Δημήτρης Γρηγορόπουλος
Γιάννης Ελαφρός
Η επέλαση της κυβέρνησης της ΝΔ ενάντια στις δημοκρατικές ελευθερίες και τους αγώνες λαού και νεολαίας δεν αποτελεί εξαίρεση, ούτε επιστροφή στο παρελθόν της Δεξιάς, που θα διορθωθεί με μια κυβερνητική εναλλαγή. Εκφράζει βαθύτερες αντιδραστικές τάσεις του σύγχρονου καπιταλισμού και ειδικά την προσπάθεια να τσακίσει το κίνημα για να προχωρήσει σε βαθιές αντεργατικές τομές έτσι ώστε να υπερβεί την κρίση του.
Δεν είναι επιστροφή της Δεξιάς, αλλά κάτι χειρότερο
Ο πατέρας Μητσοτάκης με τον κυνικό του τρόπο το είχε πει, απευθυνόμενος στους αστυνομικούς: «το κράτος είστε εσείς»! Ο Μητσοτάκης ο μικρός το δείχνει στην πράξη. Είναι φανερό πως η κυβέρνηση της ΝΔ έχει επιλέξει την επιβολή μιας αχαλίνωτης αστυνομοκρατίας, με βασικό πολιτικό δόγμα το «νόμος, τάξη, κέρδη». Η αστική τάξη, τα συμφέροντα της οποία εκπροσωπεί, θεώρησε πως με την εκλογή της ΝΔ και με το εργατικό κίνημα κτυπημένο μετά την κυβερνητική μνημονιακή τραγωδία του αστικοποιημένου πια ΣΥΡΙΖΑ, είχε τη χρυσή ευκαιρία να ξεμπερδεύει με τις κατακτήσεις εργαζομένων και νεολαίας: από το 8ωρο και την ασφάλιση, μέχρι το δικαίωμα στη διαδήλωση και στην ελεύθερη άποψη. Το κεφάλαιο, μετά από δέκα και πλέον χρόνια κρίσης που ακόμα δεν έχει υπερβεί δυναμικά, έβαλε την κυβέρνηση της ΝΔ σε θέση οδοστρωτήρα για να επιβάλλει την κανονικότητα της άγριας και απρόσκοπτης εκμετάλλευσης. Να γίνει επιτέλους η Ελλάδα μια «κανονική χώρα», χωρίς «αναχρονισμούς» όπως αντικαπιταλιστική Αριστερά και κομμουνιστικές οργανώσεις, εργατικό και φοιτητικό κίνημα. Η πανδημία αξιοποιήθηκε χυδαία γι’ αυτό το σκοπό, ρίχνοντας πάνω στη στολή του ΜΑΤατζή μια σάπια ιατρική φόρμα. «Η αστυνομία είναι το ΕΣΥ της πανδημίας», είχε πει ο σερίφης Μάικλ Χρυσοχοΐδης. Τι το θέλουμε το ισχυρό ΕΣΥ, λοιπόν;
Κάποιοι σε αυτή την αντιδραστική επέλαση βλέπουν μια επιστροφή της «επάρατης Δεξιάς», ενώ πολύς κόσμος μιλάει για «χούντα». Βεβαίως τέτοια στοιχεία υπάρχουν. Εξάλλου πάντα γυρνάμε (και) στο παρελθόν για να ερμηνεύσουμε και να νοηματοδοτήσουμε το παρόν. Η αλήθεια όμως είναι πως η σιδερένια φτέρνα της κυβέρνησης έρχεται από το παρόν και το μέλλον του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Που αποσκοπεί η κυβερνητική τρομοκρατία;
Πολλοί αναρωτιούνται: Που το πάει η κυβέρνηση; Γιατί δεν προχωρά σε ενέργειες που θα μπορούσαν να εκτονώσουν την κατάσταση, όπως να τεθεί αμέσως σε διαθεσιμότητα ο αστυνομικός που πρωτοστάτησε στον ξυλοδαρμό του 29χρονου μεταπτυχιακού στη Νέα Σμύρνη, αλλά προχώρησε στην αλήτικη και τελικά τόσο αποτυχημένη προσπάθεια συγκάλυψης και σπίλωσης του θύματος; Γιατί προχώρησε στην προκλητική εισβολή στην πρυτανεία του ΑΠΘ την Πέμπτη, παρότι ήταν γνωστό πως οι καταληψίες θα αποχωρούσαν την ίδια μέρα; Κι ακόμα, μέχρι που μπορούσε να το τραβήξει με τον Δ. Κουφοντίνα; Θα αναλάμβανε την καταισχύνη ενός νεκρού απεργού πείνας;
Η κατεύθυνση που παίρνει η ιστορική κίνηση είναι συνισταμένη εκατομμυρίων θελήσεων, αποτέλεσμα της ταξικής πάλης τελικά, άρα το πώς τελικά θα επιδράσουν πάνω στον κυβερνητικό σχεδιασμό οι μεγάλες κινητοποιήσεις των τελευταίων ημερών μένει να φανεί. Σε κάθε περίπτωση πάντως η ΝΔ ξέροντας πως έχει μπροστά της καταστάσεις που θα την φέρουν αντιμέτωπη με ευρύτερα λαϊκά στρώματα, όπως η τραγωδία στην Υγεία, το κτύπημα σε 8ωρο και ασφάλιση και ο συνδυασμός φτώχειας και νέου μνημονίου που έρχεται, φαίνεται πως επιχειρεί να επιλέξει τον τόπο και το χρόνο της αντιπαράθεσης. Εκτιμά το Μαξίμου πώς μπορεί να βρει τις ανατρεπτικές τάσεις αποκομμένες από τους εργαζόμενους στο πεδίο των «μπαχαλάκηδων», της «τρομοκρατίας», της αστυνομοκρατίας γενικά ή της απεργίας πείνας. Οι εξελίξεις όμως των τελευταίων ημερών, ειδικά μετά τη Νέα Σμύρνη, δείχνουν πως και αυτοί οι κυβερνητικοί χειρισμοί δεν είναι πια εύκολοι, πολύ περισσότερο που το κοινωνικό κλίμα επιδεινώνεται για την κυβέρνηση.
Σε αυτές τις συνθήκες, η δύναμη του ανατρεπτικού κινήματος και της εργατικής πολιτικής βρίσκεται στη γενίκευση της αντιπαράθεσης και όχι στον εγκλωβισμό σε μονοθεματικά πεδία και κυρίως στη σύνδεση της πάλης για τις ελευθερίες με τα κοινωνικά συμφέροντα και τις ανάγκες εργαζομένων, ανέργων, λαού και νεολαίας. Το ταξικό και αντικαπιταλιστικό περιεχόμενο της πάλης σήμερα δεν στενεύει, απεναντίας δίνει δυνατότητα να συναντηθεί με την κοινωνική οργή που κοχλάζει μέσα στις δουλειές, τις γειτονιές και τα σπίτια. Γι’ αυτό είναι σημαντικό ένα μέτωπο πάλης για το Ψωμί – Υγεία – Παιδεία – Ελευθερία της εποχής μας. Για την ανατροπή της επίθεσης και κάθε κυβέρνησης που εκφράζει αυτή την πολιτική.
Αυτή τη δυναμική την ακυρώνουν και την οδηγούν στην ήττα λογικές «αντιδεξιού» ή «δημοκρατικού» μετώπου, με κύριο παίκτη τον ΣΥΡΙΖΑ, που είναι ο άλλος πόλος του αστικού δικομματισμού. Η κυβέρνηση Τσίπρα, με τον δικό της τρόπο, εφάρμοσε αντιδημοκρατική πολιτική, με ιδιαίτερο στόχο τον αφοπλισμό του κινήματος. Κορυφαία πράξη αποτέλεσε η πραξικοπηματική κατάργηση του λαϊκού «Όχι» στο δημοψήφισμα, ενώ κανείς δεν μπορεί να ξεχνάει τη διάλυση συγκεντρώσεων, τον αντιαπεργιακό νόμο, το ξύλο και τις διώξεις στους αγωνιστές κατά των πλειστηριασμών, την προστασία τελικά του αστυνομικού μηχανισμού και των «σταγονιδίων» του. Πολύ περισσότερο που σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ είναι απών από το κίνημα και περιμένει να κάνει… ταμείο.
Η μόνη ελευθερία είναι αυτή της αγοράς
Οι βαθύτερες αιτίες της κυβερνητικής καταστολής και του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού, που μετατρέπεται σε νέα «κανονικότητα»
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει υιοθετήσει μιαν άκρως αυταρχική διακυβέρνηση με πολιορκητικό κριό την αστυνομία. Αυτή η πολιτική έχει ως υπόβαθρο πάγιες και έκτακτες συνθήκες που αλληλεπιδρούν, διαμορφώνοντας ένα εκρηκτικό μίγμα. Κυρίαρχη προγραμματική κατεύθυνση αυτής της πολιτικής είναι το δόγμα του ολοκληρωτικού καπιταλισμού και άμεσα το πολιτικό του εποικοδόμημα, ο κοινοβουλευτικός ολοκληρωτισμός, που έχει μετατρέψει σε κανονικότητα σχεδόν το καθεστώς έκτακτης ανάγκης, την καταστολή και την κρατική τρομοκρατία.
Αυτή η προγραμματική ορίζουσα που καθορίζει όλα τα συστημικά κόμματα, κεντροδεξιά, ακροδεξιά, παλιά και νέα σοσιαλδημοκρατία, παρά τις όποιες διαφορές τους, στην ελληνική περίπτωση συνδέεται και με μία κινηματική φοβία του οικονομικού και πολιτικού πόλου της ολιγαρχίας, που έχει τις ρίζες της στο λεγόμενο «πνεύμα της μεταπολίτευσης», όταν μετά την κατάρρευση της χούντας ακολούθησε ισχυρή κινηματική δράση, εκτεταμένοι αγώνες, υπήρξαν κατακτήσεις σοβαρές, πολιτικές και κοινωνικές και άνθισαν οι προοδευτικές ιδέες. Δίπλα στις κομμουνιστογενείς δυνάμεις (ΚΚΕ, ΚΚΕ εσ, ΕΔΑ) εμφανίστηκαν και δυνάμεις σοσιαλιστικής αναφοράς με λαϊκή απήχηση, κυρίως το ΠΑΣΟΚ, που μετά από μια τετραετία φιλολαϊκών μεταρρυθμίσεων, ακίνδυνων όμως για το σύστημα, στη δεύτερη κυβερνητική τετραετία του προσγειώθηκε στην αντιλαϊκή νεοφιλελεύθερη διαχείριση, η οποία κυριαρχούσε στον καπιταλιστικό κόσμο στη δεκαετία του ’80. Δεύτερη μεγάλη κινηματική έξαρση, που ανησύχησε την άρχουσα τάξη, σημειώθηκε το 2008 με τη δολοφονία του Γρηγορόπουλου.
Πιο απειλητικό με προωθημένες διεκδικήσεις και διάρκεια (2010-12) και μαζικούς αγώνες εμφανίστηκε το κίνημα ενάντια στα μνημόνια κυβερνήσεων, ΕΕ, ΔΝΤ, σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Το κίνημα ηγεμονεύτηκε από τον ΣΥΡΙΖΑ και τα προοδευτικά συνθήματά του, ο οποίος όμως κάτω και από την πίεση των Βρυξελλών, υιοθέτησε το τρίτο και φαρμακερό αντιλαϊκό μνημόνιο.
Στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό η «κοινωνική συνοχή» δεν μπορεί να εξασφαλιστεί με κεϊνσιανή διαχείριση· απαιτείται αυταρχική διακυβέρνηση
Αυτό το κινηματικό πνεύμα επιχειρεί να συρρικνώσει και να εξαλείψει η κυβέρνηση της ΝΔ. Τις φιλολαϊκές διεκδικήσεις, τους αγώνες και, περισσότερο, τις κινηματικές εξάρσεις, απεχθάνεται και φοβάται ο ολοκληρωτικός καπιταλισμός, όπως ο διάολος το λιβάνι. Η νεοφιλελεύθερη διαχείριση εκτοξεύει τις ανισότητες. Η δομική κρίση του 2007-2008 φορτώθηκε στους πολλούς και όχι στους ένοχους ολιγάρχες. Και όταν η κρίση τέθηκε υπό έλεγχο, το 1% των πλουσιότερων Αμερικανών προσπορίστηκε το 95% των κερδών. Ζητούμενο στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό είναι ισχυρή κοινωνική συνοχή, η εργασιακή και κοινωνική πειθαρχία. Αυτή η αναγκαία για το σύστημα πειθαρχία και συνοχή δεν μπορεί να εξασφαλιστεί σήμερα μ’ ένα δίχτυ παροχών και δικαιωμάτων, όπως συνέβη επί κεϊνσιανής διαχείρισης, αλλά με την αυταρχική διακυβέρνηση, την ενοχοποίηση των αγώνων και τη βίαιη καταστολή τους, και μ’ένα ελάχιστο δίχτυ προστασίας ως αντίδωρο για τους ακραία φτωχούς (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα).
Η ΝΔ ως ακραίος οπαδός της νεοφιλελεύθερης διαχείρισης εφαρμόζει χωρίς παρεκκλίσεις την άρρηκτα συνδεδεμένη μ’αυτήν τη διαχείριση αυταρχική πολιτική. Σ’ αυτή την πολιτική πρακτική της συμβάλλει και ο παραδοσιακός (διαχρονικός) αυταρχισμός και συντηρητισμός της δεξιάς παράταξης, αλλά και η εγκόλπωση στη σύγχρονη ΝΔ ισχυρής ακροδεξιάς πτέρυγας.
Αυτή βέβαια την αυταρχική αντιλαϊκή πολιτική ακολουθούν άπαντα τα αστικά κόμματα και τα «προοδευτικά» τύπου ΚΙΝΑΛ και τα «αριστερά» τύπου ΣΥΡΙΖΑ. Και αντιδραστικά μνημόνια εφάρμοσαν, ρίχνοντας στον Καιάδα το βιοτικό επίπεδο των λαϊκών μαζών και το ισχνό στη χώρα μας κοινωνικό κράτος κατακρήμνισαν και το εργατικό δίκαιο έστειλαν στα αζήτητα και αστυνομική βία χρησιμοποίησαν εναντίον του αγωνιζόμενου λαού. Η ειδοποιός διαφορά τους από τη ΝΔ είναι κυρίως ιδεολογική, η καλλιέργεια της αυταπάτης ότι με μια «προοδευτική» κυβέρνηση θα βελτιωθεί αποφασιστικά η διαβίωση του λαού.
Η παραδοσιακή ροπή της συντηρητικής παράταξης προς τη βία και την καταστολή εμβαπτίστηκε και καθορίστηκε στην κολυμπήθρα του νεοφιλελεύθερου, δομικού στο σύστημα, αυταρχισμού, αλλά αντλεί έμπνευση και άλλοθι και από τη σοβούσα κρίση του κορονοϊού.
Η συστημική πολιτική με πρόσχημα τον κορωνοϊό επιχειρεί να εθίσει τις μάζες στις συνθήκες μιας «γυμνής ζωής» (Αγκάμπεν), μιας όπως όπως επιβίωσης, με ελαχιστοποιημένα εισοδήματα, μαζική ανεργία ή επισφαλή εργασία, συρρίκνωση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, νεοφιλελεύθερης κοπής μοιρολατρία (there is no alternative), αποστασιοποίηση από διεκδικήσεις και αγώνες που ενοχοποιούνται. Με επιχειρήματα οικονομικά, αφού υποτίθεται ότι αγώνες και απεργίες σπρώχνουν στα Τάρταρα την ήδη χειμαζόμενη οικονομία απ’ τη διπλή υγειονομική και οικονομική κρίση, αλλά και ηθικά, αφού οι μαζικές διαδηλώσεις ανάγονται σε βασική αιτία διασποράς του ιού.
Και όταν και όσο η τρομολαγνεία, η ενοχοποίηση αγώνων και αγωνιζόμενων, η μοιρολατρία, ο εκφοβισμός, ο υπέρμετρος εγκλεισμός δεν πείθουν τις μάζες που ξεχύνονται σε δρόμους και σε πλατείες, σε μικρές ή μεγάλες αγωνιστικές συνάξεις, τότε πίπτει ράβδος. Ο κοινοβουλευτικός ολοκληρωτισμός όλο και περισσότερο, όλο και πιο αποφασιστικά, καταφεύγει στο προσφιλές και υπερενισχυμένο όπλο του, την αστυνομική βία, ακόμη και κατά απλών περιπατητών στις πλατείες.
Με την υπέρμετρη βία το σύστημα επιχειρεί να επιβάλει αδιαμαρτύρητα την ανισόρροπη και αποτυχημένη υγειονομική πολιτική του που είναι συνυφασμένη με την εκρηκτική διάδοση της πανδημίας, να συρρικνώσει στο έπακρο τα εργασιακά και πολιτικά δικαιώματα, να διανείμει πακτωλό χρήματος στους κυρίαρχους επιχειρηματικούς ομίλους και ψιχία στα μεσαία στρώματα και τους εργαζόμενους. Αλλά ετοιμάζει στρατηγικά και τη μετάβαση σε μια οργουελική κοινωνία, όπου όλα θα τα σκιάζει η φοβέρα κι η σκλαβιά…
Διεθνής τάση η αντιδραστική θωράκιση
Η έξαρση του αυταρχισμού και της αστυνομικής βίας δεν είναι «προνόμιο» της ελληνικής ολιγαρχίας. Στην πλειοψηφία των καπιταλιστικών κοινωνιών διογκώνονται οι αντιδράσεις για την αντιλαϊκή και αυταρχική πολιτική των κυβερνήσεών τους και την αδυναμία τους, με λιγοστές εξαιρέσεις, ν’ αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την πανδημία και τις οδυνηρές επιπτώσεις της. Αυτές οι αντιδράσεις και κινητοποιήσεις δεν έχουν πάντα θετικό πρόσημο, αφού υπάρχουν και μειοψηφικές συνωμοσιολογικές τάσεις, που αρνούνται κάθε ιατρικό πρωτόκολλο.
Όσο και όπου αναπτύσσονται οι λαϊκές αντιδράσεις, αποτελούν αιτία για την ένταση της αντιδραστικής θωράκισης των καθεστώτων του κοινοβουλευτικού ολοκληρωτισμού. Πρόσφατα, στην Ιταλία, για ν’αντιμετωπιστεί η σοβούσα κρίση, η οικονομική ολιγαρχία προώθησε στον πρωθυπουργικό θώκο έναν απόλυτα «έμπιστο» δικό της άνθρωπο, τον τέως επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ντράγκι, που δεν έχει εκλεγεί ούτε βουλευτής.
Η έξαρση της πανδημίας και η επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων, σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Ουγγαρία, η Τουρκία και αλλού, οδηγεί σε δικτατορική σχεδόν διακυβέρνηση.
Όλα δείχνουν ότι στον καπιταλισμό δεν υπάρχει σωτηρία… Όσοι ονειρεύονται έναν «ήπιο» καπιταλισμό κεϊνσιανού τύπου, που λύνει κάποια προβλήματα και κάνει πιο υποφερτή τη ζωή, πλανώνται πλάνη οικτρά. Ο καπιταλισμός έχει παγιδευτεί σε μία αλυσίδα κρίσεων, που ο ίδιος δημιουργεί και οι οποίες συνυπάρχουν άσχετα με το βαθμό της οξύτητάς τους: oικονομική κρίση, πανδημία κορονοϊού, κλιματική κρίση, διεθνής κρίση, βαριά κρίση της αστικής δημοκρατίας. Αποδεικνύεται και εμπειρικά πλέον ότι ο καπιταλισμός επιδεινώνει τους θανάσιμους κινδύνους για την ανθρωπότητα. Επιτακτική και αντικειμενικά άμεση ανάγκη αποτελεί ένα καθεστώς που θα συνδυάζει την επιστημονική οργάνωση της κοινωνικής ζωής, με τη δικαιοσύνη και την ελευθερία: ο σοσιαλισμός-κομμουνισμός.
