Ανάλυση: Γιώργος Παυλόπουλος
Δέκα χρόνια ανταγωνισμοί
Η πραγματική «ασύμμετρη απειλή» για τους λαούς
«Εχθρός σου, πατριώτη, δεν είναι ο πρόσφυγας και ο μετανάστης. Εχθρός σου, πατριώτη, είναι αυτός που τον κάνει πρόσφυγα και μετανάστη». Μερικές φορές, μέσα από λίγες και απλές λέξεις, όπως αυτές του «τιτιβίσματος» ενός γνωστού και καλού συναδέλφου, μπορεί κανείς να αποδώσει ολοκληρωμένα τη μεγάλη εικόνα και την –σκληρή και άβολη για πολλούς– πραγματικότητα. Ότι, δηλαδή, η συντριπτική πλειοψηφία των εκατομμυρίων ανθρώπων που βρίσκονται στοιβαγμένοι στα ελληνοτουρκικά σύνορα, όπως και στα αντίστοιχα της Συρίας με την Τουρκία, καθώς και στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των χωρών της περιοχής, όσοι έχουν αφήσει πατρίδα, σπίτια και οικογένειες και έχουν παίξει κορώνα-γράμματα τη ζωή τους για να περάσουν αφιλόξενες χώρες και θάλασσες για να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου ή από την καταραμένη φτώχεια, δεν είναι ούτε θύτες ούτε εισβολείς. Είναι τα μεγάλα θύματα των πολέμων που έχουν προκαλέσει μεγάλες, περιφερειακές και μικρότερες δυνάμειςτο ΝΑΤΟ και η ΕΕ, με σκοπό να ξαναμοιράσουν τη γη και να υπηρετήσουν τα συμφέροντα των καπιταλιστών.
Είναι μια αλήθεια την οποία, δυστυχώς, φάνηκε να ξεχνά για μια ακόμη φορά ο ΓΓ του ΚΚΕ, Δημ. Κουτσούμπας, κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο και τη συνάντηση με τον πρόεδρό της, Ν. Αναστασιάδη. Εκεί, δηλαδή, όπου επέλεξε –συνειδητά υποθέτουμε– να υιοθετήσει το κυβερνητικό και συστημικό αφήγημα της «ασύμμετρης απειλής, με προκλήσεις, με τα προσφυγικά-μεταναστευτικά ρεύματα στον Έβρο και σε όλα τα νησιά του Αιγαίου», πάνω στο οποίο στηρίχθηκε όλο το πολεμικό κλίμα στα σύνορα και την κοινωνία, νομιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό και την προκλητική παρουσία και δράση της ακροδεξιάς.
Δεν ξεκαθάρισε το τοπίο η συνάντηση Πούτιν-Ερντογάν
Η εξάωρη συνάντηση του Πούτιν με τον Ερντογάν, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Πέμπτη στη Μόσχα, δεν έφερε πιο κοντά το τέλος της μάχης για τον έλεγχο της μαρτυρικής Ιντλίμπ. Ούτε άφησε να φανεί μια βιώσιμη λύση που θα ξεμπλέξει το κουβάρι των ανταγωνισμών και του πολέμου στη Συρία, ο οποίος μπαίνει πλέον στον δέκατο χρόνο του. Προφανώς, λοιπόν, δεν συνέβαλε στο να ξεκαθαρίσει το σκηνικό στην ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, στο οποίο πρωταγωνιστούν Ρωσία και Τουρκία και εμπλέκονται ΗΠΑ, ΕΕ, Ισραήλ, Αίγυπτος, Ιράν και άλλες χώρες — μεταξύ τους και η Ελλάδα. αυτό, πολύ απλά, σημαίνει ότι και ο πόλεμος δεν θα τελειώσει σύντομα και το δράμα της προσφυγιάς θα συνεχιστεί.
Προς το παρόν, πάντως, κερδισμένη στη διελκυστίνδα εξακολουθεί να είναι η Μόσχα, η οποία μάλιστα κατάφερε να βελτιώσει περαιτέρω τη θέση της, στριμώχνοντας την Άγκυρα στο καναβάτσο. Μια πρώτη και σύντομη αποκωδικοποίηση του κοινού ανακοινωθέντος που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση της Μόσχας, άλλωστε, δείχνει ότι ο Ερντογάν αναγκάστηκε να κάνει πολλές παραχωρήσεις: Εγκατέλειψε την «κόκκινη γραμμή» της πάση θυσία εκδίωξης από την Ιντλίμπ του στρατού του Άσαντ, εγγυήθηκε ουσιαστικά την ασφαλή μετακίνηση των ρωσικών δυνάμεων όπου θέλουν και δεσμεύτηκε να μην επιχειρήσει καμία ανακατάληψη εδαφών τα οποία έχουν χάσει οι σύμμαχοί του. Το έκανε δε για να γλιτώσει τα χειρότερα – με άλλα λόγια, τη συντριβή του στρατού του που, ανάμεσα στα άλλα, θα σήμαινε εκατοντάδες επιπλέον απώλειες ανθρώπινων ζωών, τις οποίες θα ήταν δύσκολο να αιτιολογήσει στο εσωτερικό της χώρας του —όπου η αγωνία, ο πόνος, η οργή και η αμφισβήτηση μεγαλώνουν καθημερινά.
Ο συσχετισμός που έχει διαμορφωθεί επιτρέπει στον Πούτιν, εφόσον το επιλέξει, να «τραβήξει την πρίζα» από τον Ερντογάν και να τον ταπεινώσει. Για την ώρα, ωστόσο, δεν φαίνεται διατεθειμένος να το κάνει, επιδιώκοντας –πότε με το μαστίγιο και πότε με το καρότο– να συνεχίσει ό,τι έχει ξεκινήσει μαζί του, το οποίο του προσφέρει δύο πλεονεκτήματα: Αφενός, ένα σημαντικό πελάτη για την ενέργεια και τα όπλα του και, αφετέρου, ένα «μαχαίρι» που μπορεί να στριφογυρίζει στα πλευρά των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ, για τους οποίους η Τουρκία ποτέ δεν έπαψε να είναι πολύτιμος σύμμαχος.
Πρακτικά, καθώς ο συσχετισμός ανάμεσα στους δύο μοιάζει να έχει παγιωθεί, το μπαλάκι περνά στο γήπεδο της Δύσης και κυρίως των ΗΠΑ, που είναι οι μόνες οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να αντιστρέψουν ριζικά την κατάσταση. Ο πλέον πρόσφορος τρόπος για να το κάνουν, θα ήταν η επιβολή μιας «ζώνης απαγόρευσης πτήσεων» πάνω από τη Συρία. Μόνο που κάτι τέτοιο θα έφερνε προ των πυλών μια απευθείας σύγκρουση με τη Ρωσία — με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Η (νέα) εποχή των προσφύγων
▸ Όσα συμβαίνουν δεν είναι αποτέλεσμα σχεδίου –πρωτίστως–
αλλά της αδηφαγίας και της κρίσης του ολοκληρωτικού καπιταλισμού
Ηταν πάντοτε συχνό το φαινόμενο οι εγκληματίες να προσπαθούν να παρουσιαστούν ως φυσιολογικοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας που έχουν και ανθρωπιά και ηθική. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και στην περίπτωση του πολέμου που έχει κηρυχθεί στα σύνορα απέναντι στους «εισβολείς λαθρομετανάστες», από την κυβέρνηση και τα (περισσότερα) συστημικά ΜΜΕ και τους αναλυτές τους, καθώς και από την αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ, που έχουν υιοθετήσει ανοιχτά το «αμύνεσθαι περί πάτρης» — έστω κι αν, για τα μάτια του κόσμου, διαφωνούν στα μέσα που χρησιμοποιούνται. Πρόκειται για όλους αυτούς που προσπαθούν να μας πείσουν ότι ενώ παραμένουν συμπονετικοί και έχουν ανοιχτές τις πόρτες τους για τους πρόσφυγες του πολέμου στη Συρία, τώρα αναγκάστηκαν –άλλοι με χαρά και άλλοι με… δάκρυα στα μάτια– να τους αντιμετωπίζουν με βροχή από δακρυγόνα και σφαίρες, επειδή μόνο η μειοψηφία προέρχεται από εκεί. Στην ίδια πλευρά βρίσκονται ουσιαστικά και κάποιοι που τους χαρακτηρίζουν ως ένα συνονθύλευμα από ενεργούς ή δυνάμει τρομοκράτες, οι οποίοι δεν διστάζουν να μεταμφιέζονται την ημέρα σε αθώους και κατατρεγμένους, ενώ κάνουν τα παιδιά ανθρώπινες ασπίδες και τα βασανίζουν για να τα καταγράψει ο τηλεοπτικός φακός.
Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάζονται συστηματικά στατιστικά στοιχεία τα οποία, όπως ισχυρίζονται, αποδεικνύουν ξεκάθαρα πως η πλειοψηφία όσων… πολιορκούν σήμερα την Ελλάδα «μας» προέρχονται από άλλες χώρες, όπως το Αφγανιστάν, το Ιράν, την Υεμένη. Υπονοούν δε σαφώς, έστω κι αν δεν το λένε ανοιχτά, ότι πρόκειται για χώρες στις οποίες δεν διεξάγεται πόλεμος και ουσιαστικά είναι «ασφαλείς», κάτι που σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζεται το δικαίωμα στους κατοίκους τους να είναι πρόσφυγες. Μα φυσικά, πώς μας έχει διαφύγει αυτή η μικρή αλλά σημαντική λεπτομέρεια;
Στο Αφγανιστάν, για παράδειγμα, όλοι γνωρίζουν ότι δεν διεξάγεται κανενός είδους πόλεμος, ούτε είναι εκεί παρόντες χιλιάδες Αμερικανονατοϊκοί στρατιώτες, ούτε φανατικοί τζιχαντιστές ανατινάζονται κάθε τόσο παίρνοντας μαζί τους δεκάδες ζωές, κι αν μέχρι τώρα υπήρχαν κάποια ψιλοεπεισόδια, τώρα όλα θα τελειώσουν με τη συμφωνία του Τραμπ με τους Ταλιμπάν. Αλλά και στην Υεμένη, αποτελεί μύθο ότι οι Σαουδάραβες φίλοι μας, στους οποίους πρόσφατα η κυβέρνηση δάνεισε και Πάτριοτ για να αισθάνονται πιο ασφαλείς, σφάζουν και δολοφονούν, στερώντας από εκατομμύρια ανθρώπους ακόμη και τα στοιχειώδη. Όσο για το Ιράν, εκεί θυμήθηκαν απότομα ότι είναι δημοκρατία και ο λαός αποφασίζει με την ψήφο του και ζητούν συγγνώμη αν μέχρι τώρα κάποιοι (της κυβέρνησης πάλι) συντάχθηκαν με τους Αμερικανούς και τους Ισραηλινούς, οι οποίοι κατηγορούσαν τους «αγιατολάδες» για μαζικά εγκλήματα κατά του λαού…
Ας είμαστε καθαροί. Απέναντι σε αυτή την αντιδραστική επέλαση που εκδηλώνεται παράλληλα στο επίπεδο των ιδεών και της προπαγάνδας, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε πόλεμο, η αντικαπιταλιστική Αριστερά οφείλει να μιλήσει τολμηρά και ανοιχτά, απευθυνόμενη όχι μόνο στους αριστερούς, αλλά σε κάθε «κανονικό» και νοήμονα άνθρωπο. Με σκοπό να του αποδείξει αυτό που θα έπρεπε να είναι αυτονόητο: Ότι, όπως θα έγραφε και ο μεγάλος Έρικ Χόμπσμπαουμ εάν ζούσε ακόμη, έχουν πλέον εισέλθει στην (νέα) «εποχή των πολέμων και της μετανάστευσης». Και να του εξηγήσει ότι αυτό δεν είναι τυχαίο, ούτε αποτέλεσμα «λάθους», «προβοκάτσιας» ή «ασύμμετρης απειλής», αλλά απότοκο του αδηφάγου ολοκληρωτικού καπιταλισμού και της βαθιάς δομικής κρίσης του. Της κρίσης που εντείνει την εκμετάλλευση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, καταδικάζει στην απόλυτη ένδεια και την καταστροφή ολόκληρες ζώνες του πλανήτη, καταστρέφει τη μάνα Γη και, παράλληλα, εντείνει τους ανταγωνισμούς, τις αντιπαραθέσεις και τους πολέμους ανάμεσα στους καπιταλιστές και τα κράτη τους.
Αυτή είναι η πραγματική αιτία για τα όσα συμβαίνουν σήμερα στον Έβρο, τη Λέσβο και τα άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Η ίδια και για τις εικόνες φρίκης στα ανοιχτά της Λιβύης και την ιταλική Λαμπεντούζα, αλλά και στα σύνορα του Μεξικό με τις ΗΠΑ — έχουν καταπιεί τη γλώσσα τους κάποιοι που είχαν κάνει το λάθος να κατηγορήσουν τον Τραμπ ως «εγκληματία», όταν έχτισε τείχος και έστειλε την εθνοφρουρά να πυροβολεί εναντίον των εκεί «εισβολέων. Αυτή και για τα όσα θα συμβούν στο κοντινό μέλλον, όταν θα πολλαπλασιαστούν τα κύματα των προσφύγων από τους πολέμους, τις δικτατορίες, τη φτώχεια, την κλιματική αλλαγή.
Προφανώς, τα παραπάνω δεν αποκλείουν –τουναντίον– το ενδεχόμενο, στο πλαίσιο των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, κάποιες κυβερνήσεις και οι επικεφαλής τους να επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τους ανθρώπους αυτούς, τον φόβο και την αγωνία τους, μετατρέποντάς τους σε όπλο για να προωθήσουν τα συμφέροντα της αστικής τους τάξης. Αυτό κάνει, άλλωστε, ο Ερντογάν στη σημερινή συγκυρία, προσφέροντας, μάλιστα, τρο-
φή σε όσους από την εδώ πλευρά κάνουν λόγο για πόλεμο, καθώς τοποθετεί στο πλάι τους Τούρκους αστυνομικούς και ειδικές δυνάμεις που εκτοξεύουν επίσης χημικά — και όχι μόνο… προς τους «ημέτερους». Ούτε έτσι, όμως, μπορεί να αναιρεθεί η ουσία ή να κρυφτεί το δάσος που κρύβεται πίσω από το δέντρο.
Γιατί, σε τελική ανάλυση, είναι ο καπιταλισμός, τα συμφέροντα και η κρίση του, ηλίθιε «πατριώτη»!
Η ΕΕ… υποκλίνεται σε Όρμπαν και Σαλβίνι
Στην πορεία προς τις ευρωεκλογές που έγιναν τον Μάιο του 2019, σήμανε συναγερμός για τη συστράτευση του «δημοκρατικού τόξου» της ΕΕ απέναντι στην απειλή του ακροδεξιού και ευρωσκεπτικιστικού λαϊκισμού. Όπως θα θυμούνται οι περισσότεροι, ως κορυφαίοι εκφραστές αυτού του μπλοκ είχαν αναγορευτεί ο Μπόρις Τζόνσον λόγω του Brexit, ο Ματέο Σαλβίνι επειδή είχε μεγάλες πιθανότητες να γίνει ο πρώτος ακροδεξιός πρωθυπουργός σε κράτος-μέλος (και μάλιστα από τα ιδρυτικά της ΕΟΚ) και ο Βίκτορ Όρμπαν, το κακό παιδί του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, το οποίο συζητούσε μέχρι και την αποβολή του — μια πρόταση με την οποία είχε συμφωνήσει και ο Μητσοτάκης.
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που πρόβαλε το απέναντι στρατόπεδο, των καθωσπρέπει Ευρωπαίων, ήταν η στάση των τριών προαναφερθέντων στο ζήτημα του προσφυγικού. Η άρνησή τους να δεχθούν ποσοστώσεις, η ρητορική μίσους κατά των «λαθρομεταναστών» και «εισβολέων», όπως και η πολιτική των κλειστών συνόρων την οποία είχαν εφαρμόσει. Δύσκολα θα διαφωνήσει πλέον κανείς ότι αυτή η περίοδος, έστω κι αν μας χωρίζει λιγότερο από ένας χρόνος, μοιάζει πολύ μακρινή. Τόσο που ορισμένοι μοιάζουν να έχουν πάθει πολιτική… αμνησία!
Είναι, βλέπετε, μια αποτελεσματική μέθοδος αυτοάμυνας το «δεν ξέρω, δεν απαντώ». Ιδιαιτέρως χρήσιμη σε μια στιγμή που Τζόνσον, Σαλβίνι και Όρμπαν τρίβουν τα χέρια τους, βλέποντας την φον ντερ Λάιεν, τον Μισέλ και τα άλλα καλόπαιδα της ΕΕ να εφαρμόζουν αυτούσια την πολιτική τους, να αποθεώνουν την Ελλάδα που κάνει ό,τι και αυτοί στο παρελθόν αλλά και να ετοιμάζουν μια ακόμη συμφωνία με την Τουρκία του Ερντογάν, ακόμη πιο επαίσχυντη και απάνθρωπη από αυτή που ίσχυε μέχρι σήμερα.
