Δημήτρης Σταμούλης
Ενδεικτικό της αντικοινωνικής κατεύθυνσης του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας «Δουλειά ξανά» είναι το γεγονός πως αφιερώνει ένα μόλις άρθρο στις υποχρεώσεις του «νέου ΟΑΕΔ» προς τους ανέργους αναμασώντας τις ίδιες φτωχές παροχές, ενώ για τις υποχρεώσεις των ανέργων και τις κυρώσεις εναντίον τους, υπάρχουν τρία άρθρα. Το ποινολόγιο και οι τιμωρίες κατά των ανέργων δείχνουν πόσο τους… δουλεύουν ξανά!
Καταχραστές, απατεώνες και… τεμπέληδες οι άνεργοι
Για άλλη μια φορά ο υπουργός Εργασίας ανέλαβε τον βρόμικο ρόλο της συκοφάντησης των ανέργων αποκαλώντας τους απατεώνες και… καταχραστές των «παροχών» του ΟΑΕΔ ώστε η κυβέρνηση να επιτεθεί με μεγαλύτερη ευκολία ενάντια στα όποια δικαιώματα τους έχουν απομείνει. Ανάλογο «έργο» είδαμε με τους εργαζόμενους του ΕΦΚΑ που είναι… τεμπέληδες και κάνουν καψόνια στους συνταξιούχους, για αυτό και το υπουργείο αποφάσισε να προσλάβει με αδρές αμοιβές ιδιώτες, που όμως και… αργούν και βγάζουν λάθος αποφάσεις για συντάξεις!
Μόνο που τα «πειράματα» της κυβέρνησης και του υπουργείου Εργασίας τα πληρώνουν άνθρωποι του μόχθου, με τα «πυρά» αυτή τη φορά να στρέφονται στα πιο χτυπημένα και πληβειακά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, τους ανέργους και ακόμα πιο στοχευμένα αυτούς που δε βρίσκουν αξιοπρεπή δουλειά για πάνω από ένα χρόνο.
Το νέο αντιδραστικό νομοσχέδιο που παρουσίασε το υπουργείο Εργασίας με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Δουλειές ξανά» επιδιώκει μια ιστορική ανατροπή στο υφιστάμενο και σαφώς αντεργατικό καθεστώς προστασίας των ανέργων. Απώτερες επιδιώξεις είναι: Η δραστική μείωση του επίσημα εμφανιζόμενου αριθμού ανέργων, ώστε να αποδειχτεί ότι η οικονομική και κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης αποφέρει καρπούς και μειώνει την ανεργία. Η περαιτέρω ενίσχυση του κεφαλαίου με φθηνό και ξεδιαλεγμένο εργατικό δυναμικό, βέβαια ανάλογα με τις πρόσκαιρες και άμεσες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Ο ακόμα μεγαλύτερος έλεγχος στις πολιτικές διαχείρισης των ανέργων μέσω της «αναμόρφωσης» του οργανισμού. Και το μοίρασμα της πίτας από τα τεράστια κονδύλια μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης προς τη «βιομηχανία» της κατάρτισης και των δεξιοτήτων, όπου ήδη έχουν διεισδύσει ξένες εταιρείες-κολοσσοί.
Κυβερνητικό σχέδιο για κυρώσεις και διαγραφές ανέργων
Ιδιαίτερα ευφάνταστος εμφανίζεται ο Κ. Χατζηδάκης όταν θέλει να προπαγανδίσει ένα νέο εκτρωματικό νομοσχέδιο του υπουργείου του. Χαρακτήρισε τον ΟΑΕΔ -που οι κυβερνήσεις της ΝΔ μαζί με όλες τις προηγούμενες, έχουν διαμορφώσει – «παγίδα ανεργίας», και τους ανέργους… απατεώνες βορείων προαστίων που «κάθονται» στον ΟΑΕΔ για να απολαμβάνουν τις πλούσιες παροχές του! Ποιες είναι αυτές; Μόρια για διαγωνισμούς κοινωφελούς εργασίας με μισθούς πείνας και δουλειά με ημερομηνία λήξης ή κοινωνικό τουρισμό, που όμως για την επιλογή προσμετρώνται και εισοδηματικά κριτήρια. Φανταζόμαστε πως τα «παραδείγματα» ανέργων του Δήμου Διονύσου ή της Κηφισιάς με εισοδήματα 200.000 ευρώ, δεν θα ενδιαφέρονταν για τέτοιες παροχές.
Ενδεικτικό της αντικοινωνικής κατεύθυνσης του νομοσχεδίου του υπουργείου Εργασίας είναι το γεγονός πως ένας κρατικός φορέας αντιμετώπισης της ανεργίας, όπως κι αν αυτός ονομάζεται, έχει ένα μόνο άρθρο (άρθρο 19) για τις υποχρεώσεις του απέναντι στους ανέργους που, μάλιστα, αναμασάει τις ίδιες φτωχές παροχές. Αντιθέτως, για τις υποχρεώσεις των ανέργων και τις κυρώσεις εναντίον τους, ο νομοθέτης αφιερώνει τα τρία επόμενα άρθρα. Η προσπάθεια συκοφάντησης συλλήβδην των ανέργων όμως αποσκοπεί στο να γίνει πιο «εύπεπτο» το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης στο οποίο ξεχωρίζουν οι πιο κάτω ρυθμίσεις:
«Κόφτης» στις παροχές με εισοδηματικά κριτήρια
Εισάγονται εισοδηματικά κριτήρια, αντίστοιχα με αυτά που προβλέπονται για τη χορήγηση επιδόματος θέρμανσης (14.000 ευρώ για άγαμο/η, 20.000 ευρώ για οικογένεια), για την παραμονή μετά το πρώτο 12μηνο στο ψηφιακό μητρώο ανέργων. Αυτό σημαίνει ότι ένα μεγάλο τμήμα ανέργων που δεν θα πληροί αυτό το κριτήριο θα στερείται τη μοριοδότηση για διαγωνισμούς, τις δωρεάν αστικές συγκοινωνίες, τη συμμετοχή σε προγράμματα κοινωνικού τουρισμού, αγοράς βιβλίων κ.α. Να σημειωθεί ότι προς ώρας, από τη ρύθμιση αυτή εξαιρούνται το επίδομα ανεργίας, το οποίο θα εξακολουθήσει να χορηγείται χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, καθώς και το επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας και το βοήθημα για αυτοτελώς και ανεξάρτητα απασχολούμενους για τα οποία παραμένουν οι προϋποθέσεις που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία. Ωστόσο καλλιεργείται το έδαφος σε επόμενη φάση να τεθούν εισοδηματικά κριτήρια και για το επίδομα ανεργίας, εφόσον προκύπτει εισόδημα από άλλες πηγές!
Διαγραφές χιλιάδων ανέργων για να μικρύνει η λίστα
Για πρώτη φορά επίσης ενεργοποιείται η διαγραφή από το μητρώο ανέργων για δύο χρόνια και διακοπή του επιδόματος ανεργίας! Ως πρόσχημα τίθενται οι τρεις αρνήσεις «κατάλληλων θέσεων εργασίας». Δηλαδή τιμωρείται ο άνεργος εάν κρίνει ότι οι θέσεις εργασίας που του προτείνονται είναι απαράδεκτες μισθολογικά ή από άποψη συνθηκών εργασίας, ωραρίων, εντατικοποίησης, με παντελή την απουσία ελεγκτικών μηχανισμών που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους. Η «τιμωρία» όμως περιλαμβάνει και διαγραφή από το μητρώο για έξι μήνες και διακοπή του επιδόματος ανεργίας για άρνηση συμμετοχής σε δράση κατάρτισης! Υποτίθεται ότι τίθενται κριτήρια για τις «κατάλληλες» θέσεις εργασίας (σχετική ειδικότητα, τόπος εργασίας κ.α.) αλλά ο άνεργος δεν έχει δικαίωμα να κρίνει εάν επιθυμεί να εργαστεί σε παρόμοια θέση π.χ. με 600 ευρώ εάν στην προηγούμενη εργασία του λάμβανε 1.000 ευρώ.
Τα δύο πιο πάνω μέτρα αποσκοπούν στην τεχνητή μείωση του αριθμού των ανέργων στα «θεμιτά» επίπεδα των ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat που παρουσιάζουν μια εικόνα «μαγική» με μόλις 500.000 έως 600.000 ανέργους. Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο 2021, ο ΟΑΕΔ δίνει εγγεγραμμένους ανέργους που αναζητούν εργασία 1.100.099 άτομα, εκ των οποίων 579.400 (ποσοστό 52,67%) είναι άνεργοι για πάνω από 12 μήνες, με επιδοτούμενους μόλις 219.039. Αλλά η ΕΛΣΤΑΤ δίνει μόλις 596.067 ανέργους και 12,8% ενώ η Eurostat 593.000 ανέργους και 13%.
Προβλέπονται επίσης και κάποια «τυράκια» με την καθιέρωση «Επιδόματος Εργασίας», που αντιστοιχεί στο 50% του επιδόματος ανεργίας και θα καταβάλλεται σε όσους ανέργους βρίσκουν δουλειά κατά την περίοδο καταβολής του κανονικού επιδόματος ανεργίας, έως και τη λήξη της. Ενώ προβλέπεται και «πριμ» 300 ευρώ για τους μακροχρόνια ανέργους, με περισσότερα από πέντε έτη στην ανεργία, που κάνουν… σελφ-σέρβις, δηλαδή καταρτίζουν μόνοι τους «Ψηφιακό Ατομικό Σχέδιο Δράσης».
Απολύστε, καταρτίστε, και μετά στο… πιάτο των εργοδοτών
Ενδεικτικό της λογικής της πλήρους εξυπηρέτησης των εργοδοτικών αναγκών στο νομοσχέδιο είναι και το γεγονός ότι το υπουργείο επικαλείται «πλήθος ερευνών και ανακοινώσεων επιχειρηματικών φορέων», που δείχνουν ότι ενώ υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι «οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν εργαζομένους για να καλύψουν διαθέσιμες θέσεις εργασίας». Πράγματι, γνωστές «δουλεμπορικές» εταιρείες απασχόλησης μιλούν για «έλλειψη εξειδικευμένων ταλέντων», ο ΣΕΒ γκρινιάζει επειδή δεν υπάρχουν δεξιότητες στον… «εξορυκτικό κλάδο»(!) την ίδια ώρα που η κυβέρνηση κλείνει πανηγυρικά τη ΛΑΡΚΟ ή καταργεί τους λιγνίτες, ή οι ξενοδόχοι που τώρα καλούν… Ουκρανούς πρόσφυγες πολέμου για σερβιτόρους, αλλά είναι γνωστό ότι δίνουν πενιχρούς μισθούς για συνεχή 12ωρα όποτε ανοίγουν.
Η κυβέρνηση ωθεί στην παροχή φτηνής εργασίας στο κεφάλαιο, πιέζοντας τους ανέργους να δεχθούν κάθε άθλια εργασία
Η αλήθεια είναι ότι το κεφάλαιο επιθυμεί διακαώς το υπάρχουν εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και ο μηχανισμός κατάρτισης και παροχής δεξιοτήτων –όπως πλέον ονοματίζουν τις δουλειές με ημερομηνία λήξης- να υποταχτούν πλήρως στις άμεσες ανάγκες τους για εργατικό δυναμικό. Σκληραίνοντας τους όρους παραμονής στον ΟΑΕΔ, με τις όποιες παροχές, και επεκτείνοντας το σύστημα κατάρτισης επιδιώκουν την καλύτερη αντιστοίχιση δεξιοτήτων («skills matching»), με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Γι αυτό θέτουν στόχο «η κατάρτιση να μετατραπεί σε αποτελεσματικό εργαλείο» μέσω του οποίου οι άνεργοι θα καλύπτουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων.
Αντιδραστική αναδιοργάνωση του «ΔΥΠΑ»
Το νομοσχέδιο επιχειρεί να ανατρέψει άρδην τη σημερινή δομή του οργανισμού που μετονομάζεται σε Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ), ώστε να εξυπηρετεί απρόσκοπτα και πιο αποτελεσματικά τις επιδιώξεις της κυβέρνησης και των εργοδοτών. Με το νομοσχέδιο ο διοικητής καταργεί τους, προερχόμενους από τους «κοινωνικούς εταίρους», αντιπροέδρους του ΟΑΕΔ και διορίζει τρεις υποδιοικητές, οι οποίοι θα συμμετέχουν ως μέλη στο Δ.Σ. του οργανισμού. Αντίθετα, εξοβελίζονται από το ΔΣ οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των εργαζομένων, και δημιουργείται 11μελές όργανο εντελώς «οριοθετημένο».
Καταργούνται οι έλεγχοι στην παροχή επιδομάτων και στα προγράμματα, καθώς προβλέπεται εκχώρηση των ΛΑΕΚ στους κοινωνικούς εταίρους, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για την ομαλή διεξαγωγή των διενεργούμενων ελέγχων.
Καταργούνται τα αποθεματικά των συγχωνευθέντων φορέων και η αυτοτέλεια κλάδων και λογαριασμών, καταργώντας έτσι και τη δυνατότητα παρέμβασης στον τομέα της στεγαστικής πολιτικής, ενώ γίνεται λόγος για «αξιοποίηση» της περιουσίας του πρώην ΟΕΚ. Με το ίδιο άρθρο δίνεται η δυνατότητα απευθείας ανάθεσης συμβάσεων έργου, στο όνομα των «ταχύτερων διαδικασιών».
Μετά τον ΕΦΚΑ, και στον ΟΑΕΔ λανσάρεται η λογική των «κινήτρων απόδοσης» για τους εργασιακούς συμβούλους, εντείνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ εργαζομένων και τον εργασιακό κατακερματισμό.
Μεγάλη μπίζνα ενός δισ. ευρώ στην κατάρτιση
Πανεπιστήμια, ιδιωτικά ΚΕΚ και πολυεθνικοί κολοσσοί παίρνουν θέσεις στο μοίρασμα της πίτας
Ο χώρος της επαγγελματικής κατάρτισης πλέον αποκτά σημαίνοντα ρόλο καθώς το Ταμείο Ανάκαμψης τα επόμενα χρόνια θα διαθέσει συνολικούς πόρους ενός δισεκατομμυρίου ευρώ στην Ελλάδα και προβλέπεται ότι από τα θρανία των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης θα περάσουν πάνω από μισό εκατομμύριο άνεργοι για να λάβουν «δεξιότητες» και να καταρτιστούν σε δράσεις που θα εκπορεύονται από το κεφάλαιο και τις κάθε φορά εξειδικευμένες ανάγκες του για φθηνό εργατικό δυναμικό. Το ενδιαφέρον ψηφιακών κολοσσών, όπως Microsoft, Amazon, Google, Cisco, που υλοποίησαν «πιλοτικά προγράμματα», σηματοδοτεί την ποιοτική αλλαγή που θα συντελεστεί.
Βέβαια η τιμωρητική λογική αποθεώνεται και σε αυτό το πεδίο, καθώς το 30% του ποσού θα καταβάλλεται στους καταρτιζόμενους (αλλά και στους παρόχους ΕΚ) μόνο μετά την πιστοποίηση των γνώσεων και των δεξιοτήτων! Επίσης επιδιώκεται ρητά η κατάρτιση να συνδέεται και κατά περιεχόμενο αλλά και κατά αποτέλεσμα με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Άμεσα πάντως θα «τρέξουν» 24 έργα προϋπολογισμού 852,79 εκατ. ευρώ σε «Απασχόληση – Δεξιότητες – Κοινωνική Συνοχή».
Στις σημαντικότερες αλλαγές που προωθούνται είναι ότι τα πανεπιστήμια αναλαμβάνουν κεντρικό ρόλο στην αγορά κατάρτισης, με τα Κέντρα Επιμόρφωσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ). Μάλιστα θα διαχειριστούν στην πρώτη φάση το 50% του συνολικού προϋπολογισμού για την κατάρτιση. Αβαντάρονται, μέσω του μηχανισμού πιστοποίησης για ψηφιακές δεξιότητες, οι μεγάλες διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας που θα χορηγούν τα σχετικά πιστοποιητικά. Ενισχύεται η συγκεντροποίηση στο χώρο των παρόχων κατάρτισης, μέσω της εισαγωγής αυστηρότερων κριτηρίων για τη συμμετοχή τους στα προγράμματα (π.χ. απόκτηση ISO).
Κοινός αγώνας για πραγματικά δικαιώματα στους ανέργους
Η διαμόρφωση μάχιμων αιτημάτων που να αγγίζουν και να κινητοποιούν όχι μόνο τους ανέργους αλλά και τους εργαζόμενους είναι ένα μόνιμο στοίχημα για το ταξικό εργατικό κίνημα. Πρώτο ζήτημα είναι η γενναία αύξηση του επιδόματος ανεργίας στο ύψος του κατώτατου μισθού και συνακόλουθα η πάλη για να αυξηθεί ο κατώτατος μισθός στα 1.000 ευρώ τουλάχιστον, ώστε να ζει με αξιοπρέπεια ο εργαζόμενος και ο άνεργος. Δεύτερο, η παροχή επιδόματος ανεργίας σε όλους ανεξαιρέτως τους ανέργους χωρίς όρους και προϋποθέσεις, μέχρι να ξαναβρούν εργασία.
Επίσης αιτήματα-κρίκοι μπορούν να είναι: Νομοθετική απαγόρευση των απολύσεων. Λιγότερη δουλειά, δουλειά για όλους. Μείωση του εργάσιμου χρόνου, χωρίς μείωση των αποδοχών. 35ωρο τώρα με προοπτική το 30ωρο, πενθήμερο με σταθερή εργασία και πλήρεις αποδοχές. Άμεσα απαγόρευση απολύσεων σε κάθε επιχείρηση η οποία έχει οποιαδήποτε μορφής ενίσχυσης από το κράτος (π.χ. Επιστρεπτέα, διακανονισμό χρεών σε εφορία ή ασφαλιστικούς οργανισμούς, ένταξη σε προγράμματα για ανεργία, κ.α.). Πλήρη, δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, χωρίς όρους και προϋποθέσεις. Κοινωνικός τουρισμός, αγορά βιβλίων κ.α. για όλους τους ανέργους ανεξαρτήτως εισοδηματικών κριτηρίων. Εκπτώσεις τιμολογίων ΔΕΚΟ, απαγόρευση διακοπής παροχής νερού, ρεύματος και σταθερού τηλεφώνου. Χορήγηση δωρεάν κάρτας απεριόριστων διαδρομών στις αστικές συγκοινωνίες. Ο χρόνος ανεργίας να υπολογίζεται ως συντάξιμος χρόνος ασφάλισης και να βαρύνει το κράτος και τους εργοδότες. Διαγραφή χρεών από τόκους και πάγωμα αποπληρωμής δανείων για όσο καιρό κάποιος είναι άνεργος. Επιδότηση ενοικίου από το κράτος. Προγράμματα κατάρτισης, μέσα από αποκλειστικά δημόσιους φορείς, με αντικείμενο που θα αντιστοιχεί στις κοινωνικές ανάγκες και όχι στις «δεξιότητες» και την απαίτηση για εργάτες μιας χρήσης για το κεφάλαιο.
