Γιώργος Μιχαηλίδης
Μία συγγνώμη που άργησε λίγο παραπάνω από έναν αιώνα ξεστόμισε ο εγγονός του βασιλιά Λεοπόλδου Β’ του Βελγίου προς τον λαό του Κονγκό. «Εκείνες οι πράξεις βαραίνουν ακόμα τη συλλογική μας μνήμη», δήλωσε ο νυν βασιλιάς Φίλιππος, αναφερόμενος στην τρομο-βασιλεία του παππού του στο επονομαζόμενο «Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό», για να συμπληρώσει: «Η περίοδος της αποκιοκρατίας που ακολούθησε επίσης προκάλεσε πόνο και εξευτελισμό».
Διοικώντας το Κονγκό σε δύο διακριτές φάσεις, από το 1885 ως το 1960, η βασιλική οικογένεια και το κράτος του Βελγίου προκάλεσαν τέτοιου μεγέθους εγκλήματα και οικονομικές καταστροφές στην αφρικανική χώρα που η συγγνώμη του Φιλίππου, εκτός από καθυστερημένη, είναι και κενή νοήματος. «Η συγγνώμη δεν είναι αρκετή. Η επανόρθωση θα πρέπει να συμπεριλάβει την ανοικοδόμηση του Κονγκό από το Βέλγιο, όπως ακριβώς το Κονγκό είχε οικοδομήσει το Βέλγιο στο παρελθόν», σχολίασε στο twitter ο ακαδημαϊκός και αρθρογράφος του Pan-African Review, Λόνζεν Ρουγκίρα. Υπενθυμίζεται πως πάνω από δέκα εκατομμύρια νεκροί ήταν ο φόρος αίματος που είχε πληρώσει το Κονγκό, ώστε να «κανονικοποιηθεί» η βελγική παρουσία στα εδάφη του. Στις πιο σκληρές στιγμές της συγκαταλέγονται οι χιλιάδες ακρωτηριασμοί χεριών κατοίκων ως απόδειξη των Βέλγων στρατιωτών προς τον Λεοπόλδο Β’ ότι δεν σπαταλούνται σφαίρες για την καταστολή τους. Πλάι στα στυγερά εγκλήματα, η βαθιά εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων του Κονγκό απομυζούσε την αφρικανική χώρα προς όφελος του Βελγίου και κυρίως των επιχειρηματιών που είχαν παρουσία εκεί.
Σήμερα, καθώς συμπληρώνονται εξήντα χρόνια από την ανεξαρτητοποίηση του Κονγκό, το βελγικό στέμμα είδε τα αγάλματα του βασιλιά Λεοπόλδου Β’ να βάφονται κόκκινα, να βανδαλίζονται και να γκρεμίζονται στην ίδια του τη χώρα, μέσα από την εξάπλωση του κινήματος Black Lives Matter. Η συγγνώμη, λοιπόν, έρχεται ως αποτέλεσμα εσωτερικής πίεσης και αμφισβήτησης της κληρονομιάς του ρατσισμού και της αποικιοκρατίας. Απέναντι σ’ αυτή την κριτική, οι ελίτ των πρώην αποικιοκρατικών δυνάμεων δέχονται να προχωρήσουν σε μια ανέξοδη και επιφανειακή συγνώμη ή στην απομάκρυνση κάποιων αγαλμάτων. Θα μπορέσει, άραγε, το κίνημα σε Ευρώπη και ΗΠΑ να αποκτήσει, μαζί με τις φωνές από τις πρώην αποικίες, εκείνο το βάθος, ώστε να απαιτηθεί μια ουσιαστική επανόρθωση —δηλαδή η ανατροπή του ιμπεριαλιστικού και εκμεταλλευτικού μοντέλου που χαρίζει ακόμα προνόμια στις πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις;