Λίτσα Φρυδά | Γιώργος Παυλόπουλος
Aναμέτρηση με αβεβαιότητες
«Δεν θα το απέκλεια», με αυτές τις τέσσερις λέξεις απάντησε στο ερώτημα εάν έχει πιθανότητες η Λεπέν να κερδίσει και να γίνει πρόεδρος ο Γιάννης Καυκιάς —ένας κομμουνιστής που ζει επί δεκαετίες στο Παρίσι και γνωρίζει όσο λίγοι τη Γαλλία, το πολιτικό σκηνικό, την κοινωνία και, βεβαίως, την Αριστερά. Φυσικά, τόσο ο ίδιος όσο και οι περισσότεροι εξακολουθούν να θεωρούν αυτό το σενάριο ως το λιγότερο πιθανό. Ορισμένοι, μάλιστα, ισχυρίζονται πως για να γίνει η έκπληξη, δεν αρκεί να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί η ακροδεξιά πολιτικός, αλλά πρέπει να θέλει να χάσει και ο Μακρόν ή, με άλλα λόγια, να «αυτοκτονήσει» πολιτικά.
Παρ’ όλα αυτά, είναι φανερό ότι αν και οι αντίπαλοι είναι ίδιοι στον δεύτερο γύρο σε σύγκριση με το 2017, τα δεδομένα είναι αρκετά διαφορετικά, καθώς σε αυτά τα πέντε χρόνια κύλισε πολύ νερό στο αυλάκι. Οι συνέπειες αποτυπώνονται με σαφήνεια και στο εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου. Εκεί όπου δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει κανείς ότι, ανάμεσα στα άλλα, ο Μακρόν μπορεί να αναδείχθηκε πρώτος και να αύξησε τις ψήφους και το ποσοστό του σε σύγκριση με τα αντίστοιχα πριν πέντε χρόνια, όμως το πέτυχε «λεηλατώντας» τόσο τη Δεξιά των Ρεπουμπλικάνων όσο και τους Σοσιαλιστές — τα δύο στρατόπεδα του παραδοσιακού δικομματισμού που πλέον απειλούνται με… εξαφάνιση.
Άμεση συνέπεια αυτού είναι ότι στον δεύτερο γύρο, οι «δεξαμενές» από τις οποίες μπορεί και ελπίζει να αντλήσει ψήφους ο νυν πρόεδρος είναι πολύ πιο μικρές — μαζί με τους Πράσινους ίσα που φτάνουν στο 10%. Αντιθέτως, η Λεπέν έχει να ελπίζει σε πολύ περισσότερα: Πέρα από τον Ζεμούρ, ο οποίος δήλωσε ανοιχτά ότι θα την στηρίξει, υπάρχει ένα φανατικά αντι-μακρονικό τμήμα των Ρεπουμπλικάνων που κοιτάζει προς την πλευρά της, ο επίσης ακροδεξιός Ντιπόν-Ενιάν και αρκετά εκατομμύρια απρόβλεπτοι…
Τη μάχη Μακρόν-Λεπέν θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό η αποχή και οι ψηφοφόροι του Μελανσόν ο οποίος, με το κάλεσμα για «χρήσιμη ψήφο» και το δίλημμα «εγώ ή Ακροδεξιά», κατάφερε να συγκροτήσει μια ευρύτερη συμμαχία
Παρά το αξιοσημείωτο ποσοστό του Ζαν-Λικ Μελανσόν στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, την περασμένη Κυριακή, η Μαρίν Λεπέν θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με τον Εμανουέλ Μακρόν στην επαναληπτική και καθοριστική αναμέτρηση της 24ης Απριλίου, με μια ακροδεξιά ισχυρότερη από ποτέ σε εκλογική αναμέτρηση και με ένα ποσοστό αποχής που αγγίζει σχεδόν το ένα τρίτο του εκλογικού σώματος.
Τα προγνωστικά του δεύτερου γύρου κάνουν λόγο για θρίλερ, ενώ οι δύο αντίπαλοι, ο Μακρόν και η Λεπέν, έχουν το βλέμμα στραμμένο προς τα αριστερά, κοιτάζοντας ιδιαίτερα τους ψηφοφόρους του Μελανσόν, οι οποίοι είναι οι μόνοι που θα μπορούσαν να καθορίσουν το αποτέλεσμα. Σε αντίθεση με τους περισσότερους υποψηφίους (Πεκρές, Ινταλγκό, Ρουσέλ, Ζαντό) οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δήλωσαν την υποστήριξή τους στον Μακρόν, ο Μελανσόν δεν του παρέχει στήριξη. Κάλεσε, όμως, σαφώς μετά τα πρώτα εκλογικά αποτελέσματα, τους ψηφοφόρους του να μην ψηφίσουν την Λεπέν. Κρίσιμο για το αποτέλεσμα είναι το πόσοι από αυτούς τελικά θα προτιμήσουν την αποχή, αντί της ψήφου στον Μακρόν.
Όπως επισημαίνουν αναλυτές, με βάση κοινωνιολογικά στοιχεία των αποτελεσμάτων του πρώτου γύρου, ο «Ανυπότακτος», όπως τον αποκαλούν, έχοντας συγκεντρώσει πάνω από 22% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, έκανε μια θεαματική διείσδυση στις μεγάλες πόλεις και τα προάστιά τους.
Σε πόλεις όπου η Ανυπότακτη Γαλλία είχε ήδη έρθει πρώτη το 2017 –όπως Μονπελιέ, Τουλούζη, Μασσαλία– αύξησε τα ποσοστά του από 7 έως 9 μονάδες. Στη Λίλ, προπύργιο της Μαρτίν Ομπρί, ξεπέρασε το 40% των ψήφων και ήρθε πρώτος, ενώ στη Χάβρη, όπου εκλέγεται ο πρώην πρωθυπουργός Εντουάρ Φιλίπ, έφτασε περίπου το 30%. Όσο για το Παρίσι, νίκησε τη σοσιαλίστρια δήμαρχο Ινταλγκό, αυξάνοντας τα ποσοστά του από 19% σε 30%.
Σε αρκετές μεγάλες πόλεις που παραδοσιακά ψηφίζουν σοσιαλιστές, κομμουνιστές ή οικολόγους στον πρώτο γύρο, οι ψηφοφόροι έδωσαν το προβάδισμα στον Μελανσόν, απορρίπτοντας τα παραδοσιακά κόμματα. Στο Στρασβούργο, προμαχώνα των οικολόγων, προηγήθηκε με 35,48%. Στη Νάντ, ιστορικό προπύργιο των Σοσιαλιστών, ήρθε πρώτος με 33,11%, ενώ στο κομμουνιστικό προπύργιο του Μπομπινί πήρε ποσοστό 60,14%.
Με το κάλεσμά του για μια «χρήσιμη ψήφο» και το δίλημμα «ή εγώ ή η Λεπέν», που είχε μεγάλη απήχηση στα μεσαία στρώματα, καθώς και με μια αποφασιστική απεύθυνση στις εργατικές συνοικίες, κατάφερε να συγκροτήσει γύρω από την υποψηφιότητά του τη συμμαχία των λαϊκών στρωμάτων και εκείνων που αποκαλεί «μεσαία τάξη». Πέτυχε έναν «αρκετά διαταξικό εκλογικό συνασπισμό» και κατάφερε να απαξιώσει τους οικολόγους, τους κομμουνιστές και τους σοσιαλιστές υποψηφίους, να απορροφήσει τους ψηφοφόρους τους και να δημιουργήσει έναν πολυσυλλεκτικό πόλο.
Το ότι στις λαϊκές γειτονιές των πόλεων ο Μελανσόν συγκεντρώνει μεγάλα ποσοστά επιβεβαιώνεται από τον εκλογικό χάρτη της πρωτεύουσας. Στο ανατολικό Παρίσι, που κατοικείται κυρίως από λαϊκά στρώματα, πήρε το προβάδισμα, ενώ στο δυτικό, με έναν παλιό αστικό και μεσοαστικό πληθυσμό, οι ψηφοφόροι ψήφισαν υπέρ του Μακρόν και, σε μικρότερο αλλά σημαντικό βαθμό, υπέρ του Ερίκ Ζεμούρ — κάτι που, κατά τον Ριβιέρ, σηματοδοτεί μια μορφή «ριζοσπαστικοποίησης της αστικής τάξης», αφού ποτέ πριν η Ακροδεξιά δεν είχε πάρει τέτοιο ποσοστό στην πρωτεύουσα.
Οι θεωρίες των «συγκοινωνούντων δοχείων» και η ταξική ψήφος
Στις αναλύσεις γίνεται, επίσης, αναφορά στην επιστροφή της «ταξικής ψήφου», για πρώτη φορά μετά το 2005, αφού, όπως επισημαίνεται, τα μεσαία στρώματα ψήφισαν τον Μακρόν και τα λαϊκά τη Λεπέν και τον Μελανσόν. Τη θεωρία των συγκοινωνούντων δοχείων ανάμεσα στον Μελανσόν και στη Λεπέν, αναπαράγουν πολυάριθμα ρεπορτάζ, καθώς σε ολόκληρες περιοχές ψηφοφόροι του πρώτου δηλώνουν πως θα ψηφίσουν τη δεύτερη για να τιμωρήσουν τον Μακρόν. Ωστόσο, συχνά, αυτή η μετακίνηση ψηφοφόρων έχει ταξική και κοινωνική βάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η βιομηχανική περιοχή του Ιούρα, όπου ο Μελανσόν και η Λεπέν συγκέντρωσαν και οι δύο μαζί το 50% των ψήφων. Το κλείσιμο της εταιρείας MBF των 1.000 υπαλλήλων, που αποτελεί σύμβολο μιας ακραίας αποβιομηχάνισης, η μείωση των 7.000 θέσεων εργασίας στη βιομηχανία σε μόλις 500 την τελευταία πενταετία, όπως και η ανεργία, έφεραν στον πρώτο γύρο πολύ μπροστά τον Μελανσόν. Στην περιοχή, όμως, κανείς δεν αποκλείει στις 24 Απριλίου να νικήσει η Λεπέν.
Οι προτάσεις της επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού σε μια σειρά σοβαρών κοινωνικών ζητημάτων, όπως η μείωση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, ο έλεγχος και η μείωση των τιμών, οι επιδοτήσεις, μοιάζουν να συγκλίνουν με αυτές της Αριστεράς, ενώ οι προσπάθειες του πιεσμένου από τα αποτελέσματα Μακρόν να απαντήσει στα ίδια ζητήματα εκ των υστέρων δεν φαίνεται να πείθει τους ψηφοφόρους. Ούτε το επιχείρημα της συγκρότησης του περίφημου «δημοκρατικού μετώπου», που στο παρελθόν λειτούργησε για να μπλοκάρει τον πατέρα Λεπέν, μπορεί να επαναληφθεί σήμερα, καθώς ο Μακρόν είναι συστημικός και η διακυβέρνησή του αυταρχική, αφού πέρα από τα ελευθεροκτόνα νομοθετήματά του και την άγρια καταστολή, έβαλε τη χώρα για μεγάλο διάστημα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Το σκηνικό που στήνεται στον δεύτερο γύρο των εκλογών δείχνει πώς η Γαλλία οδεύει προς μεγάλες κοινωνικές αναμετρήσεις. Σ’ αυτές τις αναμετρήσεις, η Λαϊκή Ενότητα του Μελανσόν και οι ομάδες δράσης της θα επιδιώξουν να αποτελέσουν «την αιχμή του δόρατος της αντίστασης, του αγώνα για ένα μέλλον όπου «ένας άλλος κόσμος είναι δυνατός», με φόντο τις βουλευτικές και τις περιφερειακές εκλογές που θα ακολουθήσουν.
Ήδη, έχει ξεσπάσει κύμα καταλήψεων σε πανεπιστήμια και σχολεία, μετά τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου. Φοιτητές και φοιτήτριες αποφάσισαν την Τετάρτη 13 Απριλίου την κατάληψη του ιστορικού πανεπιστημίου της Σορβόνης, προκειμένου να εναντιωθούν στο ψευτοδίλημμα του δευτέρου γύρου των εκλογών «Μακρόν ή Λεπέν», αρνούμενες/οι να δεχτούν την επιλογή του «μικρότερου κακού» και φωνάζοντας το σύνθημα: «Ούτε Λεπέν, ούτε Μακρόν, ούτε πατριδοκάπηλους, ούτε αφεντικά»…
Βαθιά κρίση για το ΚΚ Γαλλίας, στασιμότητα στην άλλη Αριστερά
Το εκλογικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου ήταν αναμφίβολα απογοητευτικό και για την Αριστερά πέραν του Μελανσόν. Το πάλαι ποτέ πανίσχυρο ΚΚ Γαλλίας πραγματοποιεί εδώ και τουλάχιστον μία 20ετία, κάτι που συνέχισε και σε αυτή την αναμέτρηση, με το 2,3% του Φαμπιάν Ρουσέλ. Η απόφασή του να διαχωριστεί πολιτικά από το «αριστερό μέτωπο» και τον Μελανσόν, ουσιαστικά για πρώτη φορά μετά από 13 ολόκληρα χρόνια, δεν έφερε καρπούς, καθώς το κόμμα δεν καταφέρνει να εκπέμψει ουσιαστικά διαφορετικό ιδεο-
λογικό και πολιτικό στίγμα ούτε να προσφέρει μια πειστική εναλλακτική. Ο δρόμος του ευρωπαϊσμού και κυβερνητισμού που αποφάσισε να ακολουθήσει ήδη από την περίοδο του Μιτεράν (και νωρίτερα) μοιάζουν να του έχουν κόψει οριστικά τα φτερά.
Το μετεκλογικό σκηνικό είναι ξεκάθαρα κακό και για την αντικαπιταλιστική Αριστερά και τους δύο βασικούς εκφραστές της και σε αυτές τις εκλογές. Το 0.8% που συγκέντρωσε ο Φιλίπ Πουτού του NPA και το 0,6% της Ναταλί Αρτό, για την Εργατική Πάλη –συνολικά λιγότερες από 470.000 ψήφοι σε σύνολο σχεδόν 35 εκατομμυρίων– αποτελούν ιστορικό χαμηλό για τα δύο κόμματα που πριν 20 χρόνια είχαν κάνει αίσθηση, προκαλώντας εφιάλτες στο αστικό πολιτικό κατεστημένο και γεννώντας ελπίδες στον κόσμο της εργασίας και την Αριστερά. Ήταν τότε, στην αναμέτρηση που σφραγίστηκε από την «πρόκριση» στον δεύτερο γύρο του Ζαν-Μαρί Λεπέν αντί του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Λιονέλ Ζοσπέν, που το 5,75 της Αρλέτ Λαγκιγιέ και το 4,25% του Ολιβιέ Μπεσανσενό (με το ΚΚ στο 3,5% και το Κόμμα των εργατών στο 0,5%) φαινόταν να θέτουν τις βάσεις για κάτι διαφορετικό και ελπιδοφόρο, πρωτίστως στους σχεδόν 2,8 εκατομμύρια ανθρώπους που τους εμπιστεύθηκαν στην κάλπη.
Η ουσία είναι, όμως, ότι το συγκεκριμένο στοίχημα χάθηκε, έστω και αν ο Μπεζανσενό κατάφερε να διατηρήσει σχεδόν αλώβητο (με πολύ μικρές απώλειες) το ποσοστό του και στις επόμενες προεδρικές εκλογές του 2007. Πάνω σε εκείνη ακριβώς την αποτυχία –και όχι μόνο φυσικά– ήρθε να πατήσει και να ευδοκιμήσει τα επόμενα χρόνια το φαινόμενο Μελανσόν, που κατάφερε με τη σειρά του να «λεηλατήσει» ψήφους και από τα δεξιά και από τα αριστερά του, υιοθετώντας συνειδητά μια τακτική… δημιουργικής αριστερής λογιστικής. Έτσι, Σοσιαλιστές, ΚΚ Γαλλίας, Εργατική Πάλη και NPA μετατράπηκαν σχετικά εύκολα σε «θύματά» του, για να φτάσουμε μέχρι την εικόνα της περασμένης Κυριακής.
Τα μεγάλα ερωτήματα είναι, πλέον, επιτακτικά για την αντικαπιταλιστική Αριστερά της Γαλλίας. Πολύ περισσότερο, επειδή έρχονται μεγάλες κοινωνικές αναμετρήσεις, είτε με Μακρόν είτε με Λεπέν.
https://prin.gr/2022/04/ellas-gallia/
