επιμέλεια: Χρήστος Αβραμίδης
Τέσσερα χρόνια συμπληρώθηκαν από τη μέρα που η κυβέρνηση Σαμαρά έκλεισε την ΕΡΤ με πραξικοπηματικό τρόπο. Χιλιάδες άνθρωποι, βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Οι εργαζόμενοι κατέλαβαν τα κτίρια και ξεκίνησαν να παράγουν πρόγραμμα.
Σε μερικές ώρες, στην ΕΡΤ3 οι εργαζόμενοι διώχνουν τους διευθυντές από τα γραφεία τους. Η κυβέρνηση περιμένει να κοπάσει το κίνημα αλληλεγγύης και στις 7 Νοέμβρη 2013 εισβάλει με τα ΜΑΤ στην έδρα της ΕΡΤ, και εκκενώνει την κατάληψη. Στην ΕΡΤ3 και στους ραδιοφωνικοκύς σταθμούς της Περιφέρειας, οι εργαζόμενοι και αλληλέγγυοι συνεχίζουν να εκπέμπουν. Μεταδίδονται από πομπούς σε ολόκληρη την Ελλάδα και διαδικτυακά από την ERTOPEN. Για 2 χρόνια κάνουν την ΕΡΤ ένα κέντρο αγώνα και φορέα ανεξάρτητης ενημέρωσης. Και ύστερα ήρθε η νίκη. Στις 11 Ιουνίου 2015. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζαμε. Η ΕΡΤ ανοίγει ξανά και οι 2500 εργαζόμενοι επαναπροσλαμβάνονται.
Μόνο που η κυβέρνηση αψηφά τα αιτήματα των εργαζόμενων όπως διατυπώθηκαν στο κείμενο «Ποια ΕΡΤ θέλουμε;» και το νομοσχέδιο φτιάχνει πάλι μια ΕΡΤ αγκαλιασμένη με την (εκάστοτε) κυβέρνηση. Το διοικητικό συμβούλιο διορίζεται απευθείας από την κυβέρνηση. Διευθύνων Σύμβουλος επιλέγεται ο Λάμπης Ταγματάρχης, γνωστός από τη θητεία του επί Γιώργου Παπανδρέου, με λογοκρισίες φοιτητών στο ενεργητικό του και μια ΕΡΤ της ιδιωτικοοικονομικής λειτουργίας.
Η συνέχεια γνωστή. Λογοκρισία, κομμένες εκπομπές, φιλοκυβερνητικές προσεγγίσεις, προβολή της Χρυσής Αυγής μονάχα μερικά από τα επεισόδια της «νέας» ΕΡΤ. Και φυσικά στην μεγάλη εικόνα, οι τοποθετήσεις ενάντια στο ευρώ, την Ευρωπαϊκή ένωση και τα μνημόνια σχεδόν εξαφανίζονται απ’τον τηλεοπτικό αέρα. Τέλος, τα κτίρια που προστάτευσαν με αυταπάρνηση οι εργαζόμενοι φυλάσσουν τώρα κακοπληρωμένοι υπάλληλοι εργολαβικών εταιριών. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, τα κτίρια περικυκλώνονται, ξανά (σαν να μην πέρασε μια μέρα) από πάνοπλες διμοιρίες των ΜΑΤ. Αποτέλεσμα; Η ΕΡΤ τείνει να γίνει όλο και περισσότερο η μνημονιακή κυβερνητική ραδιοφωνία τηλεόραση παρά τις αντιστάσεις που αναπτύσσονται.
Επιλέξαμε να μιλήσουμε με δύο μορφές του αγώνα. Τον Στέλιο Νικητόπουλο, βασικό συντελεστή της ΕΡΤ3 που δεν διστάζει και σήμερα να ασκεί διαρκώς κριτική στις αποφάσεις της διορισμένης διοίκησης. Και τον Νίκο Τσίμπίδα. Την φωνή των εργαζόμενων την 7η Νοέμβρη του 2013 όταν μπήκαν τα ΜΑΤ, στο Ραδιομέγαρο, ο οποίος μάλιστα καθαιρέθηκε πρόσφατα από τη θέση του.
Νίκος Τσιμπίδας: Απέχουμε ακόμα από μια ανοιχτή, διαδραστική ΕΡΤ
ς
Πέρασαν δύο χρόνια από τη μέρα που άνοιξε ξανά η ΕΡΤ. Και τη δικαίωση ενός τιτάνιου αγώνα. Με τα δείγματα γραφής που έχουμε, η σημερινή ΕΡΤ αποτελεί αυτό για το οποίο παλέψατε;
Η ΕΡΤ της αυτοδιαχείρισης και η «θεσμική» ΕΡΤ είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Είναι απολύτως λογικό και πλέον μπορούμε να πούμε και αναμενόμενο. Είναι αναμενόμενο γιατί το να λειτουργήσει η ΕΡΤ βάσει ριζοσπαστικά διαφορετικών προτύπων, θα χρειάζονταν πέρα από μια ισχυρή πολιτική βούληση και ένα συγκροτημένο σχέδιο μιας ομάδας ανθρώπων που θα αναλάμβαναν την ευθύνη και το κόστος να εκπονήσουν και να υλοποιήσουν ένα τέτοιο πρόγραμμα μιας διαφορετικής διάρθρωσης και λειτουργίας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Για πολλούς αλλά πολύ απτούς και απλούς λόγους (που δυστυχώς δεν έχουμε τον χώρο να αναλύσουμε εδώ) κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό. Συνεχίζω να πιστεύω ακράδαντα πως η πρόταση που κατατέθηκε των χειμώνα του 2015 αποτελεί μια βάση πάνω στην οποία θα μπορούσαν να χτιστούν τα θεμέλια μιας ΕΡΤ πιο ανοιχτής, πιο διαδραστικής αλλά και σύγχρονης και καινοτόμου. Απέχουμε από αυτό το σημείο αν και τη διετία αυτή έγιναν ουσιαστικές, αν και αποσπασματικές προσπάθειες, να υπάρξει μια πορεία προς την κατεύθυνση που προανέφερα. Μια τέτοια πάντως προσπάθεια, για να καταφέρει να κάνει πραγματικές τομές, θα πρέπει να έρθει από τους ίδιους τους εργαζόμενους με κύριο πυρήνα όσους πίστεψαν σε μια διαφορετική διαδρομή. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να επανακτηθούν η συλλογικότητα και η συμμετοχή και να βρούμε εκείνα που μας ενώνουν και μας εμπνέουν. Η καθημερινότητα της δουλειάς μας, όσο τετριμμένη κι αν φαίνεται, προσφέρει πολλές τέτοιες ευκαιρίες, παρόλ’ αυτά δεν είναι καθόλου εύκολο να επαναδραστηριοποιηθούν οι άνθρωποι που έδωσαν έναν τεράστιο αγώνα με μεγάλο κόστος, αλλά και όσοι δεν συμμετείχαν αλλά ήθελαν (και θέλουν ακόμα) μια διαφορετική προοπτική και είναι απογοητευμένοι (δικαίως ή αδίκως) που αυτή η προοπτική δεν έχει πάρει ακόμα σάρκα και οστά.
Πριν από μερικές εβδομάδες είδε το φως της δημοσιότητας η καθαίρεσή σας μετά από απόφαση του Λάμπη Ταγματάρχη. Ακούστηκε ότι πρόκειται για μια πολιτική επιλογή «τιμωρίας» λόγω του ότι δεν εφαρμόσατε την αξιολόγηση και του ότι θα καταθέσετε στο δικαστήριο υπέρ των αγωνιστών του Ρουβίκωνα, που η ΕΡΤ ΑΕ ήθελε να καταδικαστούν για παρέμβαση στην τηλεόραση. Τι συνέβη τελικά;
Η αντίθεσή μου με τον τρόπο που διεξήχθη η «αξιολόγηση» στην ΕΡΤ (και επίτηδες βάζω τη λέξη σε εισαγωγικά) ήταν γνωστή στη διοίκηση και προφορικώς και γραπτώς. Θεωρώ πως πρόκειται για μια ξεκάθαρα στρεβλή διαδικασία που θέτει τις λάθος ερωτήσεις και αναπόφευκτα θα λάβει τίς λάθος απαντήσεις. Το αποτέλεσμα θα είναι κακό τόσο για την ΕΡΤ, όσο και για τους εργαζόμενούς της αλλά και την κοινωνία. Για να μην παρεξηγηθώ, η αξιολόγηση, εξέταση και επανεξέταση, πρακτικών στρατηγικών, στόχων κ.λπ. είναι αναγκαία και απαραίτητη, ειδικά για έναν οργανισμό με ταυτόχρονη πανελλαδική και παγκόσμια πολυσχιδή παρουσία σε τομείς που κανείς άλλος στην Ελλάδα δεν έχει και ούτε είναι σε θέση (ή έχει καν την πρόθεση) να έχει. Πρέπει να μπορούμε να εξετάζουμε τι αποδίδει και τι όχι, τι πάει καλά και τι όχι και ποιος ο λόγος για την επιτυχία ή την αποτυχία. Για να γίνουν αυτά θα πρέπει να έχει προηγηθεί μια διαδικασία (κατά βάση εσωτερική) που να έχει θέσει το πλαίσιο, τα στάνταρ και τις παραμέτρους που θα οδηγήσουν στη μέτρηση του αποτελέσματος. Δεν γίνεται να ασχολούμαστε τόσο καιρό με τα κεραμίδια όταν θα έπρεπε ακόμα να θεμελιώνουμε. Σε ό,τι αφορά το δικαστήριο, έχω κληθεί ως μάρτυρας για την υπόθεση της παρέμβασης μελών του Ρουβίκωνα στην ΕΡΤ. Πιστεύω πως η ΕΡΤ θέλει οι εργαζόμενοί της και μάλιστα οι δημοσιογράφοι/ρεπόρτερ να υπηρετούν την αλήθεια, γιατί αυτή και μόνο αυτή προτίθεμαι να καταθέσω όταν κληθώ από το δικαστήριο. Στα δύο χρόνια που βρέθηκα από θέση ευθύνης στην Ελληνική Ραδιοφωνία (στο ενημερωτικό) κομμάτι, προσπάθησα, μαζί με τη συντριπτική πλειοψηφία των συναδέλφων, να ξαναστήσουμε μια ρημαγμένη δομή, παρατημένη, παρωχημένη, με εξαιρετικά περιορισμένο εύρος κοινωνικού και δημοσιογραφικού «βλέμματος», που αρκούνταν στα λίγα, ευγνωμονούσα σχεδόν για την περιορισμένη απήχησή της. Είχαμε να κάνουμε τόσα πολλά κι ακόμα περισσότερα, δεν τα κάναμε όλα σωστά, αλήθεια είναι, παλέψαμε με τις ελλείψεις μας (προσωπικές και αντικειμενικές) και θεωρώ πως (ξανα)φτιάξαμε έναν ραδιοφωνικό ενημερωτικό τομέα τελείως διαφορετικό από τα άγονα και αδιάφορα χρόνια της Δ.Τ./ΝΕΡΙΤ. Δεν θα ευλογήσω ποτέ τα γένια μας, δεν θα πω ότι φτάσαμε εκεί που θέλαμε, αλλά ανοίξαμε δρόμους και βάλαμε λιθαράκια για να χτιστεί κάτι ακόμα καλύτερο. «Κοιτάξαμε» εκεί που δεν «κοιτάει» σχεδόν κανείς, μιλήσαμε για πράγματα που περνάνε κάτω από τα ραντάρ των συστημικών ΜΜΕ και προσπαθήσαμε να εκπαιδεύσουμε τους εαυτούς μας να κάνουμε τις ειδήσεις έστω και λίγο διαφορετικά. Όλα αυτά θεωρώ ότι ήταν μικρές νίκες κι αν δεν έχεις τέτοιες, ποτέ δεν θα φτάσεις στη μεγάλη που μπορεί να έχεις οραματιστεί. Ελπίζω η ελληνική ραδιοφωνία να συνεχίσει σε ένα δρόμο που θα τη φέρνει σε προνομιακή θέση να αφουγκράζεται τον παλμό των ακροατών της και της κοινωνίας ευρύτερα. Μόνο έτσι θα μπορεί να ισχυρίζεται ότι εκπληρώνει το ρόλο της.
Εργατική αυτοδιαχείριση για μια κοινωνική ΕΡΤ του Στέλιου Νικητόπουλου
Δύο χρόνια πέρασαν μετά την τυπική επαναλειτουργία της ΕΡΤ ή, για την ακρίβεια, δύο χρόνια μετά τη μετονομασία της ΝΕΡΙΤ σε ΕΡΤ, κι εμείς οι εργαζόμενοι, αυτοί που μείναμε στα κτίρια μαζί με την αλληλέγγυα κοινωνία στον αγώνα ενάντια στο «μαύρο», ποτέ δεν κάναμε όλοι μαζί έναν απολογισμό. Η εξήγηση είναι απλή και έχει να κάνει με τις διαφορετικές αντιλήψεις που υπήρχαν και σε αυτόν τον αγώνα. Η μία αντίληψη ήταν αυτή της υπεράσπισης της εργατικής αυτοδιαχείρισης για μια κοινωνική ΕΡΤ και η άλλη αντίληψη ήταν αυτή της ανάθεσης με πρόδηλη την αδυναμία να δώσει κοινωνικά χαρακτηριστικά σε έναν εργατικό αγώνα, που δεν ήταν όμως μόνο εργατικός. Η κοινωνία και τα κινήματα μας στήριξαν με όραμα να έχουν βήμα σε μια κοινωνική ραδιοτηλεόραση και όχι απλά για να ξαναβρούμε τη δουλειά μας. Έτσι, η τυπική επαναλειτουργία της ΕΡΤ μάς βρήκε διασπασμένους ενώ η κυβέρνηση είχε ήδη δρομολογήσει τα σχέδιά της για ολική επαναφορά στο κακό συστημικό παρελθόν της ΕΡΤ σαν να μη συνέβη τίποτα δύο ολόκληρα χρόνια, κατά τα οποία έγινε πραγματικότητα η πρωτοφανής στα παγκόσμια χρονικά ελεύθερη κοινωνική ραδιοτηλεόραση στα χέρια εργαζομένων και κοινωνίας.
Όταν ψηφίστηκε ο νόμος της μετονομασίας της ΝΕΡΙΤ σε ΕΡΤ που έριχνε στον κάλαθο των αχρήστων την εργατική και κοινωνική αυτοδιαχείριση, τα κοινωνικά κινήματα δεν ήταν έτοιμα να ακούσουν τις φωνές μας εναντίον αυτού του νόμου και να υποστηρίξουν με διάθεση για σύγκρουση την κοινωνική ενημέρωση της ελεύθερης ΕΡΤ. Κι αυτό γιατί το κίνημα ήταν κατακερματισμένο, χωρίς κοινό πολιτικό πρόταγμα και με τον ΣΥΡΙΖΑ να παίζει παντού διασπαστικό και διαλυτικό ρόλο.
Ποιο όμως είναι αυτό το πρόταγμα που θα μπορούσε να ενώσει τα κινήματα, να τα κάνει πιο δυνατά ώστε να μην αφήσουν να τα ποδηγετήσει κανενός ο τυχοδιωκτισμός, να μην τα εκμεταλλευτεί κανένας ΣΥΡΙΖΑ; Κατά την άποψή μου, αυτό το πρόταγμα είναι το αντικαπιταλιστικό. Ο ΣΥΡΙΖΑ διαχειρίζεται ως κυβέρνηση τον καπιταλισμό, είναι ο διαχειριστής των υποθέσεων της κυρίαρχης τάξης και θέτει και την ΕΡΤ στην υπηρεσία των συμφερόντων της. Η ΕΡΤ όμως ανήκει στην κοινωνία, πηγή της αυτονομίας μας στην ΕΡΤ θα έπρεπε να είναι το ανταποδοτικό τέλος, τα χρήματα που διαθέτει η κοινωνία για να ακούγεται η δική της φωνή και όχι της ολιγαρχίας, των κυβερνήσεων και των πολυεθνικών.
Μια ΕΡΤ χωρίς διαφημίσεις, ή με τον απολυμένο της Κόκα Κόλα θα είσαι, όπως επιτάσσει ο κοινωνικός σου ρόλος ή με την πολυεθνική που διαφημίζεις. Και με τους δύο δεν γίνεται. Ή θα είσαι με τον αγώνα ενάντια στην εξόρυξη χρυσού, για γη, αέρα, νερό και ελευθερία ή με την Eldorado. Και με τους δύο δεν γίνεται. Ή θα είσαι με τον αγώνα των εργατών της αυτοδιαχειριζόμενης ΒΙΟΜΕ ή με τον καπιταλισμό. Και με τους δύο δεν γίνεται. Ο τυχοδιωκτισμός του ΣΥΡΙΖΑ βρήκε έδαφος σε ένα κίνημα που δεν είχε συνεκτικά χαρακτηριστικά καθώς το «αντιμνημονιακό» δεν αρκούσε. Μόνο ένα ενωμένο κίνημα με πολιτική αντικαπιταλιστική πρόταση μπορεί να σταθεί εμπόδιο στα σχέδια της κυρίαρχης τάξης και των πολιτικών υπηρετών της. Χωρίς όμως εκπτώσεις χάριν της ενότητας. Αυτή τη φορά δεν θα ξανακάνουμε τα ίδια λάθη. Ούτε στην ΕΡΤ, ούτε στις Σκουριές, ούτε πουθενά.
Σ.Ν
