Δημήτρης Σταμούλης
«Συνιστά μία ιστορική ευκαιρία», «είναι ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ», αυτά τα… βαρύγδουπα γράφονται για το Ταμείο Ανάκαμψης. Το ελληνικό Σχέδιο, το οποίο εγκρίθηκε από την κομισιόν, παρουσίασαν οι Κ. Μητσοτάκης και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν την Παρασκευή στην Ακρόπολη. Μόνο που οι «μεταρρυθμίσεις» είναι ξανά αντεργατικές, η μερίδα του λέοντος θα καταλήξει στο κεφάλαιο και η ΕΕ θα πραγματοποιεί ελέγχους μνημονιακού τύπου.
Κόβουν τα μικρά «ξερόκλαδα» της οικονομίας
Με τα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που υπόσχεται το Ταμείο Ανάκαμψης ότι θα πέσουν στην ελληνική οικονομία, η κυβέρνηση της ΝΔ φιλοδοξεί να αλλάξει τον χάρτη των κοινωνικών και πολιτικών συμμαχιών της, ελπίζοντας ότι με τις αδρές επιδοτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου αλλά και ενδιάμεσων μερίδων της «επιχειρηματικότητας», θα ξανακερδίσει το χαμένο έδαφος από την αντιλαϊκή κυβερνητική διαχείριση της πανδημίας και τον κοινωνικό Αρμαγεδδών.
Μόνο τον Μάρτιο-Απρίλιο 2020 τέθηκαν σε αναστολή σχεδόν ένα εκατ. εργαζόμενοι, ενώ ο μέσος όρος αποζημίωσης ειδικού σκοπού ήταν μόλις 474 ευρώ. Τον Ιούνιο-Ιούλιο 2020 πάνω από 170.000 εργαζόμενοι στον τουρισμό βρέθηκαν σε αναστολή. Σοβαρό χτύπημα δέχθηκαν και χιλιάδες μικρομεσαίες και οικογενειακές επιχειρήσεις και αυτοαπασχολούμενοι και αυτό είναι ένα στοιχείο που απασχολεί την κυβέρνηση που παραδοσιακά διατηρεί σοβαρούς πολιτικούς δεσμούς με αυτά τα κοινωνικά στρώματα.
Σύμφωνα με έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, σχεδόν το 30% του εισοδήματός τους έχασαν το 2020 τα νοικοκυριά που τα κύρια έσοδά τους προέρχονται από επιχειρηματική δραστηριότητα. Στον κλάδο της εστίασης π.χ., οι απώλειες ξεπερνούν τα 2,5 δισ. ευρώ από το πρώτο lockdown έως και τον περασμένο Μάιο. Ενώ 4 στις 10 μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις εκφράζουν τον φόβο για λουκέτο το επόμενο διάστημα.
Η πολιτική της κυβέρνησης, με έναν συνειδητό τρόπο, ωφέλησε το μεγάλο κεφάλαιο, τις βιομηχανίες που έμειναν σε πλήρη λειτουργία, τις μεγάλες εμπορικές αλυσίδες που είχαν την τεχνογνωσία και τα κεφάλαια να επενδύσουν στο ηλεκτρονικό εμπόριο, τους ομίλους σούπερ μάρκετ που ήταν οι μόνες επιχειρήσεις που ποτέ δεν έκλεισαν. Μέσα από την καπιταλιστική οικονομική κρίση που εντάθηκε στην πανδημία, παρουσιάστηκε ως ευκαιρία το «κόψιμο» των μικρών «ξερόκλαδων» της καπιταλιστικής οικονομίας.
«Παραπέμπει λίγο σε μνημόνιο»
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου, στην Ελλάδα θα εισρεύσουν συνολικά 30,5 δισ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Εξ αυτών, τα 12,7 δισ. ευρώ είναι δάνεια. Τα χρήματα αυτά θα δοθούν για ιδιωτικές επενδύσεις, δηλαδή το κεφάλαιο θα κάνει κυριολεκτικά πάρτι.
Τίποτα όμως δεν δίνεται… τσάμπα στην ΕΕ. Διότι η χώρα καλείται να υπηρετήσει «ορόσημα» και «στόχους» συμφωνημένων δεσμεύσεων που θα πρέπει να ικανοποιεί προκειμένου να εκταμιεύεται η κάθε δόση έως το 2026. Αστική εφημερίδα το «ομολόγησε» ευθαρσώς: «Το σύστημα αυτό παραπέμπει λίγο σε μνημόνιο, με την έννοια ότι κάτι πρέπει να κάνεις για να πάρεις τη δόση»! Κανονικό μνημόνιο είναι!
Να σημειωθεί, δε, ότι οι δωρεάν επιδοτήσεις (προς το κεφάλαιο!) αποτελούν πόρους οι οποίοι θα χρηματοδοτηθούν, όπως και τα δάνεια, μέσω ευρω-ομολόγων τα οποία πρέπει να αρχίσει να εκδίδει η Κομισιόν. Τα ομόλογα αυτά κάποια στιγμή θα πρέπει να πληρωθούν με πόρους του κοινοτικού προϋπολογισμού. Αυτό σημαίνει ή ότι ο κοινοτικός προϋπολογισμός θα υποστηριχθεί με κάποιους έμμεσους φόρους σε κάθε χώρα-μέλος ή με την άμεση αναλογική κατανομή του κόστους αποπληρωμής στις χώρες-μέλη στο απώτερο μέλλον. Εν ολίγοις, στους λαούς, με νέο γύρο φοροληστείας, θα πέσει και αυτή η «βοήθεια».
Μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα «στόχων» και «οροσήμων», όπως προκύπτουν από το πρόγραμμα ανάκαμψης που έχει καταθέσει η Ελλάδα, είναι: Ακόμα μεγαλύτερη πρόσδεση και υποταγή του ΟΑΕΔ στις ανάγκες των επιχειρήσεων μέσω «αναδιάρθρωσής του για τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών του» και με αιχμή την κατάρτιση, ενώ σχεδιάζονται και «αλλαγές» στο επίδομα ανεργίας, δηλαδή νέες περικοπές στο όνομα της «ενεργητικής πολιτικής». Αναμόρφωση μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας μέσω χρηματοδότησης ψηφιακού μετασχηματισμού μικρομεσαίων επιχειρήσεων και ηλεκτρονικής διασύνδεσης ταμειακών μηχανών και POS. Νέος γύρος εκμετάλλευσης δημόσιας γης με νόμο που θα προσδιορίζει τις περιοχές οι οποίες θα μεταφερθούν από τη ΔΕΗ στο κράτος και την εφαρμογή των σχετικών σχεδίων στο πλαίσιο της «δίκαιης μετάβασης». Νέες παρεμβάσεις στην εκπαίδευση μέσω «θεσμοθέτησης της στρατηγικής για τη διά βίου μάθηση». Νέος γύρος «παρεμβάσεων» προς όφελος του κατασκευαστικού κεφαλαίου: με πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών αλλά και 10.000 επιχειρήσεων, έργα για ύδρευση, ενώ θα υπάρξει ανάθεση του 1/3 των συμβάσεων για την κατάρτιση των πολεοδομικών σχεδίων, τοπικών και ειδικών καθώς και οριοθέτηση περιοχών και ζωνών υποδοχής μεταφοράς συντελεστή δόμησης, οριοθέτηση οικισμών και σχέδια χαρακτηρισμών κοινόχρηστων οδών σε ολόκληρη τη χώρα. Ένα άλλο «πακέτο» αφορά την ανάθεση όλων των συμβάσεων από τον ΑΔΜΗΕ για νέες ηλεκτρικές διασυνδέσεις νησιών, έργα για ύδρευση.
40 δισ. ευρώ στις επιχειρήσεις
▸ Η μερίδα του λέοντος στο μεγάλο κεφάλαιο και στις μεγάλες εταιρείες, ενώ τμήμα των ενισχύσεων πηγαίνει στους μεσαίους για κοινωνικές συμμαχίες
Η περίοδος της πανδημίας χωρίς υπερβολή λειτούργησε ως μοχλός αδρής επιδότησης του κεφαλαίου, μεγάλου αλλά και μικρότερου, από την κυβέρνηση μέσω πλήθους διαδρομών και προγραμμάτων σε μια προσπάθεια του συστήματος να διασώσει κυρίως τους μεγάλους «πυλώνες» του από μια οικονομική καταστροφή. Εκεί που λεφτά δεν υπήρχαν για ΜΕΘ, διορισμούς γιατρών ή εκπαιδευτικών, για αυξήσεις μισθών και συντάξεων, ξαφνικά βρέθηκαν και μοιράστηκαν αφειδώς στο κεφάλαιο. Σημαντικό μερίδιο απέσπασαν και μικρότερα τμήματα του κεφαλαίου, καθώς η κυβέρνηση επιχείρησε να ανοίξει τη βεντάλια των ωφελούμενων επιχειρηματιών.
Σύμφωνα με τον Χρ. Σταϊκούρα, τα δημοσιονομικά μέτρα και τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας ανέρχονται σε περίπου 40 δισ. ευρώ για τη διετία 2020- 2021.
Με βάση τον ετήσιο απολογισμό του υπουργείου Οικονομικών (Μάρτιος 2021), δόθηκαν τα πιο κάτω ποσά: Επιστρεπτέα Προκαταβολή: Με τους επτά κύκλους της Επιστρεπτέας Προκαταβολής, εκταμιεύτηκαν 8,3 δις ευρώ σε πάνω από 600.000 επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Από αυτά τα ποσά, θα πρέπει να επιστραφούν στο κράτος περίπου 4 δισ. ευρώ. Δηλαδή τα υπόλοιπα 4,3 δισ. θα παραμείνουν στα ταμεία των επιχειρήσεων! Να σημειωθεί ότι τα κρατικά δάνεια που ουσιαστικά εισέπραξαν οι επιχειρήσεις μέσω των 7 κύκλων «κουρεύονται» με διάφορα κριτήρια τζίρου, από 30% έως και 50%.
Αποζημιώσεις Ειδικού Σκοπού: Στον πρώτο χρόνο εκταμιεύτηκαν περίπου 500 εκατ. ευρώ σε περισσότερους από 500.000 ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως 20 άτομα.
Κάλυψη από τον κρατικό προϋπολογισμό των εργοδοτικών ασφαλιστικών εισφορών των υπαλλήλων των επιχειρήσεων που τέθηκαν σε αναστολή, με κόστος 1,5 δισ. ευρώ και των υπαλλήλων εποχικών επιχειρήσεων και ξενοδοχείων δωδεκάμηνης λειτουργίας, με κόστος 270 εκατ. ευρώ.
Αναστολές φόρων και ασφαλιστικών εισφορών που υπολογίζεται σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ σε επιπλέον 250 εκατ. ευρώ υπολογίζονται οι εκπτώσεις ΦΠΑ και φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών όσων πλήρωσαν εμπρόθεσμα.
Μη καταβολή δημοτικών τελών για επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη με κρατική εντολή λόγω της πανδημίας, με κόστος 200 εκατ. ευρώ.
Ειδικά κλαδικά μέτρα για τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα, του πολιτισμού, του αθλητισμού και των μεταφορών, με κόστος 300 εκατ. ευρώ.
Μείωση προκαταβολής φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, με κόστος 1,6 δισ. ευρώ.
Ενώ δεν υπήρχαν χρήματα για προσλήψεις γιατρών και νοσοκόμων ή για την ενίσχυση όλων των ανέργων, βρέθηκαν τεράστια κονδύλια για τις μεγάλες επιχειρήσεις
Κάλυψη των τόκων δανείων των επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημία, με κόστος 240 εκατ. ευρώ.
Επιδότηση μέσω του προγράμματος «Γέφυρα» και «Γέφυρα 2» σημαντικού ποσοστού της δόσης για δανειολήπτες που επλήγησαν από την πανδημία. Το συνολικό ποσό ανέρχεται σε 500 εκατ. ευρώ, ενώ οι ωφελούμενοι υπολογίζονται σε περίπου 200.000 (επιχειρήσεις και ελεύθεροι επαγγελματίες). Το πρόγραμμα επιδοτεί για οκτώ μήνες τις δόσεις των δανείων ελεύθερων επαγγελματιών και επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από την κρίση, εμφανίζοντας μείωση του εισοδήματός τους κατά 20%.
Επίσης προγραμματίζεται εντός Ιουλίου η επιδότηση μέρους των πάγιων δαπανών των επιχειρήσεων. Δικαιούχοι είναι επιχειρήσεις με μείωση τζίρου 30% το 2020, ενώ το ποσό θα ανέρχεται ακόμα και σε 10 εκατ. ευρώ! Στους «ωφελούμενους» συγκαταλέγονται και επιχειρήσεις με έως 249 εργαζόμενους, και ετήσιο τζίρο κοντά στα 50 εκατ. ευρώ.
Αξιοσημείωτο είναι πως στις κυβερνητικές ενισχύσεις δεν υπάρχει διαβάθμιση μεγέθους των εταιρειών, με αποτέλεσμα οι μεγάλες και πολύ μεγάλες να καρπώνονται υπέρμετρα ποσά.
Στη «μάχη» στήριξης του κεφαλαίου και της επιχειρηματικότητας έχει αξιοποιηθεί και το ΕΣΠΑ με την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα με διάφορα προγράμματα που απευθύνονται σε επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από τα περιοριστικά μέτρα. Ακόμα και για δημιουργία ηλεκτρονικών καταστημάτων έχουν προβλεφθεί επιδοτήσεις έως 5.000 ευρώ. Παράλληλα, έτρεξε και πρόγραμμα για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, μέσω της επιδότησης δαπανών σε ποσοστό 50% έως 65%, εφόσον οι δαπάνες αυτές αφορούν στην εγκατάσταση νέων σύγχρονων μηχανημάτων για τυποποίηση ή εξοπλισμό για βελτίωση ενεργειακής απόδοσης κ.α. Αλλά και κεφάλαιο κίνησης για νεοφυείς επιχειρήσεις με μη επιστρεπτέα χρηματοδότηση από 5.000 ευρώ έως και 100.000 ευρώ. Σε όλα αυτά να προσθέσουμε την επιδότηση της εστίασης που θα δώσει σε 34.000 εργοδότες 330 εκατ. ευρώ και πλαφόν έως 100.000 ευρώ!
Από όλη αυτή τη μακρά λίστα με τον πακτωλό δισ. ευρώ προς τις επιχειρήσεις (πρωτίστως τις μεγάλες), δεν θα μπορούσε να μην γίνει ξανά μνεία και στο «σκάνδαλο» της ενίσχυσης της AEGEAN από την κυβέρνηση με 120 εκατ. ευρώ με τη μορφή άμεσης επιχορήγησης! Ανάλογες ζημίες έπαθαν εκατοντάδες χιλιάδες λαϊκά νοικοκυριά και εργαζόμενοι, αλλά δεν έλαβαν παρά λίγα ψίχουλα από το κράτος. Η μόνη προϋπόθεση που τέθηκε στην εταιρεία ήταν η αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, αντλώντας κεφάλαια 60 εκατ. ευρώ. Διαδικασία που δρομολογήθηκε την περασμένη Τετάρτη, ώστε να έρθει πιο κοντά η καταβολή της κρατικής ενίσχυσης. Σημειώνεται πως εκτός από τα 120 εκατ. ευρώ, η αεροπορική εταιρεία έχει συμφωνήσει και ομολογιακό δάνειο 150 εκατ. ευρώ με τις τέσσερις συστημικές τράπεζες στο πλαίσιο του Ταμείου Εγγυοδοσίας Επιχειρήσεων COVID-19.
Αυξήσεις καταθέσεων εταιρειών, νέες ελαφρύνσεις
Την ίδια ώρα για τον κόσμο της εργασίας δόθηκαν μόνο οι αποζημιώσεις ειδικού σκοπού και παρατάσεις στο επίδομα ανεργίας, για ένα μικρό μέρος ανέργων. Ωστόσο κατά μέσο όρο, οι εργαζόμενοι έλαβαν μόλις 2.134 ευρώ σε ένα έτος, ενώ συνολικά οι διάφορες κατηγορίες δικαιούχων (επιστήμονες κ.α.) αρκέστηκαν σε ακόμα λιγότερα, 1.680 ευρώ κατά μέσο όσο σε ένα έτος!
Με αυτές τις… ενισχύσεις οι φωστήρες των τραπεζών προσπαθούν να μας πείσουν ότι αυξήθηκαν οι καταθέσεις στις τράπεζες. Πράγματι, τον Απρίλιο του 2021, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα σημείωσαν αύξηση κατά 2,957 δισ. ευρώ, στα 167,7 δισ. ευρώ, έναντι αύξησης κατά 1,650 δισ. ευρώ τον Μάρτιο. Όμως η μεγάλη αύξηση αφορά τις καταθέσεις των επιχειρήσεων, κατά 1,291 δισ. ευρώ τον ίδιο μήνα, έναντι αύξησης κατά 857 εκατ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα. Μάλιστα οι αυξήσεις ανά μήνα «έτρεχαν» με διψήφια ποσοστά, έως και 19%!
Κι όμως, η κυβέρνηση δρομολογεί κι άλλα μέτρα υπέρ του κεφαλαίου:
Μειώνει από φέτος, σε μόνιμη βάση, την προκαταβολή φόρου για όλα τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, από 100% σε 55%, και για τα νομικά πρόσωπα από 100% σε 80% από το 2022. Μειώνει τον συντελεστή φόρου όλων των νομικών προσώπων, από 24% σε 22%, δηλαδή 6 μονάδες πιο κάτω από το 2019 (ήταν 28%).
Επιπλέον, επεκτείνει τη μείωση κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα και το 2022. Μόνο για το 2021, εκτιμάται ότι 900 εκατ. ευρώ, θα παραμείνουν στις… αποταμιεύσεις των καπιταλιστών και των ανθρώπων του πλούτου. Βεβαίως αυτά τα ποσά θα λείψουν από τα ασφαλιστικά Ταμεία, δημιουργώντας ελλείμματα.
