Ψυχική Υγεία και Απεξάρτηση: Βορά σε ιδιώτες και πολυεθνικές του φαρμάκου

Κατερίνα Μάτσα

Τους «αόρατους» για το σύστημα, τα εξαρτημένα άτομα και τα άτομα που πάσχουν ψυχικά, βάζει αυτή τη φορά στο στόχαστρο η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Τα πιο «ευάλωτα» άτομα, αυτά που ζουν στο κοινωνικό περιθώριο και στον κοινωνικό αποκλεισμό, με καταπατημένα όλα τα ανθρώπινα δικαιώματά τους, οδηγούνται κυριολεκτικά στην εξόντωση, σε μια ζωή χωρίς ανθρώπινους, χωρίς αξιοπρεπείς όρους ύπαρξης. Το νομοσχέδιο που ετοιμάζει, με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «για την ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης», σκοπεύει να παραχωρήσει όλο τον δημόσιο τομέα της ψυχικής υγείας και της απεξάρτησης στον ληστρικό ιδιωτικό τομέα.

Σε ό,τι αφορά την ψυχική υγεία, δημιουργείται το Εθνικό Δίκτυο Υπηρεσιών  Ψυχικής Υγείας, στο οποίο εντάσσονται όλες οι δομές ψυχικής υγείας, ψυχιατρικά νοσοκομεία, ψυχιατρικοί τομείς γενικών νοσοκομείων, παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες, κέντρα υγείας και ψυχικής υγείας, κέντρα ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, νοσοκομεία κρατουμένων. Το Δίκτυο θα έχει ως εποπτευόμενους φορείς τις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) που διαθέτουν μονάδες ψυχικής υγείας, τους κοινοτικούς συνεταιρισμούς, καθώς και ιδιώτες ψυχίατρους και παιδοψυχίατρους, που έχουν σύμβαση με τον ΕΟΠΥΥ. Από τον υποδιοικητή του Δικτύου θα δίνεται άδεια σε ιδιώτες για την ίδρυση Μονάδων Ψυχικής Υγείας Ιδιωτικού Δικαίου, κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα. Οι μονάδες του ιδιωτικού τομέα θα αποζημιώνονται με νοσήλια ή τροφεία (!), με σταθερή αμοιβή ή κατά πράξη. Προβλέπεται η συγχώνευση ή η κατάργηση τμημάτων, δομών και υπηρεσιών. Αυτό συνεπάγεται απολύσεις του αντίστοιχου προσωπικού των δομών που συρρικνώνονται και κλείνουν, διακοπή της καταλυτικής σημασίας θεραπευτικής σχέσης, υπερσυσσώρευση ασθενών στα εναπομείναντα τμήματα, ακόμα μεγαλύτερη καταστολή στην αντιμετώπιση των ασθενών.

Προβλέπεται, επίσης, η άμεση κατάργηση των δύο μεγαλύτερων ψυχιατρείων, ΨΝΑ και Θεσσαλονίκης, η μετατροπή τους σε υπηρεσίες των αντίστοιχων ΔΥΠΕ, χωρίς καμία μέριμνα δημιουργίας όρων για την επάνοδο στην κοινότητα των ήδη νοσηλευόμενων ασθενών, που αντιμετωπίζονται είτε ως «υπηρεσίες» είτε ως υποψήφιοι για τη μεταφορά τους σε ιδιωτικές δομές! Με τις σημερινές συνθήκες, που οι ψυχιατρικές δομές στα ψυχιατρικά νοσοκομεία και στους ψυχιατρικούς τομείς των γενικών νοσοκομείων μαστίζονται από την υποστελέχωση και τον υπερπληθυσμό ασθενών, ακόμα και σε ράντζα, η κατάσταση είναι δραματική. Καταλαβαίνει κανείς τι κόλαση θα δημιουργηθεί με την ακόμα μεγαλύτερη μείωση του προσωπικού και των χώρων περίθαλψης των ασθενών που προβλέπει το νομοσχέδιο. Η καταστολή (χημική, μηχανική κα) με τα ψυχοφάρμακα σε τεράστιες δόσεις και τις μηχανικές καθηλώσεις, θα γίνει ο κανόνας παντού.

Ιδιωτικές δομές ψυχικής υγείας θα «φυτρώσουν» σαν τα μανιτάρια, για να καλύψουν τα κενά του δημόσιου τομέα. Ιδιοκτήτες θα είναι η Εκκλησία, επιχειρηματίες κάθε τύπου (ακόμα και έμποροι όπλων) που τους προσφέρεται εύκολο κέρδος, μεγάλα συμφέροντα στο πλευρό της κυβέρνησης. Φυσικά, θα απευθύνονται στους λίγους που έχουν ή μπορούν να βρουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα νοσήλια, χωρίς αυτό να εξασφαλίζει καλύτερη θεραπευτική αντιμετώπιση. Το αντίθετο, αυτό που η κυρίαρχη Βιολογική Ψυχιατρική επιβάλει, είναι η καταστολή, τα ψυχοφάρμακα, σε μεγάλες δόσεις, οι παρατεινόμενες σε διάρκεια και επανειλημμένες νοσηλείες, η απουσία οποιασδήποτε προοπτικής ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Στα σχέδια της κυβέρνησης η κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας, η πρωτοβάθμια φροντίδα και η πρόληψη, όπως και η στήριξη της οικογένειας δεν έχουν θέση. Τα άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας καταδικάζονται  στην εξαθλίωση και τη δυστυχία, που φέρνει η τεράστιας έκτασης εμπορευματοποίηση του ψυχικού τους πόνου από τους εμπόρους της ψυχικής υγείας. Αλλά και οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία θα υποχρεωθούν, για να επιβιώσουν, να λειτουργούν ουσιαστικά  ως φυλακτικό προσωπικό, ανεξάρτητα από την κλινική τους εμπειρία, τις σπουδές και τις εξειδικεύσεις τους.

Σε ό,τι αφορά την απεξάρτηση, η διαδικασία ιδιωτικοποιήσεων που επιβάλλεται δεν αφήνει τίποτα στο Δημόσιο. Στο πνεύμα του πιο άγριου νεοφιλελευθερισμού, με τον Άδωνι Γεωργιάδη στο τιμόνι του υπουργείου Υγείας, η κυβέρνηση απεργάζεται την ολοκληρωτική καταστροφή της δημόσιας και δωρεάν απεξάρτησης. Με αυτό το νομοσχέδιο δημιουργεί ένα υδροκέφαλο, υπερσυγκεντρωτικό, γραφειοκρατικό οργανισμό, τον Ενιαίο Οργανισμό για την Πρόληψη και την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ), ένα ΝΠΙΔ στο οποίο θα ενταχθούν ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ, το 18ΑΝΩ, τα αντίστοιχα προγράμματα απεξάρτησης των νοσοκομείων του ΕΣΥ Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων και Κέρκυρας, οι ΜΚΟ, οι ιδιωτικές κλινικές, τα παράνομα ιδιωτικά προγράμματα απεξάρτησης, τα οποία προτίθεται να νομιμοποιήσει. Ο ΕΟΠΑΕ θα λειτουργεί, όπως φαίνεται, ως ιμάντας μεταβίβασης των κυβερνητικών αποφάσεων, ακυρώνοντας τη λειτουργία κάθε εκλεγμένου δημοκρατικού οργάνου, κάθε ανεξάρτητης, διατομεακής και άλλης επιτροπής, που λειτουργεί στη βάση της φιλοσοφίας κάθε προγράμματος. Όλα τα προγράμματα του ΕΟΠΑΕ, που το καθένα έχει διαφορετικό χαρακτήρα, διαφορετική φιλοσοφία και τη δική του ιστορία, θα ενοποιηθούν- ομογενοποιηθούν, καταργώντας στην πράξη τη λειτουργική αυτοτέλεια και τη θεραπευτική συνέχεια κάθε προγράμματος, με δραματικές, αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα του.

Το νομοσχέδιο καταργεί το θεμελιώδες και κατακτημένο μέσα από αγώνες δικαίωμα του εξαρτημένου ατόμου να επιλέγει το ίδιο –και όχι κάποια «επιστημονική» επιτροπή– το θεραπευτικό πρόγραμμα που του ταιριάζει. Μέσα σε αυτό το νομοθετικό τερατούργημα περιλαμβάνονται ρητά συγχωνεύσεις και καταργήσεις δομών, τμημάτων και υπηρεσιών. Αυτό σημαίνει ότι θα απολυθούν πολλοί από αυτούς που σήμερα συνεισφέρουν με αυταπάρνηση στο σπουδαίο έργο της απεξάρτησης, παρά τα συσσωρευμένα λειτουργικά προβλήματα, τις χαμηλές αποδοχές, την υποστελέχωση όλων των δομών απεξάρτησης.

Η καταστολή (χημική, μηχανική) με τα ψυχοφάρμακα σε τεράστιες δόσεις και τις μηχανικές καθηλώσεις, θα γίνει ο κανόνας παντού

Η κυβέρνηση επείγεται να τελειώσει με τη δημόσια και δωρεάν θεραπεία απεξάρτησης, επιβάλλοντας ως επίσημη πολιτική τη συντήρηση της εξάρτησης διαμέσου των υποκατάστατων. Ανάγοντας ένα ψυχοκοινωνικό φαινόμενο σε «χρόνια, υποτροπιάζουσα νόσο του εγκεφάλου», καταδικάζει τα εξαρτημένα άτομα να μείνουν δια βίου πιασμένα στα δίχτυα της εξάρτησης, της εξαθλίωσης, του κοινωνικού αποκλεισμού, χωρίς ελπίδα, χωρίς ζωή. Σκοτώνει την ελπίδα και το όνειρο μιας καλύτερης, «καθαρής» ζωής για τα εξαρτημένα άτομα και τις οικογένειες τους.

Η πολύχρονη εμπειρία του 18ΑΝΩ, και των άλλων στεγνών προγραμμάτων απεξάρτησης αποδεικνύει με τον πιο περίτρανο τρόπο ότι τα εξαρτημένα άτομα μπορούν, μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία της απεξάρτησης, με την ψυχοθεραπεία, την τέχνη και το άνοιγμα στην κοινωνία, τη συλλογική δράση και την κοινωνική αλληλεγγύη, όχι μόνο να κόψουν τα ναρκωτικά, αλλά να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι, μαχητές της ζωής. Και είναι αυτό ακριβώς που δεν θέλει η κυβέρνηση.

Το νομοσχέδιο υπηρετεί τα τεράστια συμφέροντα των πολυεθνικών του φαρμάκου, τις δημοσιονομικές ανάγκες συρρίκνωσης των κρατικών δαπανών για την υγεία και την ψυχική υγεία, τις ανάγκες της βιοπολιτικής και του ελέγχου από τη βιοεξουσία όλων των πτυχών της ζωής των ανθρώπων, τις ανάγκες της καταστολής κάθε μορφής αντίστασης, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων κοινωνικών στοιχείων, της παραίτησης και της υποταγής στην υπάρχουσα, σάπια, κατάσταση πραγμάτων.

Υπηρετεί το καπιταλιστικό σύστημα, που όσο βαθαίνει η δομική και ιστορική κρίση του τόσο μεγαλύτερη ανάγκη έχει από τις ψυχοδραστικές ουσίες ως ασφαλιστικές δικλείδες εκτόνωσης της γενικευμένης κοινωνικής δυσφορίας, που μπορεί αν συσσωρευτεί, να οδηγήσει σε κοινωνικές εκρήξεις. Με αυτό έχει να κάνει η τεράστια διάδοση των εξαρτήσεων σήμερα, που υπαγορεύεται από την αγωνιώδη απόπειρα φυγής των νέων από την πραγματικότητα της κρίσης, και ταυτόχρονα η επιβολή από τη βιοεξουσία πολιτικών συντήρησής τους.

Γι’ αυτό, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κάνει στόχο της και πολεμά μέχρι εξόντωσης τα εξαρτημένα άτομα και όχι την ίδια την εξάρτηση.

Γι’ αυτό κι επιχειρεί να διαλύσει το 18ΑΝΩ, το ΚΕΘΕΑ και όλα τα δημόσια προγράμματα απεξάρτησης, που είναι προϊόντα κοινωνικών αγώνων.

Γι’ αυτό, η ανατροπή της κυβέρνησης και του βάρβαρου συστήματος που υπηρετεί είναι επιτακτική ανάγκη.

Όλοι οι εργαζόμενοι στην ψυχική υγεία και την απεξάρτηση βρίσκονται σε κινητοποιήσεις, αγωνίζονται για να μην περάσει το κατάπτυστο αυτό νομοσχέδιο και συναντώνται στους δρόμους του αγώνα με τη φοιτητική και μαθητική νεολαία, ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της Παιδείας.

Η ΕΙΝΑΠ ετοιμάζει απεργία των νοσοκομειακών γιατρών και μαχητικές διαδηλώσεις ενάντια στο νομοσχέδιο της κοινωνικής καταστροφής…