Νάνση Κωτίτσα: Η πανδημία γέννησε ευκαιρίες για τις τράπεζες

μέλος Γενικού Συμβουλίου ΟΤΟΕ με την Αγωνιστική Συνεργασία

Συνέντευξη στον Δημήτρη Σταμούλη

▶ Ο Στουρνάρας δήλωσε πως οι ελληνικές τράπεζες έχουν δεχθεί μεγάλα πλήγματα από την πανδημία. Ποιο είναι το σχέδιό τους στην οικονομική κρίση;

Ό, τι κι αν λέει ο κεντρικός τραπεζίτης για την κατάσταση των ελληνικών τραπεζών το σίγουρο είναι ότι έχουν διαφυλάξει κι έχουν αυξήσει τα κέρδη τους. Το αποδεικνύουν και τα πρόσφατα αποτελέσματα εννιαμήνου που ανακοίνωσαν. Η κρίση «δημιούργησε ευκαιρίες» για τους τραπεζίτες. Η ανησυχία του Στουρνάρα αφορά στην πραγματικότητα τη διατήρηση της κερδοφορίας τους στο νέο περιβάλλον με την αναμενόμενη δημιουργία νέου κύματος κόκκινων δανείων. Στην παρέμβασή του αναφέρει: «σε εξαιρετικές περιστάσεις, η ευελιξία στην εφαρμογή των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων είναι πλήρως δικαιολογημένη». Παράλληλα, αναφέρεται στο σχέδιο της Επιτροπής Πισσαρίδη. Το σχέδιο λοιπόν περιλαμβάνει για άλλη μια φορά ενίσχυση στις πλάτες μας και πολιτικές που υπακούουν στο νεοφιλελεύθερο δόγμα: ιδιωτικοποίηση της κοινωνικής ασφάλισης, υποτίμηση της μισθωτής εργασίας, επιτελικό κράτος.

▶ Ποιες είναι οι συνθήκες εργασίας εν μέσω πανδημίας, ποια εικόνα έχετε από τους εργασιακούς χώρους;

Επειδή εν μέσω πανδημίας, και με εξαίρεση ίσως το πρώτο λοκντάουν, η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζεται κανονικά σε πολλούς τομείς, ο όγκος εργασίας είναι ίδιος σε σχέση με πριν και απεναντίας, επιμερίζεται σε λιγότερους εργαζόμενους (εξαιτίας της ραγδαίας μείωσης προσωπικού αλλά και των μέτρων αποσυμφόρησης που εφαρμόζονται με βάση τον αριθμό ατόμων/τμ) ενώ το μοντέλο της τηλεργασίας έχει εφαρμοστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό, ειδικά σε διοικητικές υπηρεσίες που μπορεί να αγγίζει και το 80% του προσωπικού. Ειδικά για τους τηλεργαζόμενους έχει χαθεί το όριο μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, ενώ έχουν αποξενωθεί σε μεγάλο βαθμό από το πεδίο της συλλογικής ζωής και δράσης. Νιώθουν πιο απροστάτευτοι απέναντι στις ορέξεις της εργοδοσίας, όπως η καταστρατήγηση του ωραρίου και η απλήρωτη δουλειά. Βιώνουμε εξουθένωση και συνθήκες εργασιακής γαλέρας.

▶ Εκατοντάδες καταστήματα έχουν κλείσει οι τράπεζες τα τελευταία χρόνια στο όνομα της ψηφιοποίησης, παρά τον πακτωλό δισ. ευρώ που έχουν εισπράξει. Ποια είναι η νέα εικόνα στον τραπεζικό κλάδο, πόσες χιλιάδες θέσεις εργασίας έχουν χαθεί;

Την τελευταία δεκαετία έχουν κλείσει πάνω από τα μισά τραπεζικά καταστήματα (λειτουργούσαν 4.005 το 2010 και έχουμε κάτω από 1.700 σήμερα) κι έχουν χαθεί πάνω από 30.000 θέσεις εργασίας, το 1/3 δηλαδή. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των τραπεζών δεν γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού, αντίθετα η εντατικοποίηση έχει χτυπήσει «κόκκινο», το μοντέλο της τηλεργασίας μάς έχει καταστήσει μονίμως διαθέσιμους και οι τράπεζες γλιτώνουν τεράστια ποσά από κόστη και απλήρωτες υπερωρίες. Η αγανάκτηση και η ταλαιπωρία των συναλλασσόμενων είναι έντονη, και εύλογα αν αναλογιστεί κανείς τη δυσκολία πρόσβασης στην επαρχία αλλά και τις δεκάδες συναλλαγές που με αφορμή την πανδημία η Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχει επιβάλει να γίνονται ηλεκτρονικά, μέσω ΑΤΜ κλπ. Με τόση «διάσωση» που έχει πέσει για τις τράπεζες, και μιλάμε για πάνω από 100 δισ. ευρώ (με διάφορες μορφές) από το 2008, η κατάσταση που επικρατεί είναι το λιγότερο εξοργιστική.

▶ Υπάρχουν αγωνιστικές αντιστάσεις στον κλάδο ή κυριαρχεί η υποταγή και η απογοήτευση; Τι γίνεται στα σωματεία, ποια είναι η στάση της ΟΤΟΕ;

Ο κλάδος μας βιώνει τις συνέπειες από την καλλιέργεια εδώ και δεκαετίες της κουλτούρας του κοινωνικού εταιρισμού. Οι δυνάμεις που ελέγχουν τα σωματεία διαμεσολαβούν στους εργαζόμενους τα σχέδια και τις επιδιώξεις των εργοδοτών και επιδιώκουν τη συναίνεσή μας. Όλες οι αντιδραστικές αλλαγές παρουσιάζονται ως αναπόφευκτες. Οι πρόσφατες αποσχίσεις με τη μεταφορά προσωπικού στις εταιρείες διαχείρισης κόκκινων δανείων το απέδειξαν. Υπάρχουν σωματεία πλήρως εργοδοτικά, ειδικά στην Alpha Bank και τη Eurobank, που έπαιξαν πραγματικά καθοριστικό ρόλο σε αυτό. Η ΟΤΟΕ, που είχε συνταχθεί και με τις δυνάμεις του «Ναι» το 2015, δεν έχει αμφισβητήσει καμία απόφαση των τραπεζιτών. Τα χρόνια της κρίσης δεν έχουν συνταχθεί με την κοινωνία, με το κομμάτι αυτό που πλήρωσε πολύ ακριβά και δυσανάλογα τις συνέπειες. Κι αφού έχουν απεμπολήσει κάθε μορφή αγώνα και διεκδίκησης, νομίζοντας πως τα θέματα λύνονται με διαπραγμάτευση λίγων πεφωτισμένων πίσω από κλειστές πόρτες, προπαγανδίζουν ότι οι αγώνες και οι απεργίες είναι απαρχαιωμένα όπλα και δεν φέρνουν αποτέλεσμα.
Οι δυνάμεις με ταξικό προσανατολισμό και διάθεση για σύγκρουση, αν και λιγοστές, δεν έχουμε εγκαταλείψει τον αγώνα για την αφύπνιση και χειραφέτηση των εργαζόμενων. Σε αυτό το ζοφερό περιβάλλον καταφέρνουμε μικρές αλλά σημαντικές νίκες στους χώρους δουλειάς. Πασχίζουμε για δημοκρατικές διαδικασίες, βάζουμε πάνω από όλα την εργατική αξιοπρέπεια. Δεν θα αφήσουμε να κυριαρχήσει ο φόβος και η μοιρολατρία.

Οι δυνάμεις με ταξικό προσανατολισμό παλεύουμε για την αφύπνιση και χειραφέτηση των εργαζόμενων, καταφέρνοντας μικρές αλλά σημαντικές νίκες

▶ Γιατί όλες οι τράπεζες «ξεφορτώνονται» σε άλλον εργοδότη, σε funds ή θυγατρικές, χιλιάδες εργαζόμενους; Πώς αυτό συνδέεται με το νομικό πλαίσιο για τα κόκκινα δάνεια που θα τιτλοποιηθούν;

Όπως έχουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό έχουμε και τους εταιρικούς μετασχηματισμούς. Με το Ν.4601/2019 επί ΣΥΡΙΖΑ που πατούσε και σε παλιότερο νόμο του 2013, ψηφίστηκε το πλαίσιο για τις αποσχίσεις. Προφανώς είναι επικερδές για τις τράπεζες και για τους servicers, κι αυτό φαίνεται από την πρόσφατη εμπειρία σε Πειραιώς, Eurobank, Alpha, όπου χιλιάδες συνάδελφοι βρέθηκαν εκτός κλαδικής σύμβασης, να δουλεύουν με πολύ χειρότερους όρους, απλώς επειδή έτυχε να εργάζονται στις διευθύνσεις καθυστερήσεων, που μέχρι πριν την απόσχιση ήταν οργανικό μέρος των τραπεζών.

▶ Ποιο ρόλο αναμένεται να παίξουν οι τράπεζες στην εφαρμογή του νέου Πτωχευτικού Κώδικα και στη λεηλασία της λαϊκής περιουσίας και στέγης;

Καταρχάς οι τραπεζίτες υπαγόρευσαν εν πολλοίς τους όρους του νέου Πτωχευτικού Κώδικα που τίθεται σε ισχύ τυπικά την 1/1/2021, πρακτικά και λόγω της πανδημίας μετατίθεται για άνοιξη ή και φθινόπωρο του 2021. Περιέχει εξοντωτικούς όρους, π.χ. για καταβολή για το χρέος οποιουδήποτε ποσού υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Να ζεις για να πληρώνεις δηλαδή. Κατά τα άλλα αποκαλείται και «παροχή δεύτερης ευκαιρίας». Οι ευφημισμοί τούς είναι απαραίτητοι.