Νίκος Ξηρουδάκης
Το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Μπαβέλλα, Dourgouti Town, συνεχίζει να προβάλλεται στον Μικρόκοσμο της Λ. Συγγρού συγκινώντας όσες και όσους το παρακολουθούν, είτε γνωρίζουν τη συγκλονιστική ιστορία του συνοικισμού είτε όχι.
Το φίλμ παρουσιάζει τον «σκληρό πυρήνα», την καρδιά της ιστορίας του Δουργουτίου, καθώς και των κοινωνικών δεσμών μεταξύ των κατοίκων του. Πρόκειται για μια ταινία πυκνή που θα δώσει επιπλέον πληροφορίες και στη δεύτερη θέαση. Πώς αλλιώς θα μπορούσε να χωρέσει στα 88 λεπτά της όλος αυτός ο καταιγιστικός πλούτος ιστορικών, πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών, πολεοδομικών και αθλητικών πληροφοριών…
Αξίζουν συγχαρητήρια στον σκηνοθέτη και τους συντελεστές του ντοκιμαντέρ: Καταρχάς για την επιλογή του θέματος. Μια επιλογή που η υποδοχή της ταινίας από το κοινό φαίνεται να δικαιώνει. Αλλά και για τον τρόπο που χειρίζεται την κάμερα, την οπτική γωνία –κυριολεκτικά και μεταφορικά- που υιοθετεί. Τον τρόπο που συναρμόζει το αρχειακό υλικό, τη μουσική, τα ρεμπέτικα, τις φωτογραφίες, τα αποσπάσματα ταινιών με θέμα ή φόντο το Δουργούτι (όπως η Μαγική Πόλη του Νίκου Κούνδουρου ή «Τα Ματόκλαδά σου Λάμπουν» του Κώστα Φέρρη). Την προφορική ιστορία, τις πολύ σημαντικές αφηγήσεις αγωνιστών, κατοίκων, καλλιτεχνών που περιγράφουν τη ζωή σε ένα ντενεκεδομαχαλά με έντονη κοινωνική συνοχή και δεκάδες μαγαζιά, καφενεία, ταβέρνες.
Αφηγούνται, μεταξύ άλλων, χωρίς να μασάνε τα λόγια τους: Χάρις Αλεξίου, Τασούλα Βερβενιώτη, Νίκος Κούνδουρος, Ανδρέας Σωτηρακόπουλος, Οβανές Γαζαριάν, Γιάννης «Μπαχ» Σπυρόπουλος, Δημήτρης «Κροϊφ» Γρίβας, Γιώργος Δέδες, Ιωσήφ Κασσεσιάν, Άννα Κουρουπού, Κώστας Φέρρης, Ανδρέας Φωτόπουλος, Ζαχαρίας Ρόχας, Χρήστος Τζουρντός και, βέβαια, ο πατέρας του σκηνοθέτη, δημοσιογράφος Νίκος Μπαβέλλας που έχει φύγει από τη ζωή.
Η ταινία αρχίζει in medias res, «εις μέσα τα πράγματα»: Ήδη τα πρώτα πλάνα αποτυπώνουν την ένταξη της περιοχής στον πολεοδομικό ιστό της Αθήνας, τη συνοριακή γραμμή της Συγγρού, την εγγύτητα με την Ακρόπολη. Το κτιριακό αποτύπωμα στο χώρο των δύο κυμάτων «εξυγίανσης» των παραγκών, το πρώτο του 1936 –με ευδιάκριτα ακόμη τα σημάδια απ’ τις σφαίρες του Δεκέμβρη του ’44- και το δεύτερο του 1968-71 καθώς και την παρουσία των μεταναστών στην περιοχή.
Μια περιοχή που λεγόταν Νομούζ Ντάμε, χοιροστάσιο (σπίτι των χοίρων) όταν ήρθαν οι πρώτοι Αρμένιοι πρόσφυγες το 1915.
Η ταινία αναδεικνύει το Μπλόκο του Δουργουτίου, με τους 114 τουλάχιστον εκτελεσμένους στον Φάρο και αλλού, που έγινε από τους Γερμανούς, τους ταγματασφαλίτες και τους τέσσερις μασκοφόρους καταδότες («τσουβαλάδες») στις 9 Αυγούστου 1944. Κάποιοι από τους αφηγητές αναφέρουν ότι το Δουργούτι δεν το πάτησαν οι Γερμανοί. Δεν τολμούσαν να μπουν μέσα στη διαδαλώδη «Κασμπά» των παραγκών, μόνο το έκαψαν στη διάρκεια του «Μεγάλου Μπλόκου».
Η Τασούλα Βερβενιώτη τοποθετεί το μπλόκο στο ιστορικό του πλαίσιο σε σχέση με τα άλλα μπλόκα στις συνοικίες της Αθήνας.
Οι κάτοικοι αναφέρουν την ιστορία των αθλητικών σωματείων «Φοίβος» και «Δόξα Νέου Κόσμου» (Δουργουτίου) που συνενώθηκαν στον «Θρίαμβο». Ένας αφηγητής περιγράφει τον ‘’σφαγιασμό’’ από τη διαιτησία της αριστερής ομάδας της περιοχής στον αγώνα με την ευνοούμενη από τη χούντα ομάδα του Κορωπίου.
«Ντρεπόμαστε να πούμε ότι μένουμε στο Δουργούτι, δηλώναμε Κουκάκι», αναφέρει χαρακτηριστικά άλλος παλαιός κάτοικος.
Η ταινία αναδεικνύει το Μπλόκο του Δουργουτίου, με τους 114 τουλάχιστον εκτελεσμένους στον Φάρο και αλλού
Αναφέρεται ακόμα το «τείχος του αίσχους» στους Ολυμπιακούς του 2004: Σκέπασαν με λινάτσες την πρόσοψη του συνοικισμού στη Συγγρού, για να μην βλέπουν τη φτώχεια οι υψηλοί καλεσμένοι…
Ο Ανδρέας Φωτόπουλος, ιστορικός αγωνιστής της αριστεράς και από τους πρωτεργάτες της κατάληψης του χώρου του σημερινού Πάρκου της οδού Χελντράιχ- Λαγουμιτζή, μιλάει για τους κοινωνικούς αγώνες στην περιοχή, αλλά και για την ηρωική στάση του κομμουνιστή Κλεάνθη Τοσουνίδη, ο οποίος, μαζί με δύο συντρόφους, το έσκασε κολυμπώντας απ’ τη Μακρόνησο. Στο δρόμο ο ένας κουράστηκε και είπε στους άλλους δύο να τον αφήσουν να πνιγεί για να γλιτώσουν τουλάχιστον αυτοί. Ο Κλεάνθης όμως και ο σύντροφός του ξαναγύρισαν σώζοντας τον τρίτο αγωνιστή, παρά το ότι γνώριζαν τι τους περιμένει…
Το πολιτικό αυτό ντοκιμαντέρ δε διστάζει να μιλήσει και για ‘’τολμηρά’’ θέματα, όπως οι τεκέδες της περιοχής καθώς και όσα αναφέρει η Άννα Κουρουπού.
Εύστοχο τέλος, κατά τη γνώμη μας, είναι το εύρημα με τον μεσίτη που τριγυρνάει στο Δουργούτι, καθώς και η όλη εικαστική απόδοση της σχέσης του χθες με το σήμερα. Της μνήμης που επιμένει επιστρέφοντας παρά την άνοδο της αξίας γης. Κορυφαία σκηνή, οι ΕΛΑΣίτες που τρέχουν μπροστά στους έκπληκτους αιρμπιενμπήδες και τις αποσκευές με τα ροδάκια…
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πριν (2.11.24)