Έρευνα ΚΕΠΥ: Πολύχρονο πλήγμα στα δημόσια ΑΕΙ, στρώνουν τον δρόμο στα ιδιωτικά

Θεοπίστη Καπέτα

Η μεγάλη συρρίκνωση των δημόσιων ΑΕΙ

Μείωση 32,7% του προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
47 φοιτητές/τριες ανά μέλος ΔΕΠ, όταν στην Ευρώπη είναι 13
6,1 δισ. σωρευτικά οι περικοπές δαπανών για τα δημόσια ΑΕΙ το 2008-2021
329 εκατ. ευρώ δαπάνες νοικοκυριών για τριτοβάθμια εκπαίδευση, μεγάλη ταξική απόκλιση
Λειτουργούν 32 ιδιωτικά κολλέγια, με 18.000 σπουδαστές/στριες και ετήσιο κύκλο εργασιών 46,7 εκ. ευρώ

Στο πλαίσιο ιδιωτικοποίησης των πάντων, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας σκοπεύει να φέρει προς ψήφιση στη Βουλή μέσα στον Φεβρουάριο, ένα από τα πιο αντιδραστικά νομοσχέδια σχετικά με την παιδεία των τελευταίων ετών. Προκειμένου να φαντάζει ως «ανάπτυξη» η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση της εκπαίδευσης, η κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες αστικές κυβερνήσεις, έχουν εξασφαλίσει εδώ και χρόνια την υπονόμευση της δημόσιας ελεύθερης και δωρεάν παιδείας. Η υποχρηματοδότηση, η υποστελέχωση και η εγκατάλειψη των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας, οι συγχωνεύσεις σχολών και τμημάτων επιβλήθηκαν κατ’ επανάληψη ειδικά από το 2008 κι έπειτα.

Σε κοινέςΚατηγορίες

Διεθνές απολυτήριο: Ένα ακόμη εργαλείο ιδιωτικοποίησης

Η «μαύρη βίβλος» των πραξικοπημάτων ΔΑΚΕ – ΣΥΝΕΚ – ΠΕΚ στην ΟΛΜΕ

Την εικόνα αυτή φωτίζει ιδιαίτερα το Στατιστικό Δελτίο που συνέταξε το ΚΕΠΥ (Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας). Ας δούμε ορισμένα αποκαλυπτικά στοιχεία:

Μείωση προσωπικού

Το ακαδημαϊκό έτος 2019/20 το εκπαιδευτικό προσωπικό των ελληνικών δημόσιων πανεπιστημίων ήταν μειωμένο κατά 32,7% σε σχέση με το 2008. Μέσα σε 12 χρόνια χάθηκαν 7.904 θέσεις εργασίας εκπαιδευτικών από τα δημόσια πανεπιστήμια. Συγκεκριμένα το σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού που εργάζονταν κατά το 2008/9 στα δημόσια πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ ήταν 24.619 άτομα. Το 2018, με νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, τα ΤΕΙ συγχωνεύτηκαν με τα πανεπιστήμια. Το 2019 το εκπαιδευτικό προσωπικό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συνολικά ήταν μόνο 16.566 εργαζόμενοι.

Η μείωση του τακτικού Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού ήταν μεγάλη. Την περίοδο 2008-2019 το 23,75% των θέσεων εργασίας που χάθηκαν στα ελληνικά πανεπιστήμια ήταν από καθηγητές, αναπληρωτές καθηγητές, επίκουρους και λέκτορες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των χαμένων θέσεων ΔΕΠ αποτελεί το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο της χώρας. Στο ΑΠΘ, κατά τη διδακτική περίοδο 2019/20 εργάζονταν 22,8% λιγότερα μέλη ΔΕΠ σε σχέση με τη περίοδο 2008/2009. Το ποσοστό αυτό μέχρι σήμερα ολοένα και μεγαλώνει. Το 2019 εργάζονταν στο ΑΠΘ 1.710 μέλη ΔΕΠ, ωστόσο το ποσοστό αυτό αναμένεται να είναι ακόμη πιο χαμηλό σήμερα δεδομένου ότι σε πολλές περιπτώσεις συνταξιοδότησης καθηγητών και καθηγητριών δεν έγινε η απαιτούμενη αναπλήρωση των κενών θέσεων εργασίας.

Αναλογία φοιτητών/τριών – μελών ΔΕΠ

Η μείωση του διδακτικού προσωπικού κατά την εν λόγω 12ετία αποτυπώνεται και στην αντιστοιχία φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ. Το ακαδημαϊκό έτος 2019/20, η σχέση μεταξύ εγγεγραμμένων προπτυχιακών φοιτητών και μελών ΔΕΠ στο ΑΠΘ ήταν 43 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 45,5% σε σύγκριση με το ακαδημαϊκό έτος 2008/9. Εάν εξεταστεί επίσης η συνολική αναλογία φοιτητών προς μέλη ΔΕΠ, συμπεριλαμβανομένων μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών, παρατηρείται ότι το 2019/20 ανήλθε σε 50 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ στο ΑΠΘ (ΕΛΣΤΑΤ, 2021).

Το 2020, η αναλογία προπτυχιακών φοιτητών προς μέλη ΔΕΠ στο σύνολο των δημοσίων πανεπιστημίων της χώρας ανήλθε σε 47 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ (ΕΘΑΑΕ, 2022), που αντιπροσωπεύει τρεισήμισι φορές υψηλότερο ποσοστό σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρώπης όπου η αναλογία είναι 13 φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ!

Μείωση χρηματοδότησης

Το 2021, η συνολική χρηματοδότηση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, περιλαμβανομένων κρατικών και διεθνών πόρων, ανήλθε σε 1,82 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό αντιστοιχεί σε μείωση της τάξης του 17,7% σε σχέση με το 2008. Εάν υπολογίσουμε κιόλας την μείωση της χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης συνολικά για όλη τη 13ετία, από το 2008 έως το 2021, τότε η απώλεια της εν λόγω χρηματοδότησης αγγίζει τα 6,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Υπάρχουν πολλά ρεαλιστικά παραδείγματα που αποτυπώνουν και αποδεικνύουν την υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων, με αίθουσες διαλυμένες σε διάφορα τμήματα ανά τη χώρα, ταβάνια που πέφτουν, βιβλιοθήκες που στάζουν νερά κλπ.

Πληρώνουν τα νοικοκυριά, ταξικό φίλτρο στην εκπαίδευση

Το 2019, οι δαπάνες των ελληνικών νοικοκυριών για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, περιλαμβανομένων των τεχνολογικών και πανεπιστημιακών σπουδών, έφτασαν τα 329 εκατομμύρια ευρώ. Αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση 6.2% σε σχέση με το 2012. Αντίστοιχα υψηλά ήταν και τις προηγούμενες χρονιές: το 2017 ήταν 332 εκατ. και το 2018 ήταν πάλι 329 εκατ.

Από την επεξεργασία του ΚΕΠΥ αναδεικνύεται ο ταξικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης, καθώς η κοινωνική και οικονομική θέση του εκάστοτε νοικοκυριού παίζει άμεσο ρόλο σχετικά με την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το 2021 η δαπάνη των νοικοκυριών για μεταλυκειακή εκπαίδευση σε ΙΕΚ/Κολλέγια και πανεπιστημιακή εκπαίδευση με δίδακτρα για προπτυχιακές, μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, αυξανόταν ανάλογα με το εισόδημα του νοικοκυριού. Με άλλα λόγια, όσο υψηλότερο ήταν το εισόδημα του νοικοκυριού, τόσο υψηλότερη ήταν και η συνολική δαπάνη τους για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Παρόλα αυτά, η σχέση μεταξύ της αναλογικής επιβάρυνσης των νοικοκυριών και του εισοδήματός τους είναι αντιστρόφως ανάλογη. Αυτό σημαίνει ότι, τα νοικοκυριά υψηλής εισοδηματικής τάξης δαπανούν περισσότερα χρήματα αλλά μικρότερο ποσοστό του εισοδήματός τους για μεταλυκειακή και τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ τα φτωχότερα νοικοκυριά θυσιάζουν πολλαπλάσιο ποσοστό του εισοδήματός τους, παρότι αφορά λιγότερα χρήματα.

Η κερδοσκοπία των ιδιωτικών κολλεγίων

Το 2020 λειτουργούσαν στην Ελλάδα 32 ιδιωτικά κολλέγια, με 18.100 σπουδαστές/στριες. Άδειες λειτουργίας σε ιδιωτικά κολλέγια άρχιζαν να δίνονται σταδιακά από το 2009 και μετά. Τα περισσότερα ιδιωτικά κολλέγια συνεργάζονται σήμερα με πανεπιστήμια, κύρια, της Μ. Βρετανίας, παρέχοντας σπουδές κυρίως στην πληροφορική, τη διοίκηση επιχειρήσεων, τα οικονομικά, την ψυχολογία, καθώς και καλλιτεχνικές σπουδές. Οι τίτλοι σπουδών, που παρέχουν σε συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού, έχουν ισοδύναμα επαγγελματικά, αλλά όχι ακαδημαϊκά δικαιώματα με αυτά των δημοσίων πανεπιστημίων. Το 2020 ο κύκλος εργασιών των ιδιωτικών κολλεγίων στη χώρα ήταν 46,7 εκατομμύρια ευρώ, με τα οκτώ μεγαλύτερα να απορροφούν το 89,4% των πωλήσεων του κλάδου. Κατά την πενταετία 2015-20 τα ιδιωτικά κολλέγια σημείωσαν συνολικά κέρδη προ φόρου που ξεπέρασαν τα 16,5 εκ. ευρώ.

Συγγραφική-ερευνητική ομάδα: Ηλίας Κονδύλης, αναπληρωτής καθηγητής Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ, Γιάννης Μηλιός, ομότιμος καθηγητής Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Αλέξης Μπένος ομότιμος καθηγητής Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ.