του Λεωνίδα Βατικιώτη
Την πλήρη ανατροπή γερά εδραιωμένων κοινωνικών αντιλήψεων στη συνείδηση εκατομμυρίων ανθρώπων σηματοδοτούν τα συμπεράσματα επιστημονικού άρθρου που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες από το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Έρευνας των ΗΠΑ (NBER), με τίτλο «Το ξεθωριασμένο αμερικανικό όνειρο: τάσεις στην απόλυτη εισοδηματική κινητικότητα από το 1940».
Με βάση τις μετρήσεις των έξι επιστημόνων που υπογράφουν την έρευνα το 1970 ένας 30χρονος είχε 90% πιθανότητες να κερδίζει περισσότερα χρήματα από τους γονείς του στην ίδια ηλικία. Το 1980 οι πιθανότητες είχαν μειωθεί αισθητά, φτάνοντας στο 80%. Εξακολουθούσαν ωστόσο να είναι συντριπτικά υπέρ του. Το 2016 είχε συμβεί όμως μια ουσιώδη αλλαγή: Σχεδόν οι μισοί 30χρονοι είχαν λιγότερες πιθανότητες να κερδίζουν τα χρήματα που κέρδιζαν οι γονείς τους στην ίδια ηλικία. Το ίδιο συμπέρασμα ίσχυε και στις μεγαλύτερες ηλικίες, πχ σε 40ρηδες. Ας μην υποθέσει δηλαδή κάποιος ότι το αμερικάνικο όνειρο απλώς έρχεται λίγο αργότερα…
Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει το συμπέρασμα ότι η αιτία πίσω από τη φτωχοποίηση που βιώνουν όσοι γεννήθηκαν το 1980 σε σχέση με όσους γεννήθηκαν το 1940 δεν βρίσκεται στους ρυθμούς μεγέθυνσης της οικονομίας, που στις μέρες μας είναι αισθητά χαμηλότεροι σε σχέση με τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της προηγούμενης γενιάς. Σε σύγχρονες προσομοιώσεις αύξησης του προϊόντος στα επίπεδα της πρώτης μεταπολεμικής εποχής, η ανισότητα παρέμενε στο …ύψος της, δείχνοντας ότι το πρόβλημα έγκειται στη διανομή του προϊόντος. Όχι στο μέγεθος της πίτας!
Το παραπάνω συμπέρασμα αν ισχύει μια φορά για τις ΗΠΑ, κονιορτοποιώντας τον μύθο ότι παραμένει η χώρα των ευκαιριών, ισχύει πολύ πιο εμφατικά για τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο και συγκεκριμένα για την Ευρώπη και ακόμη πιο έντονα για την Ελλάδα. Μεθερμηνευόμενο, το σημαντικότατο αυτό εύρημα υπογραμμίζει ότι το σημερινό κοινωνικοπολιτικό σύστημα δεν έχει να υποσχεθεί στους εργαζόμενους, ούτε καν μια ζωή καλύτερη από εκείνη των γονιών τους, με ανώτερη παιδεία, καλύτερη κατοικία, σύγχρονη υγεία και ευκολότερη πρόσβαση στα επιστημονικά επιτεύγματα της εποχής μας. Η υποκείμενη δομική κρίση και η όξυνση των ανισοτήτων ήδη εντείνουν, και θα το κάνουν πολύ πιο βίαια στο άμεσο μέλλον, τις εισοδηματικές και κοινωνικές ανισότητες, γενικεύοντας τη φτώχεια. Κι εδώ πλέον μιλάμε για απόλυτη, όχι μόνο σχετική φτώχεια.
Το κενό που δημιουργεί η διάψευση των προσωπικών οραμάτων κοινωνικής ανόδου και η απομάκρυνση από τον πολιτικό λόγο αστικών και μικροαστικών κομμάτων των υποσχέσεων για κοινωνικά συμβόλαια θα καλύπτει η κρατική βία και ο εργοδοτικός εξαναγκασμός που θα χτίζουν μια οργουελική κοινωνία, όσο θα αποτελούν τη μοναδική δωρεάν παροχή. Μπροστά σε αυτό το ζόφο το αίτημα της αντικαπιταλιστικής ανατροπής και της οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής–κομμουνιστικής κοινωνίας αποκτά δραματική επικαιρότητα!