Λίτσα Φρυδά
«Πόλη φάντασμα» χαρακτηρίζει η εκπαιδευτικός Σεβιλάι το Χατάι, το οποίο σαρώθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τους δύο καταστροφικούς σεισμούς, που είχαν άμεσο αντίκτυπο σε δέκα συνολικά πόλεις και δεκαπέντε σχεδόν εκατομμύρια ανθρώπους στην Τουρκία.
Μια βδομάδα μετά, οι αριθμοί αυξάνονται τρομακτικά: ξεπερνούν τους 37.000 οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους μόνο στην Τουρκία, ενώ δεκάδες χιλιάδες παραμένουν θαμμένοι κάτω από τα συντρίμμια σπιτιών και πολυώροφων κατοικιών. Οι άνθρωποι που απομακρύνθηκαν από τις περιοχές ανέρχονται στους 147.000. «Το 80% του πληθυσμού, ίσως και παραπάνω, εγκατέλειψε την πόλη. Ψάχνουν να βρουν μια άλλη ζωή σε άλλη πόλη», λέει στο Πριν η εκπαιδευτικός από το Χατάι. «Κάποιοι λένε δεν θα αφήσουν τους δικούς τους», συμπληρώνει. Προσμένουν ίσως ακόμη κάποιο θαύμα, από αυτά τα ανέλπιστα, παρότι οι περισσότερες από τις αποστολές έρευνας και διάσωσης έχουν σταματήσει και οι υπόλοιπες πρόκειται να σταματήσουν σύντομα.
Ομάδες διάσωσης από πολλές διαφορετικές χώρες αποχώρησαν από την Τουρκία, επισημαίνοντας πως αυτή τη στιγμή εκτυλίσσεται μια πλήρης ανθρωπιστική κρίση, αφού η κυβέρνηση Ερντογάν αποφάσισε να απομακρύνει τα ερείπια με οικοδομικά μηχανήματα, προκαλώντας τον θάνατο πολλών εγκλωβισμένων ανθρώπων. Αρνούμενοι να συμμετέχουν σε αυτό, οι διεθνείς διασώστες μιλούν για έλλειψη συντονισμού και οργάνωσης του τουρκικού κράτους και της κυβέρνησης, που δεν τους επέτρεψε να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες για να σώσουν ζωές. «Υπάρχουν ακόμη πτώματα κάτω από τα συντρίμμια, έχουν πάψει να αναζητούν ζωντανούς», επιβεβαιώνει η Σεβιλάι. «Έχουν πάψει ακόμη και να προσπαθούν να πάρουν τους νεκρούς ως ένα ολόκληρο σώμα, δεν υπάρχουν αρκετοί εργάτες να ψάξουν, τις τρεις πρώτες μέρες δεν είχε έρθει κανείς εδώ», προσθέτει.
Το ίδιο καταγγέλλει η Ένωση Επιμελητηρίων Τούρκων Αρχιτεκτόνων και Μηχανικών (TMMOB) με ανακοίνωσή της έπειτα από πραγματογνωμοσύνη της στις περιοχές, σημειώνοντας ότι κυβέρνηση και AFAD (Υπηρεσία διαχείρισης καταστροφών και εκτάκτων αναγκών) ανέλαβαν δράση καθυστερημένα, χάνοντας το πρώτο κρίσιμο για τις προσπάθειες έρευνας και διάσωσης 36ωρο, με αποτέλεσμα χιλιάδες άνθρωποι να πεθάνουν από το κρύο.
Όμως τα αίτια της ασύλληπτης καταστροφής δεν περιορίζονται στις ανεπάρκειες του κρατικού μηχανισμού μετά τους σεισμούς. Οικοδομικές άδειες χωρίς τις απαραίτητες εκθέσεις από εργαστήρια ποιοτικού ελέγχου των δομικών υλικών, αλλαγές στην οικοδομική και κτηματομεσιτική νομοθεσία, νομικές και θεσμικές μεταρρυθμίσεις στους τομείς των κατασκευών, της ακίνητης περιουσίας, της τοπικής διακυβέρνησης και της χρηματοδότησης της στέγασης επέτρεψαν την κατασκευή πολυτελών κατοικιών υψηλού κέρδους, που κατέρρευσαν σαν χάρτινοι πύργοι, αν και πουλήθηκαν ως «συμβατές με τα τελευταία πρότυπα ασφάλειας σε σεισμούς».
Έως και 294.000 κτίρια στις περιοχές που επλήγησαν από τους σεισμούς της 6ης Φλεβάρη είχαν λάβει κατασκευαστική αμνηστία
Επίσης, νόμοι που ψηφίστηκαν το 2011 και το 2013 απέκλεισαν πολιτικούς μηχανικούς, αρχιτέκτονες και πολεοδόμους από τη διαδικασία έγκρισης και επιθεώρησης των κατασκευαστικών έργων, οδηγώντας εξέχοντα μέλη της Ένωσης των επιμελητηρίων τους και επικριτές της κυβέρνησης του AKP στη φυλακή με ψευδείς κατηγορίες για… συνωμοσία.
Επιπλέον, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, περισσότερα από τα μισά κτίρια στην Τουρκία παραβιάζουν τους κανονισμούς κατασκευής και ασφάλειας. Οι λεγόμενες κατασκευαστικές «αμνηστίες» που δίνονται, επιτρέπουν τη νομιμοποίηση έναντι «αμοιβής», όλων των παράνομα χτισμένων ή τροποποιημένων κατασκευών, ενώ τα χρήματα αυτά υποτίθεται ότι χρησιμοποιούνται για την αντισεισμική πολιτική. Ένα τέτοιο σχέδιο νόμου περί αμνηστίας εκκρεμούσε προς έγκριση από το κοινοβούλιο, όταν εκδηλώθηκαν οι πρόσφατοι σεισμοί.
Έως και 294.000 κτίρια στις περιοχές που επλήγησαν από τους σεισμούς της 6ης Φλεβάρη είχαν λάβει κατασκευαστική αμνηστία, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο πολεοδόμος Buğra Gökçe, υψηλόβαθμο στέλεχος του δήμου της Κωνσταντινούπολης, αναφέρει ο Guardian. Πόσα από τα κτίρια που κατέρρευσαν είχαν συμπεριληφθεί στην αμνηστία δεν είναι ακόμη σαφές. Έχει όμως αρχίσει η αναζήτηση στοιχείων για να αποδοθούν ευθύνες, ενώ σε μια κίνηση συγκάλυψης των κυβερνητικών ευθυνών έχουν ήδη συλληφθεί 138 εργολάβοι.
Παράλληλα , από την πρώτη κιόλας στιγμή, τα κόμματα και οι οργανώσεις της αριστεράς, τα προοδευτικά συνδικάτα και ομάδες αλληλέγγυων από την Τουρκία και το εξωτερικό έχουν αναλάβει το έργο του συντονισμού και της οργάνωσης για την ανακούφιση των πληγέντων από τις καταστροφές. «Το συνδικάτο μας συμμετέχει στην οργάνωση της αλληλεγγύης. Βρισκόμαστε στον ίδιο χώρο με τις αριστερές ομάδες, αλλά ο καθένας με το έργο του και την οργάνωσή του», λέει η Σεβιλάι, επιβεβαιώνοντας και εδώ ότι η δύναμη του λαού είναι ο ίδιος ο λαός.
Δημοσιεύθηκε στο ΠΡΙΝ στις 18-02-2023