Οκτώ κρίκοι στις νέες εργασιακές αλυσίδες

Δημήτρης Σταμούλης

Αντιδραστική τομή από ΝΔ, «συνενοχή» ΣΥΡΙΖΑ

Από το γαϊτανάκι της αντιπαράθεσης ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ προκύπτουν αποκαλυπτικά στοιχεία για τη συνενοχή των δύο κυρίαρχων πόλων του αστικού πολιτικού συστήματος, όσον αφορά τα εργασιακά και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Από τη μια υπάρχει η υποκρισία της ΝΔ ότι το νομοσχέδιο «αποκαθιστά αδικίες» και «καταργεί αναχρονιστικές ρυθμίσεις», αναφερόμενη βέβαια σε εργατικά δικαιώματα κατακτημένα με αίμα, θυσίες και σκληρούς αγώνες δεκαετιών!
Από την άλλη ο ΣΥΡΙΖΑ εντελώς υποκριτικά κατηγορεί την κυβέρνηση ότι «κήρυξε τον πόλεμο στους εργαζόμενους», καθώς ο δρόμος για την αντιδραστική τομή Χατζηδάκη έχει στρωθεί από όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις, και του ΣΥΡΙΖΑ. Για του λόγου το αληθές ο ΣΥΡΙΖΑ πρόσφατα ζήτησε την κήρυξη ως υποχρεωτικής της κλαδικής ΣΣΕ των ξενοδοχοϋπαλλήλων, που προβλέπει κατά τη θερινή και χειμερινή τουριστική σεζόν, εφόσον η πληρότητα του ξενοδοχείου υπερβαίνει το 70%, 9ωρη εργασία χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή, και κατά τις ημέρες ανάπαυσής τους, τις Κυριακές και τις αργίες!

Στην ίδια κατάπτυστη σύμβαση είχε βάλει την υπογραφή της και η Ε. Αχτσιόγλου ως υπουργός Εργασίας. Επιπλέον, ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε κάνει τίποτα για να καταργήσει την πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία της «υπερεργασίας» με διευθυντικό δικαίωμα, έως και 5 ώρες την εβδομάδα, είχε αυξήσει τις εργάσιμες Κυριακές με το περίφημο άρθρο 50 του νόμου 4472/2017, που έδωσε δυνατότητα για λειτουργία των καταστημάτων ακόμη και όλες τις Κυριακές του χρόνου σε κάποιους νομούς. Ενώ με δική του διάταξη (2018), επιβλήθηκε διάταξη που απαιτεί για τη λήψη απεργιακής απόφασης από σωματείο απαρτία συνέλευσης του 1/2 των οικονομικά τακτοποιημένων μελών, από το 1/3 (στην πρώτη Γενική Συνέλευση) έως το 1/5 (στην τρίτη Γενική Συνέλευση) που απαιτούνταν μέχρι πρότινος.

1 Κατάργηση 8ωρου/5ήμερου, επιβολή 10ωρου/50ωρου μέσω ατομικής «διευθέτησης του χρόνου εργασίας»

Με τη λεγόμενη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας» οι εργαζόμενοι θα εξαναγκάζονται από τον εργοδότη να υπογράφουν ατομικές συμβάσεις, όπου θα αποδέχονται την ημερήσια εργασία έως και 10 ώρες για συγκεκριμένη περίοδο, που η επιχείρηση έχει φόρτο εργασίας. Αυτές οι επιπλέον ώρες θα καταγράφονται σε «τράπεζα χρόνου». Όσο και να διαρρηγνύει τα ιμάτιά του ο υπουργός Εργασίας ότι «δεν καταργείται το 8ωρο», ουσιαστικά γίνεται κουρέλια. Ενώ με τις ατομικές συμβάσεις, επιφέρεται νέο χτύπημα στον αγώνα για επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων.
Ο παραπάνω εργάσιμος χρόνος δεν θα επιστρέφεται όποτε το επιθυμεί ο εργαζόμενος. Ο «οικογενειακός προγραμματισμός» που επικαλείται η κυβέρνηση είναι «παραμύθι». Αυτός που θα επιλέγει πότε και πώς θα επιστραφεί είναι ο εργοδότης μέσα σε διάστημα έξι μηνών. Η κυβέρνηση διαδίδει εδώ μια καραμπινάτη απάτη στα «Non paper» που διακινεί στα ΜΜΕ. Μιλά για «4ήμερη εργασία 10 ωρών την κάθε μέρα και καμία ώρα απασχόλησης την Παρασκευή». Είναι ψέμα! Κανένας βιομήχανος όταν έχει φόρτο εργασίας, δεν θα «χαρίσει» καμιά Παρασκευή. Θέλει τον εργάτη πάνω από τη μηχανή 5 μέρες, 50 ώρες! Το 4ήμερο λοιπόν θα προκύψει σε εύθετο χρόνο, δεν θα είναι βεβαίως με off την Παρασκευή και, ασφαλώς, χωρίς αυτός ο χρόνος να καθοριστεί από τις ανάγκες του εργαζόμενου αλλά από τις «υποχρεώσεις» του εργοδότη.

2 Φθηνότερες υπερωρίες για το κεφάλαιο

Η κυβέρνηση προβάλει «θετικά» την αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες το χρόνο και την εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους, τονίζοντας ότι «έτσι συμβαίνει στην Ευρώπη». Μάλιστα διατείνεται ότι αυτή η αλλαγή θα είναι προς όφελος των… εργαζομένων, που θα έχουν την ευκαιρία να αυξήσουν το εισόδημά τους!
Ποια είναι όμως η αλήθεια; Σήμερα οι επιτρεπόμενες (νόμιμες) υπερωρίες είναι 96 ώρες/έτος στη βιομηχανία και 120 ώρες/έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις. Το σύστημα αμοιβής των υπερωριών δεν αλλάζει, που σημαίνει ότι κάθε ώρα υπερωρίας πάνω από τις 9 (σ.σ. η 9η ώρα ημερησίως θεωρείται υπερεργασία, αμείβεται με 20% επιπλέον, και επιβάλλεται με εργοδοτικό δικαίωμα) θα πληρώνεται με ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%. Έτσι οι βιομήχανοι θα έχουν στη διάθεσή τους έως και 156 ώρες επιπλέον με +40% επιβάρυνση, όταν με το υφιστάμενο καθεστώς η υπέρβαση των 120 ωρών νόμιμης υπερωρίας ετησίως αμείβεται με προσαύξηση 60%, ενώ στις μη νόμιμες υπερωρίες, η προσαύξηση φτάνει στο 80%. Όσο για την προσαύξηση 120% που προβλέπει το νομοσχέδιο για τις πάνω από 150 ώρες υπερωριών είναι «δώρο άδωρο» για τους εργάτες, αφού ο εργοδότης θα είναι ικανοποιημένος και με το παραπάνω με την κυβερνητική ρύθμιση των 150 ωρών, έχοντας ήδη αξιοποιήσει και τη διευθέτηση εργασίας…

3 Πολλαπλά χτυπήματα κατά απεργιών, απώτερη επιδίωξη η «κατάργησή» τους

Ακόμα πιο αντεργατικό και από τις αρχικές εξαγγελίες του υπουργείου Εργασίας είναι το νομοσχέδιο, παρουσιάζοντας δύο άκρως αντιδραστικές «καινοτομίες». Την «απαγόρευση παράνομης απεργίας» και την «αστική ευθύνη συνδικαλιστών». «Άλλο απεργία και άλλο παρανομία! Την αστική ευθύνη των συνδικαλιστών τη θεσπίζουμε για περιπτώσεις, όπως αυτή του κ. Νταλακογεώργου και της ΠΕΝΕΝ που ενώ είχε κριθεί η απεργία παράνομη, έβαλαν μπλόκο στο λιμάνι του Πειραιά». Με τη φράση του αυτή στη βουλή ο Κ. Χατζηδάκης συμπυκνώνει τη στρατηγική επιδίωξη κυβέρνησης και κεφαλαίου να ξεμπερδεύει και με την ανυπακοή ταξικών σωματείων.

Η κυβέρνηση θέλει να επιβάλλει ότι εάν κριθεί παράνομη στα δικαστήρια απεργία ή στάση εργασίας (αυτό πρακτικά συμβαίνει με το 90% των απεργιών!) που έχει κηρυχθεί από πρωτοβάθμιο σωματείο, δεν θα επιτρέπεται, η κήρυξη απεργίας από την αντίστοιχη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση για το ίδιο θέμα.

Επιπλέον, προσθέτουν και διάταξη σύμφωνα με την οποία «τόσο οι συνδικαλιστές που πραγματοποιούν καταλήψεις, αποκλεισμούς, ή ασκούν βία, εμποδίζοντας τους εργαζόμενους που δεν συμμετέχουν στην απεργία να εργαστούν, όσο και η συνδικαλιστική τους οργάνωση, θα έχουν αστική ευθύνη». «Βία» βέβαια βαφτίζουν την περιφρούρηση της απεργίας και όχι την απεργοσπασία με την αρωγή των ΜΑΤ! Αξίζει δε να επισημανθεί ότι «η ευθύνη δεν βαραίνει το σύνολο των μελών του ΔΣ αλλά εκείνους που προβαίνουν σε αυτές τις πράξεις». Δηλαδή στοχοποιούν ειδικά τους ταξικούς συνδικαλιστές που συμμετέχουν πρωτοπόρα στις απεργίες. Από την άλλη οι εργοδότες θα μπορούν να απαιτούν καταβολή αποζημίωσης μετά από άσκηση αγωγής ως… θιγόμενη επιχείρηση.

Η κυβέρνηση στο όνομα της «προστασίας του κοινωνικού συνόλου» από τις απεργίες στην κοινή ωφέλεια θέλει να επιβάλλει την «υποχρέωση παροχής εγγυημένης υπηρεσίας στο 1/3 της συνήθως παρεχόμενης». Δηλαδή να βγάλει τους μισούς κλάδους εργασίας εκτός απεργιών! Με άλλα άρθρα, περιορίζουν τη δυνατότητα κήρυξης απεργίας αλληλεγγύης προς εργαζομένους σε άλλες επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις, και υποχρεώνονται όσες συνδικαλιστικές οργανώσεις κηρύσσουν απεργία σε Δημόσιο, ΟΤΑ, ΝΠΣΣ και φορείς, υπηρεσίες, οργανισμούς και επιχειρήσεις του Δημοσίου, να υποβάλουν στον ΟΜΕΔ αίτηση διεξαγωγής «δημοσίου διαλόγου» για τα αιτήματα της απεργίας, με νέο όρο, όσο διαρκεί ο «δημόσιος διάλογος», να αναστέλλεται το απεργιακό δικαίωμα!

Η «απαγόρευση παράνομης απεργίας» και η «αστική ευθύνη» σε βάρος ταξικών συνδικαλιστών που προστέθηκαν στο νομοσχέδιο δείχνουν πόσο αντιδραστικό είναι

4 Χειραγώγηση και ασφυκτικός έλεγχος των σωματείων

Θεσπίζεται υποχρεωτική εγγραφή-φακέλωμα των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο (ΓΕΜΗΣΟΕ). Κάνοντας λόγο ψευδεπίγραφα για «διαφάνεια στον συνδικαλισμό», το νομοσχέδιο επιδιώκει την καθιέρωση ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για απόφαση απεργίας ή εκλογή ΔΣ, που βαφτίζεται «δυνατότητα συμμετοχής των εργαζομένων εξ αποστάσεως». Όσα σωματεία δεν θα υπακούουν θα έχουν «συνέπειες» αφού θα «συναρτάται η ενημέρωση του συστήματος με τη δυνατότητα χρηματοδότησης, άσκησης των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων όπως της κήρυξης απεργίας και της συμμετοχής της συνδικαλιστικής οργάνωσης σε συλλογικές διαπραγματεύσεις, αλλά και την προστασίας των συνδικαλιστικών στελεχών»!

5 Περισσότεροι κλάδοι εργαζομένων θα δουλεύουν τις Κυριακές

Διευρύνονται οι κλάδοι στους οποίους επιτρέπεται η λειτουργία τις Κυριακές, και πάλι στο όνομα των «ισχυόντων στις χώρες της ΕΕ». Πρόκειται για κρίσιμους για τις ανάγκες αναπαραγωγής του κεφαλαίου κλάδους όπως ταχυμεταφορές, παραγωγή υγειονομικών ειδών και διανομή φαρμάκων, logistics, κέντρα κοινών υπηρεσιών ομίλων επιχειρήσεων (λογιστήρια), τηλεφωνικά κέντρα, παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, κέντρα δεδομένων. Ενώ με άδεια του ΣΕΠΕ, υπάρχει η δυνατότητα για άλλους τέσσερις τομείς υπηρεσιών να μπορούν να λειτουργούν Κυριακές.

6 Κατάργηση ΣΕΠΕ, θέσπιση «Ανεξάρτητης Αρχής»

Το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας, που έτσι κι αλλιώς υποτυπωδώς λειτουργεί όντας υποστελεχωμένο και χωρίς κατεύθυνση να «χτυπά» την εργοδοτική ασυδοσία και παρανομία σε σταθερή και ευρεία βάση κλάδων και χώρων εργασίας, μετατρέπεται σε «Επιθεώρηση Εργασίας». Θα είναι «Ανεξάρτητη Αρχή», κατά το πρότυπο της ΑΑΔΕ, και θα έχει «λειτουργική ανεξαρτησία και διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια». Eπιδιώκουν έναν θεσμό «ανεπηρέαστο» από δήθεν πολιτικές πιέσεις, αλλά κυρίως από τις εργατικές διεκδικήσεις. Η λειτουργική του αυτονομία, προβλέπει έναν διοικητή και μια διοικούσα επιτροπή η οποία στην πραγματικότητα θα αποτελείται από τεχνοκράτες που με έμμεσο τρόπο θα μπορούν να καθορίζονται από τον υπουργό Εργασίας και τη Βουλή. Τον μετατρέπουν απλά σε έναν εισπρακτικό μηχανισμό «ελέγχου» της τυπικής νομιμότητας στους χώρους δουλειάς, αλλά και «απρόσβλητο» από τα δίκαια εργατικά αιτήματα και διεκδικήσεις.

7 Η ψηφιακή κάρτα όπλο για την επιβολή της ελαστικής εργασίας

Η ψηφιακή κάρτα εργασίας παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ως «εγγύηση» για την τήρηση του ωραρίου των εργαζομένων και την αμοιβή τυχόν υπερωριών, και εργαλείο «πάταξης της μαύρης εργασίας». Πολλοί χώροι εργασίας έχουν ήδη τέτοιες κάρτες. Αλλά σχεδόν σε καμιά των περιπτώσεων δεν οδηγούν σε καταγραφή και πολύ περισσότερο σε πληρωμή υπερωριών! Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο κλάδος των τραπεζών. Επίσης το πρόβλημα του ΣΕΠΕ δεν ήταν ο έλεγχος των «εργοδοτικών τρικ», αλλά το αν γίνονται και πόσοι έλεγχοι στους χώρους δουλειάς. Η βασική αποστολή της ψηφιακής κάρτας είναι όπως ο ίδιος ο Κ. Χατζηδάκης δήλωσε στη βουλή, να αποτελέσει το «κλειδί για την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων […] της διευθέτησης του χρόνου εργασίας και της εξίσωσης των υπερωριών σε βιομηχανία και υπηρεσίες». Ένα όπλο δηλαδή για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της ελαστικοποίησης της εργασίας, και αξιοποίησής της στη λεγόμενη «τράπεζα χρόνου» με τα 10ωρα-50ωρα.

8 Γενίκευση τηλεργασίας, αόριστα «δικαιώματα» για τους εργαζόμενους

Με το νομοσχέδιο αποδεικνύεται ότι η τηλεργασία ήρθε για να μείνει μετά την πανδημία. Θεσπίζεται δυνατότητα μονομερούς επιβολής της από τους εργοδότες στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Ό,τι αναφέρεται για τα δικαιώματα των εργαζομένων (κόστος συντήρησης του εργοδότη, δικαίωμα αποσύνδεσης κ.α.) είναι τόσο αόριστο όσον αφορά το πώς θα τηρούνται στην πράξη, που πιο πολύ ακούγονται ως υποσχέσεις. Κι όλα αυτά πάντα με ατομικές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις. Ήδη χιλιάδες εργαζόμενοι βίωσαν την τηλεργασία εν μέσω πανδημίας, χωρίς δικαίωμα στην αποσύνδεση, με όλα τα έξοδα δικά τους, με διάχυση του εργάσιμου στον ελεύθερο χρόνο και μετατροπή της οικίας σε χώρο εργασίας.

Αντεργατικές «πατέντες», ευρεσιτεχνίες όλες της ΕΕ

«Οι ρυθμίσεις που φέρνουμε με το νομοσχέδιο δεν είναι ελληνικές πατέντες, αλλά εφαρμόζονται σε προηγμένες χώρες της Ευρώπης και του κόσμου (…) μεταφέρουμε επιτυχημένες ευρωπαϊκές πρακτικές σε μια σειρά από θέματα όπως υπερωρίες, λειτουργία κλάδων τις Κυριακές, διευθέτηση χρόνου εργασίας». Οι ισχυρισμοί Χατζηδάκη δείχνουν ότι η κυβέρνηση υιοθετεί ό,τι πιο αντεργατικό έχει στη στρατηγική της εδώ και χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση, που λειτουργεί ως συλλογικός εκφραστής του κεφαλαίου, «βγάζοντας» γραμμή, ντιρεκτίβες και νομοθετικά πλαίσια υπέρ του.

Από το 2003, με την Οδηγία 2003/88, η ΕΕ έχει πάψει να αναγνωρίζει το 8ωρο ως ανώτατο όριο της εργάσιμης ημέρας. Είναι η πρώτη που νομοθέτησε τη λεγόμενη «διευθέτηση του χρόνου εργασίας», δίνοντας τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις να καταργήσουν κατά βούληση τον ημερήσιο σταθερό χρόνο εργασίας. Γενικεύτηκε η ελαστική απασχόληση, αυξήθηκαν οι υπερωρίες, και ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας πλέον υπολογίζεται ως «μέσος όρος» στη διάρκεια 6 ή/και 12 μηνών, επιτρέποντας έτσι δουλειά μέχρι και 13 ώρες την ημέρα, χωρίς πληρωμή υπερωριών. Αλλά και με τον «Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων» του Γκέτεμποργκ (2017) προβλέπεται «…να διασφαλίζεται η αναγκαία ευελιξία για τους εργοδότες ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται γρήγορα στις μεταβολές της οικονομικής συγκυρίας», «να προάγονται καινοτόμες μορφές εργασίας» και «να διευκολύνεται η επαγγελματική κινητικότητα».

ΕΕ και κυβερνήσεις μαζί προωθούν και επιβάλλουν τον σύγχρονο εργασιακό μεσαίωνα στις χώρες-μέλη. Η κυβέρνηση της ΝΔ όπως και η πρότερη του ΣΥΡΙΖΑ και οι προκάτοχοί τους ακολούθησαν πιστά την ευρωπαϊκή στρατηγική του κεφαλαίου σε βάρος του κόσμου της εργασίας. Από αυτή την άποψη οι ευθύνες για το άθλιο μέλλον που διαμορφώνουν για τους εργαζόμενους βαρύνουν και τους εγχώριους κυβερνώντες και την ΕΕ.