Νίκος Μανάβης, ανταπόκριση από Λέσβο
Γιώργος Μουρμούρης, αποστολή στη Λέσβο
Προμελετημένο έγκλημα
Το βράδυ της Τρίτης 8 Σεπτεμβρίου, με το κάψιμο της Μόριας, αποδείχθηκε πόσο αδιέξοδη, καταστροφική και δολοφονική είναι η αντιπροσφυγική πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων και της ΕΕ. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, έχοντας υιοθετήσει όλα τα μισαλλόδοξα αφηγήματα των ακροδεξιών κύκλων, είναι αποφασισμένη να συνεχίσει την ίδια πολιτική με την πλήρη υποστήριξη των μηχανισμών της ΕΕ. Γι’ αυτό και αποφάσισε να μην φύγει κανένας πρόσφυγας από τη Λέσβο (με εξαίρεση 400 ασυνόδευτα παιδιά), αλλά και να μην παρέχει στέγη σε κανέναν από τους 13.000 ανθρώπους που τις τελευταίες ημέρες κοιμούνται στον δρόμο και μέσα στα χωράφια, παρότι έχει τη δυνατότητα να δώσει άμεση λύση στο πρόβλημα. Επίσης, γνωρίζει πως η παραμονή τους στους δρόμους και τα χωράφια διαμορφώνει τις συνθήκες ταχύτατης διάδοσης του κορονοϊού, τόσο μεταξύ των προσφύγων όσο και των μόνιμων κατοίκων του νησιού.
Το μόνο ελπιδοφόρο στοιχείο είναι οι κινηματικές διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη και θέτουν ως στόχο το οριστικό κλείσιμο του ΚΥΤ της Μόριας. Ωστόσο, στο στόχαστρο του κινήματος πρέπει να μπει το σύνολο της αντιπροσφυγικής πολιτικής της ΕΕ. Γιατί, αν δεν γίνει συνολική λαϊκή απαίτηση να ανατραπεί, κυβέρνηση και ΕΕ θα συνεχίσουν την ίδια πολιτική, αλλάζοντας μόνο τις μορφές της. Από αυτήν την πολιτική απορρέουν τα push back στις βάρκες των προσφύγων, οι παράνομες επαναπροωθήσεις στην Τουρκία, το νομικό πλαίσιο που απορρίπτει το 99,9% των αιτημάτων ασύλου, τα κολαστήρια τύπου Μόριας που δημιούργησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) και γιγάντωσε η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ.Τέλος, η Αριστερά και το λαϊκό κίνημα πρέπει να πουν ανοιχτά και ξεκάθαρα πως στόχος είναι η ενσωμάτωση των προσφύγων στις πόλεις και τα χωριά μας και όχι η μεταφορά τους από τα γκέτο των νησιών στα γκέτο της ηπειρωτικής Ελλάδας, όπως ζητούν οι οργανώσεις του ΚΚΕ στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου.
Από τον περασμένο Μάρτιο το κολαστήριο της Μόριας είχε τεθεί σε καραντίνα και κανένας από τους πρόσφυγες δεν μπορούσε να βγει, εκτός κι αν είχε ειδική άδεια. Το μέτρο αυτό έκανε πολύ πιο δύσκολη των ζωή των προσφύγων, καθώς έχασαν κάθε δυνατότητα να υποστηρίξουν τα αιτήματα ασύλου που είχαν καταθέσει, μπήκαν νέα εμπόδια στην προμήθεια τροφίμων, πάρα πολλοί από αυτούς δεν είχαν πρόσβαση σε νερό, σαπούνι, ηλεκτρικό ρεύμα και κάρτες κινητής τηλεφωνίας. Την ίδια στιγμή, η πληροφόρησή τους για τον κορονοϊό ήταν ελλιπέστατη. Ο φόβος για τη ζωή τους, η αγωνία για τον μέλλον τους, αναμειγνύονταν καθημερινά με την πείνα και τη μάχη να αντιμετωπίσουν τα καιρικά φαινόμενα. Αυτό το εξάμηνο στη Μόρια αυξήθηκαν τα μαχαιρώματα, οι συμπλοκές, οι βιασμοί, οι δολοφονίες. Στα παραπάνω πρέπει να προστεθούν η άγρια αστυνομική βία, οι επιθέσεις από ακροδεξιές ομάδες και ο δομημένος ρατσισμός της δημόσιας διοίκησης που σιγοντάρεται από τους τοπικούς άρχοντες. Μαύρη και απλήρωτη εργασία για ένα κομμάτι ψωμί, δουλειά στους ελαιώνες για 15 ευρώ μεροκάματο. Η απόγνωση και η αγανάκτηση κορυφώνεται, όταν στις αρχές του Σεπτεμβρίου τίθεται όλο το κολαστήριο σε υγειονομικό αποκλεισμό μετά την εμφάνιση του πρώτου κρούσματος κορονοϊού. Αποκλεισμός χωρίς ιατρική φροντίδα, χωρίς τροφή (τα γεύματα που διανέμονται στους πρόσφυγες είναι σχεδόν πάντα άθλια, δεν τρώγονται). Στη Μόρια ήταν αδύνατο να τηρηθούν μέτρα αποστασιοποίησης για να περιοριστεί η διάδοση του Covid-19, καθώς οι άνθρωποι ζουν ο ένας πάνω στον άλλον. Οι πρόσφυγες φοβούνται πως είτε θα πεθάνουν από τον κορονοϊό είτε από την πείνα και την εξαθλίωση.
Η σταγόνα που θα ξεχειλίσει το ποτήρι είναι η απόφαση να τεθούν σε καραντίνα 35 φορείς του κορονοϊού, σε μια αποθήκη, λίγες δεκάδες μέτρα μακριά από το ΚΥΤ της Μόριας, σε μια εγκατάσταση που δεν έχει καμία υποδομή παροχής ιατρικής φροντίδας και διαμονής. Από αυτή την ομάδα των 35 προσφύγων υπάρχει έντονη αντίδραση και αντιπαράθεση με την αστυνομία. Άλλη μια ομάδα προσφύγων (25 περίπου άτομα) εμφανίζεται μέσα από τη λεγόμενη ζούγκλα να αντιδρά και να παίζει κλεφτοπόλεμο με την ομάδα των ΜΑΤ που βρίσκεται στη βόρεια πύλη του ΚΥΤ. Αντί να γίνουν προσπάθειες κατευνασμού, οι αστυνομικοί αρχίζουν να πετούν δακρυγόνα και ασφυξιογόνα. Δεν είναι απίθανο κάποια από τα δακρυγόνα να προκάλεσαν εστίες φωτιάς.Πρόσφυγες δηλώνουν ότι είδαν ακροδεξιούς να φτάνουν έξω από το ΚΥΤ με μηχανάκια λίγη ώρα πριν ξεσπάσουν οι φωτιές, υπονοώντας ότι αυτοί ήταν που τις έβαλαν. Άλλες μαρτυρίες μιλούν για φωτιά σε παλέτες κοντά στη βόρεια πύλη του καμπ. Λίγο αργότερα θα εμφανιστούν οι πρώτες φωτιές σε αγροτικές εκτάσεις πάνω από τη «ζούγκλα». Οι ισχυροί άνεμοι που φυσούσαν όλο το βράδυ ενίσχυσαν τις πρώτες εστίες φωτιάς. Μέσα σε μια ώρα (11 μ.μ.) έχει δημιουργηθεί ένα πολύ μεγάλο μέτωπο φωτιάς που είναι πρακτικά αδύνατο να ελεγχθεί. Τα πυροσβεστικά οχήματα δεν είχαν πρόσβαση στον χώρο είτε γιατί δεν υπήρχαν δρόμοι διέλευσης, είτε γιατί εμποδίζονταν. Σύντομα οι φλόγες γλύφουν τα πρώτα κοντέινερ και κατακαίνε τις σκηνές, τόσο στη «ζούγκλα» όσο και μέσα στον περίφρακτο χώρο. Οι εργαζόμενοι που βρίσκονται μέσα σε αυτόν κάνουν συνεχείς εκκλήσεις προς τη διοίκηση να γίνει εκκένωση πριν υπάρξουν θύματα, αλλά σχέδιο εκκένωσης δεν υπάρχει. Η αστυνομία έχει εξαφανιστεί. Οι περισσότεροι πρόσφυγες φεύγουν μόνοι τους, κουβαλώντας ότι μπορούν από τα υπάρχοντά τους. Σχεδόν την τελευταία στιγμή αποχωρούν από το φλεγόμενο ΚΥΤ ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά και γυναίκες που ζουν στις λεγόμενες προστατευμένες ζώνες, μόνοι τους και με τη βοήθεια των εργαζομένων που είχαν βάρδια εκείνη την ώρα.
Καμία κρατική φροντίδα για προσωρινό χώρο παραμονής των προσφύγων
Οι πρόσφυγες κινούνται προς τη Μυτιλήνη, αφού καμία κρατική αρχή δεν έχει φροντίσει να δημιουργηθεί ένας άλλος χώρος προσωρινής παραμονής. Η αστυνομία το μόνο που κάνει είναι να δημιουργήσει φραγμό μερικές εκατοντάδες μέτρα πριν τη βόρεια είσοδο της πόλης. Λίγο πιο κάτω εμφανίστηκαν οι πρώτες ομάδες ακροδεξιών που ετοιμάζονται να επιτεθούν στους πρόσφυγες. Την ε-
πόμενη ημέρα (Τετάρτη) ο Κ. Μητσοτάκης, σε διάγγελμά του, μιλά για προστασία της ζωής όλων. Στη Λέσβο, αν είσαι πρόσφυγας ή εργαζόμενος σε ΜΚΟ, η ζωή σου είναι σε άμεσο κίνδυνο. Ακροδεξιές ομάδες, είτε οργανωμένα είτε ανοργάνωτα, επιτίθενται σε εργαζόμενους σε ΜΚΟ που μεταφέρουν ασυνόδευτα παιδιά σε δομές φιλοξενίας στην πόλη. Άλλοι ακροδεξιοί στήνουν μπλόκα για να αποτρέψουν εργασίες καθαρισμού στο κατεστραμμένο ΚΥΤ της Μόριας. Το βράδυ της ίδιας ημέρας νέα μεγάλη φωτιά στο ΚΥΤ. Πώς αλήθεια γίνεται να μπαίνουν νέες φωτιές μπροστά τα μάτια αστυνομικών και πυροσβεστών και να μην γίνεται καμία σύλληψη; Τα τμήματα Πολιτικής Προστασίας του δήμου και της περιφέρειας δεν κάνουν απολύτως τίποτα για να ανακουφίσουν τους πρόσφυγες που βρίσκονται στους δρόμους και τα χωράφια. Ανάμεσα στους πρόσφυγες υπάρχουν δεκάδες διαπιστωμένοι φορείς του κορονοϊού αλλά κανείς δεν ασχολείται με αυτούς. Ο κίνδυνος για ανεξέλεγκτη διάδοση της νόσου μεταξύ των προσφύγων (ίσως και των μόνιμων κατοίκων) είναι άμεσος.
Ο περιφερειάρχης Βορείου Αιγαίου Κ. Μουτζούρης και ο δήμαρχος Μυτιλήνης Στρ. Κύτελης το μόνο που κάνουν είναι να ταυτιστούν –με δημόσιες παρεμβάσεις τους– με την τοπική ακροδεξιά. Στον αντίποδα αυτών των τοποθετήσεων η περιφερειακή παράταξη Ανταρσία στο Αιγαίο ζητά τη μεταφορά των προσφύγων στα κλειστά ξενοδοχεία του νησιού και της ηπειρωτικής χώρας και την υγειονομική στήριξη-επιτήρησή τους για να αποφευχθεί η ανεξέλεγκτη διάδοση του κορονοϊού.
Το βράδυ της Τετάρτης στη Μυτιλήνη πραγματοποιείται σύσκεψη από την Αντιφασιστική Πρωτοβουλία και προγραμματίζονται κινητοποιήσεις αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες. Το ίδιο βράδυ ο Αντιφασιστικός Συντονισμός κάνει παρέμβαση με συνθήματα και πανό στο κέντρο της πόλης. Το Παλλεσβιακό Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο ανακοινώνει δική του σύσκεψη την Παρασκευή. Κινητοποιήσεις αλληλεγγύης στους πρόσφυγες πραγματοποιούνται σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις με κεντρικό σύνθημα «ντροπή σου Ευρώπη». Συλλογικότητες και πολιτικές οργανώσεις αποφασίζουν την πραγματοποίηση κινητοποιήσεων στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις.
Κυβερνητικό κλιμάκιο φτάνει στη Μυτιλήνη, αλλά οι ανακοινώσεις που γίνονται δείχνουν πως η μετά-Μόρια κατάσταση θα είναι ίδια και χειρότερη, τόσο για τους πρόσφυγες όσο και για τους μόνιμους κατοίκους. Την Πέμπτη ο Στρ. Κύτελης ενισχύει τα μπλόκα των ακροδεξιών, στέλνοντας οχήματα του δήμου. Διάφορες ακροδεξιές ομάδες κάνουν καλέσματα. Μάλιστα, κάποιες αναφέρουν ότι υπάρχει προσυνεννόηση με την αστυνομία, η οποία θα τους επιτρέψει να προσεγγίσουν τα μπλόκα.
Ν. Μ
Από το κολαστήριο στους δρόμους αναζητώντας λίγη ελευθερία
Η μετατροπή του μέχρι πρότινος μεγαλύτερου καταυλισμού-στρατοπέδου συγκέντρωσης στην Ευρώπη σε στάχτες και αποκαΐδια, σε συνδυασμό με την αναλγησία κυβέρνησης, τοπικού και κεντρικού κράτους για τη στέγαση και περίθαλψη των προσφύγων, είχε ως αποτέλεσμα το πρώτο 48ωρο μετά την πυρκαγιά χιλιάδες πρόσφυγες να καταλήξουν κυριολεκτικά στον δρόμο. Κατασκήνωσαν όπως-όπως στις άκρες του δρόμου που συνδέει τη Μυτιλήνη με τα χωριά που βρίσκονται στα βορειοανατολικά του νησιού. Οικογένειες με μικρά παιδιά, ξαπλωμένα στο οδόστρωμα ή σε ό,τι μπόρεσαν να περισώσουν από την πυρκαγιά, το μεσημέρι της Πέμπτης σχημάτιζαν τεράστιες ουρές σε υψηλές θερμοκρασίες και εν μέσω πανδημίας για να προμηθευτούν ένα μπουκάλι νερό και λίγο φαγητό.
«Ανησυχούμε γιατί ξέρουμε ότι τα 35 επιβεβαιωμένα κρούσματα κορονοϊού βρίσκονται ανάμεσά μας», ανέφερε νεαρός πρόσφυγας στο Πριν. «Η γυναίκα μου γέννησε και δεν με αφήνουν να πάω στο νοσοκομείο», μας είπε άλλος πρόσφυγας, δείχνοντας τη φωτογραφία του νεογέννητου παιδιού του. «Ήμουν εδώ και μήνες στην φυλακή του ΚΥΤ, περιμένοντας την απέλαση. Είχα συλληφθεί στην Αθήνα και από εκεί στάλθηκα στη Σάμο και μετά στη Μόρια, αν και είχα νόμιμα έγγραφα. Όταν ζητούσα εξηγήσεις, η μια υπηρεσία με παρέπεμπε στην άλλη», μας ανέφερε μετανάστης από το Κονγκό, εξηγώντας πώς, μέσα σε μια τρομακτική αντίθεση, η καταστροφή του καταυλισμού για κάποιους σήμανε μια δεύτερη ελπίδα ελευθερίας.
Μητέρες ξαπλωμένες στην άσφαλτο ζητούσαν πάνες και γάλα για τα παιδιά τους. «Δεν έχω να φάω εγώ, οπότε και το παιδί μου δεν έχει γάλα», μας είπε νεαρή μετανάστρια, ενώ λίγο πιο δίπλα μια μητέρα έκανε μπάνιο το παιδί της στην άκρη ενός πάρκινγκ.
Κατήγγειλαν τη στάση της αστυνομίας, η οποία με δακρυγόνα εμπόδισε τους πρόσφυγες να κινηθούν προς την πόλη της Μυτιλήνης το βράδυ της Τετάρτης. «Το παιδί μου χθες για ώρα δεν μπορούσε να ανασάνει», μας είπε ένας πρόσφυγας, δείχνοντας τον γιο του.
Για το αμέσως επόμενο διάστημα προγραμματίζονται κινητοποιήσεις στην πόλη της Μυτιλήνης. Στην Αθήνα, αντιρατσιστικές και αντιφασιστικές συλλογικότητες, μεταξύ των οποίων και ο Συντονισμός για το Προσφυγικό-Μεταναστευτικό (ΣΥΠΡΟΜΕ), καθώς και πολιτικές οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και του αντιεξουσιαστικού χώρου έδωσαν το απόγευμα της Παρασκευής ένα πρώτο μαχητικό μήνυμα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και αγώνα, με διαδήλωση από την πλατεία Βικτωρίας στους κεντρικούς δρόμους της πόλης.
Γ. Μ
