Γιώτα Ιωαννίδου
Από τη Νότια Κορέα έως τα σύνορα του Μεξικού και από τη Μανωλάδα έως τους εργάτες της gig economy στις ΗΠΑ και τους ντελιβεράδες στη Θεσσαλονίκη, υπάρχει ένα καλά κρυμμένο μυστικό που συνενώνει τον κόσμο της εργασίας· η προσπάθεια του κεφαλαίου να βαθύνει άγρια την εκμετάλλευση.
Η τριαντάχρονη Nuon Sokkheng’s, βρέθηκε νεκρή μέσα σε ένα κοντέινερ, σε φάρμα όπου δούλευε στο Pocheon της Ν. Κορέας. Ήταν μια από τους 200.000 μετανάστες που δουλεύουν στη Ν. Κορέα με όρους φεουδαρχίας, αφού με το Σύστημα Αδειών Απασχόλησης απαγορεύεται να αλλάξουν εργοδότη. Στην ίδια χώρα, τα συνδικάτα κατήγγειλαν πάνω από δεκαπέντε θανάτους διανομέων το τελευταίο διάστημα από «Kwarosa», δηλαδή υπερβολική δουλειά.
Ο δεκαεξάχρονος Anderson Autulio δολοφονήθηκε από την αστυνομία στο Β. Μεξικό, λίγα χιλιόμετρα από τα σύνορα με τις ΗΠΑ, όπου πίστευε ότι θα βρει δουλειά. Την εβδομάδα της κηδείας του, σε ένα φτωχό χωριουδάκι στη Γουατεμάλα, άλλοι σαράντα νέοι ξεκίνησαν το ίδιο ταξίδι.
Ο Μπιλάλ Οντίν, εργάτης γης, παλιότερα ξυλοκοπήθηκε άγρια στο Βαρθολομιό Ηλείας. γιατί ζήτησε τους χρωστούμενους μισθούς από το αφεντικό του. Στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, «μαύρη τρύπα στη γεωγραφία», οι εργάτες γης δουλεύουν με όρους σκλαβοπάζαρου, αντιμετωπίζοντας ένοπλους επιστάτες.
Ο Ενίς Μπάρε είναι ένας από τους 10.000 εργάτες γης από την Αλβανία, που πέρσι καλοκαίρι ήρθε να δουλέψει στους οπωρώνες της Πέλλας και της Ημαθίας, χωρίς κανένα σχεδόν υγειονομικό μέτρο. Παρόμοια, ο Ρουμάνος Γιόαν εργάστηκε στην καλλιέργεια σπαραγγιού στο Μίνστερ της Γερμανίας.
Η Τιρίτα Φράνκλιν-Κόμπερτ, εργάτρια της gig economy, πρώην πωλήτρια λιανικής, νυν διανομέας μέσω της αμερικανικής πλατφόρας Instacart, λέει στο πρακτορείο Reuters: «Πρέπει να δουλεύω δύο φορές περισσότερο για να κερδίσω τα μισά από αυτά που έβγαζα πριν, για να επιβιώσω». Το 78% των εργαζομένων μέσω διαδικτυακών πλατφορμών, κυρίως διανομέων, αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο για την υγεία τους εν ώρα εργασίας, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του κέντρου CEP στο London School of Economics. Πέντε εργατικά ατυχήματα σε δέκα ημέρες δηλώθηκαν τον Φεβρουάριο στους ντελιβεράδες της Θεσσαλονίκης (ΣΕΤΕΠΕ), ενώ καταγγέλθηκε και άγριος ξυλοδαρμός ντελιβερά από το αφεντικό του. Στη Wolt δεν καταγράφονται εργατικά ατυχήματα, όχι γιατί δεν υπάρχουν, αλλά γιατί οι πάνω από 500 διανομείς της στην Ελλάδα είναι «συνεργάτες» και η εταιρεία «δεν έχει καμιά ευθύνη αποζημίωσης για τυχόν έξοδα ή ζημιές».
Που συναντιούνται όλοι αυτοί; Είναι εργαζόμενοι σε διαφορετικές θέσεις της ίδιας κλίμακας. Της ευέλικτης και επισφαλούς εργασίας, που εν μέσω πανδημίας γιγαντώνεται. Το κεφάλαιο απαιτεί, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, στη λεγόμενη αγορά εργασίας, να του παρέχεται το εμπόρευμα «εργατική δύναμη», αφενός, αφειδώς σε κάθε μορφή, αφετέρου, υπερτιμημένο σε υποχρεώσεις και υποτιμημένο σε δικαιώματα. Την ίδια στιγμή που προχωράει στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, πολλαπλασιάζονται οι Μανωλάδες αλλά και η εικόνα εντός της Amazon θυμίζει «τυπικό» εργοστάσιο της παλιάς βιομηχανικής εποχής. Έχουμε φτάσει στο σημείο η αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της ανθρώπινης ικανότητας για εργασία να υπονομεύει την ίδια την ύπαρξη του κατόχου της, έχοντας παραβιάσει και αυτό το όριο αναπαραγωγής της. Οι άνθρωποι είναι τα αναλώσιμα υλικά στην αλυσίδα παραγωγής κέρδους.
Οι άνθρωποι είναι τα αναλώσιμα υλικά στην αλυσίδα παραγωγής κέρδους
Οι πάμπλουτοι, τύπου Τζεφ Μπέζος, δεν διστάζουν να στήνουν σύγχρονα ηλεκτρονικά σκλαβοπάζαρα, χωρίς «γραφειοκρατικά βαρίδια» από τα σωματεία. Κατ’ αυτούς, οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες δεν έχουν «εργαζόμενους» αλλά «συνεργάτες», που μπορούν να φιλοδοξήσουν να γίνουν μικρά αφεντικά. Οι πλατφόρμες «απελευθερώνουν» τον εργαζόμενο από το χρονόμετρο και τον «καταναγκασμό» του ωραρίου και του οκτάωρου. Αυτός πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμος, αν ενδιαφέρεται για την ανταγωνιστικότητα της εταιρείας. Η συλλογική σύμβαση είναι αναχρονισμός, ενώ το «συμφωνητικό παράδοσης έργου» αφήνει περιθώρια κερδοφόρας ευελιξίας. Αν αυξάνουν τις παραδόσεις, αυξάνουν το πακέτο αμοιβής. Κάπως έτσι ο απεγνωσμένος Ρίκι, πρωταγωνιστής στην ταινία του Κεν Λόουτς Δυστυχώς απουσιάζατε, μπήκε σε μια εταιρεία ταχυμεταφορών για να συνειδητοποιήσει ότι «το καλοκουρδισμένο σύστημα αποδεικνύεται σχεδόν πάντα ισχυρότερο από τις επιθυμίες των γραναζιών του». Στο φτωχικό χωριό της Γουατεμάλα, πάνω στο φέρετρο του Autulio, ο δήμαρχος δηλώνει ότι η νεολαία που ασφυκτιά δεν τρομάζει από τα επικίνδυνα ταξίδια. «Βλέπουν μόνο δύο επιλογές· ή να φτάσουν ή να πεθάνουν προσπαθώντας».
Οι εργαζόμενοι gig workers, στις ΗΠΑ, στην Ισπανία και την Ιταλία ξαναδιεκδικούν τον τίτλο της τάξης τους, να θεωρούνται μισθωτοί και να είναι εργαζόμενοι με δικαιώματα. Τη νίκη των Ισπανών εργαζόμενων και αυτών στη βρετανική Uber, ακολούθησε η απεργία στην ιταλική Amazon, τον Μάρτη. Οι 10.000 εργαζόμενοι της ίδιας εταιρείας στην Αλαμπάμα πασχίζουν να στήσουν συνδικάτο στις αποθήκες. Και αυτοί έχουν «μόνο δύο επιλογές», παλεύοντας για μια αξιοβίωτη ζωή. «Ή να φτάσουν ή να πεθάνουν προσπαθώντας».