Οι εργαζόμενοι στην ΕΡΤ 3 δημιούργησαν ένα άλλο μοντέλο δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, όχι κρατικής αλλά κοινωνικής. Η «επιστροφή στην κανονικότητα» οδήγησε στην υποβάθμιση των συμμετοχικών διαδικασιών, όμως οι σπόροι της αυτοδιαχείρισης δεν πέθαναν. Όσο για την κοινωνία, το τι πιστεύει ότι δεν θέλει να χάσει έχει συνάφεια με το τι πιστεύει ότι πρέπει να διεκδικήσει. Μαζί με τους εργαζόμενους τονίζει μιλώντας στο Πριν ο Πάνος Κάσαρης, εργαζόμενος στην ΕΡΤ 3 και εργασιακός εκπρόσωπος.
Συνέντευξη στον Γιώργο Παυλόπουλο
Όχι μόνο στην ΕΡΤ αλλά γενικότερα στο ρημαγμένο κλάδο των ΜΜΕ, ο γραφειοκρατικός συνδικαλισμός αναλώθηκε σε ισορροπίες νομής της εξουσίας
Σήμερα η κατάσταση στην ΕΡΤ είναι αποκαρδιωτική. Γι’ αυτή την ΕΡΤ αγωνιστήκαμε, άραγε, να μην κλείσει το 2013;
Τέτοιες μέρες πριν από 5 χρόνια οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ έβγαζαν δελτίο ειδήσεων από το πεζοδρόμιο, με φόντο τα ΜΑΤ, μπροστά στη σφραγισμένη με χειροπέδες είσοδο του ραδιομεγάρου. Με αίσθηση καθήκοντος απέναντι στη δημοκρατία και με προσωπική αξιοπρέπεια, έχοντας στο πλευρό τους την κοινωνία, που συντάχτηκε στον αγώνα τους ενάντια στο μαύρο, στους κατειλημμένους χώρους της ΕΡΤ σε όλη την Ελλάδα. Για μήνες πριν, με κινητοποιήσεις ενάντια στον αυταρχισμό της τότε διοίκησης και της τότε κυβέρνησης σε ενημερωτικά και εργασιακά θέματα, δεν δίστασαν να γίνουν οι δυσάρεστοι στην εξουσία, η οποία είχε στη διάθεσή της όλα τα ιδιωτικά ΜΜΕ να προπαγανδίζουν υπέρ των μνημονίων και να προωθούν τον κοινωνικό αυτοματισμό, αποκαλώντας τους «ιερές αγελάδες».
Με την ίδια αίσθηση, πολλοί προτίμησαν την ανεργία από το να νομιμοποιήσουν τη ΔΤ και τη ΝΕΡΙΤ, συνέχισαν τον αγώνα. Δεν δίστασαν να γίνουν ξανά δυσάρεστοι με την επαναλειτουργία, επισημαίνοντας τα προβλήματα στο θεσμικό πλαίσιο, όπως ο ρόλος της κυβέρνησης στον τρόπο ορισμού της διοίκησης και χρηματοδότησης, η συγκέντρωση αρμοδιοτήτων στο διευθύνοντα σύμβουλο, η έλλειψη θεσμοθετημένων μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου κ.ά.
Τώρα, όμως;
Απουσία, δυστυχώς, μαζικής διεκδίκησης από την κοινωνία και ουσιαστικής δημόσιας συζήτησης για το όραμα μιας διαφορετικής ΕΡΤ, κάποιοι συνεχίζουν να προσπαθούν να κρατήσουν τις συλλογικές διαδικασίες στους χώρους δουλειάς έξω από λογικές γραφειοκρατικού συνδικαλισμού. Με στόχο οι εργαζόμενοι της ΕΡΤ να μην αυτολογοκρίνονται, να μη στρογγυλεύουν, να μην ωραιοποιούν, να γυρίζουν την πλάτη σε ιεραρχικά μοντέλα διοίκησης, να διεκδικούν ουσιαστικό και παρεμβατικό λόγο στις αποφάσεις, να μην υιοθετούν άκριτα αφηγήματα που έρχονται από τα πάνω, να μην θεωρούν ότι η πολυφωνία εξαντλείται στην κομματική εκπροσώπηση στη Βουλή. Να αντιληφθούν το ρόλο τους σε ένα σύγχρονο μέσο επικοινωνίας, που θα συμβάλει στη δημοκρατία, την ισοτιμία, την κοινωνική ένταξη και όπου η κοινωνία θα έχει τον κυρίαρχο λόγο ως εργοδότης και ελεγκτής.
Αν υπάρξει άλλο «μαύρο» ή γενικευμένη «αναδιάρθρωση» πιστεύεις ότι θα… κλάψει κανείς;
Γενικά, εξελίσσεται μια συζήτηση αγοραίου τύπου που πολώνεται εντός και εκτός ΕΡΤ γύρω από τη σκιά ενός νέου «μαύρου». Και εξυπηρετεί και τους δύο πόλους. Στον ένα πόλο, πολιτικές που βασίζονται στην απαξίωση και ιδιωτικοποίηση δημόσιων – κοινωνικών αγαθών, όπως η ενημέρωση. Στον άλλο, πολιτικές και συνδικαλιστικές στρατηγικές που εμφανίζονται ως αντιμαχόμενες τις προηγούμενες, ζητώντας όμως από τους εργαζόμενους και από την κοινωνία να αποδεχτούν την ανάθεση. Το τι πιστεύει η κοινωνία ότι δεν θέλει να χάσει, ώστε να αγωνιστεί για αυτό, έχει συνάφεια με το τι πιστεύει ότι πρέπει να διεκδικήσει στο σήμερα και στο εδώ. Μαζί με τους εργαζόμενους.
Τι πιστεύεις ότι έφταιξε και φτάσαμε ως εδώ; Η κυβέρνηση; Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία; Ποιοι άλλοι;
Έχοντας περιγράψει ήδη ορισμένους παράγοντες, θα προσέθετα ότι όχι μόνο στην ΕΡΤ, αλλά γενικότερα στο ρημαγμένο κλάδο των ΜΜΕ, ο γραφειοκρατικός συνδικαλισμός αναλώθηκε σε ισορροπίες νομής της εξουσίας, ανέχθηκε, αν μη τι άλλο, πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα που οδήγησαν στην απαξίωση της ενημέρωσης και των εργαζομένων σε αυτή. Δεν διεκδίκησε αξιοπρεπή εργασία, δικαιώματα. Νομιμοποίησε τις ατομικές συμβάσεις, που συνέβαλαν καθοριστικά στην υπονόμευση και της εργασιακής υπόστασης και του ίδιου του περιεχομένου της δημοσιογραφικής εργασίας. Η εκάστοτε πολιτική και οικονομική εξουσία αφέθηκαν ανεμπόδιστες να διαμορφώνουν κυρίαρχα τους όρους. Λες και ζούμε σε έναν κόσμο ιδανικά πλασμένο, όπου δήθεν θα αυτοπεριορίζονταν από μόνες τους. Και μάλιστα, μέσα σε συνθήκες μόνιμης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, που ευνοούν όσους επιτίθενται στην κοινωνία ή την καλούν να ενσωματωθεί στα από τα πάνω αφηγήματα περί «ανάπτυξης», «κανονικότητας», «κοινωνικής ειρήνης» κ.ά…
Πώς στήθηκε το εγχείρημα της αυτοδιαχείρισης, ειδικά στη Θεσσαλονίκη που ήταν πρωτοποριακό;
Τα στούντιο της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου της ΕΡΤ3 δεν σταμάτησαν να εκπέμπουν ούτε μια μέρα, από το «μαύρο» μέχρι την επαναλειτουργία. Εργαζόμενοι και αλληλέγγυοι, με την κοινωνία στο πλευρό τους, χωρίς διευθυντές, γραφειοκράτες και δοσμένες δομές, αυτοδιαχειρίστηκαν την κατάληψη των χώρων εργασίας, τα πρακτικά ζητήματα, το παραγόμενο πρόγραμμα, τις δικτυώσεις. Δημιούργησαν μια άλλη ΕΡΤ, όχι κρατική αλλά κοινωνική, προσκαλώντας την κοινωνία όχι μόνο για συμμετοχή αλλά για συνδιαμόρφωση στο ενημερωτικό και ψυχαγωγικό πρόγραμμα. Όχι μόνο για να υπερασπιστούν τις θέσεις εργασίας αλλά το δικαίωμα να αυτενεργούν και να δεσμεύονται πάνω στο όραμα που υιοθετούν από κοινού και συλλογικά υπηρετούν, με αμεσοδημοκρατικές συνελεύσεις. Δημιούργησαν κοινές αξίες, την αλληλεγγύη και την εμπέδωση ότι η ενημέρωση και η εκπαίδευση είναι κοινωνικά αγαθά και οι εργαζόμενοι είναι βασικοί παράγοντες για την παραγωγή και το διαμοιρασμό τους. Επεξεργάστηκαν συμμετοχικά και παρουσίασαν τη δική τους πρόταση μέσα από το κείμενο «Ποια ΕΡΤ θέλουμε». Απελευθερωμένοι από συγκεντρωτικά μοντέλα και με βασικό συστατικό την αποδοχή της διαφορετικότητας των απόψεων, έθεσαν τις βάσεις για κάτι νέο, που δυστυχώς δεν οδήγησε στη συνέχεια, στη μετουσίωσή του σε πρακτικές και εργαλεία.
Όμως, δεν άντεξε…
Η «επιστροφή στην κανονικότητα» οδήγησε στην υποβάθμιση των συμμετοχικών διαδικασιών. Η γραφειοκρατία και η ιεραρχία χρησιμοποιήθηκαν από τα πάνω για να αποκαταστήσουν μια «εργασιακή ειρήνη» που δεν επένδυσε πάνω στις προτάσεις που παρουσιάστηκαν από την αυτοδιαχείριση αλλά υιοθέτησαν ως θεμέλιο τη διαχείριση συναισθημάτων και εσωτερικών ισορροπιών για να αντιμετωπίσουν το εργασιακό, συναδελφικό και ψυχικό ρήγμα που επέφερε η διετία του μαύρου. Παρ’ όλα αυτά, οι σπόροι της αυτοδιαχείρισης συνεχίζουν να υπάρχουν. Η μικρή ή μεγαλύτερη προσωπική αυτομόρφωση και εξέλιξη που συντελέστηκε μέσα στην αυτοδιαχείριση, οδήγησε πολλούς να συνεχίζουν να αντιλαμβάνονται την υπόστασή τους όχι μόνο απλά ως εργαζόμενους αλλά ως υποκείμενα που μπορούν και πρέπει να έχουν λόγο για το περιεχόμενο της εργασίας τους και τους κοινωνικούς σκοπούς και ανάγκες που καλούνται να υπηρετήσουν.
