Μάκης Γεωργιάδης
Χρονολόγιο
1956: Οι ΗΠΑ μπλοκάρουν την προκήρυξη εκλογών και ενισχύουν τη στρατιωτική τους παρουσία
Ιούνης 1965: Μεγάλης έκτασης δολοφονικές επιθέσεις των αμερικανικών δυνάμεων
Δεκέμβρης 1965: Ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών στο Ν. Βιετνάμ ξεπερνάει τους 190.000 από 23.000 τον Γενάρη της ίδιας χρονιάς
Δεκέμβρης 1966: Ο αριθμός των Αμερικανών στρατιωτών φτάνει τους 385.000
30 Απρίλη 1975: Το τελευταίο αμερικανικό ελικόπτερο φεύγει από τη Σαϊγκόν
Συμπληρώθηκε μισός αιώνας από τη στιγμή που το τελευταίο αμερικανικό ελικόπτερο απογειωνόταν από την ταράτσα της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Σαϊγκόν, φυγαδεύοντας τους τελευταίους υπηκόους της υπερδύναμης μακριά από το θέατρο της σημαντικότερης ίσως στρατιωτικής αλλά και πολιτικής ήττας τους κατά τον 20ο αιώνα. Αυτό το στιγμιότυπο θα αποτελεί εφεξής ένα από τα πλέον φωτεινά κεφάλαια της ένοπλης και ασυμβίβαστης επαναστατικής πάλης των λαών εναντίον των δυναστών τους και το ημερολόγιο θα δείχνει 30 Απριλίου 1975.
Ο 17ος παράλληλος θα αποτελέσει για 21 συναπτά έτη το σημείο διχοτόμησης μεταξύ Βόρειου και Νότιου Βιετνάμ ως αποτέλεσμα αρχικά της αποσυντιθέμενης αποικιοκρατικής πολιτικής της Γαλλίας στη χερσόνησο της Ινδοκίνας και μετέπειτα της πολιτικής ανάσχεσης κάθε «κομουνιστικής απειλής» όπου γης, την οποία ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ακολούθησε στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου. Υπήρξαν αρκετά καταλυτικά και σημαντικά γεγονότα μέχρι να φτάσουμε στην τελική επικράτηση των Βιετκόνγκ και την επανένωση του Βιετνάμ. Ο σπόρος των εθνικοαπελευθερωτικών και αντιστασιακών κινημάτων της Ινδοκίνας έχει πέσει ήδη από το 1930 με την ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Ινδοκίνας από τον Χο Τσι Μινχ και κατόπιν από το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο της Ινδοκίνας (Ένωση για την Ανεξαρτησία του Βιετνάμ, 1941) η οποία εκτός του Βιετνάμ, περιλαμβάνει στα δυτικά την Καμπότζη και το Λάος. Το 1945 οι Βιετμίνχ και η Κίνα απελευθερώνουν το Βόρειο Βιετνάμ και το Ανόι, και το Απελευθερωτικό Μέτωπο εγκαθιδρύει κυβέρνηση υπό τον Χο τσι Μινχ και την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος, στις 2 Σεπτεμβρίου. Η επιρροή και το κύρος των απελευθερωτικών κινημάτων τόσο στο βορρά όσο και στο Λάος και την Καμπότζη, είναι τεράστια. Ο Χο Τσι Μινχ εξ αρχής θέτει ως στόχο την ενοποίηση του Βιετνάμ και την απελευθέρωσή του από κάθε ξένη αποικιοκρατική δύναμη. Μοιραία η σύγκρουση κορυφώνεται και στο Νότιο Βιετνάμ συγκροτείται Μέτωπο Απελευθέρωσης.
Η επικράτηση της κινεζικής επανάστασης υπό τον Μάο το 1949 θα δυναμώσει τα ερείσματα των επαναστατικών δυνάμεων και θα αλλάξει τις ισορροπίες. Η γαλλική αποικιοκρατία πνέει τα λοίσθια. Η πανωλεθρία των Γάλλων οδηγεί σε συμφωνία στη διάσκεψη της Γενεύης το 1955 με την οποία καθορίζεται ο 17ος παράλληλος ως σύνορο των δύο επικρατειών. Οι 60.000 Γάλλοι στρατιώτες αποχωρούν και παραδίδουν το νότιο τμήμα στην επικυριαρχία των Αμερικανών το 1959. Από εκεί και μετά αρχίζει η ολοένα και εντεινόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν πόλεμο ο οποίος θα αποδειχτεί καταστροφικός για τις ίδιες και πηγή έμπνευσης και ανάπτυξης ενός εκ των μεγαλύτερων αντιπολεμικών κινημάτων τόσο εντός της επικράτειάς τους όσο και παγκοσμίως. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι τέσσερις πρόεδροι των ΗΠΑ έδωσαν σχεδόν τα πάντα σε αυτόν τον πόλεμο. Από τους 2.500 στρατιωτικούς συμβούλους του Ν. Αϊζενχάουερ το 1959 ως στήριξη της κυβέρνησης των Νοτίων, περάσαμε στους 16.000 συμβούλους στις αρχές της προεδρίας Τ. Φ. Κένεντι και από εκεί στους 375.000 στρατιώτες με τη λήξη της θητείας Λ. Τζόνσον και στις αρχές της προεδρίας Ρ. Νίξον. Ο πόλεμος μάλιστα τελείωσε υπό την προεδρία πέμπτου προέδρου, του Τζ. Φόρντ, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον παραιτηθέντα το 1973 για το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, Ρ. Νίξον.
Στην πραγματικότητα οι ΗΠΑ δεν κήρυξαν ποτέ επισήμως τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Οι λεπτές ισορροπίες του Ψυχρού Πολέμου και ο φόβος γενικευμένης σύρραξης με την ΕΣΣΔ και την Κίνα περιόρισαν τη δράση της πολεμικής μηχανής τους στο νότιο τμήμα της χώρας. Αυτό βεβαίως ίσχυσε σε μεγάλο βαθμό από την περίοδο της περιβόητης έγκρισης του Κογκρέσου στο ψήφισμα του Κόλπου Τονκίν το 1965 για τη μαζική αποστολή στρατευμάτων επί προεδρίας Λ. Τζόνσον. Αφορμή γι’ αυτή την απόφαση στάθηκε η απόκρουση από το ναυτικό του Βόρειου Βιετνάμ δύο πλοίων με εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου των ΗΠΑ στον ομώνυμο κόλπο. Έτσι επί προεδρίας Τζόνσον έλαβε χώρα η μεγαλύτερη επιθετική πρωτοβουλία των ΗΠΑ και εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες στάλθηκαν να πολεμήσουν τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» στις ζούγκλες και τους ορυζώνες της νοτιοανατολικής Ασίας. Οι μεγάλες επιθετικές επιχειρήσεις της διετίας 1965-1966,προκάλεσαν σοβαρές απώλειες και ισχυρά πλήγματα στους Βιετκόνγκ. Ωστόσο, δεν έκαμψαν ούτε το φρόνημα ούτε τους ρυθμούς συστράτευσης των απλών ανθρώπων στο αντάρτικο κίνημα. Επιπλέον η ηγεσία και τα βασικά δίκτυα των ανταρτών παρέμειναν αλώβητα. Με την έμψυχη και υλικοτεχνική στήριξη από το Βόρειο Βιετνάμ, οι Βιετκόνγκ ανασυντάχθηκαν. Η μεγάλη αντεπίθεση των ανταρτών στις αρχές του 1968 και η εκτεταμένη δημοσιογραφική κάλυψη των γεγονότων, μεταξύ των οποίων και η πολιορκία της αμερικανικής πρεσβείας στη Σαϊγκόν από δύναμη 5.000 Βιετκόνγκ, πλημμύρισαν τους τηλεοπτικούς δέκτες των νοικοκυριών στις ΗΠΑ. Οι αντιδράσεις γιγαντώθηκαν. Το αντιπολεμικό και το φοιτητικό κίνημα κορυφώθηκαν και οι συγκρούσεις, ακόμη και με νεκρούς στα πανεπιστήμια, συντάραξαν συθέμελα την αμερικανική κοινωνία η οποία απαιτούσε απεμπλοκή από τον βρώμικο εκείνο πόλεμο.
Η εποποιία ενός ανυπότακτου λαού που ταπείνωσε τις ΗΠΑ. Το Βιετνάμ απέδειξε ότι ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος!
Μέσα στο κλίμα γενικευμένης πολιτικής φθοράς και παγκόσμιας κατακραυγής, ο πρόεδρος Λ. Τζόνσον αναγκάστηκε να δηλώσει ότι δεν θα διεκδικήσει εκ νέου την προεδρία για τους Δημοκρατικούς στις επερχόμενες εκλογές του Νοεμβρίου. Το αδιέξοδο στα πολεμικά μέτωπα παρά την τρομακτική υπεροπλία των ΗΠΑ σε μέσα και δυνάμεις, οδήγησαν τα επιτελεία στην απόφαση της σταδιακής απεμπλοκής. Παρά το γεγονός ότι ο επόμενος πρόεδρος, Ρ. Νίξον, προχώρησε στους μαζικότερους και καταστροφικότερους βομβαρδισμούς τόσο στο Βόρειο Βιετνάμ όσο και στις όμορες χώρες, η πολιτική της απεμπλοκής από τα πεδία των μαχών συνεχίστηκε. Στις 10 Μαρτίου του 1975 ξεκίνησε η τελική μεγάλη αντεπίθεση των Βιετκόνγκ για την οποία η CIA καθώς και άλλες μυστικές υπηρεσίες εκτιμούσαν ότι δεν θα μπορούσε να έχει άμεσο αποτέλεσμα και πάντως δεν προέβλεπαν επικράτηση των ανταρτών πριν το 1976.
Ο λαός του Νοτίου Βιετνάμ και οι Βιετκόνγκ τούς διέψευσαν παταγωδώς. Στις 10:24 το πρωί της 30ης Απριλίου οι αντάρτες κατέλυαν θριαμβευτικά το καθεστώς της Σαϊγκόν, βρίσκονταν προ των πυλών του προεδρικού μεγάρου και οι τελευταίοι Αμερικανοί υπήκοοι φυγαδεύονταν με ελικόπτερα από την ταράτσα της πρεσβείας στο πλαίσιο της ύστατης επιχείρησης εκκένωσης με τον κωδικό «Συχνός Άνεμος». Μαζί τους, άφηναν πίσω τους τουλάχιστον 60.000 νεκρούς Αμερικανούς στρατιώτες και 8.000 αεροπλάνα που καταρρίφθηκαν σε έναν πόλεμο που κόστισε 150 δισ. δολάρια σε τιμές εκείνης της εποχής. Το σημαντικότερο ωστόσο: άφηναν για πάντα πίσω το μύθο για μια ανίκητη πολεμική μηχανή και παράλληλα οι Βιετκόνγκ και οι λαοί της περιοχής, ερχόμενοι στο προσκήνιο ως θριαμβευτές, έδειχναν το δρόμο σε όλα τα επαναστατικά κινήματα και απογείωναν το κύρος και την απήχηση των επαναστατικών ιδεών όπου γης. Η επανένωση του Βιετνάμ ήταν γεγονός και αμέσως η Σαϊγκόν μετονομάστηκε σε Χο Τσι Μινχ προς τιμήν του μεγάλου Βιετναμέζου ηγέτη. Ένας λαός που υπέφερε τα πάνδεινα κατάφερε και στάθηκε όρθιος. Τα πενήντα χρόνια που πέρασαν αναδεικνύουν το μεγαλείο και το δράμα μιας από τις πρώτες της απόπειρες της ανθρωπότητας να ψηλαφήσει τον σοσιαλισμό. Και αυτή η ιστορία κρύβει πάντοτε διδάγματα για το μέλλον…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν στο φύλλο 3-4 Μαΐου 2025