Μπαίνουμε σε εποχή πολέμων. Τα κοινοβουλευτικά πραξικοπήματα είναι στην ημερήσια διάταξη. Είναι εποχή για θεωρία και διάβασμα ή μήπως είναι πολυτέλεια, όταν απαιτούνται πράξεις σε τέτοιες έκτακτες περιστάσεις; Οι απαντήσεις από την πλευρά του εργατικού κινήματος προϋποθέτουν ανάλυση της κατάστασης και ανάδειξη των αιτίων, μόνο τότε μπορούν να είναι αποτελεσματικές. Το Πριν παρουσιάζει ένα μέρος μόνο των πολύ καλών βιβλίων που εκδόθηκαν τους προηγούμενους μήνες, με επιλογή συνεργατών του.
Enzo Traverso
Η Γάζα μπροστά στην Ιστορία
Εκδόσεις του εικοστού πρώτου
Το τελευταίο βιβλίο του γνωστού ιστορικού γράφτηκε εν θερμώ τον Μάη του 2024. Ο Τραβέρσο θέτει στο στόχαστρο την εργαλειοποίηση του αντισημιτισμού εκ μέρους της κυρίαρχης αφήγησης που παρουσιάζει ψευδώς την 7η Οκτωβρίου ως απαρχή της τραγωδίας, σε μια προσπάθεια αντιστροφής των ρόλων θύματος και θύτη. Υπογραμμίζεται στο βιβλίο ότι ενώ η βία των ισοπεδωτικών βομβαρδισμών, των χειρουργικών επιθέσεων και των έξυπνων βομβών είναι αποδεκτή εκφράζεται αποτροπιασμός για τη χθόνια βία του αντάρτικου αγώνα. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι το σχέδιο των δύο κρατών έχει χρεοκοπήσει, τη λύση μπορούν να τη δώσουν μόνο οι δύο λαοί με τη δημιουργία ενός κράτους που θα συμβιώνουν Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι, μουσουλμάνοι και χριστιανοί, μια λύση που μπορεί να ενώσει τόσο το απελευθερωτικό κίνημα όσο και την αντισιωνιστική εβραϊκή Αριστερά.
Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου
Ποιά ψυχική υγεία και ποιά ψυχιατρική σε ποιά κοινωνία
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων
Ο Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, ψυχίατρος και συγγραφέας, στρατευμένος στην υπόθεση μιας ψυχιατρικής με χειραφετητικές διαδρομές και διεξόδους, στο τελευταίο του βιβλίο αναδεικνύει την από μακρού διαπιστωμένη κοινωνική αιτιότητα για τα περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας, σε αντιδιαστολή με το μονόδρομο του βιολογικού αναγωγισμού, καθώς η ολόπλευρη και ασταμάτητα αυξανόμενη κρίση -με τη ραγδαία φτωχοποίηση της πλειονότητας του πληθυσμού, με την πείνα, τα πολεμικά σφαγεία, τους εθνικισμούς, τους ρατσισμούς, τα ακροδεξιά μορφώματα, που παίρνουν το πάνω χέρι σε όλο και πιο πολλές χώρες, και με τα μεταναστευτικά και προσφυγικά κύματα εκατομμυρίων- ευθύνεται γι αυτά. Ο στόχος είναι μια κοινωνία που και οι «ψυχικά πάσχοντες» θα είναι πραγματικά ελεύθεροι, μια κοινωνία που η ελευθερία του καθενός θα είναι προϋπόθεση της ελευθερίας κάθε άλλου.
Ρόμαν Ροσντόλσκι
Η ιστορία της δημιουργίας του κεφαλαίου του Μαρξ
εκδόσεις Εργατική Πάλη
Ο Ρόμαν Ροσντόλσκι, ουκρανός μαρξιστής, γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στο Λβιβ και εντάχθηκε εξαρχής στην επαναστατική σοσιαλδημοκρατία, στο κομμουνιστικό κίνημα και στο τροτσκιστικό ρεύμα. Στη συνέχεια, μετανάστευσε τελικά στις ΗΠΑ το 1947, έχοντας περάσει τρία χρόνια σε ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η ιστορία της δημιουργίας του κεφαλαίου του Μαρξ είναι το έργο ζωής του ουκρανού μαρξιστή, θεμελιώδες και κομβικής σημασίας έργο στην εξέλιξη της μαρξιστικής οικονομικής σκέψης, στην ανάλυση και κατανόηση της εξέλιξης του καπιταλιστικού συστήματος, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Ροσντόλσκι θα χρησιμοποιήσει τα Grundrisse στο βιβλίο του συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της μαρξιστικής θεωρίας, συμβολή που αναγνωρίστηκε από όλους τους μαρξιστές οικονομολόγους και κυρίως από τον Ερνέστ Μαντέλ.
Gavin Mueller
Σπάζοντας πράγματα στη δουλειά
εκδόσεις Εκτός Γραμμής
Ο Γκάβιν Μιούλερ στο βιβλίο του βάζει στο στόχαστρο την «τεχνοαισιοδοξία των εκατομμυριούχων» και τον λεγόμενο «επιταχυντισμό», τη λατρεία της τεχνολογίας. Ανατρέχει στην παράδοση του «λουδισμού», του κινήματος σπασίματος των μηχανών από τους άγγλους εργάτες στις αρχές του 19ου αιώνα για να ανασυνθέσει το υπόγειο ρεύμα μιας ιστορίας εργατικών αγώνων ενάντια στην εμπέδωση των σχέσεων εξουσίας στους χώρους εργασίας με όχημα την τεχνολογική καινοτομία. Αντιτίθεται επίσης στην αφελή τεχνοαισιοδοξία που προέρχεται από τα αριστερά και που προσδοκά έναν «πλήρως αυτοματοποιημένο κομμουνισμό της πολυτέλειας», υπενθυμίζοντας το «φρένο έκτακτης ανάγκης» του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Μας καλεί σε αγώνα ενάντια στις «καπιταλιστικές κοινωνικές σχέσεις» για να διεκδικήσουμε εκ νέου τη γνώση και τον έλεγχο επί του προϊόντος και των συνθηκών της εργασίας μας.
Κύρκος Δοξιάδης
Φαντάσματα του (αντι)κομμουνισμού, Πολιτική και ιδεολογία στη σύγχρονη Ελλάδα
εκδόσεις Τόπος
Ο Κύρκος Δοξιάδης, ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ, παρουσιάζει διαφορετικές και ποικίλες όψεις της δεξιάς ιδεολογίας, από τη ΝΔ μέχρι το ακραίο κέντρο και τον ιστορικό αναθεωρητισμό, την κοινή ταξική τους βάση και την κοινή αρνητική τους στόχευση, τον αντικομμουνισμό. Ξεκινώντας από τη μεταξική δικτατορία και τη μεταπολεμική εθνικοφροσύνη, περνώντας και από το νεοφιλελευθερισμό του Φ. Χάγιεκ, θαυμαστή του Πινοτσέτ, φτάνει στη ΝΔ της δεκαετίας του ’80 και τους δύο αρχηγούς της, γιούς δωσιλόγων της κατοχής. Ταυτόχρονα εξετάζει κριτικά και την ιστορία της αριστεράς, τη σχέση της με τον εθνικισμό μεταπολεμικά με αφορμή το κυπριακό, τη μεταπολιτευτική πολιτική της ΕΑΔΕ (Εθνική Αντιδικτατορική Δημοκρατική Ενότητα) του ΚΚΕ εσ., φτάνοντας μέχρι τον Τσίπρα και τον Κασσελάκη.
Eric Alliez και Maurizio Lazzarato
Πόλεμοι και Κεφάλαιο – μια αντι-Ιστορία
εκδόσεις Ακυβέρνητες Πολιτείες
Οι Ερίκ Αλιέζ, καθηγητής φιλοσοφίας, και Μαουρίτσιο Λατσαράτο, κοινωνιολόγος και φιλόσοφος, ερμηνεύουν την ιστορία του καπιταλισμού ως μια ιστορία εξωοικονομικής βίας και κατάκτησης, μια ιστορία πολέμων, από την «πρωταρχική συσσώρευση» του κεφαλαίου και την αποικιοκρατία μέχρι τους σύγχρονους πολέμους και τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη: «Καπιταλισμός και φιλελευθερισμός φέρουν τους πολέμους μέσα τους, όπως τα σύννεφα κουβαλούν την καταιγίδα». Παρά την ερμηνευτική μονομέρεια (η ταξική πάλη, η κρίση χρέους, η στάση της ΕΕ απέναντι στον ελληνικό λαό τον Ιούλιο του 2015 παρουσιάζονται ως πόλεμοι «με άλλα μέσα»), οι συγγραφείς αναδεικνύουν το γεγονός ότι «ο καπιταλισμός επιλύει τις συγκρούσεις του, όχι μέσω της αγοράς, όχι μέσω του ανταγωνισμού, όχι μέσω της επιχειρηματικής ελευθερίας, όχι μέσω του μηχανισμού των τιμών, αλλά μέσω του πολέμου και του εμφυλίου πολέμου».
Συλλογικό
Ο Μαρξ και η μηχανή
εκδόσεις Αρχείο 71
Σε ένα περιβάλλον και μια περίοδο που σφραγίζονται από τη συζήτηση για την τεχνητή νοημοσύνη και τις επιπτώσεις της, κάθε έκδοση που επιχειρεί να πραγματευθεί σχετικά ζητήματα -στο παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον- είναι πολύτιμη, πολύ περισσότερο αν διαπνέεται από αντικαπιταλιστική σκοπιά κι επιχειρεί να διαλεχτεί με τον μαρξισμό. Στην κατηγορία αυτή εντάσσεται το Ο Μαρξ και η μηχανή, το οποίο συγκεντρώνει κείμενα που γράφτηκαν τη δεκαετία του 1980 και αναμετρώνται με ερωτήματα που αφορούν τη σχέση μεταξύ τεχνολογίας και καπιταλιστικής εξουσίας. Πρόκειται για συζήτηση που, όπως δηλώνεται στον πρόλογο, «διεξάγεται από τότε που υπάρχουν εργάτες και μηχανές» και «δεν πηγάζει από ακαδημαϊκές έδρες, αλλά από τους χώρους εργασίας και τους χώρους αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης».
Μαρκ Φίσερ
Η ακύρωση του μέλλοντος
Εκδόσεις Αντίποδες
Πολιτικός φιλόσοφος και πολιτισμικός κριτικός, ο Φίσερ έχει συστηθεί στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο Καπιταλιστικός ρεαλισμός. H παρούσα έκδοση, ακολουθώντας τα ίχνη εκείνης, εστιάζει σε ζητήματα κοινωνικών σχέσεων και πολιτισμού (με την ευρεία έννοια του), ασκώντας μια ριζοσπαστική κριτική. Υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός του 21ου αιώνα χαρακτηρίζεται από αναχρονισμό και στασιμότητα, που όμως έχουν ενταφιαστεί κάτω από μια επιφανειακή φρενίτιδα του «καινούριου». Θεμελιακή του άποψη είναι ότι «η αργή ακύρωση του μέλλοντος συνοδεύεται από τη διάβρωση των προσδοκιών». Αλλά και ότι: «Η επιθυμία μας αφορά το μέλλον -μια διαφυγή από τα αδιέξοδα και την απέραντη έρημο των ατέλειωτων επαναλήψεων του κεφαλαίου- και προέρχεται από το μέλλον […]. Μέχρι στιγμής μπορούμε να συλλάβουμε αυτό το μέλλον μόνο μέσα από αναλαμπές».
Βάλιας Σεμερτζίδης
Ημερολόγιο – Δεκεμβριανά, 20 Οκτωβρίου 1944 – 20 Φεβρουαρίου 1945
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Παρότι έχουν περάσει 80 χρόνια από τον Δεκέμβρη, η συζήτηση για το τι έγινε τότε παραμένει ζωντανή κι ενδιαφέρουσα. Η σημασία του γεγονότος αυτού καθαυτού αποτελεί ούτως ή άλλως διαρκή τροφοδότη της. Ένας άλλος τροφοδότης είναι οι αρχειακές πηγές που αποχαρακτηρίζονται ως απόρρητες και πλέον έρχονται στο φως, καθώς και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα «από πρώτο χέρι». Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία ανήκει και η έκδοση για το ημερολόγιο του ζωγράφου Βάλια Σεμερτζίδη, την οποία επιμελήθηκε με φροντίδα ο Νίκος Χατζηνικολάου. Η ιδιαίτερη αξία της προκύπτει, εκτός των άλλων, και από το γεγονός ότι ο Σεμερτζίδης ήταν μεταφραστής του Γκριγκόρι Ποπόφ, επικεφαλής της σοβιετικής αποστολής, απ’ όταν ήρθε στην Ελλάδα (τέλη Ιουλίου 1944) έως και τον Δεκέμβριο.
Ilan Pappe
Μικρή Ιστορία της Σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης
Εκδόσεις Σάλτο
Στο σύντομο κείμενο του ο Ιλάν Παπέ αναφέρεται σε όλα τα ορόσημα της ιστορίας του παλαιστινιακού κινήματος που το αντιλαμβάνεται ως αντιαποικιακή αντίσταση ενάντια στο σιωνιστικό κίνημα. Ξεκινώντας από την απαρχές της προώθησης της εβραϊκής μετανάστευσης στην Παλαιστίνη αφηγείται τις βίαιες συγκρούσεις του 1929, τη μεγάλη αραβική εξέγερση του 1936, την πορεία προς τη Νάκμπα και το σχέδιο διχοτόμησης του ΟΗΕ το 1947, τα γεγονότα του πολέμου των έξι ημερών, την πρώτη και τη δεύτερη ιντιφάντα και τις προϋποθέσεις τους, για να καταλήξει στην εξέλιξη του παλαιστινιακού στον 21 αιώνα και τον πόλεμο μετά την 7η Οκτώβρη 2023. Ο Παπέ καταλήγει στον επίλογο ότι αυτό που συμβαίνει τώρα στη λωρίδα της Γάζας είναι το χειρότερο κεφάλαιο στην ιστορία του σύγχρονου Ισραήλ και της Παλαιστίνης.
Didier Fassin
Για τη συναίνεση στον αφανισμό τη Γάζας
εκδόσεις Πόλις
Ο Ντιντιέ Φασέν, διδάκτωρ ιατρικής και κοινωνικών επιστημών και καθηγητής στο College de France, ασχολείται σε αυτό το σύντομο δοκίμιο με την ηθική διάσταση που σηματοδοτεί η συναίνεση στην γενοκτονία των Παλαιστινίων. Θεωρεί ότι πρόκειται για μία από τις πιο βαθιές ηθικές κρίσεις μετά το Ολοκαύτωμα -κρίση που δοκιμάζει τα όρια της πολιτικής νοημοσύνης, κονιορτοποιεί τις ηθικές διακρίσεις και διαστρέφει τη γλώσσα. Η κρίση δεν προέκυψε αίφνης, η αφήγηση δεν ξεκινά σίγουρα από την 7η Οκτωβρίου. Αποτελεί την κατάληξη του πολυετούς στρατηγικού φιλοσιωνισμού της δύσης, ενώ δεν πρέπει να παραγνωρίζεται η συμβολή στην οικονομία του πολέμου. Σε κάθε περίπτωση, η ηθική αποποίηση των δυτικών κυβερνήσεων, η σιωπή των διανοουμένων και ο στιγματισμός των φωνών της αντίστασης είναι παραδειγματικά.
Στρατής Μπουρνάζος
Η Ιστορία μιας Ματαίωσης, Το CCF και ο Πολιτισμικός Ψυχρός Πόλεμος στην Ελλάδα (1950-1967)
εκδόσεις Αντίποδες
Δεν ακούγεται αρκετά παράδοξο ότι το State Department και η CIA προωθούσαν τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό, οργάνωναν περιοδείες με τους Λούις Άρμστρονγκ και Ντίζι Γκιλέσπι και χρηματοδοτούσαν εκθέσεις στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης για να ανασχέσουν τον «σοβιετικό ολοκληρωτισμό»; H μάχη για την ιδεολογική ηγεμονία ως άλλο ένα επεισόδιο του ψυχρού πολέμου είναι το αντικείμενο της έρευνας του Στρατή Μπουρνάζου, ο οποίος μελετάει τη δράση στην Ελλάδα του εντεταλμένου για αυτό οργανισμού Congress for Cultural Freedom με παρέμβαση σε 48 χώρες. Η επιδιωκόμενη συνάντηση του CCF με τη φιλελεύθερη διανόηση στην Ελλάδα αποδείχθηκε ωστόσο άγονη, και επειδή ήταν πλήρως κυρίαρχη η κομμουνιστική τάση λόγω του εαμικού κινήματος αλλά και γιατί οι περισσότεροι φιλελεύθεροι ήταν φιλοκομμουνιστές και σε ρήξη με το μετεμφυλιακό κράτος της εθνικοφροσύνης.
Κωστής Καρπόζηλος
Ελληνικός Κομμουνισμός, Μια διεθνική Ιστορία (1912-1974)
Εκδόσεις Αντίποδες
Tο βιβλίο του Κωστή Καρπόζηλου ξεδιπλώνει την ιστορία της συγκρότησης του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος μέσα από τις αφηγήσεις των διαδρομών των ανθρώπων που ενεπλάκησαν σε αυτή τη συγκλονιστική περιπέτεια κατά τον 20ο αιώνα. Η προσέγγιση του φαινομένου ως μιας διεθνικής εμπειρίας και η αναφορά στις ιστορίες ανθρώπων που διέσχιζαν τα σύνορα είτε ως διωκόμενοι είτε σε κομματική αποστολή συνιστά βασικό άξονα του βιβλίου. Η δράση της Φεντερασιόν, η δημιουργική συνάντηση του ελληνικού κομμουνισμού με τους πρόσφυγες, η διαμόρφωση «επαγγελματιών επαναστατών» στις σοβιετικές κομματικές σχολές, οι πολιτικοί πρόσφυγες του εμφυλίου αλλά και η σταδιακή υπαγωγή αυτής της δυναμικής στις εθνικές προτεραιότητες είναι μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται.
