Κώστας Τριχιάς*
Αναδημοσίευση από το περιοδικό Αναιρέσεις
Η πανδημία έδρασε ως καταλύτης και έβγαλε στην επιφάνεια όλες τις αγεφύρωτες αντιθέσεις του σύγχρονου ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Ξαφνικά, ο πλούσιος Ιταλικός Βορράς, η Μέκκα του συστήματος η Νέα Υόρκη, αλλά και το κοσμοπολιτικό και με αυτοκρατορικό αέρα Ηνωμένο Βασίλειο βρέθηκαν στο έλεος του κορονοϊού. Η περιβόητη ιδιωτική πρωτοβουλία από διαλεχτό πετράδι του στέμματος μετατράπηκε σε αχίλλειος πτέρνα, ενώ η «επάρατος» κρατική παρέμβαση επιστρατεύτηκε και τώρα (όπως και στην κρίση του 2008) για να διασώσει άλλη μια φορά τις επιχειρήσεις. Ο «εχθρός» που πυροδότησε αυτό το ντόμινο των εξελίξεων δεν ήταν ούτε αόρατος ούτε και άγνωστος. Ήταν ένας στοιχειώδης ιός, όχι ακίνδυνος φυσικά και με δύσκολη συμπεριφορά που δεν πρέπει να υποτιμηθεί, αλλά σε κάθε περίπτωση εντός των συλλογικών δυνατοτήτων αντιμετώπισης της ανθρωπότητας τον 21ο αιώνα. Το πρόβλημα κατά βάση δεν ήταν ο κορονοϊός, όσο πολύ περισσότερο η έλλειψη «οχυρώσεων» απέναντι του.
Η πλέον θανατηφόρα πανδημία από την οποία πρέπει να προστατευτούμε είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός
Μπορεί τα καπιταλιστικά κράτη να αποδεικνύονται ιδιαίτερα επιμελή στην κατασκευή απάνθρωπων φρακτών για την απόκρουση των μεταναστευτικών ροών, όμως για την κατασκευή «φραχτών» πρόληψης, έγκαιρης διάγνωσης και αποτελεσματικής και δωρεάν θεραπείας, φάνηκε πως δεν αρκεί η τυφλή υποταγή στα καπρίτσια της αγοράς. Αυτή η «γύμνια» αναδεικνύει χαρακτηριστικά ότι η πλέον θανατηφόρα πανδημία από την οποία πρέπει να προστατευτούμε είναι ο σύγχρονος καπιταλισμός, όπως τόνισαν με άλλη αφορμή Βραζιλιάνοι διαδηλωτές μετά τις γιγαντιαίες πυρκαγιές στον Αμαζόνιο: no es fuego es capitalismο (δεν είναι πυρκαγιά είναι ο καπιταλισμός). Με την πανδημία το σύστημα συνολικά άγγιξε τα όριά του και ανέδειξε ότι ο σημερινός καπιταλισμός όχι απλά απέχει κατά πολύ από μια νέα «belle epoque» αλλά κυριολεκτικά δεν «χωρά στον εαυτό του». Θυμίζει εκείνα τα γερασμένα μαλάκια που έχοντας εξαντλήσει το περιβάλλον τους και έχοντας εξαντληθεί τα ίδια, καταλήγουν να τρέφονται από τις ίδιες τους τις σάρκες. Δεν μπορεί να εγκολπώσει δίχως σοβαρές διαταραχές, τις σύγχρονες παραγωγικές δυνάμεις – πρώτα και κύρια την εργασιακή δύναμη, αλλά και την επιστήμη, γίνεται εμπόδιο για την περαιτέρω ανάπτυξη τους και τις διαστρεβλώνει. Από την Προκρούστεια λογική του, «περισσεύουν» κοινωνικά δικαιώματα και κοινά αγαθά τα οποία αποβάλλονται ως περιττά, όταν δεν μπορούν να εμπορευματοποιηθούν. Η κινητήριος και ζωογόνος δύναμη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η απρόσκοπτη κερδοφορία ήδη όλο το προηγούμενο διάστημα κινούταν σε πολύ χαμηλές πτήσεις, και δεν κατάφερε να την συνεφέρει κανένα από τα οικονομικά εργαλεία που επιστρατεύτηκαν (προκλητικές φοροαπαλλαγές για το κεφάλαιο, χαμηλά επιτόκια δανεισμού, “φθηνό” χρήμα δια της ποσοτικής χαλάρωσης κ.α.) Παράλληλα ένα ολόκληρο πλέγμα πολιτικών, πολιτιστικών, και ιδεολογικών ελατηρίων εκτόνωσης της κοινωνικής δυσαρέσκειας, που άλλοτε φάνταζε ανυπέρβλητο είναι πλέον πιο διάτρητο και πιο φθαρμένο από ποτέ. Η περίοδος του γιαπισμού και του περιβόητου American dream, φαντάζει όνειρο θερινής νυκτός σε μια κοινωνία όπου κυριολεκτικά και μεταφορικά ασφυκτιά. Για αυτό τον λόγο το σύστημα επιλέγει με λύσσα την καταστολή, τον αυταρχισμό σε όλα τα επίπεδα για να μπορέσει να θωρακιστεί. Επιλέγει μια προληπτική αντεπανάσταση όχι μόνο για την υποβάθμιση της θέσης της εργατικής τάξης αλλά για την συντριβή οποιαδήποτε εναλλακτικής προοπτικής.
Η ανθρωπότητα μπαίνει στη δίνη απρόβλεπτων μεταβολών μεγάλης κλίμακας. Είναι τέτοιο το εύρος και το βάθος των αντιθέσεων που αντικειμενικά όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές ωθούνται προς τις πιο «ακραίες» επιλογές. Το σταυροδρόμι είναι μπροστά μας: Από τη μία το ενδεχόμενο μιας πρωτοφανούς καταστροφής, είτε από «επιλογή» ως μια γενικευμένη καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων δια της διευρυμένης πολεμικής αναμέτρησης, ως ελιξίριο για την έξοδο από την κρίση όπως μας «μαθαίνουν» και οι προηγούμενοι παγκόσμιοι πόλεμοι, είτε ως αναπόφευκτο περιβαλλοντικό «ατύχημα» όπως προειδοποιούν οι «κραυγές» της φύσης. Από την άλλη μια περίοδος πρωτοφανούς ανάτασης των «από κάτω», μαχητικότητας και δημιουργικότητας, μια περίοδος αντίστοιχη των δυνατοτήτων της νέας εποχής που θα βάλει μπροστά το πέρασμα στον κομμουνισμό, το πέρασμα από την προϊστορία στην πραγματική ιστορία του ανθρώπινου είδους σύμφωνα με τον Μάρξ. Ποτέ ξανά ίσως το σύνθημα «κομμουνισμός ή βαρβαρότητα» δεν ήταν τόσο επίκαιρο.
Η συζήτηση αυτή δεν είναι μια εγκεφαλική εμμονή κάποιων «ρομαντικών ξεροκέφαλων» που επιμένουν να πιστεύουν ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ο τελικός σταθμός της ιστορίας. Είναι η αναγκαία θεωρητική και πρακτική συζήτηση της εποχής μας καθώς όπως έγραφαν χαρακτηριστικά οι Times του Λονδίνου «ο ιός ξυπνά την πάλη των τάξεων». Ήδη οι αντιφάσεις του σύγχρονου καπιταλισμού τροφοδοτούν έναν νέο κύκλο εξεγέρσεων μετά το 10-12, πιο άγριο και πιο απρόβλεπτο αυτή την φορά. Το 2019 σημαδεύτηκε από την παρατεταμένη λαϊκή εξέγερση στη Χιλή, τη μεγάλη και παρατεταμένη κοινωνική αναταραχή στη Γαλλία τόσο με νέες μορφές όπως τα κίτρινα γιλέκα, όσο και με πιο «παραδοσιακές» όπως τις μεγάλες απεργίες σιδηροδρομικών και εκπαιδευτικών στην Γαλλία, τις μεγάλες αναταραχές στον αραβικό κόσμο (Ιράκ, Λίβανο, Αλγερία), αλλά και με μια από τις μεγαλύτερες απεργίες που έχουν καταγραφεί ποτέ να λαμβάνει χώρα στην Ινδία στις αρχές του 2020 με εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για 250.000.000 απεργούς να κατεβάζουν ρολά. Ο κορονοϊός φάνηκε να βάζει φρένο σε αυτό το παγκόσμιο φαινόμενο, αλλά μόνο προσωρινά όπως φροντίζει να μας υπενθυμίσει εκρηκτικά η περίπτωση των Η.Π.Α., όπου η αποτρόπαια ρατσιστική δολοφονία του Τζ. Φλόιντ, έβγαλε στην επιφάνεια ευρύτερη ταξική και φυλετική οργή και δυσαρέσκεια.
Θα μπορούσαμε να πούμε επομένως πως ο συνδυασμός των ολοένα και περισσότερο έκδηλων αντιφάσεων του σύγχρονου καπιταλισμού και της μαχητικής επανεμφάνισης του λαϊκού παράγοντα, αρκούν για να καταρρεύσει το σύστημα, περίπου από μόνο του; Μακάρι να ήταν τόσο εύκολο… Ο καπιταλισμός έχει αποδειχθεί ιστορικά πως- σαν το πληγωμένο θηρίο που είναι πιο επικίνδυνο- πάντα επιχειρεί να διατηρεί τις «καταχτήσεις» του «με νύχια και δόντια», με πόλεμο και αίμα. Πολύ περισσότερο που έχει δείξει την ικανότητα του να εκμεταλλεύεται τέτοιου είδους κρίσεις «δημιουργικά» ώστε να βρίσκεται σε καλύτερη θέση.
Επομένως, τι χρειάζεται να γίνει;
Για να καταφέρουμε να νικήσουμε χρειαζόμαστε μια νέα σύγχρονη κομμουνιστική απάντηση για τα μεγάλα θέματα της ανθρωπότητας
Καθήκον της επαναστατικής αριστεράς, είναι αφενός να μπει ολόπλευρα στους αγώνες που αντικειμενικά θα ξεσπάσουν και να συμβάλλει ώστε οι αγώνες αυτοί να πάνε «μέχρι τέλους!» Να «στήσει αυτί» και να μάθει από τα νέα κινήματα, τις νέες μορφές οργάνωσης και πάλης που προκύπτουν, και την λαϊκή επινοητικότητα. Να έρθει σε διάλογο με τα νέα ερωτήματα και προβληματισμούς. Να μην φοβηθεί να ορθώσει ανάστημα όπου χρειάζεται και να αντιπαλέψει λαθεμένες αντιλήψεις που περιορίζουν και καθηλώνουν. Πολύ περισσότερο όμως οφείλει να συμβάλλει ώστε αυτοί οι αγώνες να δουν τον εαυτό τους εντός ενός συνολικού στρατηγικού πλαισίου και ορίζοντα. Χωρίς αυτή την καθοριστική πλευρά οι αγώνες που αντικειμενικά θα ξεσπάνε, περισσότερο θα θυμίζουν μαχητικές αλλά απελπισμένες κραυγές χωρίς προοπτική. Για να καταφέρουμε να νικήσουμε χρειαζόμαστε μια νέα σύγχρονη κομμουνιστική απάντηση για τα μεγάλα θέματα της ανθρωπότητας. Χρειαζόμαστε ένα νέο επαναστατικό πολιτικό σχέδιο για να κάνουμε αυτή την κρίση του συστήματος το δικό του ‘89. Ποιοι μπορεί να είναι οι πυλώνες ενός τέτοιου συνολικού σχεδίου;
Άμεσος συνολικός αντικαπιταλιστικός πολιτικός αγώνας
Πρώτα και κύρια πρέπει να ξεκινήσουμε από το πρωταρχικό ερώτημα: ποιον έχουμε απέναντι μας; Σε καμία αντιπαράθεση, δεν επιλέγεις τον αντίπαλο… Ο αντίπαλος είναι συγκεκριμένος και στέκει απέναντι σου. Είναι πρωταρχικό στοιχείο για οποιαδήποτε μάχη να εκτιμήσεις σωστά την φύση του αντιπάλου, τα όπλα του, τον στόχο του, την τακτική του. Εμείς λέμε λοιπόν ότι απέναντι μας δεν έχουμε το ένα ή το άλλο αντιλαϊκό μέτρο (μόνο), την μια ή την άλλη αναδιάρθρωση (μόνο), την μια ή την άλλη αντιδραστική κυβέρνηση (μόνο) αλλά έχουμε τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό της εποχής μας που για να ξεφύγει από την βαθύτατη και ιστορικών διαστάσεων κρίση του, πυροδοτεί διαρκώς την επίθεση στα δικαιώματα της εργατικής τάξης και της νεολαίας, ξεριζώνει λαούς από τις πατρίδες τους, θέτει σε κίνδυνο το περιβάλλον και την ειρηνική συμβίωση των λαών. Σημαίνει αυτό μια φυγή από τις άμεσες διεκδικήσεις; Κάθε άλλο…
Είναι η πρώτη φορά ιστορικά που με τόσο έκδηλο τρόπο το πρόβλημα τίθεται ως πρόβλημα υπερανάπτυξης και όχι υπανάπτυξης του καπιταλισμού, επομένως και η ανάγκη ανατροπής του τίθεται πιο καθαρά
Η μαχητική πάλη για το μεροκάματο, τα δημοκρατικά δικαιώματα, η πάλη ενάντια στις διακρίσεις, η ανάγκη για ειρήνη και προστασία του περιβάλλοντος, που έχουν την σχετική τους αυτοτέλεια και τους δικούς της νόμους, είναι το πρωταρχικό πεδίο για οποιοδήποτε συνολικότερο σχέδιο. Όμως για να επιβληθούν κατακτήσεις σε αυτά τα πεδία, σε συνολικό πανκοινωνικό επίπεδο που να βελτιώνουν την ζωή ολόκληρης της τάξης, πρέπει να μπει στο στόχαστρο η ίδια η «πηγή του κακού», πρέπει να κλονιστεί η καπιταλιστική κερδοφορία, να δεχθεί πλήγμα η ίδια η ελληνική αστική τάξη και οι διεθνείς της συμμαχίες (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΝΑΤΟ), να ηττηθούν οι πολιτικοί τους εκφραστές, πρέπει με λίγα λόγια οι συγκρούσεις αυτές να μετασχηματιστούν στο επίπεδο του συνολικού αντικαπιταλιστικού αγώνα. Πως θα μιλήσουμε για ριζικές αυξήσεις σε μισθούς και κοινωνικές παροχές σήμερα, αν δεν χάσει από τα κέρδη του το κεφάλαιο, αν δεν σταματήσουμε να πληρώνουμε το χιλιοπληρωμένο ληστρικό χρέος; Η ανάγκη η κοινωνικοπολιτική αντιπαράθεση να ανέβει μέχρι το επίπεδο του συνολικού αντικαπιταλιστικού αγώνα, γίνεται ιδιαίτερα πιο έκδηλη σήμερα που για μια σειρά από ζητήματα (π.χ. περιβάλλον, ειρήνη και συναδέλφωση των λαών κ.α.) είναι ο καπιταλισμός αυτός που μας οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε ανυπολόγιστες και ανελαστικές αντιδραστικές μεταβολές σε αυτά τα πεδία. Είναι η πρώτη φορά ιστορικά που με τόσο έκδηλο τρόπο το πρόβλημα τίθεται ως πρόβλημα υπερανάπτυξης και όχι υπανάπτυξης του καπιταλισμού, επομένως και η ανάγκη ανατροπής του τίθεται πιο καθαρά.
Μπορούμε σήμερα να ζήσουμε αλλιώς! Για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση. Για τον κομμουνισμό του 21ου αιώνα.
Δεν νοείται αγώνας μαχητικός και με διάρκεια χωρίς ύπαρξη τελικού σκοπού. Χωρίς τελικό σκοπό δεν ξεκινάς ούτε για το πιο μικρό ταξίδι πόσο μάλλον για την αντιπαράθεση με τον καπιταλισμό της εποχής μας. Η πλευρά αυτή είναι σε γνώση του αντιπάλου, για αυτό και φροντίζει διαρκώς να τονίζει το Τ.Ι.Ν.Α. Όσο απουσιάζει ο ορίζοντας μιας άλλης δυνατότητας κοινωνικής οργάνωσης, και το σενάριο καταστροφής της ανθρωπότητας φαίνεται ως το πιο πιθανό, τόσο θα ψαλιδίζεται η δυναμική των επιμέρους αγώνων, τόσο θα δυσκολεύονται πολύ περισσότερες δυνάμεις να κάνουν το βήμα προς τα εμπρός. Είναι εντυπωσιακό για το πόσο καθολική είναι η ηγεμονία του αντιπάλου σχετικά με το τι εναλλακτική μπορεί να υπάρξει στο σημερινό μοντέλο, πως η έννοια του κοινωνικού μετασχηματισμού απουσιάζει ακόμα και σε επίπεδο ρεφορμιστικής πρότασης. Τα περισσότερα σύγχρονα σοσιαλδημοκρατικά προγράμματα περιλαμβάνουν ένα άθροισμα αιτημάτων χωρίς να είναι ενταγμένα σε μια άλλη προοπτική, ενώ συχνά η αντιπαράθεση με το δεξιό/ακροδεξιό μπλοκ βρίσκεται όχι στο πεδίο του κοινωνικού ζητήματος αλλά στο πολιτισμικό πεδίο και σε αυτό του κοινωνικού φιλελευθερισμού.
Οι επαναστάτες πρέπει να θέσουν τον πήχη πέραν του δοσμένου ορίζοντα. Ειδικά σήμερα μπορούμε να μιλήσουμε πολύ πιο θαρρετά και βάσιμα για τον «ρεαλισμό» της επαναστατικής ανατροπής ως μια καθολική αλλαγή της σημερινής τάξης πραγμάτων, που στηρίζεται πρώτα και κύρια στις συγκλονιστικές δυνατότητες της εποχής μας. Πόσο παράξενη εποχή αλήθεια! Κατακλυζόμαστε από εικόνες διαρκών τεχνολογικών επαναστάσεων που κάνουν τα πάντα δυνατά, σε πλανητικό μάλιστα επίπεδο, σε λιγότερο χρόνο και κόπο, μαζί με μια έκρηξη επικοινωνίας όλων με όλους ανά πάσα στιγμή. Ποτέ ξανά στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν παρήχθη τόσος πλούτος, ποτέ ξανά δεν αναπτύχθηκε τόσο ραγδαία η επιστήμη και η τεχνολογία ώστε ο άνθρωπος να μπορεί να δουλέψει λιγότερο, να αμείβεται καλύτερα και να έχει πολύ περισσότερο ελεύθερο και ποιοτικό χρόνο. Και ταυτόχρονα αυτές οι δυνατότητες, αποκαλύπτονται αιχμάλωτες και φυλακισμένες: Όλα παρουσιάζονται δυνατά εκτός από την βελτίωση της ζωής των ανθρώπων, τη χειραφέτησή τους από τα δεσμά της εκμετάλλευσης, του δεσποτισμού του εργάσιμου χρόνου, όλες οι τομές μπορούν να υπάρξουν, απαγορεύονται όμως οι κοινωνικές τομές και επαναστάσεις! Αυτός ακριβώς ο γρίφος, δεν είναι τελικά γρίφος, αλλά η γυμνή αποκάλυψη του χαρακτήρα του σύγχρονου καπιταλισμού, της θεμελιώδους και άλυτης αντίφασής του ανάμεσα στις δυνατότητες που γεννιούνται και στην εξολόθρευσή τους στο βωμό της καπιταλιστικής κερδοφορίας.
Η προβολή επόμενως της επείγουσας αναγκαιότητας ανατροπής αυτής της δυστοπικής προοπτικής που μας επιφυλάσσει ο καπιταλισμός, από θέσεις επαναστατικού κομμουνιστικού μετασχηματισμού της ανθρωπότητας, πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο του προβληματισμού μας, όχι μόνο ως τελικός σκοπός που θα «φωτίζει» την διαδρομή, αλλά ως συνολικό μέτρο, και κριτήριο της προσπάθειας μας.
Η συγκρότηση του αντίπαλου δέους
Οι αθόρυβες μέλισσες που κινούν τους κινητήριους ιμάντες του σύμπαντος ή οι κηφήνες που λυμαίνονται τον ανθρώπινο μόχθο
Ποια κοινωνική και πολιτική δύναμη όμως είναι ικανή να θέσει σε κίνηση ένα τόσο τεράστιο εγχείρημα; Η περίοδος της πανδημίας κονιορτοποίησε χρόνια συστημικής προπαγάνδας περί του δήθεν τέλους της εργατικής τάξης, του δυναμισμού της περιβόητης μεσαίας τάξης κτλ. Η κοινωνική ευθύνη του παραγωγικά εργαζόμενου ατόμου είναι που κράτησε στα πόδια της την κοινωνία, σε αντιδιαστολή με την περιβόητη «ατομική ευθύνη» του χειραγωγούμενου ιδιώτη. Ποιος ήταν πιο απαραίτητος στην πανδημία, ο ντελιβεράς ή ο χρηματιστής; Οι αθόρυβες μέλισσες που κινούν τους κινητήριους ιμάντες του σύμπαντος ή οι κηφήνες που λυμαίνονται τον ανθρώπινο μόχθο; Ο καθοριστικός ρόλος της σύγχρονης εργατικής τάξης στην οποία οφείλεται η λειτουργία όλης της κοινωνίας, η οποία παράγει όλο τον πλούτο έγινε πολύ περισσότερο εμφανής, και αυτό είναι μια εν δυνάμει τεράστια ιδεολογική και πολιτική νίκη.
Για να γονιμοποιηθεί αυτή η δυνατότητα, πρέπει το στρατόπεδο της εργατικής τάξης να συγκροτηθεί πιο βαθιά, πιο πολιτικά, πιο στρατηγικά. Πρέπει από ρευστή και άμορφη μάζα, να αποκτήσει «ραχοκοκαλιά», και από την αυθόρμητη εμβρυακή μορφή συνείδησης να φτάσει ως το επίπεδο της επαναστατικής συνείδησης. Πρώτα και κύρια κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει στις παρυφές των δημοκρατικών στις ΗΠΑ, του Εργατικού Κόμματος στην Αγγλία, ή άλλων αντίστοιχων τέτοιων προτάσεων (π.χ. ΣΥΡΙΖΑ παλιότερα ή Βαρουφάκης τώρα στην Ελλάδα). Η ανεξαρτησία της εργατικής πολιτικής είναι βασικός όρος για την διατήρηση του επαναστατικού της χαρακτήρα. Όσο δεν υπάρχει ένας τέτοιος ορατός και ευδιάκριτος πόλος, τόσο τα ρεύματα κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης θα συγκροτούνται σε απόσταση από την αριστερά, αν όχι σε αντίθεση. Η αντιφατική πείρα από τα «κίτρινα γιλέκα» είναι χαρακτηριστική. Το ζητούμενο φυσικά δεν είναι μια εξωτερική προσπάθεια εκλογικού προσεταιρισμού με δημαγωγικές μεταμφιέσεις π.χ. να φορέσουν οι αριστεροί τα κίτρινα γιλέκα για να τους μοιάσουν… Το ζητούμενο είναι η συγκέντρωση αγωνιστών και δυνάμεων στη βάση μιας καθολικής κομμουνιστικής στρατηγικής, με σημείο αναφοράς τη χειραφέτηση του κόσμου της εργασίας από τα δεσμά του κεφαλαίου, όπου αξιοποιώντας τη νέα αλλά και την παλιότερη εμπειρία, θα εκφράσουν σε επίπεδο λόγου και πράξης μια νέα κομμουνιστική έμπνευση, κομματική συγκρότηση και προοπτική.
Αντί επιλόγου…
Περίπου 30 χρόνια πριν, στην περίοδο της επέλασης του καπιταλισμού και των αξιών του σε όλα τα επίπεδα, στην εποχή του περιβόητου «τέλους της ιστορίας», μια μικρή εφημερίδα, το Πριν τόλμησε να βγει με έναν προκλητικό τίτλο: «Η επόμενη Ανατολή θα είναι στην Δύση». Ήταν μια σύνοψη της θέσης, πως τα επαναστατικά εγχειρήματα του προηγούμενου αιώνα, που κατά βάση νίκησαν (και ηττήθηκαν) στην Ανατολή, θα επανέλθουν αυτή την φορά στην «καρδιά του κτήνους», στην καπιταλιστική Δύση. Τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές οι ΗΠΑ συγκλονίζονται από τις μεγαλύτερες κινηματικές αντιδράσεις από το θερμό 1968, ενώ όλο το προηγούμενο διάστημα η Γαλλία, η ισχυρότερη στρατιωτικά δύναμη της ΕΕκαι νο2 σε οικονομικό/πολιτικό επίπεδο, είχε συνεχιζόμενα πολύ μεγάλης κλίμακας κοινωνικά και πολιτικά γεγονότα. Σίγουρα υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα να διανυθεί, και οι συσχετισμοί παραμένουν δυσμενείς, όμως η εικόνα του Τραμπ να φυγαδεύεται σε καταφύγιο, δείχνει πως αν μη τι άλλο 30 χρόνια μετά ο φόβος έχει αλλάξει στρατόπεδο…
*Ο Κώστας Τριχιάς είναι μέλος του Κ.Σ. της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση
