχνιέται γρήγορα. Οι μανάδες τους δεν θα μας ζαλίσουν με τα μοιρολόγια τους παρενοχλώντας την κοινωνική μας ησυχία.
Οφείλουμε να καταδικάσουμε τις δολοφονίες των Αντώνηδων όλου του κόσμου αλλά και να τσακίσουμε το σύστημα που τiς γεννά. Οφείλουμε να πάμε με τους κυρ Κώστηδες αυτού του κόσμου, μικρότερους ή ογδοντάρηδες, που αντί να τρέξουν να σωθούν από τον πλημμυρισμένο Θεσσαλικό κάμπο πήραν τη βάρκα τους και έσωσαν τη ζωή.