Ανοιχτή επιστολή 330 ακαδημαϊκών του εξωτερικού για το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο

▸Σε ανοιχτή επιστολή, που απευθύνεται στις ελληνικές αρχές και τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 330 (μέχρι τώρα) ακαδημαϊκοί/πανεπιστημιακοί διεθνώς στρέφουν την προσοχή τους στο εγκληματικό ναυάγιο της 14ης Ιουνίου 2023 στα ανοικτά της Πύλου που φέρεται να κόστισε 650 ανθρώπινες ζωές. Οι υπογράφουσες/οντες παρεμβαίνουν για να διορθώσουν τις ανακρίβειες που έχουν ειπωθεί δημοσίως σχετικά με τις υποχρεώσεις των ελληνικών αρχών. Η συλλογή υπογραφών συνεχίζεται

Αποδέκτες: Υπουργείο Ναυτιλίας, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Εκτελεστικός Διευθυντής της Frontex.

Οι υπογράφοντες/ουσες τονίζουν ότι το περιστατικό αυτό αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη να αντιμετωπιστούν οι συστηματικές πρακτικές επαναπροωθήσεων και καθυστερημένης ή μη παροχής βοήθειας στη Μεσόγειο. Οι πρακτικές αυτές όχι μόνο υπονομεύουν τις καθιερωμένες νομικές υποχρεώσεις, αλλά θέτουν επίσης υπό αμφισβήτηση θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Στην επιστολή αυτή ακαδημαϊκοί εμπειρογνώμονες σε θέματα μετανάστευσης, ασύλου, προσφυγικού δικαίου και δικαίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημόσιου διεθνούς δικαίου, δικαίου της θάλασσας και διεθνούς ποινικού δικαίου θέτουν σημαντικά νομικά ερωτήματα σχετικά με το περιστατικό και ζητούν τη συνολική εξέτασή του.

Η Δρ. Μαριάνα Γκλιάτη, Επίκουρη Καθηγήτρια Δικαίου Μετανάστευσης και του Ασύλου (Πανεπιστήμιο του Τίλμπουργκ, Ολλανδία), μία από τις συντάκτριες της επιστολής αυτής, δηλώνει:

“Οι εθνικές αρχές προσπαθούν να αποφύγουν την ευθύνη τους παρερμηνεύοντας ριζοσπαστικά τις υποχρεώσεις τους βάσει του Διεθνούς Δικαίου. Στην παρούσα ανοικτή επιστολή, αποσαφηνίζουμε τις ισχύουσες νομικές υποχρεώσεις. Αποφασίσαμε να παρέμβουμε για να δείξουμε ότι ορισμένες βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου δεν επιδέχονται αμφισβήτησης”.

Η Δρ. Ελισάβετ Μαυροπούλου, Λέκτορας Διεθνούς Δικαίου (Πανεπιστήμιο του Westminster) σχολιάζει:

“Ενώ η διερεύνηση του τραγικού περιστατικού βρίσκεται σε εξέλιξη, είναι σημαντικό να αποφύγουμε οποιαδήποτε σκόπιμη ή ακούσια παραποίηση της τρέχουσας κατάστασης του διεθνούς δικαίου σχετικά με την έρευνα και τη διάσωση. Για τους σκοπούς της έρευνας και διάσωσης, η ανοικτή θάλασσα ή τα διεθνή ύδατα χωρίζονται σε ζώνες μεταξύ κρατών. Στην προκειμένη περίπτωση, το κινδυνεύον μεταναστευτικό σκάφος βρισκόταν εντός της ζώνης έρευνας και διάσωσης της Ελλάδας και, ως εκ τούτου, η Ελλάδα είχε νομική υποχρέωση διάσωσης”.

Η ανοιχτή επιστολή τονίζει ότι η Ελλάδα είχε όχι μόνο το δικαίωμα αλλά και την υποχρέωση να επέμβει, να βοηθήσει και να διασώσει τους επιβαίνοντες, ανεξάρτητα από την ιδιότητά τους ως παράτυπων μεταναστών ή διακινητών, ανεξάρτητα από το αν ζήτησαν ή αρνήθηκαν τη βοήθεια, και παρόλο που το περιστατικό έλαβε χώρα στην ανοιχτή θάλασσα.

Επιπλέον, σύμφωνα με το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το προσφυγικό δίκαιο, η Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί ότι παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή και, ενδεχομένως, την απαγόρευση της επαναπροώθησης και της συλλογικής απέλασης.

Η ανοιχτή επιστολή ζητά τη διεξαγωγή ολοκληρωμένης έρευνας για το περιστατικό, τονίζοντας την ανάγκη για ενδελεχή και αποτελεσματική ποινική έρευνα, ώστε να διασφαλιστεί η απόδοση ευθυνών για την απώλεια ανθρώπινων ζωών. Η ποινική έρευνα βρίσκεται επί του παρόντος σε εξέλιξη, αλλά μπορεί ήδη να εκτιμηθεί ότι θα υπολείπεται των προδιαγραφών για μια αποτελεσματική έρευνα, εάν δεν κρίνει καταλλήλως ζητήματα δικαιοδοσίας, παρουσιάζει αδυναμίες που υπονομεύουν την ικανότητά της να προσδιορίσει τα πραγματικά περιστατικά και δεν καλύπτει την εξέταση της ποινικής ευθύνης του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος.

Οι υπογράφουσες/οντες εκφράζουν επίσης ανησυχίες σχετικά με τη συμμετοχή της Frontex και τις νομικές της υποχρεώσεις σχετικά με έρευνα και διάσωση. Η μη τήρηση των υποχρεώσεών της όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα μπορεί να οδηγήσει στη νομική ευθύνη του οργανισμού και της ΕΕ. Θα πρέπει να διεξαχθεί ανεξάρτηση έρευνα για το εάν η Frontex έλαβε όλα τα ευλόγως αναμενόμενα μέτρα μετά την πρώτη παρατήρηση του σκάφους για την προστασία της ζωής των επιβατών. Επιπλέον, η εσωτερική έρευνα που διενεργείται από τον οργανισμό πρέπει να εξετάσει όχι μόνο πιθανά σφάλματα της Ελλάδας αλλά και της Frontex.

Οι υπογράφοντες/ουσες παροτρύνουν τις αρμόδιες αρχές να αναλάβουν άμεσα δράση, εξετάζοντας τις νομικές υποχρεώσεις και ευθύνες που σχετίζονται με αυτό το τραγικό περιστατικό. Τονίζουν ότι η μη τήρηση αυτών των υποχρεώσεων μπορεί να οδηγήσει σε νομική ευθύνη των εμπλεκόμενων μερών.

Για ερωτήσεις Τύπου, παρακαλούμε επικοινωνήστε με:

• Δρ. Μαριάνα Γκλιάτη, Επίκουρη Καθηγήτρια (Πανεπιστήμιο Tilburg) – M.Gkliati@tilburguniversity.edu, 0031-626716890
• Δρ. Δανάη Αγγέλη, Δικηγόρος, Εκπαιδεύτρια σε θέματα μετανάστευσης και ασύλου (Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών) – aggeli.d@dsa.gr
• Δρ Νιόβη Βαβούλα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια (Queen Mary University of London) -n.vavoula@qmul.ac.uk
• Δρ Ελισάβετ Μαυροπούλου, Λέκτορας (Πανεπιστήμιο του Westminster) -E.Mavropoulou@westminster.ac.ukΑυτή η ανοιχτή επιστολή παραμένει ανοιχτή για υπογραφές και ο αριθμός των υπογραφών συνεχίζει να αυξάνεται. Προσκαλούμε ακαδημαϊκούς που ειδικεύονται στους σχετικούς τομείς να προσθέσουν τα ονόματά τους σε αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία. Το πλήρες κείμενο της ανοικτής επιστολής και ο κατάλογος των υπογραφόντων βρίσκονται εδώ

Open Letter on the Greece Boat Disaster: Questions of International Law

Addressees: Ministry of Maritime Affairs and the Ministry of Migration and Asylum of the Hellenic Republic, the Prime Minister of Greece, the European Commission, and the Executive Director of Frontex

In an open letter addressed to Greek and EU authorities, 300 academics internationally turn their attention to the migrant shipwreck of 14 June 2023 off the coast of Pylos, Greece, resulting in the loss of an estimated 650 lives. They intervene to correct stated inaccuracies regarding the relevant legal obligations of Greece.

The signatories of the open letter emphasize that this incident highlights the urgent need to address systematic pushbacks and the practice of ‘delayed/non-assistance’ in the Mediterranean. These practices not only undermine well-established legal obligations but also cast doubt on fundamental principles of international law. In this letter, academic experts on migration, asylum, refugee and human rights law, public international law, law of the sea and international criminal law raise important legal questions and call for a comprehensive examination of the incident.

Dr. Mariana Gkliati, Assistant Professor of Migration and Asylum Law (Tilburg University, the Netherlands), one of the initiators of this letter states:

‘National authorities attempt to evade their responsibility by presenting radical misinterpretations of their obligations under international law. In this open letter, we clarify the applicable legal obligations. We intervene to show that certain basic principles of international law are beyond contestation.’

Dr. Elizabeth Mavropoulou, Lecturer in International Law (University of Westminster) comments:

“While the investigation of the tragic incident is ongoing it is important that we steer clear from any intentional or unintentional misrepresentation of the current state of international law relating to search and rescue. Contrary to popular belief, for the purposes of search and rescue, the high seas or international waters are divided into zones between states. In this case, the migrant boat in distress was within Greece’s search and rescue zone and therefore Greece had a legal duty to rescue”.

The open letter emphasizes that Greece did not only have the right but also the duty to intervene, assist and rescue those on board irrespective of their status as irregular migrants or smugglers, regardless of whether they asked for or refused assistance, and even though the incident took place on the high seas.

Moreover, under human rights and refugee law, Greece can be found in violation of the right to life and possibly the prohibition of refoulement and collective expulsion.

The open letter calls for a comprehensive investigation into the incident, highlighting the need for a thorough and effective criminal investigation to ensure accountability for loss of life. The criminal investigation is currently ongoing, but it can already be assessed that it will fall short of the standards for an effective investigation if it deals inappropriately with issues of jurisdiction, presents flaws that undermine its ability to determine the facts, and does not cover the examination of the criminal responsibility of the Greek Coast Guard.

The signatories also raise concerns regarding the involvement of Frontex and its legal obligations in search and rescue situations. Failure to abide by its fundamental rights obligations may result in the legal responsibility of the agency and the EU. It should be independently investigated whether Frontex took all reasonably expected steps after its first sighting of the vessel to protect the lives of the passengers. Moreover, any internal investigation conducted by the agency needs to consider not only possible wrongdoings by Greece but also by Frontex.

The signatories urge the relevant authorities to take immediate action, examining the legal obligations and responsibilities involved in this tragic incident. They emphasize that failure to abide by these obligations may result in legal responsibility for the parties involved.

For press inquiries, please contact:

• Dr. Mariana Gkliati, Assistant Professor (Tilburg University) – M.Gkliati@tilburguniversity.edu, 0031-626716890
• Dr. Danai Angeli, Attorney, Human Rights Trainer (Athens Bar Association) – aggeli.d@dsa.gr
• Dr. Niovi Vavoula, Associate Professor (Queen Mary University of London) – n.vavoula@qmul.ac.uk
• Dr. Elizabeth Mavropoulou, Lecturer (University of Westminster) – E.Mavropoulou@westminster.ac.ukThis open letter remains open for signatures, and the number of signatories is continuously growing. We welcome academics specializing in the relevant fields to add their names to this important initiative. The full text of the open letter and the list of signatories can be found here