Διονύσης Ελευθεράτος
Στην εποχή των τεράτων ανθεί και ένα (άλλο) είδος τερατολογίας
O παλιός κόσμος πεθαίνει, ο νέος κόσμος πασχίζει να γεννηθεί. Τώρα είναι η εποχή των τεράτων». Δεν γνωρίζουμε πόσο χρήσιμο μπορεί να αποδειχθεί στις ημέρες μας το γνωστό απόφθεγμα του Αντόνιο Γκράμσι, ιδίως όταν είναι πανθομολογούμενο στις τάξεις όσων θέλουμε να βοηθήσουμε στο «ξεγέννημα» του νέου κόσμου ότι λίγα πράγματα καταφέρνουμε για αυτό, έως τώρα. Αν, όμως, διανύουμε όντως την εποχή των τεράτων, ας μην απορούμε που μας ζώνει (και) η τερατολογία. Λέγοντας τερατολογία, εν προκειμένω, δεν εννοούμε απαραιτήτως τις «τυπικές» μεταφυσικές αφηγήσεις. Η τερατολογία μπορεί μια χαρά να απορρέει και από τη συνάρτηση του «ποιος μιλά» και του «τι λέει». Διότι τότε μπορεί να αναδύονται τερατώδεις υποκρισίες, τερατώδεις αρλούμπες, ή τερατώδεις γενικολογίες. Κι όταν ένας τερατώδης κέρβερος της πλέον απάνθρωπης λιτότητας, ο Β. Σόιμπλε, διατυπώνει με υποτιθέμενη …λύπη το συμπέρασμα πως «διευρύνεται το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών», πως αυξάνεται «το αίσθημα της αδικίας», καθώς και ότι οι ισχυρότερες παγκοσμίως οικονομίες θα πρέπει να «αρχίσουν να περιορίζουν τις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης», τότε πολλά μπορείς να επισημάνεις, να παραλληλίσεις, ή και προβλέψεις.
Πρώτον, ότι η εμφάνιση ενός τέρατος (Τραμπ) μοιραία τροποποιεί, κάπως, τους βρυχηθμούς του άλλου (Βερολίνο). Δεύτερον, πως τα ανέξοδα λόγια «κατανόησης» είναι λογικό να ακούγονται σε εποχές μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής τραχύτητας. Αρκεί να θυμηθούμε πως ο Τζορτζ Μπους είχε προσδιορίσει ως «συμπονετικό καπιταλισμό» το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό μοντέλο «της καρδιάς» του. Τρίτον, ότι ο τερατώδης φαρισαϊσμός εκφέρεται με τη βάσιμη αισιοδοξία ότι θα βρει κάποια ευήκοα ώτα. Διότι, εκεί έξω, είναι τερατώδης και η απογοήτευση. Και μόνη η ιδέα πως ο «τάδε» ή ο «δείνα» …ημι-ανανήψας ισχυρός παράγοντας «μπορεί να εννοεί (το «άλφα» ή το «βήτα») που ίσως με ευνοήσει κάπως» είναι ικανή μετατραπεί σε υποκατάστατο ελπίδας. Αν χρειάζεται να δεις οπωσδήποτε «φως», ενδέχεται να το «δεις», ακόμη κι αν το εκπέμπει το αναμμένο στουπί εκείνου που πυρπολεί τη ζωή σου.
Εκεί πέρα, πρόεδρος Τραμπ. Εδώ δίπλα, Λεπέν. Όχι πρόεδρος της Γαλλίας, φυσικά, αλλά με σημαντικό ποσοστό, κατά πάσα βεβαιότητα. Και Brexit. Ε, σκέφτηκε ο Σόιμπλε ότι χρειάζονται μερικές κουβέντες κριτικής για «τις υπερβολές της παγκοσμιοποίησης» κι αυτές είθισται να «πηγαίνουν πακέτο» με λόγια …ανησυχίας για τις οικονομικές ανισότητες και τη φτώχεια. Μα ο Σόιμπλε; Ναι, γιατί όχι. Από τότε που στην Ευρώπη του μονεταρισμού, των τραπεζιτών και των άτεγκτων διευθυντηρίων έγιναν «κενό γράμμα» τα «κοινωνικά συμβόλαια» και εκλαμβάνεται ως «λαϊκισμός» ακόμη και η απλή αναφορά στο κοινωνικά αναγκαίο, η δυσαρμονία διαπιστώσεων και έργων διογκώνεται, με ελάχιστους δισταγμούς. Είναι σαν να λένε, στους «κάτω», οι ελίτ: «ΟΚ, αναγνωρίζουμε ενίοτε πως κάπως αλλιώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα για εσάς, ζήστε λοιπόν με την ικανοποίηση αυτής της παραδοχής». Και τέρμα. Σχετικό τέρμα για κάποιους, σχεδόν απόλυτο για κοινωνίες-πειραματόζωα, όπως η ελληνική.
Ο …προβληματισμένος με τις οικονομικές ανισότητες και αδικίες, Σόιμπλε, δεν πρωτοτυπεί ασφαλώς. Έρχεται καταϊδρωμένος κι ούτε καν δεύτερος. Θυμάστε τον σοσιαλδημοκράτη Μάρτιν Σουλτς, έπειτα από τις ελληνικές εκλογές του Ιανουαρίου του 2015; Θυμάστε τι έλεγε, πέραν φυσικά από όσα μαρτυρούσαν τη δυσφορία του που δεν έβλεπε στο κυβερνητικό σχήμα Φώφη και Σταύρο; Πώς σταυρωνόταν ο ελληνικός λαός και ράγιζε η καρδιά του να το βλέπει…
Επί λέξει: «Οι άνθρωποι στην Ελλάδα, που υποφέρουν από την κρίση εδώ και χρόνια, χρειάζονται επειγόντως μια λογική προοπτική. Οι πιο φτωχοί στην Ελλάδα δεν έχουν αέρα να αναπνεύσουν. Τα προηγούμενα χρόνια ο ελληνικός λαός επωμίστηκε πολλές επώδυνες μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας. Δεν μπορεί κανείς να μειώνει συνεχώς τις συντάξεις, έως ότου οι άνθρωποι γονατίσουν». Μάλλον δεν χρειάζεται να σας θυμίσουμε τι συνέβη στη συνέχεια και ποια ήταν η στάση του SPD και του Σουλτς, για όλο το φάσμα των υπό διαπραγμάτευση (Αθήνας-δανειστών) θεμάτων, των συντάξεων συμπεριλαμβανομένων. Έτσι;
Φέτος, πριν από τη συνεδρίαση του Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου, «πήξαμε» στα λόγια (και χριστιανοδημοκρατών) για το πόσο κακό έχει κάνει η λιτότητα στην Ελλάδα, αλλά και για το πόσες και πόσο «γενναίες» ήταν οι «μεταρρυθμίσεις» που προώθησε η κυβέρνηση Τσίπρα. Στο «δια ταύτα», στο Eurogroup; Τα ειωθότα. Επιβολή νέων, ολέθριων περικοπών. Κι ο σοσιαλδημοκράτης Γκάμπριελ, που θεωρητικά ξορκίζει τη λιτότητα, ζήτησε από την Αθήνα συνέπεια στις «μεταρρυθμίσεις» της ύφεσης.
Δεν ξέρουμε εάν η αυταπάτη είναι «ανάσα», για όσους πιστεύουν στον «ευρωμονόδρομο». Ελπίζουμε μόνο να μην ακούσουμε από κανένα …εμπνευσμένο στέλεχος της κυβέρνησης πως ο «αγώνας του ΣΥΡΙΖΑ» αναγκάζει και τον Σόιμπλε να «ανακρούει πρύμναν». Θα ήταν η χαριστική βολή στην απλή λογική, έπειτα από τα βαριά τραύματα που της προκάλεσε η εξομολόγηση περί «προσδοκίας» πως μια γερμανική κυβέρνηση με το SPD μέσα θα οδηγούσε στον τερματισμό της ημέτερης τραγωδίας. Λες και το SPD έως τώρα συμμετείχε σε κυβέρνηση συνασπισμού της Σουαζιλάνδης κι όχι της Γερμανίας…