ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
Όταν θα φτάνει στα χέρια μας το επόμενο φύλλο του Πριν, πρόεδρος των ΗΠΑ θα έχει ορκιστεί (άνευ …απροόπτου) ο Ντόναλντ Τραμπ. Ένα σενάριο που μέχρι πριν λίγους μήνες φάνταζε αδιανόητο γίνεται πλέον πραγματικότητα, προκαλώντας σοκ και δέος ακόμη και στο κατεστημένο της υπερδύναμης, μεγάλο τμήμα του οποίου συμπεριφέρεται λες και ζει σε εφιάλτη. Έναν εφιάλτη από τον οποίο ελπίζει πως θα ξυπνήσει ξαφνικά, για να δει στον Λευκό Οίκο την επικίνδυνη μεν, ελεγχόμενη δε Χίλαρι Κλίντον. Ή, ακόμη καλύτερα, τον …βολικό Μπαράκ Ομπάμα.
Αργά ή γρήγορα, όμως, οι πάντες θα κατανοήσουν πως η εκλογή Τραμπ μπορεί να φαντάζει εφιαλτική, όμως αντικατοπτρίζει πραγματικές τάσεις και μετατοπίσεις στο εσωτερικό τόσο της αμερικανικής κοινωνίας όσο και του κεφαλαίου. Όπως συμβαίνει, εξάλλου, στην περίπτωση και της Λεπέν, η οποία είναι εξαιρετικά πιθανό να αναδειχθεί νικήτρια του πρώτου γύρου των γαλλικών προεδρικών εκλογών, στις 23 Απριλίου, προκαλώντας σοκ στην Ευρώπη, ακόμη κι αν ηττηθεί στον δεύτερο. Ή ακόμη και στην υπόθεση του Brexit, που τώρα κυριολεκτικά το …φυσάνε και δεν κρυώνει σε Λονδίνο, Βρυξέλλες και Βερολίνο.
Ανατροπές όπως αυτές έχουν γίνει πλέον στοιχείο της καθημερινότητας, σε σημείο που σύντομα δεν θα συνιστούν πλέον έκπληξη. Ταμπού καταρρίπτονται και «ιερά τέρατα» του συστήματος εξουσίας που κυριάρχησε μεταπολεμικά αμφισβητούνται ανοιχτά ― όπως η ΕΕ και το ευρώ, ο ΠΟΕ και η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων, ο ΟΗΕ ή ακόμη και το ΝΑΤΟ. Το οικοδόμημα του «υπαρκτού καπιταλισμού» ταρακουνιέται βίαια, έστω κι αν για την ώρα δεν φαίνεται να κινδυνεύει με κατάρρευση.
Κι όμως, οι «πάνω» διαισθάνονται την απειλή. Προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα σημάδια, να οχυρωθούν και να προλάβουν. Να χαράξουν στρατηγική επιβίωσης και συνέχειας, με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται.
Αυτό ακριβώς είναι το θέμα που θα κυριαρχήσει στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το οποίο διεξάγεται την ερχόμενη εβδομάδα στο Νταβός της Ελβετίας. Ο οικοδεσπότης, Κλάους Σβαμπ, επιχείρησε να δώσει τη δική του ερμηνεία στα όσα συμβαίνουν. Εκτίμησε ότι «δεν είναι μόνο η εχθρότητα προς την παγκοσμιοποίηση που εξηγεί την άνοδο των λαϊκισμών», αλλά οι ταχείες και μεγάλες αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας αποσταθεροποίηση και αγωνία σε εκατομμύρια ανθρώπους. «Οι άνθρωποι αναζητούν μια ταυτότητα σε αυτόν τον καινούριο κόσμο και η παγκοσμιοποίηση προσφέρεται ως πολύ εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος», έγραψε ο Σβαμπ, για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αυτό που έχει ανάγκη ο κόσμος είναι τολμηροί ηγέτες, που ταυτόχρονα θα είναι ανοιχτοί και υπεύθυνοι.
Η συγκεκριμένη θεωρία δεν αποτελεί πατέντα του Σβαμπ ούτε είναι καινοφανής. Αρκετά στελέχη και αναλυτές της αστικής τάξης την επικαλούνται εσχάτως, προσπαθώντας να μας πείσουν ότι δεν ζούμε τίποτε άλλο παρά τους πόνους της γέννας του νέου, που όταν συνειδητοποιήσουμε ότι είναι εδώ και το συνηθίσουμε, όλα θα είναι μια χαρά, ίσως και καλύτερα από πριν.
Όλοι τους συμφωνούν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, ότι μέχρι να γίνει αυτό χρειάζονται ηγέτες με πυγμή, όχι «κοιμισμένοι» και αδιάφοροι, όπως η πλειοψηφία όσων παράγει πλέον το παρηκμασμένο πολιτικό σύστημα. Κάτι σαν τον Πούτιν και τον Ερντογάν, που μπορεί στη Δύση να τους επικρίνουν αλλά στην ουσία τους ζηλεύουν και προσπαθούν να τους μιμηθούν. Αλλά και τον Σι Τζινπίνγκ, που θα γίνει ο πρώτος Κινέζος «ηγεμόνας» που μεταβαίνει στο Νταβός.
Ζητούνται, με άλλα λόγια, ηγέτες που να πείθουν και, κυρίως, να επιβάλουν και να καταστέλουν όποτε κρίνεται αναγκαίο. Πολιτικοί που θα προσωποποιήσουν τη βουτιά των αστικών δημοκρατιών δυτικού τύπου στον βούρκο της αντίδρασης. Δήμιοι των κατακτήσεων αιώνων, των λαϊκών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Αυτό που μας κρύβουν ο Σβαμπ και οι προσκεκλημένοι του, ο Τραμπ και οι μεγιστάνες του κεφαλαίου σε ολόκληρο τον κόσμο, είναι κάτι που καταλαβαίνουν πολύ καλά, αλλά αρνούνται να παραδεχτούν δημοσίως. Είναι η κρίση, ηλίθιοι! Η κρίση που φτιάχνει το σκοινί από το οποίο θα κρεμαστείτε.
Αρκεί να μάθουμε να φτιάχνουμε θηλειές και να αποδειχτούμε τόσο τολμηροί ώστε να τις περάσουμε στον λαιμό σας…
(Σκίτσο του Βασίλη Παπαγεωργίου)