▸Το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νάσου Μπράτσου «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος παρουσιάζεται τη Δευτέρα 22 Απριλίου στις 6.30 μ.μ. στη Locomotiva βιβλίο cafe bar-cooperativa (οδός Μπόταση 7, πλησίον πλατείας Κάνιγγος). Μάλιστα καθώς οι περισσότερες εργατικές ιστορίες που παρουσιάζονται είναι από τις δεκαετίες 1950 και 1960, καθώς και τα χρόνια της δικτατορίας, η παρουσίαση αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς γίνεται μία ημέρα μετά την επέτειο του απριλιανού πραξικοπήματος.
Την παρουσίαση του βιβλίου θα κάνουν ο εκπρόσωπος των εκδόσεων Μαρξιστική Φωνή δικηγόρος Παναγιώτης Κολοβός, η συνταξιούχος δημοσιογράφος του εργατικού ρεπορτάζ της ΕΡΤ, Άννα Κωνσταντακάκη, ο συγγραφέας του βιβλίου Νάσος Μπράτσος, ενώ χαιρετισμό θα απευθύνει εκπρόσωπος του Συνδέσμου Εξορισθέντων και Φυλακισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974.
57 χρόνια μετά, τότε που λίγες ώρες μετά το πραξικόπημα της 21/4/1967 χιλιάδες συλληφθέντες στοιβάζονταν στο γήπεδο της ΑΕΚ, στον ιππόδρομο, στα κελιά αστυνομικών τμημάτων και στρατοπέδων και στις προβλήτες που τους περίμεναν τα πλοία για τα νησιά της εξορίες, η παρουσίαση του βιβλίου του Νάσου Μπράτσου έχει κι έναν χαρακτήρα εκδήλωσης τιμής της ιστορικής μνήμης.
Στις «Εργατικές Ιστορίες» Β’ μέρος (ISBN: 978-618-87027-1-4) περιλαμβάνονται συνεντεύξεις με παλαίμαχους συνδικαλιστές, αγωνιστές του εργατικού κινήματος και της Αριστεράς, καθώς και πολιτικούς εξόριστους. Αρκετοί απ’ αυτούς, όσοι δεν ήταν στις εξορίες, στήριξαν την εξέγερση του Πολυτεχνείου.
Οι συνεντευξιαζόμενοι περιγράφουν τις δυσκολίες στον εργασιακό στίβο, τις συνθήκες εργασίας και τους σκληρούς εργατικούς αγώνες των χρόνων τους, που ήταν σε περιόδους γεμάτες διώξεις, φυλακίσεις, απολύσεις, εξορίες, κλπ παράλληλα όμως και περίοδος γεμάτη συλλογικότητα και αλληλεγγύη, καθώς ολόκληρες πόλεις στήριζαν τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων σε βασικές παραγωγικές μονάδες που λειτουργούσαν στην περιοχή τους.
Ταυτόχρονα με τις μαρτυρίες τους δείχνουν πώς μέσα σε ζοφερές συνθήκες κατορθώνει να βρίσκει «χαραμάδες» η ελπίδα και να αναγεννάται το εργατικό κίνημα από τις στάχτες του. Ιδιαίτερα αποκαλυπτικές είναι οι συνεντεύξεις που δείχνουν πώς μέσα στην περίοδο της δικτατορίας 1967-1974 επινοήθηκαν τρόποι αντίστασης στους πραξικοπηματίες, που σήμερα φαντάζουν «κινηματογραφικό» σενάριο ταινιών δράσης. Αναφορά γίνεται και στους τόπους εξορίας όπου αρκετοί από τους συνεντευξιαζόμενους οδηγήθηκαν μετά το πραξικόπημα.
Τρία χρονικά ορόσημα «σημαδεύουν» το βιβλίο, το πραξικόπημα, η εξέγερση του Πολυτεχνείου και η πτώση της δικτατορίας, καθώς η πλειοψηφία των συνεντευξιαζόμενων είχε σημαντική δράση μέσα σε αυτά τα χρονικά πλαίσια.
Εκτός από το πεδίο των εργασιακών χώρων στις σελίδες του βιβλίου βρίσκουμε και την ανταρσία στο αντιτορπιλικό «Βέλος» που ήταν ηχηρό ράπισμα στους δικτάτορες.
Επίσης περιέχονται στοιχεία από τις εφημερίδες «Η ΑΥΓΗ» της προδικτατορικής περιόδου, «Ελεύθερη Ελλάδα» (παράνομος Τύπος επί δικτατορίας), «Ελεύθερα Συνδικάτα» της προδικτατορικής περιόδου.
Κι ένα απόσπασμα από το βιβλίο:
Σφράγισε τα γραφεία του σωματείου η ασφάλεια και εξορίστηκαν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, τους έδιωξαν από τη δουλειά.
Κώστας Ζαχαράκης
εργαζόμενος στα τρόλεϊ επί δικτατορίας, γενικός γραμματέας της ένωσης εργαζομένων ΗΛΠΑΠ, που το 1973 ανέτρεψε σε συνθήκες δικτατορίας την φιλοχουντική διοίκηση του σωματείου και προχώρησε σε νικηφόρα απεργιακή κινητοποίηση.
Δεν είχαμε αλλαγές εργασιακές, ούτε μισθούς κόψανε, ούτε ωράριο χαλάσανε, αλλά έφτιαξαν τέσσερα σωματεία στο χώρο για να κάνουν πράξη το διαίρει και βασίλευε. Και τα τέσσερα έγραφαν μέλη οδηγούς και εισπράκτορες, δεν υπήρχε διαχωρισμός ειδικοτήτων. Το 1970 εξαγοράσθηκε η εταιρεία (λεγόταν ΗΕΜ) από το δημόσιο και το 1971 κάναμε την «ένωση εργαζομένων ΗΛΠΑΠ». Από εκεί και ύστερα αρχίσαμε να δραστηριοποιούμαστε και να συνειδητοποιούμε τους συναδέλφους ότι πρέπει να διεκδικήσουμε.
Αρχικά ήμασταν σε απόσταση από τα χουντικά σωματεία, αλλά όταν έγινε η «ένωση εργαζομένων ΗΛΠΑΠ», μπήκαμε ενεργά. Ήμασταν αρχικά 15 νέοι συνάδελφοι. Πρέπει να πούμε ότι και μέσα στους χουντικούς συναδέλφους, υπήρχαν διαβαθμίσεις. Παράδειγμα, είχαν μπει στη δουλειά, παλιοί πολεμιστές του Ρίμινι, με ένα νόμο τον 751 που κατά κάποιο τρόπο τους κατοχύρωνε τη μονιμότητα σαν παλαιών πολεμιστών. Αρκετοί από αυτούς έβλεπαν τα αδιέξοδα της χούντας και την έβριζαν ανοιχτά.
Για ένα χρόνο γινόταν συζητήσεις και με πολύ κόπο καταφέραμε να φτιάξουμε την «ένωση εργαζομένων ΗΛΠΑΠ», επειδή το ήθελε ο κόσμος και όχι οι πρόεδροι των τεσσάρων σωματείων, που είχαν ευεργετήματα.
Στον ΗΛΠΑΠ ήταν πρόεδρος – διορισμένος από τη χούντα – ένας συνταγματάρχης Γιαννακόπουλος, που έλεγε χαρακτηριστικά, ότι ούτε τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, να ήσαστε, κάντε ένα σωματείο και ελάτε να συζητήσουμε.
Στη διοίκηση της Ένωσης ήμασταν τέσσερις νέοι (Χρήστος Αναστασόπουλος 29 ετών, Κώστας Ζαχαράκης 30 ετών, Θ. Κάτρης και Γ. Παρίσης) και επτά παλιοί σύμβουλοι, οι οποίοι έπαιρναν εντολές από την Ασφάλεια. Άλλα μας έλεγαν τη μια μέρα και άλλα την άλλη. Ξανακάναμε εκλογές το 1972 κάτω από πίεση των εργατών, γιατί δεν προχώραγαν τα αιτήματά μας και ο κόσμος γκρίνιαζε.
Τον Ιούλιο του 1973, τις μέρες πριν την απεργία – στάση εργασίας που σχεδιάζαμε για τις 23 Ιουλίου, η εργοδοσία για να δημιουργήσει πλήγμα και να μην γίνει η απεργία, έδωσε 2.000 δρχ στον κάθε εργαζόμενο «έναντι προβλεπομένης αυξήσεως», μέτρο που άφησε ασυγκίνητους τους εργάτες και σχολιάστηκε με χιούμορ του τύπου «πάρτε τα παιδιά, ο καλός μας εργοδότης μας τα δίνει για να προσφέρει ενίσχυση κατά τις μέρες της απεργίας μας».
Όμως το Δ.Σ. υπαναχώρησε και ανέστειλε την κινητοποίηση. Η αγανάκτηση των εργαζομένων οδήγησε σε αναδιάρθρωση του Δ.Σ. καθώς ο τότε πρόεδρος και ο τότε αναπληρωτής γραμματέας, είχαν επισκεφτεί τον εργοδότη και είχαν έρθει σε συμφωνία μαζί του χωρίς να έχουν ενημερώσει το υπόλοιπο Δ.Σ.
Τότε πήραν 6 έδρες οι παλιοί και πέντε εμείς και με το που βάλαμε το θέμα να γίνει απεργία, κάτι που αυτοί δεν ήθελαν, παραιτήθηκε ο πρόεδρος και εμείς φέραμε τον αναπληρωτή του και πήραμε την πλειοψηφία με εφτά έναντι τεσσάρων εδρών.
Πρόεδρος έγινε ο Χρήστος ο Ασημακόπουλος και εγώ γενικός γραμματέας και πήγαμε στην απεργία το 1973.
Είχαμε προκηρύξει κατά καιρούς στάσεις εργασίας και μεσολαβούσαν διαπραγματεύσεις, από τις οποίες παίρναμε τις υπερωρίες.
Την απεργία την κάναμε στις 27 Αυγούστου 1973 (ήταν στάση εργασίας). Από το προηγούμενο βράδυ, μας έπιασε η ασφάλεια σε ένα ραντεβού που είχαμε στα Εξάρχεια για να συζητήσουμε θέματα της κινητοποίησης.
Ήμασταν τέσσερα άτομα και μας συνέλαβαν 20 ασφαλίτες. Αφήσανε τελικά τους δύο και κράτησαν εμένα και τον πρόεδρο. Στην ασφάλεια ήταν ο Μπάμπαλης, που μας χτύπησε κιόλας, αλλά δεν κάναμε πίσω.
Το πρωί στις πέντε, που πήγαμε στην πλατεία Αττικής, μας περίμεναν πάνω από 100 απεργοί. Τους είπαμε τι έγινε και ότι πρέπει να μην φοβηθούμε και να κάνουμε την απεργία, όπως και έγινε.
Έγινε και διαπραγμάτευση με τους χουντικούς υπουργούς και κερδίσαμε τις αυξήσεις.
Ερώτηση: Είχατε επαφές με αντίστοιχες κινήσεις εργαζομένων από άλλους χώρους;
Απάντηση: Όχι γιατί είχαμε την ασφάλεια συνέχεια από δίπλα. Είχαμε δύο ασφαλίτες που παρακολουθούσαν σε μόνιμη βάση, από συνελεύσεις, μέχρι τα πάντα.
Οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν τους φοβότανε, αλλά νευρίαζαν και το έπαιρναν ανάποδα. Έβλεπαν τον Λεωνίδα – έτσι έλεγαν τον ένα ασφαλίτη – και έλεγαν, τι δουλειά έχει αυτός εδώ πέρα.
Ερ- Τα τρόλεϊ πέρναγαν μπροστά από το Πολυτεχνείο τις μέρες της εξέγερσης. Τι θυμάστε από τότε;
Απ- Με τον πρόεδρο είχαμε πάει και είχαμε δώσει οικονομική ενίσχυση, από έρανο μεταξύ των εργαζομένων, γιατί το ταμείο του σωματείου δεν ήταν εύρωστο.
Νομίζω ότι είχαμε μαζέψει 15.000 δραχμές.
Ερ- Με την πτώση της δικτατορίας, πόσο βοήθησε το σωματείο η εμπειρία που είχε αποκτήσει από τη λειτουργία του σε δύσκολες συνθήκες;
Απ- Πάρα πολύ γιατί ήξεραν ότι είμαστε δυνατός κλάδος και από 130 τρόλεϊ που είχαμε, με μια παραγγελία στη Ρωσία, τα κάναμε 400 και μπήκε νέος κόσμος στη δουλειά και μαζικοποιήθηκε και το σωματείο.
Κάναμε συχνά απεργίες (πχ επί υπουργίας Γεωργίου Βογιατζή, που ήθελε να φέρει δικό του γενικό διευθυντή και δεν του πέρασε).
Παίρναμε πάντα αυξήσεις. Αν η κυβέρνηση έλεγε 10%, εμείς παίρναμε 15%.
Ερ- Κάποιες σημαντικές κινητοποιήσεις τον πρώτο καιρό της μεταπολίτευσης;
Απ- Μαζί με τα λεωφορεία και ειδικότερα το 1975 – 1976 για το νόμο 330.
Ερ- Τι μήνυμα στέλνετε στις επόμενες γενιές, ύστερα από όλα αυτά;
Απ- Ο εργαζόμενος να είναι πάντα κοντά στο σωματείο. Βέβαια μπορεί κανείς να δει και θετικά και αρνητικά παραδείγματα. Πάντα πρέπει όμως να αξιοποιούμε τα θετικά παραδείγματα και να επιδιώκουμε τη συμμετοχή και την μαχητικότητα μέσα από τα σωματεία.
