Γιώργος Κρεασίδης
▸ Η Απόφαση της ΚΕ του ΚΚΕ, βάση για την πολιτική ΣΥΝ και ΣΥΡΙΖΑ
Στις 22 Δεκέμβρη 1989 η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ συνεδρίασε για να απαντήσει στην αριστερή διαφωνία και την «Ανταρσία της ΚΝΕ». Ο τίτλος «Συμπεράσματα της ΚΕ του ΚΚΕ για την αντικομματική ομάδα» (περιέχεται στο Από το 12ο ως το 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Ντοκουμέντα, ενώ είναι αναρτημένο και στην Παντιέρα) δεν άφηνε πολλά περιθώρια. Με κατηγορίες για νεοαριστερισμό, σεχταρισμό, δογματισμό, η απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής περιγράφει κάθε αριστερή διαφωνία μετά τη μεταπολίτευση σαν προϊόν μιας υπονομευτικής φράξιας, που βολευόταν σε θέσεις του μηχανισμού.
Η αριστερή διαφωνία, από την οποία γεννήθηκε το ΝΑΡ, κατηγορήθηκε για αδυναμία να καταλάβει από πολιτική, καθώς την «αλλαγή με κατεύθυνση το σοσιαλισμό» που αποφάσισε το ΚΚΕ στο 12ο συνέδριο (1987) τη θεώρησε «εγκατάλειψη της επαναστατικής διαδικασίας», αφού «γι’ αυτούς, ένα κομμουνιστικό κόμμα, πρέπει να περιορίζεται, μονότονα και αποκλειστικά, στη γενική απαγγελία των στρατηγικών στόχων».
Σαν αποτέλεσμα οι «αναγκαστικές, προσωρινές επιλογές, τακτικού χαρακτήρα, όπως οι επιλογές του Ιούνη και του Νοέμβρη», δηλαδή η συμμετοχή στις αστικές κυβερνήσεις Τζαννετάκη και Ζολώτα, θεωρήθηκαν «μόνιμη στρατηγική του Κόμματος για να θεμελιώσουν έτσι και την άποψή τους για “ενσωμάτωση του ΚΚΕ στο καπιταλιστικό σύστημα”. Κάθε κίνηση στο πεδίο της τακτικής αποκαλείται “διολίσθηση προς τα δεξιά”».
Η διαφωνία λοιπόν με τις συγκυβερνήσεις αφορούσε για την ΚΕ το εάν «ένα κομμουνιστικό κόμμα θα ασκεί συγκεκριμένη πολιτική ή όχι… Εκφράζουν την υποκατάσταση της πολιτικής με αφηρημένη ζύμωση». Γι αυτό «η αντικομματική κίνηση έχει κύριο σλόγκαν της τις ‘’δυνάμεις του κυβερνητισμού’’» και τονίζουν πως «ο Συνασπισμός θα γίνει το σκαλοπάτι για την αυτοδυναμία της ΝΔ». Η ηγεσία του ΚΚΕ θεωρούσε ότι κατάφερε «να βάλει φρένο στην αυτοδυναμία της ΝΔ και να ματαιώσει την υλοποίηση μιας νεοσυντηρητικής πολιτικής». Τελικά η αυτοδυναμία ήρθε τέσσερις μήνες μετά…
Η ΚΕ εκτιμούσε επίσης ότι οι «απείθαρχοι» δεν μπορούσαν να δουν τα θετικά της ΕΕ, τότε ΕΟΚ, καθώς «επιδίωκαν να εγκλωβίσουν το Κόμμα αποκλειστικά στις μονότονες καταγγελίες και στην επανάληψη μόνο του συνθήματος “έξω από την ΕΟΚ”». Στάση που «θα απέκλειε το Συνασπισμό του ΚΚΕ με εκείνες τις δυνάμεις της Αριστεράς στη χώρα μας και στην Ευρώπη που έχουν διαφορετική άποψη απ’ αυτό για την ένταξη της χώρας στην Κοινότητα. Οδηγούσε το Κόμμα στην αυτοαπομόνωσή του». Αντίδοτο στην απομόνωση λοιπόν η συμμαχία με Κύρκο, Κουβέλη και τους πασοκογενείς παράγοντες.
Απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επίθεση που ξεκινούσε, η ΚΕ εκτιμούσε πως «η αντικομματική κίνηση αναφέρεται μ’ ένα κινδυνολογικό και πανικόβλητο τρόπο στην «‘’ανασυγκρότηση’’ και στον ‘’εκσυγχρονισμό’’ του συστήματος». Στην προειδοποίηση της ΚΝΕ της εποχής για επερχόμενο νεοσυντηρητικό χειμώνα, η ηγεσία του ΚΚΕ απαντούσε «ότι οι ανασυγκροτήσεις και οι εκσυγχρονισμοί του συστήματος συνδέονται με αντικειμενικές ανάγκες των παραγωγικών δυνάμεων και δεν αντιμετωπίζονται με αφορισμούς, ούτε με την ταύτιση του λαϊκού κινήματος με τις αναχρονιστικές δομές και τους ξεπερασμένους θεσμούς… Αντιμετωπίζονται ριζικά και επιθετικά με την πρόταση του Συνασπισμού για προοδευτικό εκσυγχρονισμό, για μια νέου τύπου ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας». Και κατηγορεί τους «αντικομματικούς» γιατί έχουν μια «μια σαφή υποτίμηση της πάλης για μεταρρυθμίσεις, που αποκαλούνται “επιμέρους, αποσπασματικά μέτρα”».
Μπροστά στην τελική κρίση του υπαρκτού σοσιαλισμού. η Απόφαση έβλεπε πως λανθασμένα η «χρήση εμπορευματοχρηματικών σχέσεων στο σοσιαλισμό, ούτε λίγο ούτε πολύ, κατανοούνταν ως πισωγύρισμα στον καπιταλισμό». Αξίζει να σημειωθεί ότι η μη δογματική και υποψιασμένη ηγεσία του ΚΚΕ ένα μήνα πριν τη συγκεκριμένη Ολομέλεια έστειλε αντιπροσωπεία μαζί με την ΕΑΡ του Κύρκου και το ΠΑΣΟΚ στο 14ο συνέδριο του ΚΚ Ρουμανίας, όπου ο Τσαουσέσκου επανεκλέχτηκε πανηγυρικά στην ηγεσία. Τρεις μέρες μετά την Ολομέλεια, ο Ριζοσπάστης πανηγύριζε για την εκτέλεσή του με τουφεκισμό. Τέτοια διορατικότητα έδινε η τυφλή προσήλωση στο ΚΚΣΕ, όσο υπήρχε βέβαια…
Στην δήθεν «αντικομματική ομάδα» χρεώθηκε ότι ήταν κολλημένη στο «αφηρημένο σχήμα Δεξιά-Αντιδεξιά» και έτσι δεν έβλεπε τις προσπάθειες των ηγετικών στελεχών «να βάλουν στο κέντρο της προγράμματα και ιδέες και όχι τα φαντάσματα του παρελθόντος και τους αφορισμούς, όπως επιδίωκε η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ». Την ίδια στιγμή όμως η ηγεσία ΚΚΕ και ΣΥΝ επέλεξε να χτυπήσει την ενδεχόμενη αυτοδυναμία της ΝΔ με κοινά «προοδευτικά ψηφοδέλτια» με το ΠΑΣΟΚ στις μονοεδρικές περιφέρειες (στη Λευκάδα το Νοέμβρη του 1989, και στις πέντε τον επόμενο Απρίλη), ενώ συνεργάστηκε με το ΠΑΣΟΚ στις δημοτικές εκλογές του 1990 που σηματοδότησαν το πέρασμα των «κόκκινων δήμων» στους πράσινους δημάρχους…
Σε μια επιφανειακή προσπάθεια να δώσει βαθύτερες εξηγήσεις, η ηγεσία του ΚΚΕ εκτιμούσε ότι οι «απείθαρχοι» ήταν προσκολλημένοι στην ιδεολογική καθαρότητα, στο Πολυτεχνείο και τον αντιδικτατορικό αγώνα, αλλά και στον… Ψυχρό Πόλεμο και για αυτό δεν έβλεπαν τα καλά της Περεστρόικα! Το μέτωπο στον ευρωκομμουνισμό και το ΚΚΕ Εσωτερικού «άφησε έδαφος για ‘’τράβηγμα της βέργας’’ από την ανάποδη προς αριστερίστικες δογματικές θέσεις». Για την ΚΕ ήταν οι ίδιοι που στο 11ο συνέδριο (1983) «αντιτάχθηκαν στην προσπάθεια του Κόμματός μας να παρέμβει στην πορεία διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ», την πολιτική ουράς δηλαδή στον Α. Παπανδρέου.
Η Απόφαση στηρίχτηκε από το σύνολο της τότε ηγεσίας του ΚΚΕ. Μαζί με τους μετέπειτα κορυφαίους του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ (Φαράκος, Δραγασάκης, Λαφαζάνης, Αλαβάνος, Δαμανάκη, Ανδρουλάκης κ.ά.), την απόφαση στήριξαν και οι Φλωράκης, Παπαρήγα, Γόντικας, Μαΐλης, Κουτσούμπας κ.ά. Το μετέπειτα σχήμα, που περιγράφει την αντιπαράθεση μιας «πλειοψηφίας της ΚΕ» ενάντια σε αριστερούς (ΝΑΡ) και δεξιούς (ΣΥΝ) είναι μια κατασκευή εκ των υστέρων, βολική για απαλλάξει από ευθύνες, αλλά μακριά από την πραγματικότητα.
Η γραμμή του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο –προσχώρηση στα αστικά σχέδια διά των συμμαχιών προς τα δεξιά με το Συνασπισμό, κυβερνητισμός, ευρωπαϊσμός, τακτικισμός, εκφυλισμός του αντιδεξιού σε υποταγή στο ΠΑΣΟΚ–ήταν η βάση για το πλαίσιο συγκρότησης του ΣΥΝ, αλλά και της διαχειριστικής γραμμής του μετέπειτα ΣΥΡΙΖΑ. Η εκ των υστέρων και έμμεση καταδίκη δεν μπορούν να γίνουν γόνιμο υλικό στο βαθμό που το στρατηγικό κενό παραμένει, όταν η τακτική αφορά μόνο την κοινοβουλευτική ενίσχυση και η μάχη για το σοσιαλισμό το παρελθόν του.
Πολύ ενδιαφέρον υλικό για τα 30 χρόνια του ΝΑΡ είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα www.narnet.gr Εκεί θα βρείτε εκτεταμένο χρονικό, πρωτότυπες φωτογραφίες, άρθρα και βιντεοσκοπημένες συνεντεύξεις των Δ. Δεσύλλα, Σ. Καυκαλά και Α. Χάγιου
Το μεγάλο στοίχημα του ΝΑΡ: Από τη ρήξη του ΄89 στο άλμα της εποχής μας