Γιώργος Μιχαηλίδης
Την προηγούμενη εβδομάδα, η Γερμανία αναγνώρισε επίσημα ότι στρατεύματά της διέπραξαν στη Ναμίμπια την πρώτη γενοκτονία της σύγχρονης ιστορίας. Μεταξύ 1904 και 1908, περίπου 75.000 μέλη των φυλών Χερέρο και Νάμα στη νότια Αφρική –πάνω από τον μισό πληθυσμό τους– θανατώθηκαν ως τιμωρία για την εξέγερσή τους ενάντια στο γερμανικό αποικιοκρατικό καθεστώς.
Η απαίτηση της αναγνώρισης της γενοκτονίας δεν είναι νέα από την πλευρά της Ναμίμπια και οι διαπραγματεύσεις διεξάγονταν από το 2015. Πέρυσι, η κυβέρνηση της Ναμίμπια είχε αρνηθεί τη γερμανική οικονομική πρόταση, καθώς και την προτεινόμενη δήλωση του Βερολίνου επί του θέματος. Όμως πριν λίγες ημέρες, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε συμφωνία. Η Γερμανία πλέον κάνει λόγο για «γενοκτονία» κι αυτό είναι σημαντικό, αν και η προσθήκη «από τη σημερινή οπτική» σχολιάζεται ως πονηρή.
Εξίσου σημαντική, όμως, είναι και η παράλειψη των λέξεων «επανορθώσεις» και «αποζημίωση» από το κείμενο, γεγονός που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και αρνητικά σχόλια από την αντιπολίτευση στη Ναμίμπια και τους εκπροσώπους των απογόνων των δύο φυλών. Στο κείμενο της διακρατικής συμφωνίας, προβλέπεται «χρηματοδότηση» διαφόρων δραστηριοτήτων και προγραμμάτων βοήθειας, πολιτιστικές ανταλλαγές κ.α. Το ποσό που θα καταβάλλει η Γερμανία θα ανέλθει σε 1,1 δισ. ευρώ μέσα στα επόμενα τριάντα χρόνια. Όμως, σχεδόν στο σύνολό τους, τα χρήματα αυτά προβλέπεται να κατευθυνθούν σε σκοπούς όπως η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του αγροτικού τομέα.
Εδώ ίσως να βρίσκεται το κλειδί της υπόθεσης. Το 50-70% της αγροτικής γης της Ναμίμπια ανήκει σε λευκούς –κυρίως απογόνους των Γερμανών αποικιοκρατών– οι οποίοι αποτελούν μια πολύ μικρή μειοψηφία του πληθυσμού. Στην ουσία, το αποικιοκρατικό καθεστώς όσον αφορά τη γη συνεχίζεται. Τα τελευταία χρόνια κινήματα ακτημόνων και ανθρώπων που ζητούν καλλιεργήσιμη γη πιέζουν διαρκώς την κυβέρνηση προς την κατεύθυνση του αναδασμού, όμως η τελευταία αρνείται να αναθεωρήσει το σύνταγμα, το οποίο δεν επιτρέπει απαλλοτρίωση ιδιωτικής γης άνευ αποζημίωσης — ενώ και το ύψος της αποζημίωσης για τους μεγαλογαιοκτήμονες αποτελεί σημείο τριβής.
Το πραγματικό ερώτημα που τίθεται είναι αν η Γερμανία «αποζημιώνει» ή επανεπενδύει, αν «αποαποικιοποιεί» το παρελθόν της ή εισέρχεται δυναμικά στον χορό των νέων ανταγωνισμών για επιρροή στην Αφρική. Ας μην ξεχνάμε την εργαλειοποίηση του αντίστοιχου ζητήματος για τις γερμανικές επανορθώσεις και στην Ελλάδα. Η γη και οι σφαίρες επιρροής ξαναμοιράζονται ποικιλοτρόπως.
